O

 

        Oba (ooba) Joŝifuĝi, japano, mara oficiro. Nask. 10 jul. 1886 en Huku­oka-ken, mortis 28 dec.1925 en Tiba­ken. Verkis ,Maristan Terminaron' (E-J kaj J-E), 1922.

        Oberrotman Adolf, oficisto en Var­sovio. Nask. 20 febr. 1893. Tre aktiva E-isto. Dum 1917-25 del. de UEA. Nun reprezentanto de multaj E-aj revuo  kaj movadoj. Kunlaboris en multaj E-aj gazeto. Aparte eliris de li (kune kun Jung) ,Lastaj Tagoj de D-ro L. L. Zamenhof.'

        Obrastsoff Vadim' Victor, kanada­no, radioteknikisto. Nask. 1897 en Rusujo. E-isto de 1914. Aŭtoro de multaj poeziaĵoj en E Prez. de Koz­modemianska EG 1915; prez. de Ka­zana ES 1917-23; dir. de Kazana E instituto; prof. de E en Kazana Univ. kaj Kazana Kom. Univ.; gvidinto de E-kurso en Aarbin (Manĉurio); fondinto de EG en Edmonton, Grande Prairie kaj aliaj lokoj en Prov. Alberta (Kanado).

        Occidental (okcidental). Lingvopro­jekto, kies aŭtoro estas E. de Wahl, 1922. Fleksia lingvo de „okcident­eŭropa kulturo.“ La forlaso de la perfekte aglutina principo, la rompo de la radik-neŝanĝebleco de radikoj kaj vort-elementoj, la esence eŭropa limigiteco de la lingvo malhelpas al ĝi penetri en la neokcidentajn land­ojn. Ĝia nekompareble pli granda malfacileco rifate al E, ĝiaj pli malgrandaj ellaboriteco kaj praktika el­proviteco, la manko de tia ampleksa aplikado, kia jam estas atingita de E, kaj fine la principoj de la individua „lingvo-diktaturo“ faras ĝin tute fremda al la vastaj amasoj. Krome, la diversaj sistemoj plej energie kon­traŭbatalas unu la alian, kio estas bo­ne komprenebla el antagonismo ka­rakteriza pri individuaj klopodadoj. Wahl nomas la sistemon Interlingua

- lingvo esence itala; la interlingvis­toj nomas la sistemon Occidental­lingvo de l' Entente-imperialismo, ktp.

 

        O'Connor James Charles, irlanda­no, d-ro fil. Nask. en Cork, mortis 75-jara en Faversham, Anglujo. La lastan duonon de sia vivo li dediĉis grandparte al E kaj ĉie prelegis kun apostola fervoro. Lia lernolibro estis dum jaroj preskaŭ la sola instruilo por angloj. Redaktis monatan gaz­eton ,La E-a Instruisto'.

        Odusseias. Eposo de Homeros, el la antikva greka trad. W. J. A. Man­ders. 1933, 294 p. „Unu el la ĉefver­koj literaturaj de la homaro. La tra­duko estas bonega. La tradukanto anstataŭ konservi la versan formon, tradukas en prozo kaj tiel povas ad­apti ĉion al la nova lingvo.“ (F. G., Espero Katolika, 1933, p: 140.)

        Offret (ofre) Albert, franco, prof. de mineralogio ĉe la Univ Lyon. Nask. en 1857 en Douai. Delegito de Francujo en pluraj kongresoj. En 1911 kreis en Beyrouth francan instruade­jon. En 1927 klopodis por kreo kaj pligrandigo de la Muzeo de Ampère en Poleynieux (apud Lyon). Jam en 1901 li verkis serion da artikoloj pri E en grava ĵurnalo „Lyon Republicain“. En 1902 li organizis ĉe la Sci­enca Fakultato de Lyon la neforges­eblan paroladon de Boirac; kaj je la morgaŭa tago, sub la patronado de ,Touring-Club‘ malfermis la unuan kurson antaŭ pli ol 500 aŭdantoj. Li kunfondis la brilan Lyon'an grupon, kies sekr. li restis  ĝis 1914. Li estis la raportanto de la enketo de la Lyon'a grupo pri la „disvastigo de E en la mondo“, 1904.

        Oficiala Gazeto E-ista, estis la or­gano de la E-ista Centra Oficejo (CO). La unuaj paĝoj de la kajeroj de OGE ĉiam enhavis la oficialajn komu­nikojn (ekz. lingvaj demandoj, pre­paraj kaj findokumentoj de la UK-j, propono  kaj diskutoj ktp.) kaj la restanta parto sciigojn de la CO kaj la E-aj ligoj, asocioj ktp., listojn de societoj, oficejoj ktp., sciigojn pri gazetoj, literaturo kaj diversaĵoj. Krom verda kovrilo ĉiu kajero enhavis 4-8 verdajn kromfoliojn kun anoncoj kaj negravaj sciigoj. Red. generalo Hebert kaj G. Chavet. Entute aperis de junio 1908-majo 1920-77 kajeroj en 7 vol. 313, 287, 391, 422, 282, 24, 190 p. da teksto kaj multaj kromfo­lioj 25x16 de an. 1921-jan. 1922-4 ka eroj (6  n-roj.) 4xIV+192 p. 24x16.

                v. Esperantista Centra Oficejo. P. TARNOW.

        Oficiala Jarlibro de la E-movado. Kun tiu ĉi titolo de 1924. Unu el la plej gravaj manlibroj en E, eldonaĵo de UEA. Red. ĝis 1920 H. Hodler, poste H. Jakob. La jarlibroj en­havas la adresojn de la delegitoj, informojn pri la tuta E-movado, artikolojn pri la historio, literaturo, mo­vado de E, krome aliajn artikolojn, precipe instruajn kaj dokumentigajn, kiuj povas interesi la int. legantaron. La suba tabelo montras la paĝonombron de la jarlibroj.

