I

 

        IAEF: Int Asocio de E-istaj Fer­vojistoj. (v. Fervojistoj.)

        IAES: Int. Asocio de E-istaj Sten­ografiistoj. v. Stenografio.

        IALA, usona asocio "Int. Auxili­ary Language Association". Estas fondita en 1924. "Ĝi estas neŭtrala asocio, celanta la starigon de unu helplingvo, simpla kaj klara, instruota en ĉiuj landoj apud la naciaj lingvoj. La laboroj de IALA etend­iĝas sur du ĉefaj kampoj: klopodoj, por interesi pli grandajn rondojn pri la mondlingva movado, kaj esploroj. La eduka esploro celas 1, instigi al starigo de eksperimentaj kursoj kaj trovi por la instruado de helplingvo (ekz. E) la plej oportunan lokon en la programoj de edukaj institutoj; 2, determini kaj taksi la progresojn far­itajn en la lernado de helplingvo kaj kompari ilin kun tiuj faritaj en 1er­nado de naciaj lingvoj dum egalaj periodoj; 3, prepari materialon por eksperimentaj kursoj, studi uzatajn lernolibrojn laŭ ilia relativa valoro. . . En Usono tiun studon entreprenis la Instituto de Eduka Esploro ("Columbia University"). En Eŭropo si­mila tasko estas gvidata de prof. Rovet, dir. de la Instituto de l' Eduk­sciencoj, Geneve kaj de prof. Diet­terle, Leipzig. La dua esploro de IALA tuŝas la lingvan fakon. Tiu­rilate estis farita granda paŝo antaŭen per la organizo de la Int. Konferenco por Lingva Studo, kiu okazis en Ge­neve de la 20-a de marto ĝis la 2-a de apr. 1930. . . Trie, la sociolo­gia esploro celas klarigi la bezonon de helplingvo, konigi tion al interes­ataj sferoj, enketi pri la nuna mult­lingva ĥaoso en int. kongresoj." La ĉefa laboranto de IALA estas s-ino Alice V. Morris. (Mallongigo de la artikolo en UEA-Jarlibro l931, p: 53-56. L. ankoraŭ artikolon de Diet­terle en Int. Ped. Revuo, 1928, apr-­majo, p: 6-17.)

        IAREV: Int. Asocio de Revoluciaj E-Verkistoj.

        ICK: Int. Centra Komitato (de la E movado). (v.)

        Iddon Lizzie, anglino. Nask. l2 aŭg. 1887 en Accrington. Fondis grupojn en Southport kaj Accrington. De 1910 E instruisto. Kroniĝis "Reĝino" kun ora medalo ĉe Literatura E Konkurso por originala versaĵo, 1914.

        Idiom-Neutral. Projekto de int. lin­gvo, (1898) ellaborita de Akademio, elektita de la Pariza kongreso de Vo­lapükistoj. Idiom-Neutral estis bazita sur int.-eŭropa leksika materialo kaj ĝi konservis de Volapük nur la simplecon de ĝia gramatiko kaj de la ag­lutina strukturo, pliadaptita al la tra­dicioj de eŭropanoj. Sed Idiom-Neut­ral ne sukcesis ricevi eĉ unu procenton de tiu sukceso, kiun siatempe ricevis Volapük. Reguligante Ia lingvo-evolu­on per limigita kolektivo, la Akade­mio eliminis la eblon de normala li­bera evoluo, difinata per la skalo de la kresko kaj per la bezonoj de la uz­ado, do la lingvo dependis de ĝiaj aŭtoroj. Rezulte, la apliko de Idiom-­Neutral estis limigata per la rondo de la Akademianoj mem, kreintaj la lin­gvon. Tiu fiasko havas ankoraŭ unu kaŭzon: tiutempe la amasoj, kiuj havis intereson por la int. helpa lingvo, jam grupiĝis ĉirkaŭ E.

        Ido. La sistemo Ido aŭ Reform-E estas publikigita de la t. n. "Delegitaro por la akcepto de L. I.", kiel ĝia ko­lektiva verko. Unu el la ĉefaj gvidant­oj de la tiama E-a movado, L. de Beaufront, poste montriĝis ĝia ĉefaŭt­oro, aŭ estis proklamita kiel tia.

        La Ido-gvidantoj celis anstataŭi la "li­beran", tio estas kolektivan, "popolan" kreadon de la int. lingvo per regulado fare de Akademio, konsistanta el limi­gita grupo de kompetentuloj. Kaj es­tas karakterize, ke dum preskaŭ 20% da E-gvidantoj aliĝis al la lingvo, el la E-istaj amasoj ĝi povis altiri apenaŭ 3-4%. La grandega plimulto de la E-istoj ĝuste taksis la forton de la li­bera evoluo kaj malkonfide rilatis al ĉiuj provoj reformi kaj regulita lin­gvon desupre (Ni memoru pri simila malsukceso de provoj samaj koncer­ne al Volapük kaj Idiom-Neutral). La "desupra revolucio" fiaskis per la fi­deleco de la amasoj. Jen, kio plej bone montras la internan forton de E. En ĝi povas ekzisti nur iom-post-ioma, na­tura evoluo, sed nepre ne perforta rompo aŭ ŝanĝo. Ĉiujn similajn prov­ojn la E-istaro eliminas el si mem. Ido ankaŭ dum sia plua ekzisto ne sukcesis malhelpi la progreson kaj disvastiĝon de E. Dudek jarojn post la nasko de la lingvo, en 1927, la Ido-­ĉefoj, perdinte la esperon pri la tri­umfo de sia afero kaj estante tro mi­opaj por vidi la sociajn kaŭzojn de la fiasko, komencis serĉi ties kaŭzojn en la lingvostrukturaj mankoj de Ido. Re­zulte aperis dudeko da novaj lingvo­projektoj, kies aŭtoroj sin lasis rekon­duki en la epokon de la individuisma utopia projektado. Ili ne povis rekoni la eble plej genian principon de Z: fari nur fundamenton kaj lasi al ko­lektivo la ellaboron: la konstruon de la lingvo-palaco.

        Krom tiuj supre menciitaj kaŭzoj, ldo fiaskis precipe pro la arbitreco de sia deriv-sistemo. Tiu ĉi sistemo es­tas tute teoria. Se Ido estus disvastiĝinta kaj uzita de vastaj amasoj, ĝi nepre estus formetinta tiun ĉi deriv­sistemon per si mem kaj estus iom post iom reveninta al la libera kaj natura derivado de E.

        Ido kaj Esperanto. (Principa kontraŭeco). - Ĉiu reklamisto scias, kiel grava estas trafa elekto de la nomo por la reklamota afero. Multaj komer­cistoj kaj industriistoj dankis sian suk­ceson nur al ia lerte elpensita titolo aŭ reklama frazeto.

        La kreintoj de Ido, elektante tiun nomon por la nova lingvo, montris, ke ili estas almenaŭ tre lertaj reklamistoj, ĉar la plej efika batalilo de Ido kont­raŭ E estas ĝuste tiu ĉi nomo "Ido", kiu erarigas eĉ ankaŭ kelkajn E-istojn, kredigante, ke la lingvo Ido estas ja ido kaj filo de E bazita sur tiaj samaj principoj, kiel la patro, kaj diferenciĝ­anta nur per flankaj, malĉefaj, facile ŝanĝeblaj detaletoj. Memkompreneble ŝajnas, ke Ido, estante nur posta formo de E, estas pli perfekta ol ĝi, ĉar la filo, naskiĝinte pli malfrue, povis pro­fiti la antaŭan sperton de la patro kaj evoluinte pliboniĝis.

