Enc. Simpozio - HYBRIS

HYBRIS. -EOS. (Gr: 2842).

1. Greka substantiva esprimo, à $ D 4 H , -, T H ekvivalentas al troeco, sed kun apartaj nuancoj

Tiuj nuancojinkluzivas aspektojn venintaj el la homa impeto kaj aroganteco, akorde kun la verbo ß & D \ . T (= sinforlaso al troecoj kaj al maldecaëoj).

2. Helenoj amis la ekvilibron kaj harmonion de îiu sentoj kaj kaj sintenoj. Pro tio ili aparte avertis kontraý la ibris-o, kiel estanta iu ajn transpaïo de la mezurnormoj, kiujn tamen la homo devus respekti rilate la aliajn homojn, aliajn aferojn kaj Dion.

Ankaý la maljusteco estis konsiderata unu el la hibris-aj formoj de troigo, îar ûi estas transpaïo de la ûustaj limoj rilate al la aliaj homoj.

Hesiodo, priparolante pri atingata virto de la justeco, trafe eldiris:

"La justeco, kiam atingis sian celon, triumfas super la hibris-o", tio estas, super la troeco (Op., 2l6-17).

Platono asertis, ke ekzistas hibriso îiufoje, kiam oni transpaïis "la mezuron de la justo", kaj ke la hibris-o havas multajn flankojn, multajn erojn, multajn normojn (Fedro 238a).

Aristotelo uzis la terminon en pli strikta senco, por nomi la senmotivan ofendon farata al aliaj, nur pro la plaîo senti sin arogante supera tiamaniere, ke la ibris-o estus la insulto mem (Ret. II, 2. 1378b23).

E. Pauli.

HYLE. (Gr: 2843).

Greka esprimo, à 8 0 , ofte uzata, ekvivalentas al materio, kaj kiu estas en kontrasto kun la ricevebla formo.

Tiusence aperas en hilemorfismo (vd), aristotela teorio pri la interna esenca konsisto de la korpoj. Same, la radiko aperas en faka esprimo hiletika fenomenologio, kontraste al la noetika fenomenologio, laýzo uzata de Edmund Husserl (vd 2710).

Sed la origina signifo de hyle estas bosko, ligno. Æar ankaý ligno ricevas formon, la nomo povis etendiøi al la øenerala senco de materio, kiel en materialo de konstruado. Tamen restas æiam la ideo de ricevo de formo.

Oni rimarku, ke ankaý la latina radiko de materio, mater (= patrino) sugestas la ricevon de iu formo, æar estas patrina rilate la riceveblon.

E. Pauli.

HYPOTYPOSIS. (Gr: 2844).

1. Greka esprimo, à B @ J b B T F 4 H , -, T H ekvivalentas al skizo aý resumo.

Hypotyposis estas retorika figuro celanta elstarigi konkrete la temon. Estas hipotipozo priskribro tiel viva de ago, ke la parolanto aspektas praktigi øin.

3. Seksto la Empiria (3-a jc.) uzis al Hypotyposis kiel titolo de verko pri skeptikuloj. Jen varianto de la signifo, kaj kiu nur ekvivalentas al skizo.

E. Pauli.

HYSTERON PRÓTERON. (Gr: 2845).

1. Greka esprimo à F J , D @ < ekvivalentas al tio, kio ordinare venos "poste" (dirite per la neýtra adjektiva formo hysteron); kaj B D ` J , D @ < ekvivalentas al tio, kio venas "unue" (dirite per la adjektiva neýtra formo próteron).

Per tiu esprimo la grekaj gramatikistoj de la 4-a jc. a.K., kaj poste ankaý la latinaj, nomis la retorikan figuron, per kiu estis inversita la ordo en la sekvo de la parolado.

En la ekzemplo "li bone fartas kaj restas viva", tiu bonfarti situas efektive post esti viva. La abstrakta nomo de tiu fenomeno estis nomata, jam tiutempe: hysterologia kaj protysteron (Cherobosco, Trop., 27; Servo, Ad Vergilium, A, 9, 816), laý citaëo de Abbagnano).

2. Leibniz reprenis la uzon de la greka esprimo Hysteron próteron kaj kiel ekvivalenta al inversi, kiel la franca rebours, kun averto, ke ûi estas distinga de cirklorezono.

Sed poste kelkaj per hysteron próteron simple nomis la rezoncirklon, tio estas la uzon de la konkludan enhavon kiel ne pruvatan premison.

E. Pauli.

ÄAOSO. = kaoso (vd 3584). 2846.

E. Pauli.

ÄIMERO (*) = Kimero (vd). 2847.

¦EMIO (*) = Kemio (vd). 2848.

ÄORO (*). 2850.

Gr: P @ D ` H ,- @ Ø .

A: choir, chorus. F: choeur. G: Chor. H: coro. I: coro. P: coro, coral. R: (xor).

1. Etimologie, äoro devenas el la plursignifa greka P @ D ` H (= dancejo, danco, dancistoj, kanto de la kantistoj).

Substantiva radiko. Vortformoj: äoro, äora, äore, äora¼o, äorano, äorejo, äorestro, äoristo.

La malfacilaëoj koncerne al vorto äoro okazas pro la radikkolizioj kun du similaj aliaj radikoj horo kaj koro.

Rimarku pri koruso (vd) (kun la sama vortformado de fokuso, faluso), kiun Zamenhof proponis en 1894.

2. Äoro estas aro da personoj.harmonie kantantaj.

Per pluraj formoj kantas horo. Koncerne al voîoj, äoro kantas aý unisone, aý plurvoce.

Koncerne al kombino kun aliaj artoj, koro ankaý povas esti aro da dancantoj, kiuj samtempe kantas.

3. Kiel arta esprimo, horo enhavas mesaøon kaj estetikecon, jen kiel muziko, jen kiel sinsekvo de vortoj.

Kiam okazas kombino kun aliaj artoj, ekzemple danco, la mesaøo de koro fariøas tre enhava kaj tre estetika.

4. Pedagogie gravas la praktikado de kanto per la formo de horo, æar per tiu kolektiva arta esprimo estas atingata la disciplino de la voæo kaj la kolektiva manifestiøo de la komunumo.

Ne estu nur horoj de profesiuloj. Estu horo en æiu lernejo. Estu horo io populara. Estu horo io preskaý folklora.

Æiu societo havu sian himon. Ankaý naciaj socioj havu la sian. Fine, estu la æefa himno tiu de la homaro. Por ke tiuj himnoj estu efike kantataj, oni zorgu pri ¶oroj.

E. Pauli.