       

1908        23                    1923        280

1909        539                  1924        400

1910        279                  1925        468

1911        157                  1926        428

1912        198                  1927        512

1913        310                  1928        608

1914        354                  1929        480

1916        132                  1930        406

1920        230                  1931        420

1921        234                  1932        320

1922        284                  1933        452

 

        Nombro de la e-roj - 1908 : 1250, 1913 : 7000, 1920 : 4000, 1925 : 10000, 1933 : 9000 (l. jarlibro 1933, p: 56 kaj 102-103; BIL, p: 441-442.)

 

        Oficialaj vortoj. Tiaj estas, krom la vortoj de la Fundamenta vortaro, la vortoj oficialigitaj de la Akademio en la  „Aldonoj al la Universala Vortaro“. Ĝis nun oni kunmetis kvar tiajn Aldonojn (1909, 1914, 1921, 1929). En 1930 aperis en la redakto de Gros­iean-Maupin la Plena Vortaro, kiu enhavas multajn vortojn neoficialajn, sed grandparte ĝenerale uzatajn. Kvankam ĉi tiu vortaro estis nur pre­para laboro por la Plena Vortarego (revo de Z) kaj ne volis havi oficia­lan karakteron, la plejparto de la verkistoj ĝin rigardas kvazaŭ oficiala.

        KALOCSAY.

        Oficiala Klasika Libro de Esper­anto. Red. Grosjean-Maupin, Franca-angla-germana parto, 1924, 120 p., itala-hispana-portugala parto 1927, 118 p. Vortaroj de la oficialaj radik­o kun nacilingvaj tradukoj. „Libro pli oportune uzebla, pli preciza, pli plena, ol la iama ,Universala Vorta­ro'.“ (G. S. ,E', 1925, p: 5.)

        Ogata Tomosaburo, (,-roo), japano d-ro med. prof. de fiziologio en Imp. Univ de ,Tôkyô‘. Nask.: 31 jan. 1883 en Osaka. E-isto de 1923. Du med. raportoj pri rizmalsano originale en E, 1925. - (Kuw.)

        Ohaŝi (oo-) Unokiĉi, japano, ko­mercisto. Nask. 27 okt. 1889 en Yo­kosuka. E-isto de 1906. Pionira la­boranto en Y., lulila loko de J E­-movado. - (Kuw.)

        Ohlsson (ulson) Carl Emil, svedo, fil. magistro, ŝtatlerneja instruisto de modernaj lingvoj. Nask. 18 okt. 1885 en Malmö. E-isto de 1904 kiel gim­naziano per legado de artikolo de P. Ahlberg. Estis estrarano de SEF. Sekr. de SEI 1932-33. Vojaĝis tre ofte en eksterlando pere de E. En 1927 faris E-paroladojn pri Svedujo en 35-36 lokoj de Ĉeĥoslovakujo kun lumbildoj kaj filmo. Kursoj, ar­tikoloj. Verkis lernolibron laŭ ideo­gramatiko, 1925, S-E kaj E-S poŝvor­tarojn, 1928.

        Ohshlma (ooŝima) Hiroshi, japano, prof. de agronomia fakultato de Imp. Univ. de Kysyu. D-ro scienca. Nask. 5 nov. 1885 en Ooita-si. Verkis: „Her­mafrodita Marstelo, Asterina botheri Gotoa, Annotationes Zoologicae Ja­poneses, Vol. 12, No 1., 1929.

        Oiahi (ooiŝi) Wasaburo, japano, meteorologo, dir. de Aerologia Ob­servatorio de Tateno. Ĉefdir. de JEI Nask. 15 marto 1874 en Tosu, Saga­ken. E-isto de 1910. Komitatano de ISAE. Eldonis dikan, grandformatan (30x22 cm.) nur E  a   Raporton de la A. O. de T., No. 1 1926 -- No 6. (1931), entute 1246 paĝojn. Kuraĝa E-pioniro sur scienca kampo.

        Ojala Leo Konrad, finno komer­cisto (importo kaj eksporto). Nask. 16 nov. 1891 en Helsinki. E-isto de 1918. Kursoj. E-a sekr. de F-a Foiro 1922-23, red. ,Ekonomiaj Fortoj de F.' 1922

        Oka Asajiro, japano, eksprof. de alta pedagogia lernejo de Tokyo. Fa­ma biologo. Popularigis Darvinismon en J. Nask. 18 nov. 1868 en Sizuoka­ken. E-isto de marto 1891, plej mal­nova J. E-isto. Ellaboris projekton de int. lingvo  „Zilengo“, 1890, sed tiam ne blikigis ĝin.

        Oka  Hidemiti, japano, filo de O. A., zoologo, lektoro de scienca fakul­tato de Imp. Univ. de Tokyo. Nask. 2 okt. 1902 en Tokyo. Verkis „Pri la uzado de sufikso um“, La Revuo Orienta, Vol. V., 1924; „Mendelismo“ R. O., Vol. VI., 1925.

        Okamoto  Joŝicugu, japano, instr. en kolegio, ĉefsekr. de JEI de 1933. Diligenta E-logo unuklasa kaj ener­gia laboranto. Nask. 3 marto 1900 en Ayama-gun Mie-ken E-istiĝis 1919, estante studento de tria nacia kole­gio, Kyoto. 1926-29 kaj 1933- ĝis nun red. de ,La Revuo Orienta'. 1930 kun Kawasaki eldonis gazeton ,E-ologio' (J). Verkis ,Fonetika Studo de E' (J), detala, 1925 Trad.  el „Koĵiki“ J mitoj, plej malnova historio de  J-ujo, kompilita en la VIII-a jarcen­toj, R. O., aŭg., sept. 1925, apr., sept. 1926. Verkis: ,Nova Vortaro E-J', 1926 (preciza, populara, jam pli ol 42 eldonoj). ,Nova Vortaro j-E', enkom­postado (la plej multpaĝa el ĉiuj nacilingvaj E vortaroj). Ano de Her­mesa Rondeto (farmaciista E-grupo) kaj kunlaboris por „Seslingva Vorta­reto de Medikamentoj laŭ J Farma­kopeo“, 1930. L K. de 1933. Lia edz­ino Aiko O. helpegas lin en E-verk­ado.