        Tio estas malveraĵo. Ido ne estas nek povas esti filo de E; ĝi eĉ ne es­tas nek povas esti bastardo de E, pro tio, ke, estante bazita sur principoj ne nur tute diferencaj je tiuj de E, sed eĉ tute kontraŭaj al ili, ĝi ne apartenas al la sama lingva familio. Tiun malsam­familiecon kaj absolutan kontraŭecon estas facile konstati, konsiderante la principojn de E kaj komparante ilin al la principoj de Ido:

        1 Primetoda principo: Praktikeco. Z ĉiam juĝas la lingvajn demandojn el vidpunkto praktika, ne teoria; li ĉiu­okaze rezonas kiel multsperta lingvuz­anto. "Neniam gvidu vin, li diras, per konsideradoj teoriaj, kiel ajn belaj ili ŝajnas. Senfrukta kaj danĝera estas la sekvado de teoriaj principoj, se ni ne demandas nin, kian praktikan signifon ili havas. Tio, kio en la teorio ŝajnas tre bona kaj trovas aprobant­ojn, en la praktiko ofte havas nenian signifon." La sperto sciigis al li, ke ĉiu idealo de perfekteco estas nur indivi­dua, pli malpli arbitra, kaj aliiĝas kun la personoj tiamaniere, ke nenia akor­diĝo estas jam efektivigebla inter la diversaj teoriistoj, nur la neeviteblaj bezonoj de la praktika uzebleco kap­ablas trudi vole nevole al ĉiuj komun­ajn kondiĉojn kaj nediskuteblajn re­gulojn.

        Male, Ido ĉiam juĝas la lingvajn demandojn el vidpunkto abstrakta kaj teoria; ĝi konstante rezonas kiel mate­matikisto aplikanta al la lingvaj, natu­re malsimplaj, mutflankaj kaj interplektitaj aferoj la rigidan, sencedan kaj senkompromisan, tie ĉi netaŭgan, ma­tematikan metodon. Ĝi celas lingvon konforman al nure teoriaj principoj, Lingvon idealan kaj teorie perfektan.

        2. Ĉefa principo: Facileco.

        Z persiste opinias, ke la unua kaj plej grava kondiĉo por lingvo int. es­tas la plej eble granda facileco. Estas nepre necese, li ripetas multfoje, "ke la lingvo estu eksterordinare facila." Li rigardas la internaciecon de la vor­taro nur kiel unu el la diversaj uzeb­laj rimedoj por atingi la plej grandan facilecon.

        Male, Ido rigardas la internaciecon de la vortaro kiel la plej superan kaj esencan regulon de la int. lingvo kaj kiel absolutan senkondiĉan principon. "Parolante nur pri la necesega facile­co de la int. lingvo, oni malprave sil­entas pri la esenca principo: la inter­nacieco de la formantaj elementoj. Ĉiuj radikoj devas esti kiel eble pej internaciaj. . . La lingvo int. devas submeti sin plej severe al la regulo de internacieco, eĉ de la maksimumo de internacieco. . . La maksimumo de internacieco estas la idealo de la lin­gvo".

        3. Dua principo: Facileco por ĉiuj. Difinante la facilecon, pri kiu li pa­rolas, Z precizigas sian penson: la lingvo devas esti kiel eble plej facila "por ĉiuj", eĉ "por nekleruloj". Li kla­re konscias pri la malsameco inter la facileco, kiun li celas, kaj la facile­co, kiun celas Ido: "Tute ne estas be­zone, li diras, ke, kiel opinias multaj pli novaj projektistoj, la instruitaj lin­gvistoj povu tuj kompreni tekston skri­bitan en lingvo int. En tia afero la in­struitaj lingvistoj ludas la lastan rolon, ĉar por ili ja tia lingvo estas malplej bezona."

        Male, Ido en siaj propagandiloj pre­cipe fieras pro tio, ke, "estante tre analoga al E ĝi tamen superas E-n pro sia tuja komprenebleco". Sed la idistoj forgesas aldoni, ke tiu ĉi mir­inda tuja komprenebleco, aŭ, pli ĝuste, divenebleco, koncernas nur la "poliglo­tulojn".

        4. Tria principo: Derivado ne ekzis­tas en E.

        Ĉar "en nia Lingvo ĉiu parto grama­tika prezentas apartan vortonn, la mal­simplaj vorfoj estas nepre formataj nur per kunmetado, neniam per derivado. Sekve neniu ajn regulo pri derivado, kiel ekzemple la regulo pri renvers­ebleco, povas koncerni E-n. Couturat plene eraras kaj erarigas la legantojn, kiam li asertas, ke "la sistemo de la derivado en E estas sendispute la plej karakteriza trajto de tiu lingvo." Kon­traŭe, la plej karakteriza trajto de nia lingvo estas ĝuste la neekzistado de iu ajn derivado. Neniam pri ia deriva­do parolis Z, kaj, en 1913 la Akade­mio oficiale deklaris, "ke la vortfarado de E estas fondita sur la konstruo de ĉiu aparta vorto kaj ne sur tiel nomi­taj reguloj de derivado."

        Male, en Ido la derivado estas la plej grava kaj plej ofta procedo de vortfarado kaj Couturat verkis speci­alan "traktaton pri derivado en E" kon­scie aŭ nekonscie konfuzante siajn proprajn teoriojn kun la ideoj de Z kaj malprave altrudante al E procedon, ki­un efektive ĝi ne konas, kaj regulojn pri derivado, kiuj tute ne povas kon­veni al lingvo ne uzanta la derivadon.

        5. Kvara principo: Senabsoluteco kaj senrigideco de la principoj kaj regul­oj. Z, ĉiam celante kontentigi ne la postulojn de abstraktaj teorioj, sed la malsimplajn diversflankajn bezonojn de la praktiko, konstante ripetis la konsilon: "Ĉio devas esti en ĝusta mezuro", kaj li aplikas tiun ĉi rezerv­on al ĉiuj principoj kaj gvidreguloj. Oni devas "kunigi kaj konsentigi in­ter si diversajn principojn. . . E kon­tentigas ĉiun principon laŭ mezuro de ebleco, penante plej zorge, ke ĝi ne kontraŭagadu al aliaj pli gravaj principoj." Li opinias, ke lingvo int. devas kontentigi ne nur la postulon pri lo­gikeco, aŭ ian ajn alian postulon, sed ankaŭ "ĉiujn aliajn postulojn, kiuj po­vas esti farataj al lingvo int." kaj kiujn tute ne zorgas la Idistoj, ek­zemple la "naturecon, vivipovecon, flekseblecon, sonorecon, k. t. p."

        Male, Ido rigardas siajn principojn kiel nepre absolutajn kaj senkondiĉ­ajn kaj, laŭ la rimarko de Z mem ĝi "penas plibonigi unu ian flankon de la lingvo, oferante por tio ĉi ĉiujn aliajn flankojn."

        Tiun-ĉi superan ĝeneralan regulon de "ĝusta mezuro" Z precize aplikas mem al kelkaj apartaj demandoj, logikeco, komuna uzado, unusignifeco, idiotismoj, k. t. p.

        Li malkonsilas la "tro grandan lo­gikecon", li ne akceptas la logikajojn", "kontraŭ kiuj protestas lia lingva sento"; li rekomendas, ke "nia lingvo ne estu tro preciza, ĉar tiam ni nin mem katenus. . .  Ĉar la tuta esenco de lingvo estas bazita antaŭ ĉio sur inter­konsento, tial komuna ĝisnuna uzado devas ludi pli gravan rolon ol seka teoria logikeco. Ne sole en naturaj lingvoj, sed ankaŭ en lingvo artefarita ĉio, kio estas uzata de la plimulto de bonaj verkistoj, devas esti rigardata ki­el bona, se ĝi eĉ ne estas absolute lo­gika; ĉar se ni postulos ĉiam nur lo­gikon absolutan, tiam la libera uzado de lingvo fariĝos tute ne ebla."