        Otlaod Nils, norvego, instr. en Stord. Nask. 10 jun 1882 en Vales­trand. Prez. de la komunuma estra­ro. E-iĝis pere de sia amiko H. Mid­thus. En la komenca periodo li mul­te propagandis inter gekolegoj kaj per artikoloj en la gazetaro. Kurs­gvidinto en Haŭgesund 1910 kaj 1912 en Stord 1932 infankurso.

        Okultismo.  „Esperanta Psikistaro“, estis iniciita de A. Stas, Antverpeno kaj ĝi celis esti „unuiĝo por psikisma studado per E“ pri hipnotismo, mag­netismo, telepatio, spiritismo, k. t. p. Rektoro Boirac skribis en 80 paĝa libreto, kiun eldonis la unuiĝo per helpo de la Belga Federacio Spiritista en 1910:  „E-ismo kaj Psikismo respondas al samaj bezonoj de la homa spirito. Psikisto deziras trans­paŝi la limojn de la videbla monda kaj penetri en pli profundan region­on, kie kaŝiĝas la veraj kaŭzoj kaj principoj de ĉiu realeco. Simile E­isto deziras transpaŝi la limojn  de sia nacieco kaj penetri en la spiriton de la tuta homaro.“ La unuiĝo aran­ĝis kongresan fakkunsidon dum la antverpena UK en 1911, pri kiu ap­eris raporta kajereto 31 paĝa enhav­ante ankaŭ la protokolon de tri spir­itistaj kunvenoj, kiujn partoprenis 30 E-istoj. La kajero ankaŭ enhavas „psi­kisman terminaron“ kun la plej grav­aj fakvortoj. La sekretario de la unu­iĝo estis Stas, kiu aranĝis  sukcesan fakkunsidon en Kraków, 1912, sed la tie projektita revuo ŝajne neniam ap­eris. En 1934 A. W. Thomson fondis Psiĥan E. Ligon, por kolekti tiujn, ki­ujn interesas psiĥaj fenomenoj. En 1913-14 aperis ĉe Davidov en Saratov dumonata bulteno dupaĝa titolita „Ok­ultismo“. La unua tiaspeca verko es­tis certe „Libreto pri transmorta vi­vo“ de G. T. Fechner, aperinta en Parizo en 1907. Dum la milito aper­is de fama ĵurnalisto W. Stead „Kial mi scias ke mortintoj revenas“ en 1917 en Boston. Du kajerojn pri sama temo verkis J. Thiebault. Unu el ili aperis, kiel aldono de HDE en 1925 kaj aparte france kaj E-e en dekmil e-roj, tri eldonoj. Lian kajeron pri la mortinta amiko tradukis E. Grosjean-Maupin. Pri okultismo ĉiam interes­iĝis ankaŭ eminentaj E-istoj. Mem­broj de la diversaj similtendencaj movadoj, kiel Bahaa Movado, Oomoto, Nova Splrito, La Blankaj Fratoj en Bulgarujo, Ruĝkrucanoj, Swedenbor­ganoj kaj Teozofoj uzas E-n  en siaj eldonaĵoj, kelkaj el ili eĉ en kunven­oj. La estraro de la Nederlanda So­cieto de Spiritistoj, „Harmonia“ el­donis E-an flugfolion „La Spiritisto“ en 1928. Pri la lasta okultisma kunveno ĉe UK-j ni scias el 1923, Nürn­berg. Poste nur la diversaj supre no­mitaj movadoj aranĝis apartajn kun­venojn. D-ro Privat rakontas, ke la lasta manskribaĵo de Z, nefinita, estis plano de artikolo pri senmorteco de l‘ animo.

P. BALKANYI

        Olden O. F., norvego, gimnazia rektoro en Stavanger. Konata pacifisto, prez. de la N. Pacasocio de 1930, red. de pacifista gazeto. E-isto de 1920. Prez. de la klubo „La Tag­iĝo“ en S. 1922, gvidis en l923 kur­son kaj instruis „per lumbildoj“. Re­aktiviĝis 1932, kunaranĝinto de la Cseh-metoda kurso gvidata de Sep­pik, 1932.

        Oliván Heroando Salvador, hispano, oficiro de la kuracisthelpantaro de la mararmeo. Nask. 16 apr. 1889 en Cinco Olivas (Zaragoza). E-isto de 1928. Gvidis kursojn, fondis 2 grupojn.

        Omlor August, germano, distrikta prokuroro. Nask 13  marto 1888 en Breitenhach. Multe laboris en kleritgaj unuiĝoj, paroladisto kaj verkanto de dialektaj poemoj. E-isto de 1905, aktivulo de 1910. Fondis en 1911 la EG en St. Ingbert, en 1913 EL por Saargebiet kaj Westpfalz, en 1923 kunfondis EL Saarteritoria. Multaj ekspozicioj kaj prop. paroladoj. UEA­-del. de 1911, ĉefdel. 1924. Red. de ,Okultismo' en 1913/14. Historio an­taŭmilita de E en S. en manuskripto ĉe GEI.

        Onnen M. F., nederlandano. Mortis 64-jaraĝa en Hago 25 jun. 1933. Dum pluraj jaroj ĉefdel. de UEA. Fervora kaj diversflanka laboro por E.

        Onhaŝi Kaiziro, (ps. Ooha i Ren­do), japano, pentristo de akvarelo per ĉina inko. Nask. 2 aŭg. 1897 en.Tô­kyo. Studis ekonomion en Keiô Univ. E-isto de 1928. Fondinto de „Arĝenta Kunsido“;, tre fama kunsido de ba­bilado. - (Kaw.)

        Ooi Manabu, japano. Nask. 22 apr. 1887 en Hiroŝima-si. Unue nomigis Takabatake, de 1920 Ooi. Estro de laboratorio. Administris internajn afe­rojn de la oficejo de JEI, kies dir. li estis.

        Oojama Tokiŭo (E-e E. T. Montego), japano, taksiaŭtoposedanto. Ĉefkomitatano de Korea EI. Nask. 25. febr. 1898 en Koriyama-si, Huku­sima-ken. En 1925 eldonis gazeton ,La Orienta Lumo'. Ĉefa, laborema aganto en Koreujo.

        Oomoto. El religiscienca vidpunkto moderna sekto de ŝintoismo kun tute aparta karaktero. La komenco de tiu ĉi spirita movado estis inaŭgurata per la „diposedo“ de s-ino Nao De­guĉi, tiam malriĉa kamparanino. En 1892 okazis la inaŭguro kaj post ses jaroj alvenis la „majstro“ Oni­sabro Deguĉi (v.), adoptita filo de la „fondintino“. Komence la movado disvastiĝis malrapide kaj la japana registaro miskomprenis ĝiajn celojn. Unu fojon soldatoj eĉ detruis la temp­lon de O. en Ayabe kaj ankaŭ la tombon de la fondintino. Hodiaŭ tiuj persekutoj estas afero de pasintaĵo kaj O disvastiĝas kaj evoluas pace.

        Enkonduko de Esperanto. Jam antaŭ longaj jaroj majstro De­guĉi, ĉefo de O., sciis pri la ekzisto de E kaj deziris ĝin enkonduki, kiam la okazo estos favora. Tiu tempo al­venis en 1923, kiam oni komencis organizi tiujn  grandajn kursojn, el kiuj eliris la pioniroj de E.-movado inter O-anoj. La unua kurso okazis en Ayabe (Centro de O.), kiun ĉe­estis majstro Deguĉi kun cento da ĉefgvidantoj de O. De tiu tempo konstante E estas aktive propagand­ata de O-anoj en ĉiuj partoj de Ja­panujo kaj la kolonioj.

        Fondo de UHA. En 1925 fond­iĝis Universala Homama Asocio (UHA), kies prez. fariĝis majstro De­guĉi, la vicprez. estas Uĉimaru. La centro de UHA troviĝas en Kameoka, Kioto-hu, Japanujo. La oficiala lingvo de UHA por fremdaj rilatoj estas E. La celo de la Asocio estas „laborado por ideala mondo, per pacaj rimedoj“. En la jaro de la fondiĝo UHA sendis sian propagandiston Koogecu Niŝi­mura al Eŭropo, kiu fondis en Paris la Eŭropan Oficejon de UHA. Niŝi­mura laboris en Paris ĝis 1932 kaj poste li daŭrigis sian laboradon en Japanujo.

        Esperanto Propaganda Oficejo estis fondata en 1925 por la praktika disvastigo de E en Japan­ujo. Ĝia centro estas en Kameoka, dir. estas Uĉimaru. Ĝi aranĝas kur­sojn en la tuta lando, propagandas per paroladoj radioparoladoj, libroj kaj gazetoj. Ĝi eldonas lernolibrojn kaj vortarojn, starigas lernejojn.

        Gazetoj. O kaj ĝiaj subfakoj eldonas dekojn da grandaj gazetoj, en kiuj O. propagandas ankaŭ E-n. Precipe rimarkinda estas ,Zinrui Aizen Sinbun', kiu aperas trifoje dum mo­nato en Tokio kaj estas legata de pluraj centmiloj. Dum jaroj O. eldonis tri gazetojn en E: ,Oomoto', ,Oomoto Internacia', kaj ,Verda Mondo'. Nun aperas la du lastaj, ambaŭ en rimark­inda amplekso kaj kun varia enhavo.

        Centra Oficejo estas en Ka­meoka, kie troviĝas la granda kaj moderna presejo de O., enhavanta E-fakon kun E-istaj kompostistoj. En la oficejo laboras ĉ. 25 ge-E-istoj, dividitaj en tri fakoj: Oomoto, propa­gando per E kaj Verda Mondo. E estas vere vivanta lingvo en la O: Teritorio de Kameoka, kie laboras 400 gejapanoj kaj unu eŭropano, preskaŭ ĉiuj komprenas E-n kaj sur la stratoj sonas ĉie nia lingvo. Kur­soj kaj kunvenoj okazas preskaŭ sen halto ĉiutage. Sed ne nur la centro ankaŭ la regionaj centroj de O., el kiuj estas dudek en Japanujo, estas veraj fontoj de E-ismo.

        La aliĝo de O.-movado en Japan­ujo estis granda puŝo al la ĝenerala E-propagando en la lando kaj dank' al sia eksterlanda propagando per E O. ankaŭ helpas la int. movadon.

        Laŭ J. MAJOR.

        Ooŝima Joŝio (ps. Takagi-Hiroŝi), japano. Nask. 6 aŭg. 1905. Unu el  la fondintoj de J proleta E-movado. Nun eldonadas gazetojn ,Studo pri la Lingvo Int'. (serioza, studema ĉefe pri la ideologioj de la movado) kaj ,E-a Literaturo' (organo de J-a E-Lit. Societo). Trad. al J. „Analiza historio“ de Drezen; (el la rusa kun alia per­sono) „Lingvoscienco kaj Int. Lingvo“ de Spiridoviĉ, 1932. Trad. el la ja­pana ,Forpelataj homoj' (novelo de Koreo); 1933.

        Orengo Rinaldo (ps.: Mevo; Kos­mopolito; ro), italo, d-ro, inĝ. Nask. 13 nov. 1895 en La Spezia. E-isto de 1920. Kunfondis grupojn en Brindisi kaj La Spezia. Vicprez. de IEF en 1926-28. Fondis en 1930 en Milano la oficejon „E Centro Itala“. Parol­adoj; prelego ĉe Somera Univ. en Edinburgh. Verkis pri teknikaj temoj ankaŭ en E. Sub direktado de inĝ. Rosher el S. Francisko, li kunlaboris por la E-traduko de V-a volumo de Schlomann-vortaro, kreis sistemon de teknikaj vortaroj „Oro“, akceptitan de la komisiono por konvencia help­lingvo de la Unio de Int. Foiroj, tradukis la gvidlibron ,Milano kaj Lagoj de Lombardio' kaj verkis ties fakajn vortaretojn. Tradukaĵoj dra­ma poemo „La Cena delle Beffe“ de Sem Benelli; poemo kaj prozaĵo de G. Leopardi; „Un Curioso Acci­dente“, komedio de Goldoni. Poemoj, rozaĵoj, artikoloj en E-revuoj. L. K. Kunred. de ,Lingva Kritiko', aldono de HDE.