        Sammaniere, kvankam Z rigardas la unusignifecon de la vortoj kiel ĝene­rale taŭgan kaj preferindan, kvankam li plej ofte unusignifigis la radikojn tamen tiun ĉi regulon li aplikas ankaŭ "en la ĝusta mezuro" kaj sen ia abso­luteco. Tial troviĝas en la Fundamenta Universala Vortaro kelkaj radikoj, ki­uj estas nur ŝajne unusignifaj, ĉar ili estas tradukitaj per nacia vorto, kiu estas plursignifa. La Vortaro de Bein kaj la Plena Vortaro de SAT eĉ ap­artigas per ciferoj la diversajn signif­ojn de la plursencaj radikoj.

        La samo fariĝas pri la idiotismoj: kvankam Z konsilas traduki la naci­ajn apartajojn per esprimoj klaraj por ĉiuj kaj internacie kompreneblaj, ta­men li ne ekstermas senkondiĉe la idiotismojn, t. e. la ne plene logikajn esprimojn. Li tute precize deklaras, ke "ankaŭ en E troviĝas diversaj idiotismoj, kaj tute malprave kelkaj E-istoj ilin kontraŭbatalas, ĉar lingvo absolute logika kaj tute sen idiotismoj estus lingvo sen vivo kaj tro peza."

        Male, Ido tute ne zorgas pri interkonsento nek pri komuna uzado; ĝi konstante atentas nur la teorian rigid­an logikecon, kiun ĝi ofte malprave konfuzas kun la klareco kaj facila int. komprenebleco postulante severan unusignifecon, ĝi malpermesas la plur­signifecon de la radikoj kaj vortoj: "Tio, kio distingas Idon, estas la absoluta internacieco. Ido ne estas bazita sur la komuna uzado, kiel la naturaj lin­gvoj, sed nur sur la logiko, kaj la tu­tan logikecon de la lingvo konsistigas la principo de unusignifeco." Ido pretendas absolute forigi la idiotismojn kaj, deklarante, ke "la idiotismo estas la plej danĝera malamiko de la lingvo int.", ĝi fieras, ke la "propra karakteri­zilo de tiu ĉi lingvo estas, ke ĝi ha­vas nenian idiotismon, nek en la gra­matiko, nek en la formado de la vort­oj, nek en la frazeologio."

        Ni sekve rajtas diri, ke Ido tute malprave kaj malvere asertas, ke ĝi "ne estas nova lingvo", ke ĝi estas "nur plisimpligita kaj plibonigitafor­mo de E, kiu konservis la esencajn principojn al kiuj E dankas sian suk­ceson". Ido estas lingvo kerne kaj esence diferenca de E, malgraŭ ŝajna supraja kaj ekatera simileco- ĝi ne ha­vas pli da rajto por pretenrli sin pli­bonigita formo de E ol ekzemple la latina senfleksia lingvo de Peano aŭ. la lingvo Apolema, aŭ Dilpok, aŭ No­vilatin, aŭ iu ajn el la ceteraj proponit­aj int. lingvoj, kiuj neniam reklamis sm idoj kal formoj de E.

        E. GROSJEAN-MAUPIN.

        Idoj de Orfeo. Romano, originale de Bulthuis. 1923, 544 p. Stranga aventuraro de tri ĝemeloj. Tre laŭdinda estas la celo de B. kaj rimark­inda lia lerteco ĉiam interesi kaj veki scivolon. Simpla, vigla stilo." (G. S., ,E', 1923, p. 183.)

        IEMW: Int. E-Muzeo en Wien. (v.)

        IES: Int. Esperanto-Servo, v.

        Ifigenio en Taŭrido. Dramo en 5 aktoj de Goethe, el la germana trad. Z. 1908, 108 p. "Traduko speciale farita por la teatra prezentado dum la Kvara Kongreso. Tie ĉi, kiel en Hamleto, du geniuloj renkontiĝis." (LI 1908, p: 381.)

        Iida Yŭtaro (juutaroo), japano, pentristo. Nask. 1866, mortis marto 1909 en Tokyo (?). Multlingvulo. Unue Volapükisto. Ĝis antaŭ la mor­to kompilis J-E Vortaron, la unua provo en J. sed ne eldonita.

        IKA. Internacio Katolika Organiz­aĵo por int. katolika agado, uzinta kaj parte ankoraŭ uzanta E-n. IKA fondiĝis en 1920 en Hago, ĝiaj kun­laborantoj venis el du grupoj: el la antaŭa Int. Kat. Unuiĝo E-ista (IKUE) ne plu funkcianta de 1914 kaj el la Mondpacligo Blanka Kruco fondita en 1917 de kat. paci­fistoj, kies int korespondlingvo estis E kaj kiu publikigis (de 1918) E-gazeton Blanka Kruco. Ĉefoj de am­baŭ movadoj decidis fondon de pli ĝenerala IKA, kiu ne estu pure E-­ista societo, sed en kiu E servu kiel unueca lingvo de la gvidantaro kaj de la oficiala organo Espero Katoli­ka, kiun oni revivigis kaj kiu ricev­is la benon de Papo Benedikto XV-a, kiam ĝi estis IKA-organo. Parto de la antaŭaj IKUE-anoj ne aprobis la eni­ĝon de sia movado en IKA, restarigis la antaŭan lKUE, kaj reprenis la re­vuon E. K. IKA fondis novan gazeton Katolika Mondo, kiu aperis mo­nate dum du mallongaj periodoj duse­majne de 1921 ĝis 1928; en 1914 kun aldono Revuo Katolika, en 1926 -28 kun aldono La Juna Batalan­to. En la sekr.-ejo de IKA ekzistis Int. Katolika E-Oficejo kun profesia ofic­isto, kiu propagandis E-n. La Paul­us-Eldonejo, Graz, eldonis se­rion da libroj en E kaj kelkajn lern- ­kaj informbroŝurojn germanlingvajn pri E. - IKA-kongresoj okazis 1921 en Graz, 1922 en Luxembourg, 1923 en Konstanz, 1924 en Lugano, 1925 en Oxford, 1926 en Einsiedeln, l927 kaj 1928 en Bregenz, 1929 en Buda­pest, l931 en Feldkirch. - IKA estis unu el la unuaj int. katolikaj mov­adoj; en ĝiaj kongresoj la fakaj kunsidoj por instruistoj, ĵurnalistoj, filmo, prizorgo de elmigrantoj ktp. donis valorajn instigojn kaj varbis por E. Iom post iom fakaj grupoj ekster IKA transprenis la laboron, la signifo de IKA malpliiĝis, precipe de 1925, kiam pro financaj kaŭzoj la profesia oficejo kun pagitaj oficistoj (kiuj ĉiam estis E-istoj) fermiĝis. La E-la­boro estis daŭrigata de speciala E-s­ekcio de IKA, kiu estis identa kun la gazeto Katolika Mondo. Hodiaŭ IKA estas studrondo por int. kaj sociaj problemoj, triono de la komi­tato estas E-istoj, la sekr.-ejo estas ĉe Msgr. d-ro teol. kaj fil. N. Pfeif­fer, Koŝice, Ĉeĥoslovakujo. La lokaj E-grupoj de IKA ne plu ekzistas, kelkaj transiris al MOKA (v.)

        W. SOLZBACHER.

        Iks Voldiŝ: ps. de Ŝidlovskij. (v.)

        IKUE: Int. Katolika Unuiĝo E-ista, v. Katolika movado.

        ILEPTO: Int. Ligo de la E-ista Poŝt- kaj Telegraf-Oficistaro, v. PTT.

        Iliado. Eposo de Homero laŭ la rusa kaj germana tradukoj E-igis Kofman. 1895-97. 104 p. Ĉefverko de la mondliteraturo.

        Ilo ps. de Lejzerowicz (v.)

        ILO: Int Labor-Oficejo, v.

        Ilustrita Biblioteko. Eld. HDE Köln Formato 18x121/2 cm. Serio I enhavas rakontojn pri la "Oriento" (1927), Se­rio II pri la "Maro" (1928). Ambaŭ serioj havas po 5 kajeroj.