        Oreŝkov Georgi, bulgaro, dogan­peristo, antaŭe telegrafoficisto. Nask. 1864 en Koprivŝtica, logas en Burgas. Aliĝis al E en 1899. Eldonis gazeton ,Rondiranto', verkis broŝuron kaj lernolibron en 1900, fondis en Plov­div E-klubon. Kunlaboris al ,L' E-iste' kaj ,Tra la Mondo‘.

        Organizo. En la UK 1911 la deziro al int. organizo akiris pli konkretajn formojn. Oni starigis komisionon por studi tiun problemon kaj jam akcept­is regularon pri  „Rajtigitaj Delegitoj“. En la UK 1913 la kongreso akceptis regularon por „Int. Unuiĝo de E-istaj Societoj“,  (IUES), al kiu aliĝis diversaj naciaj societoj. Tamen pro eks­plodo de la mondmilito en 1914 la IUES neniam aktive funkciis. La UK 1920 reprenis la demandon kaj elektis  komisionon por prepari definitivan solvon por tiu problemo.

        En la UK 1922 la  jam tiel longe pendinta problemo pri ĝenerala int. organizo fine trovis praktikan solvon. Malhelpo ĝis tiam estis la iom mal­samaj interesoj de la ekzistantaj organoj de la movado. Ĉe unu flanko troviĝis la tiel nomataj Oficialaj Institucioj, grupiĝantaj ĉirkaŭ la Cen­ha Oficejo en Paciro. Ili deziris bazi la int. organizon sur la naciaj prop. societoj, kiuj devus kuniĝi en ia int. societo, kia estis jam la en 1913 star­igita IUES. La rajtigitaj delegitoj, t. e. delegitoj de naciaj societoj, pa­gintaj certan kotizon, kiuj pro tio ha­vas la solan voĉdonrajton en la kon­gresoj, baziĝis sur la samaj principoj. Sed aliflanke staris la jam bone or­ganizita UEA kun siaj individuaj membroj tra la tuta mondo, kiu ĝis tiam ne apartenis al la oficialaj ins­titucioj de la movado. Multaj deziris la int. organizon bazitan sur tiu jam regule funkcianta int. asocio. Iom da antagonismo inter Parizo kaj Geneve kaj personaj influoj malfaciligis dum longa tempo la trovon de kontentiga solvo.

        Dum la vojaĝo al Helsinki d-ro Privat, tiama prez. de UEA kaj Cha­vet, ĝenerala sekc. de la Centra Ofi­eejo,  ridiskutis la problemon kaj sukces s veni al projekto de interkon­sento, submetota al la kongreso. For­lasante nun la ideojn pri la antaŭa IUES kaj pri la rajtigitaj delegitoj, la UK en Helsinki 1922 venis al la jena organiza sistemo.

        Oni kreis novan komitaton, la Kon­stantan Reprezentantaron de la Naciaj Societoj (KR), konsistantaj el rep­rezentantoj de la prop. societoj, kiuj pagas kotizon proporcian al la nom­bro de siaj anoj. La KR, kiu elektis prezidanton kaj sekretarion-kasiston, havis siajn kunvenojn dum la kong­resoj kaj konferencoj kaj prizorgis la rilatojn kaj kunlaboron inter la aliĝintaj naciaj societoj.

        Plue UEA estis ankaŭ akceptata kiel oficiala institucio, unuiganta la individuajn E-istojn.

        Por ke estu gvida centro por la tu­ta movado, oni fine fondis Centran Komitaton, konsistantan el 6 mem­broj diversnaciaj, pri kies elekto KR kaj UEA devas interkonsenti. Do la CK ne enhavis reprezentantojn, elek­fitajn 3 de KR kaj 3 de UEA, sed ĝi estis grupo de 6 membroj, pri kiuj ambaŭ organizaĵoj devis akordiĝi. La nomo de la CK estis poste ŝanĝata en tiun de Int. Centra Komitato - ­ICK. Ĝia sidejo estis ankaŭ en Genè­ve. Ĉar la anoj de ICK loĝis en di­versaj landoj, iliaj interrilatoj estis ĉefe skribaj, sed dum la kongresoj ili havis siajn apartajn kunvenojn. Estrho de la oficejo en Genève estis ĝenerala sekretario, kiu poste ricevis la titolon de direktoro.

        Dum la kongresoj ankaŭ okazis komunaj kunsidoj de ICK, KR kaj la komitato de UEA. Tiuj kunvenoj kvazaŭ funkciis kiel parlamento de la movado, ĉar al ili apartenis la studo de la organizaj problemoj kaj la leĝ­donanta povo, antaŭe prizorgitaj de la ĝeneralaj kongreskunsidoj. Post 1928 tiuj komunaj  kunsidoj ricevis la nomon de kunsidoj de la Ĝenerala Estraro“.

        Tasko de la ICK estis la ĝenerala gvidado de la movado. Ĝi reprezentis tiun movadon por la ekstera mondo, organizis la kongresojn kun la helpo de la Loka Kongresa Komitato, prizorgis la eldonon de la Oficialaj Dokumentoj, administris centran kas­on ktp. Siajn enspezojn tiu kaso ricevis el la kontribuoj de KR kaj UEA, el libervolaj subvencioj de tiel­nomataj patronoj de ICK, kaj el pro­centaĵo de la kongresaj kotizoj.