        Imperiestro kaj Galileano. Du his­toriaj, filozofiaj dramoj de Ibsen: "Apostatiĝo de Cezaro" kaj "Imperiestro Juliano", trad. Bulthuis. 1930, 276 p. "Ilin verkis I. por elverŝi sian pripensadon. La ĉeftemo estas la interbatalo de kristanismo kontraŭ la roma diaro. La E-igo bone plenumi­ta." (G. S., E', 1930, p: 118.)

        Incertov Nikolaj Jakovlevi , soveti­ano, ruso, oficisto. Nask. 1896. E-isto de l911. Membro de CK SEU de post 1922. Tre aktiva aganto de la Sovetia E movado. Kunred. de la periodaĵoj de SEU. Membro de Lin­gva Komisiono de SEU kaj IPELK. Prez. de Centra oficejo de kontraŭ­religiuloj-E-istoj. Aŭtoro de l'instrua ruslingva broŝuro Kiel devas labori SEU-ĉelo kaj de Sendi­uloj kaj int. E korespondado (sub ps. J. Ninov), 1930. Tradukinto kaj redaktinto de multaj E-eldonaĵoj ateistaj.

        Indra. Talivaldo, latvo, cand. rer merc., diplomita instruisto E-a. Nask. 14 sept. 1894 en Live apud Riga. Finis ekonomian fakultaton de Latva Univ. en Riga. Doganeksperto, nun instruisto en komerclernejoj. Vegetar­ano, abstinenculo. E-isto de 1914 Estrarano de Moskva ES 1915-1920, in­struisto ĉe Moskva Instituto de E. Or­ganizis en 1921 la movadon en Riga Estrarano de Latva ES 1921-24, 1928-1932, okfoje ĝia prez. UEA-del en Riga de 1922, ĉefdel de UEA de 1925. Prez. de I-a Baltlanda E Kon­greso, Riga 1930. Latva sekr. de Int. Cseh-Instituto de l930. Trad. latven ĉefeĉŝlosilon, 1928. Kompilis la unuan pli ampleksan latvan E vortaron "Ilevau, Riga 1932. Ĉefkunlaboranto de la Enciklopedio.

        Infero. Unua parto de la Komedio de Dante, el la itala trad. Kal­ocsay. 1933, 288 p., plus 14 ligno­gravuroj. Ĉefverko de la mondlitera­turo. "La koncizo, mirinda esprim­forto, vortabundo kaj kolorriĉo de l' dantea lingvo, la aparta graveco kaj beleco de ĉiu vorto kaj vortlokiĝo, la ĉiam deviga fideleco vere povas malesperigi Ia tradukanton. . . Ne ek­zistas aŭtoro pli malfacile tradukebla ol Dante. . . Kaj E pruviĝis mirinda instrumento." (El la Antaŭparolo.)

        Infinitivo kun prepozicio. Kun infi­nitivo estas uzataj nur la prepozicioj por, anstataŭ, antaŭ ol, post ol, krom. Ekz: mi venis por vin vi­ziti; laboru anstataŭ malesperi; antaŭ ol skribi, li meditis; li faras nenion krom manĝi. La ago signita de l' infinitivo rilatas ĉiam al la frazsubjekto.

        Lastatempe oni pli kaj pli uzas in­finitivon ankaŭ post sen; ekz : li foriris sen saluti min. Laŭ la klasika lingvo anstataŭ ĉi tio oni devas uzi participadverbon kun ne: li foriris ne salutante min.

KALOCSAY.

        Informoj de E-Asocio de Estonio. Organo de EAE, fond. en 1922. Re­daktis H. Sakaria kaj P. Ariste, H. Dresen, M. Grigorjev, J. Türn. For­mato 28x20 cm.

        Informservoj, v. Delegito de UEA.

        Inglada Ors. Vicente, hispano, sta­ba vickolonelo, prof. de astronomio, geodezio kaj meteorologio en la Su­pera Staba Lernejo. Nask. en 1879 en Alicante. De 1910 ĝis 1923 dir. de sismologia observatorio en Toledo. Mem­bro de la Akademioj de Sciencoj de Madrid, Cordóba kaj Barcelona. Mul­taj fakaj verkoj. E-isto de 1899. En I903 li fondis (kun Jimenez Loira) la unuan HE gazeton, La Suno Hispana, kies ĉefred. li estis mult­ajn jarojn. En tiu epoko li publikigis kelkajn gravajn lernolibrojn kaj vort­arojn. Kiel delegito de la registaro ĉeestis la Teknikan Konferencon en Paris, 1925 kaj la UK en Geneve, l925. Faris multajn paroladojn kaj kursojn en Barcelona, Aticante, Va­lencia, Madrid, ktp. Honora prez. de multaj EG en H-ujo, estis vicprez. de la H Societo por Prop. de E. LK de 1905 kaj Akademiano de 1910. En la literaturaj konkursoj organizitaj de "La Revuo" en 1906 kaj 1909 estis premiitaj liaj originalaj poemoj. Kun­laboris en La Revuo, L I, ktp. En la unua kaj aparte li publikigis multajn verkojn en E, i. a. tradukojn el la H: la komediojn Kuracisto per ba­toj el Moratin; La nesia hejmo; Kruela adiaŭo; La getavoratoj; Triumfanta animo; la Angora katino; Perlabori sian vivon; Hispanaj dram­oj; La kreitaj profitoj, el Ja­cinto Benavente, kaj la originalajn verkojn: Prozo kaj versoj; En la Barcelona Kongreso, ktp.

        Inicado Matematika. De Laisant, el la franca trad. Chaineau kaj Camescasse. 1914, 171 p., 103 figuroj. Elpensaĵo, kiu celas amuzi la infanaron ĝin instruante.

        Inoue Masuzo, japano, oficisto de turisma fako de fervoja ministrejo. Nask. 2 jan. 1900 en Tokyo-si. Kun Hasegaŭa laboris por E en Unua Nacia Kolegio, Tokyo. Dank' al lia klopodo la ministerio eldonis gvidlib­ron detalan kaj riĉe ilustritan Japan­lando. 1931 vojaĝis al Ameriko, ĉeestis la UK en Paris.

        Insigno. La insigno de la E-istoj es­tas verda kvinpinta stelo. La verda ko­loro simbolas la esperon kaj la kvin pintoj - la kvin mondpartojn.

        Por ĝin formi estas plej rekomen­dinde desegni rektan (regulan) kvin­angulon (sekve ĉiu angulo havos 108o) poste daŭrigi ĉiun lateron ambaŭflan­ke ĝis la renkonto kun la daŭrigo de du ceteraj lateroj (ne najbaraj). La ri­cevita tiamaniere pentagramo estos la efektiva insigno. Se ni nun tiun stelon pentros je verda koloro ĝi estos la efektiva E-a stelo. Kun la fluo de la tempo la stelo havis diversajn modif­ojn, la plej ofta kaj laste preskaŭ ofi­ciala estas tiu: ĉiu kvinono de la stelo estas duone verda kaj duone pli hela (plej ofte blanka), tiel ke la stelo konsistas el kvin trianguloj pli helaj kaj kvin trianguloj pli malhelaj (al­terne ĉirkaŭ unu komuna punkto).

        Ankaŭ rimarkiĝis steloj E-aj, esprimantaj iun fakan aldon-ideon, kiel ekz. kristanoj portas insignon kun kruco interne, UEA-anoj portas kun la literoj UEA interne, SAT-anoj - kun literoj SAT, socialistoj - kun ruĝaj kvin ĉir­kaŭkampoj anstataŭ la kutimaj blan­kaj - ĉar por pli videbligi la verdan stelon, kiu ofte sur la fundo de mal­hela vestaĵo ne distingiĝadis, oni fabrikadis la stelojn kun aldono de blan­ka fono, kaj la tuta insigno havis tiam formon ĉu de rondo ĉu de pentagono (kvinangulo). Multaj aliaj "ideoj" estas esprimataj en la diversaj insignoj. Ekz. estas insigno kun la portreto de Z me­ze, kun kamentuboj apude, kun oliv­branĉoj sube, kun radioj ĉirkaŭe ktp. Ne elkalkuleblaj estas ĉiuj variaĵoj. Dum la UK-oj ofte ĵetas sin en la okulojn insignoj kun malsupren plilon­gigita hirundvosto diverskolora. La koloroj evidentigas la naciecon, al kiu apartenas la portanto de l' insigno. An­kaŭ - laste ofta aperaĵo - oni rimarkas insignojn en formo de du kruciĝ­antaj flagetoj, el kiu unu estas la E-a kaj la dua - la nacia.