        La nova formo de la organizo ne kontentigis multajn. Precipe oni plen­dis pri la duobleco de  la movado, kiu postulis apartajn kotizojn por la naciaj kaj la internaciaj organizoj. Ti­al la organiza problemo ree aktu­aliĝis en la UK de Antwerpen en 1928. Oni tie ree elektis komisionon, sed dum la sekvantaj kongresoj en Budapest, 1929 kaj Oxford, 1930 oni spertis, ke estis tre malfacile veni al solvo, kiu povus kontentigi ĉiujn par­tiojn kaj kiu precipe ne postulos tro altajn kotizojn de la membroj. Pro tio oni decidis en Krakovo en 1931 forlasi dum kelkaj jaroj la reorgan­izan demandon kaj klopodi dumtem­pe plibonigi la funkciadon de la ek­zistantaj organizaĵoj.

        Dum la UK de Parizo 1932 la Kontrakto de Helsinki venis al sur­priza kaj neatendita morto. En kun­veno de KR, kie malnova franca kaj nova brita proponoj estis sur la tag­ordo, la franca societo venis subite kun nova propono, kiu enhavis kelkajn principojn kun tre vasta tendenco pri reorganizo. La plimulto akceptis la proponon malgraŭ energia protesto de kelkaj naciaj societoj kontraŭ tiu procedo.

        La akceptita rezolucio simple dek­laris la Kontrakton de Helsinki nu­ligita kaj enhavis decidon pri tasko de UEA, kiu certe estis ekster la kompetenteco de la kunveno de KR.

        En sekvanta kunveno de la Ĝene­rala Estraro la prezidanto de UEA esprimis sian fortan bedaŭron pro la tiel abrupta rompo de la kontrakto kaj rezervis al UEA ĉiujn rajtojn ril­ate al la akcepto de la nova statuto, ellaborata tuj post la kongreso de komisiono de 7 personoj.

        Dum du jaroj la konsekvencoj de la decidoj, faritaj en Parizo, mal­trankviligis la animojn en la E.-a mo­vado kaj ofte minacis detrui ĝian internan pacon.

        La komisiono, elektita por la ella­boro de la nova statuto, en kiu UEA rifuzis partopreni, finis sian laboron en nov. 1932 kaj proponis la fondon de Universala Federacio E-ista ­UFE. Tiu federacio estus organizaĵo, formota de la naciaj societoj, kiu samtempe transprenus la taskojn kaj grandparte la organizan sistemon de UEA, kaj do ne lasus lokon al UEA kiel memstara organizaĵo. La UFE formale starigita de la komenco 1933, havis ne tre prosperan kaj mallongan vivon. UEA rifuzis partopreni en ĝi; granda parto de la naciaj societoj restis firme aŭ provizore ekster ĝi kaj nur relative malmultaj societoj, sub la gvido de la ĝisnuna ICK, ak­ceptis la novan organizan formon. En kunveno de UFE en Geneve en majo 1933 ĉeestis nur tre malmultaj reprezentantoj de landaj societoj.

        La danĝero, ke tiel la movado dis­falos en du konkurencajn kaj eble malamikajn partojn, grupiĝantajn ĉir­kaŭ la malnova UEA kaj nova UFE, estis evidenta. Feliĉe dum la sama kunveno en Geneve la reprezentant­oj de UFE trovis okazon priparoli kun la gvidantoj de UEA kaj per bo­na volo de ambaŭ flanko oni venis al „Plano de Genève“, kiu almenaŭ promesis pli bonan ŝancon al harmo­nia solvo de la problemo.

        Kunvenis la Kongreso de Kolonjo en 1933 kaj kunsidis la reprezentan­toj de naciaj societoj kaj de UEA por ellabori definitivan interkonsent­on. En multaj longaj kunvenoj okaz­is la malfacilaj kaj penplenaj intertraktoj, sed fine, dum la ferma kun­sido de la kongreso, la reprezentantoj povis solene subskribi protokolon, kiel resumon de la faritaj decidoj, kiu ricevis la nomon de „Interkonsento de Kolonjo“.

        Ĝia esenca enhavo estas la jena: UEA estas la tutmonda organizaĵo de la E-a movado. Al ĝi la naciaj societoj povas aligi siajn membrojn kolektive por malalta kotizo de du­ona svisa franko. Flanke de tiu „simpla“ membreco, la naciaj societoj akcelos la aliĝon de „aktivaj“ membr­oj de UEA laŭ la  kondiĉoj de la ĝisnunaj ordinaraj membroj de UEA. La gvidado de la nova UEA estas en la manoj de Int. Komitato, konsistan­ta el a, membroj, elektotaj de la naciaj societoj, aligintaj siajn membr­ojn; b, membroj, elektotaj de la deleg­itoj en aliaj landoj; c, membroj, alelek­totaj de la nomitaj du kategorioj, ĝis triono de ilia propra nombro. Cen­tra Estraro, elektota de la komitato, funkcios kiel administra  estraro. Dum kongresoj okazos kunsidoj de la „Kon­silantaro de la E-movado“, por aŭs­kulti raportojn ktp. Ĝi konsistos el la komitatanoj, la ĉefdelegitoj, la ho­noraj membroj, la dumvivaj membroj ktp.

        Ŝajnis, ke la Kolonja Interkonsento malfermos la vojon al pli trankvila estonteco en la movado, sed la fakt­oj ne realigis tiun esperon. UEA adaptis sian statuton al la nova situacio kaj la estraro preparis skriban voĉ­donon por la elekto de la komitatan­oj de la kategorio c, kaj de la Cen­tra Estraro. Sed denove venis opozi­cio, ĉefe de la franca nacia societo, kiu postulis la ripeton de la voĉdo­nado en la UK de Stockholm 1934 anstataŭ la skribaj elektoj. Polemik­oj en cirkuleroj kaj gazetoj anoncis novajn malfacilaĵojn dum la estonta kongreso.