        Apartan belan kategorion formas la kongresaj insignoj. Tiuj de la na­ciaj kongresoj estas plejparte kartonaj (kvankam pli ol ofte - tre artaj. sed tiuj de la UK-) estas p1ejparte metalaj (escepte tiuj de Hago (1920), Praha (1921) dum kiuj la kongresanoj portis kartonajn rondajn insignojn, kaj en Genevo (1925), dum kiu kiel insigno servis silka flag-forma rubandeto kun steleto malsupre). La insignoj de la UK-j prezentas jam ion, pretendantan je arta valoro. Rimarkiĝas kvazaŭ cer­ta konkurado, kaj tial kiel efiko estas tio, ke ni rajtas fieri pri kelkaj per­fektaj artaĵoj. La plej bela - miao­pinie - ĝis nun estis tiu de la jubi­lea Kongreso en 1912 en Krakovo kaj tuj post ĝi - tiu de la XI-a UK en San Francisko en 1915. Ankaŭ senrip­roĉa estas tiu de Parizo (1914), de Antverpeno (1928) kaj aliaj.

        Pri insignoj dum la unuaj du UK-j mi ne aŭdis. Cetere tiam ankoraŭ pres­kaŭ ne ekzistis E-a insigno. Kaj se iu portis, do estis ĝuste la primitiva stelo kvinpinta. (Tiujn informojn donis al mi A. B. Brzostowski, kiu eĉ montris al mi la steletojn, kiujn - laŭ lia aserto - portis Z mem (dum la unuaj du UK-j.).

        (Historio.) La E-a insigno en sia historio havas kelkajn periodojn: 1) kiam la signo estis nur sur papero (t. e. sur presaĵoj, leterpapero ktp.) Ni trovas en malnovaj n-roj de "E-isto" de 1892 kelkfojajn proponojn kaj eĉ faktojn, ke jam ekzistas multaj E-istoj kun vizitkartoj aŭ kovertoj kun sur­preso: E-isto, aŭ E, 2) kiam estis pro­ponita ke ĉiu E-isto portu ian signon (sur la p: 181 de E-isto 1892 ni legas: "B. G Jonson el ¨Ostersund proponas­ke la E-istoj akceptu ian difinitan sig­non, per kiu ili povus, renkontante sin, ekkoni unu la alian, ekzemple kolo­ran silkan peceton, portatan sur la sur­tuta kolumo. Ni prezentas tiun ĉi opi­nion al niaj legantoj, kvankam ni du­bas, ĉu io simila sur la vestoj estus akceptebla. Sed eble tiu ĉi ideo estus uzinda en alia maniero?") Tio estis la unua tiudirekta ideo, ĵetita al la E-a mondo, 3) kiam estis proponita defi­nitive la nuna stelo.

        Foliumante la paĝojn de la malno­vaj E-aj gazetoj ni trovas multajn ali­ajn sufiĉe interesajn proponojn, ekz. "brelokon (E-isto de 1893 p: 21) porta­tan sur la ĉeneto de la poŝa horloĝo, aŭ apud la. . nazumo (pince-nez)."

        Sur la p: 47 de la samjara E-isto ni trovas jam ion rilatantan la E-an stelon, tian, kian ni konas nun. Nome la atineo 7 publikigas: "L de Beufront konsilas, ke la kovriloj de ĉiuj libroj de nia literaturo kaj entute ĉio, kio tuŝas nian aferon, havu verdan kolo­ron kaj portu supre stelon. En tia ma­niero la verda koloro kun stelo (du simboloj de espero, esperanto) fari­ĝos la konstanta ekstera signo de nia afero kaj oni ĉiam tuj rekonos ĉion kio apartenas al ĝi. Ni plene aprobas tiun ĉi ideon, kaj ni ĝi uzados de nun sur ĉiuj verkoj, kiujn ni eldona­dos. Ni roponas tion saman ankaŭ al niaj aliaj amikoj eldonantoj."

        Tiu ĉi informo jam prezentas klare, kiu estas la aŭtoro de la stelo E-a. Kvankam nenio estas dirita pri la for­mo de la stelo, tamen, ĉar ekde tiu tempo komencis aperadi la kvinpinta stelo sur la libroj de la Biblioteko de la L. I. E - kvankam alie ombrigita ol la nuna E-a stelo - ni supozu, ke te­mis en la artikolo de Beaufront pri kvinpinta stelo.

        Sur la p: 84 de la samjara gazeto ni trovas jam informon pli klaran. Temas jam pri insigno (ne nur pri signo presita, sed pri insigno portebla sur la vesto - pri kio ankoraŭ antaŭ kelkaj monatoj la redakcio dubis). Ĉiuj niaj korespondantoj - skribas la redakcio - konsentas, ke tio ĉi estas la plej konvena signo por ni, kaj propo­nas diversajn detalajojn por tiu ĉi sig­no. S-ro G. Rjabinin proponas, ke la signo prezentu malgrandan rondeton kun diametro de 2-3 centimetroj kun malgranda stelo en la mezo el tia meta­lo, kiun ĉiu volas; la stelo devas esti sur verda fundamento; la manieron kaj lokon de portado ĉiu povas elekti mem. S-ro P. Deullin proponas, ke oni ak­ceptu simplan verdan stelon, el kiu ajn ŝtofo, laŭ la deziro de la uzanto, kaj sur kiu ajn loko, kun la surskribo: "Ligo E-ista", aŭ "E-isto". Ĉar preskaŭ ĉiuj aprobas la verdan koloron kaj stelon kaj, jam longe multaj amikoj uzas en sia stampo la esprimon "E-­isto", tial ni pensas, ke la difinita signo de nia afero iom post iom fari­ĝos: verda koloro, stelo kaj la vorto "E" aŭ "E-isto". La detalojn, kiel ligi inter si la tri diritajn punktojn kaj en kia formo kaj loko ilin uzi, ni devas lasi al la bontrovo de ĉiu aparte, kaj ni esperas, ke ankaŭ en tio ĉi la tem­po kaj uzo baldaŭ ellaboros ion difi­nitan".

        Tamen "la tempo kaj uzo" ne bal­daŭ ellaboris ion difinitan. Jen pasis 6 monatoj kaj sur la pĝ. 164 de la samjara gazeto ni Iegas jam ion, kio pruvas, ke malgraŭ ke la stelo jam ekzistis, la verda koloro ankaŭ, tamen la stelo mem ne estis verda.". . . . Mi pensas, ke estus bone kaj utile, se ĉiuj E-istoj en sia korespondado kiom eble pli multe uzadus kovertojn kun nia signo (verda koloro ka ora stelo) kaj kun. . ." La aŭtoro de tiuj vortoj estas Arnold Thorn el Böda

        Ankaŭ ni legas en 1894 sur la p: 147 de la sama gazeto: "Kvankam la ideo pri ekstera signo por la E-isto ŝajnas al ni nefacile plenumebla, ni tamen ne volas malhelpi al la disvol­viĝo de tiu ĉi ideo. Tial ni ankaŭ presas nun la sekvantan leteron, kiun ni ricevis de s-ino A. Profioroviĉ: "En Nro 12 de E-isto 1892 kaj en Nro 6 1893 S-roj B. Jonson kaj G. Rjabinin proponis, ke ĉiuj E-istoj portu egalan signon; mi jam longe pensis pri tio ĉi kaj ŝajnas al mi, ke tio ĉi estas tre bona rimedo por disvastigado de nia afero. Mi proponas ke ĉiuj E-istoj por­tu malgrandan kvinpintan stelon el or­igita bronzo aŭ aluminio kun la surs­kribo "Esperanto". . . Se 2/3 de ĉiuj E-istoj deziros porti tian stelon, tiam mi aĉetos kaj dissendos ilin al ĉiuj dezirantoj. Tia stelo (21/2 centimetroj en diametro) el origita bronzo kostos 1 rublon, el pura oro -  8 rublojn. . .

        En 1895 la sama gazeto sur la p: 75 publikigas: "La Odesa Rondeto E-­ista pretigis verdajn kovertojn (de kel­kaj specoj pli karajn kaj pli malkar­ajn) kun presita surskribo: Lingvo In­ternacia Esperanto kaj kun ora stelo Esperanta. . . V. Gernet Odesa Kobelevskaja 4".

Tiuj ĉi informoj igas nin pensi ke la prototipo de la nuna insigno estis ora stelo sur verda kampo. Kiamaniere okazis la transiro de la ora stelo al la verda, pri tio ni ĝis nun ne scias. Kiel ni sube konvinkiĝos, ankaŭ Z ne sciis.

        En la raporto de la Unua E Konfe­renco en Calais - Dover 1904, sekve post naŭ jaroj, ni legas ke s-ro Pour­cine proponas enkondukon de unu ko­muna signo E-ista.

        Povas esti ke estis ĝuste li, kiu pro­ponis la verdan stelon, dum ĉiuj aliaj ĝisnunaj koncernas alikoloran (La Nurnbergaj eldonaĵoj portis la stelojn de la sama koloro kiel la presaĵoj, t. e. de la nigra koloro).

        Nenie ni trovas ian ajn mencion pri oficialigo de la E-a insigno. Ke plej certe tia oficialigo neniam okazis pru­vas ankaŭ la jena letero de Z (The British E-ist 1912 p: 34): "Pri la de­veno de nia verda stelo mi nun jam ne memoras bone. Ŝjnas al mi, ke pri la verda koloro iam atentigis min s-ro Geoghegan kaj de tiu tempo mi komencis eldonadi miajn verkojn kun verda kovrilo (la atentigo estis tute senintenca). Pri unu broŝuro, kiun mi tute hazarde eldonis kun verda kov­rilo, li rimarkigis al mi, ke tio estas la koloro de lia hejmo, Irlando; tiam venis al mi en Ia kapon, ke ni povas ja rigardi tiun koloron kiel simbolon de Espero. Pri la kvinpinta stelo, ŝaj­nas al mi, ke unue ĝin presigis sur sia gramatiko s-ro de Beaufront. Tio plaĉis al mi kaj mi prenis tion kiel signon. Poste per asociado de la ideoj aperis stelo kun verda koloro".

        Ĉar tiu enunciaeio aperis nur en 1912, ni ne miru kial ankaŭ Z ne me­moris klare kaj pri ĉio skribas aŭ: "ŝajnas al mi" aŭ tute senpersone: "ap­eris stelo. . ."

        Kiel ion tute oficialan ni devas tamen konsideri la jenan fakton. Sur la p: 24 de la Kajero Unua (aŭg. 1906) de la E-ista Dokumentaro, t. e. en Ia ofici­alaj dokumentoj pri la UK 1905 ni le­gas inter la decidoj : ". . .1, oni akcep­tas kiel universalan E-an flagon, la flagon de la Boulogne-a Grupo (verda tuko) longa je l.20 metro, kun mal­dekstra supra angulo blanka (0,50X 0,50) kaj sur tiu ĉi blankaĵo, verda stelo."

        Konklude ni devas rekoni: la unua, kiu ĵetis la ideon pri int. komuna sig­no E-ista, estis B. G. Jonson el Öbs­tersund en 1892; la unua, kiu ĵetis la ideon pri verda koloro kaj pri stelo estis L. de Beaufront en 1893. Kiu pre­zentis la unua la verdan stelon, tian, kia ĝi estas nun - je tiu demando ni restos plej certe sen respondo.

        E. WIESENFELD.

        Institutoj. En multaj landoj troviĝas nuntempe nacia instituto de E. Ĝia celo estas ĉefe t. n. "diploma", t. e. aranĝadi ekzamenojn kaj eldonadi diplomojn ĉiukategoriajn En multaj landoj la Inst. plenumas la taskon de propaganda (aŭ eĉ nacia) societo. Sed plejparte ilia tasko limiĝas je la su­pre cititaj celoj, eventuale kun aldono de instruado de E.

        Principe ekzistas tri kategorioj de diplomoj: 1) Pri kono de la lingvo, 2) pri kapableco (instrui) kaj 3) profesora. Ĉiu Inst. havas apartan pro­gramon kun fiksitaj taskoj solvotaj por sukcesi la koncernan ekzamenon. (depende de la bezonoj kaj cirkon'­stancoj en la resp. lando.)

        La Naciaj Institutoj de E estas sekvo de la antaŭa, t. e. unua formo: Internacia Inst. de E. Komen­ce nur tiu sola rajtis eldonadi diplom­ojn (preci profesorajn). Pri ĝia de­veno ni scias el la protokolaro de la UK 1908. Dum la dua labor-kun­sido "S-ro Gaston Moch prezentas proponon pri Internacia Ates­to pri Kapableco. S-ro E. Privaf (Sviso) opinias, ke tio estas afero, se oficiala, sed de privata organizo, kiel ekzemple de la Int. Instituto de E ĵus fondita en Asteriko." Poste, en la dokumentoj de tiu UK ni trovas inter la Decidaro, sub n-ro 8: "La Kon­greso aprobas principe la fondon de Int. Instituto de E por int. servado de instruado kaj organizo de norma­laj lernejoj kaj diplomoj."

        Tiel do ni devas konsideri la fon­don de la Inst. de E dum 1908 en Nov-Jorko. Ĝia agado, sub la prezido de E. Privat estis tre vigla, kaj portis karakteron vere internacian. Dum UK-j ĝi organizadis ekzamenojn kaj eldonadis tre belajn diplomojn.

        Kun la fluo de l' tempo, kaŭzate de diversaj lokaj bezonoj, malfermiĝadis naciaj inst. de E. Dum la UK 1929 okazis konferenco de ĉiuj naciaj inst. (prezidis la tiama Direktoro de la Int. Inst de E prof. Dietterle, sekretariis Ia gvidanto de Pola Inst. Edvardo Wie­senfeld). Dum tiu konferenco estis akceptataj la du bazaj rezolucioj: 1) La naciaj Inst. de E estas filioj de la Internacia, 2) La Int Inst. de E havas la taskon enregistradi ĉiujn profe­sorajn diplomojn, eldonatajn de la naciaj inst. kaj validigi tiujn diplom­ojn sur la internacia forumo kiel an­kaŭ pledi, ke diplomo eldonita, de unu nacia Inst. estu rekonita en alia lando).

        Ĉar ne ĉie la Institutoj staris sur egala nivelo kaj ne ĉie estas egale taksataj - ekz. en Gemanio la Inst. estis ŝtata kaj ĝia diplomo havis alt­lernejan valoron - ĝis nun tiu Viena decido ne estas efektivigita. Ĉiuj Inst. do funkcias aparte kaj senrilate kun la aliaj. La Int. Inst. mem nuntempe ne funkcias.

E. WIESENFELD.

        Instruistoj. Jam en 1910 kunligiĝis 347 E-instruistoj diverslandaj en Int. Asocio de Instruistoj (IAI) kaj eldonis fakan organon Int. Pe­dagogia Revuo (IPR). Kasisto kaj redaktoro estis Th.  ejka instruisto en Byst ice-Hostŭn. (Ĉeĥosl.) La revuo estis bona, sed la redaktoro plendis pri malkontentiga kunlaboro, pri indiferenteco de la kolegoj.