En aŭg. 1934 pli ol 2000 parto­prenantoj en la UK de Stockholm dum krizaj ekonomiaj cirkonstancoj denove donis belan pruvon pri la kreskanta forto de la E-a movado. Sed en la komitataj kunvenoj ree naskiĝis la internaj konfliktoj. Okazis la elekto por la alelektotaj membroj de la komitato, kiu donis tute alian rezultaton ol la antaŭaj skribaj voĉdonoj. Karsch, la ĝisnuna vicprez. de UEA, d-ro Privat, la red. de la gazeto E' kaj Andreo Cseh, ĉiuj de longa tempo anoj de la komitato, ri­cevis  la plej malmultajn voĉojn kaj pro tio ne  estis reelektataj en la ko­mitato. La prez. de UEA, Stettler, trovis en tio kaŭzon por demeti la prezidantecon. Lin sekvis Karsch kaj Mans Jakob, direktoro de UEA. En la kongresa kunsido, kie tiuj decidoj estis konigataj, ili kompreneble vekis grandan konsterniĝon. Speciala kun­veno, kunvokita por klarigi kaj dis­kuti la situacion, vidis grandan tu­multon, aŭdis ekscititajn kaj eĉ ofen­dajn vortojn. Nur kun granda peno oni sukcesis trankviligi la animojn kaj revoki la deziron al paca kun­laboro.

        Dume la nova estraro de CIEA, sub prezido de generalo Bastien, staras antaŭ grandaj malfacilaĵoj, kaŭzataj de la malbonaj financaj cirkonstancoj de UEA.

        (Prenita el la verko „Historio kaj organizo de la E-a movado“ kaj el artikolo en „La Praktiko“, okt. 1934.)

        J. R. G. ISBRÜCKER.

        Notoj de C. C. Goldsmith pci la historio 1932-33. (1) Oni tute ellasis la fakton, ke la nova propono estis necesa, ĉar UEA reduktis sian sub­vencion al ICK de 2500 ĝis 500 svisaj frankoj, kaj sekve la malnova orga­nizo ne povis vivi. - (2) Ne la franca societo faris la novan proponon en 1932, sed la brita, franca, germa­na, kaj itala societoj kune faris ĝin. - (3) La Komisiono esperis, ke UEA  estus la nova int. organizo, kaj tiucele oni proponis, ke ĝi prenu du el la sidoj en la Komisiono, sed ĝi rifuzis. Krome, tuj post la kunveno de la Komisiono, laŭ peto de ĝia membraro, ni proponis, ke UEA estu la titolo de la nova organizo, la UEA-oficejo estu ĝia centro, kaj ke se eble, Settler estu la unua prezidanto. Merchant eĉ konsentis eksigi por tion permesi. UEA tute ne res­pondis al la propono kaj nur post tio oni starigis UFE-n. (4) Fakto estas, ke en la unua monato 11 socl­etoj aliĝis al UFE, inkluzive Fran­cujo, Itatujo, Svedujo, Britujo, kiuj estas inter la plej gravaj societoj. ­(5) La kunveno en Genève en maja 1933 estis aranĝita, laŭ propono de BEA, nur por interrilati kun UEA por vidi ĉu lastmomente oni povus trovi interkonsenton. UEA rifuzis partopreni, kaj nur estis pro la persona interveno de Schoofs, UEA  ĉef­delegito en Belgujo, ke Stettler kon­sentis renkonti la aliajn ĉeestantojn. - (6) La interkonsento de Kolonjo povus esti atingita du jarojn pli frue se UEA nur estus konsentinta diskuti la aferon, ĉar ĝi estas preskaŭ laŭ la propono farita de BEA en majo 1931. - (7) Oni tute ellasis la fakton, ke oni postulis la ripeton de la voĉ­donado en Stockholm pro la fakto, ke la skriba voĉdonado estis erare farita, ĉar oni permesis en tiu ke personoj voĉdonu por si mem.

        Orientaj fabeloj. De Doroŝeviĉ, el la rusa trad. Hohlov. 1924, 66 p. „Humoraj, trafaj satiroj, vestitaj per la vualo  de orienta kostumo. Tiel ili povis vipi la rusan caran reĝimon, mokante la nekompreneman cenzuron. E-igo tiom taŭga, kiom la originala teksto estas sprita.“ (G. S. ,E', 1924, p: 188.)

        Oriento. Kvin n-roj de ,Ilustrita Biblioteko', tradukoj kaj originalaĵoj. 1928. „Bona elekto por iom malkovri al ni flankojn de la orienta vivo aŭ animo.“ (G. S. ,E', 1928, p: 106.)

        Oriento. Tute unika revuo, kiu celis konatigi la historion, etnografion, lite­raturon ktp. de la orientaj landoj. Red. Seriŝev en Harbin. La I-a n-ro eliris en jul. 1925 kun 114 p. kaj 33 bildoj, la 2-a kaj lasta enhavis 96 p. kaj 28 bildojn, 26xl8. P. TARNOW.

        Originala Verkaro de L. L. Zamenhbof. Kolektita kaj ordigita de J. Dietterle, 1929. 605 p. „Ĝi estas rimarkinda kolekto de antaŭparoloj, artikoloj, traktaĵoj, paroladoj, leteroj kaj poemoj. Grandaparte la enhavo de la libro venis el fontoj malfacile konsulteblaj, kaj multo neniam antaŭe estis presita. La volumo ĵetas lumon sur multajn fazojn de la nekonata  historio de la komencaj tagoj de nia movado. Ĝi staras unika - la plej granda verko el la tuta originala E-a literaturo.“ (British E-ist, okt. 1929.) - „D-ro D. ne simple kompilis la kolosan materialon, sed ordigis ĉion en tre laŭdinda maniero faciliganta la superrigardon. Multnombraj steletoj kaj piednotoj klarigas kaj helpas.“ (Butin, HDE, 1929, n-ro 43.)

        Örn August Kristian, svedo, polic­isto en Gevle. Nask. 29 okt. 1881 en Skyttorp. Kunfondinto de EG Gevle, 1907. Estis estrarano de SEF. Ano de UEA de ĝia fondo. Fondinto de la unua EG en Enköping, 1919. Agado en Int. E-ista Polic-Asocio. Kursgvid­ado kaj prop.