        En la jaroj post la mondmilito forta volo al internacia interkompreno re­naskiĝis inter la instruistaro. Francaj kolegoj, instigitaj de flamaj krioj de Anatole France, Romain Rolland por la tuthomara solidareco, komencis re­konstrui la int. interrilaton de la E-­instruistoj. Marcel Boubou, Orleans, eldonis por kaj per tiu interligo en 1922 edukfakan revuon Novaj Tempoj, kies ĉefa karakterizaĵo es­tis la traktado de la edukaj proble­moj kaj de la instruistaj laboroj en iliaj dependeco de la ekonomiaj kaj politikaj faktoroj, kaj kies devizo estis: amo al paco, fido al la progreso. Pro la socipolitika kon­sidero de la edukscienco, la revuo havis karakteron de serioza, akra batalilo sur atentinda nivelo.

        Dum la UK 1924 en Wien 200 E-instruistoj fondis la Tutmondan Asocion de Geinstruistoj Esperantistaj (TAGE) kun la celo: kolekti ĉiujn E-instruistojn por propagandi efike la enkondukon de E en lernejo kaj instruistaro kaj el­doni pedagogian fakan revuon (No­vaj Tempoj). Kiel plej forta unuiĝo la Saksa Asocio de E-Instruistoj ri­cevis la komision kaj la respondecon por la eldono de la gazeto kaj la administrado de TAGE.

        Prezidantoj de TAGE estis M. Bou­bou, Orleans (ĝis 1926), Albin Neu ­il, Olomouc-Neredin, Ĉeĥosl. (ĝis 1929) kaj Geo. W. Roome, Sheffield, (de 1930).

        Depost 1926 la TAGE-organo ape­ris sub la nomo Int. Pedagogia Revuo (IPR). La proks. 150 abon­antoj en 1922 kreskis ĝis 883 en 1930 kaj sekve de la ekonomia kaj politi­ka mondkrizo, reiris ĝis 600 en 1932.

        La redaktoroj estis Richard Müller, Auerbach (1925), Hans Ludwig, Pirna (1926-1928), d-ro Kurt Riedel, Dres­den, (1929-1933). La ĉiam amplek­san kaj ofte malfacilan varblaboron por la gazeto kaj asocio prizorgis la t. n. Laborkomitato, al kiu apartenis la redaktoro, la administranto de IPR, la sekretario de TAGE, la prezidan­toj de la germana kaj de Ia saksa asocioj de E-instruistoj; la direktoro de la germana E-Instituto, la sekretariino de "Kunlaborado inter IALA kaj Int. Eduka Oficejo, Geneve kaj la Germana E-Instituto", la prezidan­to de la Saksa E-Ligo, kiuj regule kunvenis ĉiumonate en Riesa.

        D-ro Riedel donis al IPR sciencan bazon kaj reprezentis la principon de la aŭtonomio de ta eduksciencoj. IPR enhavis artikolojn pri int. scienca pe­dagogio, E-a lingvo-scienco, pedagogia terminologio en E, recenzon de diverslandaj pedagogiaj kaj E-verkoj, raportojn pri kongresoj kaj laboroj de int. instruistaj asocioj pri lernejo kaj instruistaro en diversaj landoj kaj pri E en tiuj medioj. Valora aldono al IPR estis la korespond- kaj inter­ŝanĝdeziroj de infanoj, klasoj kaj in­struistoj, aranĝita de la korespond­oficejo de "Kunlaborado". Dum ses jaroj IPR ekspedis ankaŭ la E-ling­van resumfolion de Vojo de kler­igo, granda pedagogia revuo en Uk­rainio. En 1925 aperis la Jarlibro de TAGE, enhavanta pli ol 2000 adresojn de E-instruistoj.

        Viglaj interrilatoj kun la int. instru­istaj kaj edukaj asocioj kun Int. Edu­ka Oficejo kaj IALA, celis la prak­tikan aplikon de E ĉe la plenumo de la int. laboroj: korespondaj, gaz­etaj kaj kongresaj. Plej grandan suk­ceson TAGE havis en la sindikato "Int. Profesia Sekretariejo de Instru­istoj" (Strasbourg), kiu mem sur­prenis la propagandon por E kaj dum sia kongreso 1931 en Hamburg aran­ĝis oficialan E-vesperon, dum kiu famkonataj membroj de IPSI el div­ersaj landoj pledis por E.

        Konsiderindan influon en ĉi tiuj la­boroj por TAGE havis dum muttaj jaroj ĝia sekretario M. Goldberg, Oetzsch. b. Leipzig.

Pro la specialaj, memstaraj taskoj kaj pro la diversorganiziteco de ĝia membraro TAGE restis sendependa, rilate al UEA kaj SAT. TAGE an­koraŭ ne sukcesis, konvinki la diversl­andajn E-instruistojn pri la neceso de kreo de fortaj landaj instruistaj asocioj, sekcioj de TAGE. La plej for­ta sekcio estis ĝis 1933 la germana, kun proks. 500 membroj, kiu nun ver­ŝajne havigos al TAGE grandajn per­dojn. La tre forta sveda asocio an­oraŭ ne povis korporacie aliĝi al TAGE pro financaj malfacilaĵoj.

        Pro la malfacilaj cirkonstancoj, reg­antaj en Germanujo dum la komenco de 1933, la germanaj funkciantoj de­ziris eksiĝi. La agento por Nederlando, P. Korte, Veendam, estis petata, starigi en Nederlando novan Labor­komitaton. Dum la faka kunveno en la UK en Köln 1933 la novaj funkci­antoj estis elektataj: E. Boltjes, Win­schoten, redaktoro; P. Korte, Veen­dam, administranto-kasisto kaj W. Mook, Groningen, sekretario de TAGE. La malfacilaĵoj, kiuj amasiĝas antaŭ ili, estas sufiĉe gravaj.

        Laŭ informoj de M. GOLDBERG.

        Instrumetodoj. La plej malnova, la pure gramatika, estas entenata - en la Fundamento de E (v.), kiu kon­sistas el 3 partoj, prezentas en la unua parto fundamentajn 16 regulojn de la E gramatiko. Kompreneble neniu alia lingvo estas lernebla (tiom malpli sen instruisto) el tiel malabunda materialo. En E tio estas tamen tute farebla, pro ties facileco. La unuaj E-istoj, t. e. la lernintoj de la 19-ajarcento ne posedis alian instruilon. Malgraŭ tio ili sukcese studis el la 16 reguloj de Z kaj el la Ekzercaro, la dua parto de la Fundamento.

        Metode la Ekzercaro estas aranĝi­ta laŭ la ne plu uzata maniero de tradu­kado de unuopaj frazoj neinterligitaj esence, el E en nacian lingvon; tiu in­strumaniero regis ĝenerale en la pasinta jarcento en fremdlingva didaktiko (Ahn, Ollendorf k. a.).

Ne alian metodon sekvis la lernolib­ro de Cart, kiu antaŭ la milito 1914 disvastiĝis en la tuta mondo en divers­lingvaj tradukoj kaj prilaboraĵoj, kon­kure kun la lernolibro de Borel. Am­baŭ estas destinitaj ne nur por kursoj, sed - antaŭ ĉio - por meminstruantoj, dank' al aldonita "ŝlosilo", t. e. solvaro de ekzercoj kaj de traduktaskoj, per kiu la lernanto mem kontrolas siajn et­laboraĵojn.

        Post la milito aperis en E taŭgaj ler­nolibroj aranĝitaj laŭ la nova metodo, karakterizata per iom pli interesa en­havo: mallongaj raportoj kaj artikoloj anstataŭ nudaj frazoj, por instigi la ler­nanton, kun indikoj al paroligo de la lernanto helpe de la instruisto aŭ eĉ sen instruisto tiom kiom estas eble. Sam­tempe aperis kelkaj bildolibroj por in­struado de E, ekz. Orell Füssli, Thora Goldschmidt k. a. kun la sama celo - paroligi.