        Orthal (ortal) Heinrich, germano, d-ro jura, advokato, „Justizrat“. Nask. 27 jun. 1878 en Kempten. E-isto de 1908. Kiam la antaŭe E-a „Welt­sprachenverein“ en Nürnberg sub gvido de ĉefinstruisto Schmidt (amiko de Z) transiris al Ido, li fondis tie komence de 1909 lokan grupon de GEA, kiu ekzistas ankoraŭ nun. Li faris en la sekvaj jaroj pli ol 100 prop. paroladojn en tuta Bavarujo, estis kelkan tempon prez. de la Bavara E Ligo. De 6 jaroj instruas E-n en la malliberejo en N.

        Osida Tokurô, japano, kuracisto. Nask. 24 marto 1875. En 1919 fond­inte Nippon E-Sya, eldonis multajn E-lernolibrojn kaj vortarojn. Poste importis E librojn el Eŭropo.

        Osmond Emma L., anglino. Nask. 7 okt. 1868 en London. E-isto de 1917. Instruis E-n 1918-29. Multe korespondis, verkis ĉ. 250 artikolojn en diversaj E kaj A gazetoj. Tradukis al E el multaj lingvoj.

 

Plej milda kaj kompata larmo,

Pri homa sorto malfacila.

En Old Vic, la Shakespeare-azila,

Inter la tragedia svarmo,

Sin ne altiras murd-alarmo,

Sed saĝa fraz' virinsubtila. . .

        (Kalocsay : Rimportretoj.)

 

        Ossaka Kenji, japano, mekanikainĝ­eniero, sekciestro de Ŝtata Fervojo, Nagoya. Nask. 28 jun. 1888 en Tôkyô-­si en familio de militisto sed arda idealisto-pacamanto. Lernis en kadeta lernejo 1901-07 sed 1907 eksiĝis el milita servo pro malsano, vizitis Im­perian Universitaton kaj fariĝis inĝe­niero, 1916. E-n lernis en 1906 unue per „Sekaigo“ de Futabatei kaj poste en kurso de „Nippon ES“ de Misao Kato, kaj post foriro de Kato sindone laboris por E en Yokosuka. 1916 venis al Tôkyô kaj dediĉis sin al centra administrado de JEA, kaj kiam JEA perdis funkcion, en 1919 kun aliaj fondis novan movadcentron JEI, kiu bone kreskis dank' al superme­zure energia klopodado de li kaj junaj studentoj varbitaj de li. Histo­rio de J E-movado estas kvazaŭ si­nonimo al E-ista agado de Ossaka. Li dediĉis ĉiujn liberajn horojn al E-aj laboroj. Dir. de JEI. Red. „Jo­koska E-isto“, 1907-15, „Orienta Stelo“, 1911-15, „Japana E-isto“, 1916-19, LRO, 1920-25. 1925-27 vojaĝis en Usono kaj Eŭropo. Unuaklasa E-gra­matikisto. Liaj prilingvaj artikoloj mirinde multe verkitaj en diversaj gazetoj, ĉefe en LRO, estas tre ŝata­taj de J-aj E-istoj kaj donas gravan servon al eduko de kapablaj poste­uloj, kune kun liaj verkoj. Verkis: „Elementaj Lecionoj de la lingvo E“ (anonime), 1914 (Taihoku). „Ekzer­colibro de E“, 1920; „Klaŝlibro de E“, 1920; „E-aj Partikuloj“, 1921; „E-a Prozodio“, 1922; „Memlernanto de E“ (kun Akita), 1923; „Plena Kur­solibro por J“, I924. „E, kompleta kurso por J“, 1927 (11-a eldono en 1929  plej ŝatata vastigita lernolibro en J-ujo). Trad. „Perloj el la Orien­to“, 192l (tradukoj el J-aj kaj ĉinaj klasikaj verkoj). „Vortoj de Konfucio“, 1923; „Fabloj de Ezopo“, 1932.

        KUWAHARA.

        Ostanieviĉ Kazimir Osipoviĉ, ruso. Nask. en 1859, mortis en 1911 en Petro­grad. Pioniro de E. En 1899-1902 estis prez. de ES „Espero“ en P. Prop-is multe per la gazetaro, oferis multe da mono por posedi riĉan bibliotekon.

        Ostrovskij Ilja, ruso, kuracisto en Jalta (Krimeo). Nask. en 1855. E-isto de 1892. Li multe prop-is E-n kaj en 1895 sukcesis ricevi permeson de la registaro por eldoni la unuan E-rusan gazeton ,E'. L. K. 1905-10.

        Ostwald Wilhelm, germano, mond­fama scienculo. 1859-1932. Kelkan tempon amiko de E, poste fariĝis ĉefa subtenanto, eĉ subvencianto de Ido. En 1916 ellaboris universalan germanan lingvon „Weltdeutsch“. En 1926 skribis pri la bezono ellabori novan int. lingvon. (Drezen, Hist. de Mondlingvo, p: 144.)

        Osugi Ei, aŭ Sakae, japano, verk­isto. Nask. 17 majo 1885 en Maru­game-si, mortis 16 sept. 1923 en To­kyo. Dumlonge oni konsideris lin kiel tipon de „socialisto“ (malamiko de J-a Imperio), sed verdire li estis anarkiisto. Ĉe tertremego en Tokyo 1923, ĝendarmoj buĉis lin kaj lian edzinon, kaj sufokis lian kuzon ,,por ­la bono de la ŝtato“. Estis pioniro de E, fondis E-lernejon en sept. 1906, kie Chif estis lernanto. Trad. „Momotaro“, plej populara J-fabelo.

        Oxford. Urbo en Anglujo; 57.000 loĝantoj. - 22-a UK 2-9 aŭg. 1930' 1200 kongresanoj el 30 landoj. Granda sukceso de la Cseh-metodo. Ĉef­temoj: E en la radio kaj komerco.