        La plej bona parolmetodo, tiu de Berlitz, ne trovis eniron en E-ujon. Almenaŭ ne la Berlitz-libro mem. Tiu ĉi metodo postulas ne malpli ol 50 leci­onhorojn kaj tiel longan lerndaŭron kontraŭstaras la postuloj de la E-pro­pagando: vantiĝus la aserto pri facileco de E. Kaj estas fakto, ke facila lingvo, kia estas E, ne nepre bezonas la egan faciligon, kian prezentas al la lernanto la Berlitz-metodo. Multe pli rapide kaj senpene E estas akirebla helpe de la naciaj gramatikaj antaŭkonoj ol per kutimigo de orelo kaj okulo al la tre libera E-frazkonstruo. Krome, la Ber­litz-metodo multe dankas sian disvas­tiĝon tra la mondo al la fakto, ke laŭ ĝi instruas fremdan lingvon koncerna naciano, ekz. franca instruisto donas francajn lecionojn en Ĉeĥoslovakujo: korekta franclingva prononcado jen granda avantaĝo dankata ne tiom al la metodo, kiom al ĝia denaske franca plenumanto.

        Similan rolon ekplenumis lastatempe la Cseh-metodo (v.), kies adept­oj kun la majstro mem, same kiel tiuj de Berlitz, instruas E-n al alilingvanoj ekster siaj patrujoj.

        La ĉefa karakterizilo de la Cseh-me­todo estas - alie ol la Berlitza - se­numo de lernolibroj. La ideo de pastro Cseh estas interesi la lernantaron des­pli multe, ju malpli ĝi scias pri la enhavo de la sekvonta leciono. Tiel ĉiu leciono aperas al la lernanto kvazaŭ at­endoplena surprizo. Dank' al tio la Cseh-kursoj montriĝis treege sukcesaj kaj en la nuna tempo la plej multaj kursoj de E estas gvidataj laŭ tiu met­odo.

        Malavantaĝo de la Cseh-metodo est­as ĝia longedaŭreco (40 lecionhoroj), neproporcia al la lingva materialo, kiu povas esti donata same aŭ eĉ pli abunde en multe malpli longa tempo, precipe al gramatike instruitaj per­sonoj. Tamen, post oficialigo de E 40 horoj aŭ eĉ pli, ne estos grava temporabo por bezonantoj. Grava montriĝis la ebleco per tiaj int. kurs­oj unuecigi la elparoladon de E tra la mondo.

        Interesan metodon de instruado de E liveris ankaŭ E. Privat per sia Kursa Lernolibro, instruilo por komencantoj nur en E verkita. Ankaŭ tiu metodo konsistas el ĉ. 50 lecionoj. Ĝi estis multe uzata kaj taŭgas por paroligi.

        Miksitan metodon, kiu trovas sian lokon inter la gramatika kaj la sen­pera, prezentas preskaŭ ĉiuj gravaj lastadataj naciaj kaj int. lernolibroj de E: la materialo estas kutime dispartigita en 10-20 lecionoj, kiuj liveras en interesa maniero temon por priparoloj (demandoj kaj respond­oj) kaj koncizajn instruojn pri grama­tiko (Aymonier, Butler, Möbusz k.a.).

        Estas menciinde, ke E estas instru­ata ankaŭ en maniero de koresp­ondo (precipe en Nederlando kaj Svedujo), per radio kaj per gra­mofonaj diskoj (Linguaphone.) Kompreneble ĉiu el tiuj havas apartan metodon depende de la eksteraj kon­diĉoj, en kiuj okazas la instruado

        L. DREHER.

        Insulo "Esperanto". La komunumo en la apuddanuba bulgara urbeto Ra­hovo cedis al la loka EG insulon (proks. 180 hektaroj) en la Danubo, por kulturi ĝin kaj aranĝi sablobord­an banejon. La insulo ricevis la nomon E. A. D. ATANASOV.

        Insulo de Feliĉuloj. De Strind­berg, el la sveda trad. O. Frode. 1926, 69 p. "Rakonto fantazia, sed tre­ege pesimisma; ĝia konkludo estas, ke ĉio en nia civilizo estas trompo, perfido, sukceso de l' plej lertaj hipo­krituloj." (G. S., ,E' 1926, p: 209.)

        Inter Blinduloj. Konsiloj por uzado de ĵus blindiĝintoj. Verkita de E. Ja­val, el la franca trad. s-ino J. Javal. 1907, XIV kaj 130 p.

        Interelementa rilato. Tiel nomas Wüster la grupiĝon de la elementoj en vorto kunmetita el pli o1 du ele­mentoj. Ekzemple en aŭtoaer­bremso la grupiĝo estas aŭto/aer­bremso, do 1 (2, 3), dum en vaporŝ­ipasocio ĝi estas vapor-ŝip/aso­cio, do (1, 2) 3. Same: facilanim­eco grupiĝas facil-animeco, dum la grupiĝo en korboneco estas kor/bon-eco. Ĉar en E ankaŭ la finaĵoj povas esti memstataj vortoj, ankaŭ ili povas grupiĝi diversmaniere, rilatante jen senpere al la lasta elemento antaŭ ili, jen al du elementoj kune. Ekz. en voĉdono la finaĵo o rilatas al la elemento don, do la grupiĝo estas voĉ/don-o (dono de voĉo); male en bonfarto ĝi rilatas al ambaŭ ele­mentoj kune, do la vorto grupiĝas bon-fart/o: bone farti/o: stato bone farti; facilanima grupiĝas facil-anim/a: facila animo/a: karakterizita per facila animo. Ni havas do la analogajn triojn:

        aŭto/aer-bremso     vapor-ŝip/asocio

        kor/bon-eco            facil-anim/eco

        voĉ/don-o               bon-fart/o

        La interelementa rilato plejofte don­iĝas per si mem. Se ĉi tio ne okazas, la vorto estas duba, tiam oni devas helpi per la konservo de fina o; aŭ per la elekto de alia elemento. Ekz. ĉe la vorto rapidmezurilo oni ne sci­as, ĉu temas pri rapid/mezur-ilo (ilo mezuri rapide), aŭ pri rapid/mezur-ilo (mezurilo de rapido). Oni do devas diri subitmezurilo, tujmezurilo por la unua kaj rapido me­zurilo por la dua.

        v. Vortfarado; Vortkunmeto

KALOCSAY.

        Interlingua. Projekto de int. lingvo de prof. G. Peano, 1909. La aŭtoro ce­lis krei lingvon el la vortarmaterialo de la latina lingvo, laŭeble tute for­igante la gramatikon kaj anstataŭ ĝi starigante fiksan vortordon en la propozicio. Tiun taskon li solvis konten­tige; kaj por ĉiuj eŭropanoj, konantaj la latinan lingvon, la tekstoj en Interlingua estas facile kompreneblaj. Sed samtempe tre malfacile estas ellerni korekte skribi, kaj despli - paroli la lingvon, kiu ne havas gramatikon kaj kiu tial plej vastagrade utiligas la kaosan fleksian sistemon de vortoderiva­do de eŭropaj lingvoj. La lasta cir­konstanco postulas, ke estu ellernataj ne nur la vortoj-radikoj, sed ankaŭ ĉi­uj iliaj derivaĵoj. Simila lingvosistemo do estas facile akceptebla nur por ed­ukitaj klasikuloj, kaj en realeco nur inter tiuj klasikuloj Interlingua trovis siajn adeptojn. Peano mem en siaj deklaroj sufiĉe klare limigis la task­on de sia sistemo, kiel lingvon dest­initan por uzado al intelektuloj kaj speciale substrekis, ke li tute ne celis krei lingvon, facilan por vastaj, klasike ne edukitaj amasoj.

        Int. Centra Komitato (ICK) de la Esperanto-movado. Sekve de la Kon­trakto de Helsinki (v.) Konstanta Reprezentantaro (K. R.) de la Naciaj Societoj kaj UEA interkonsentis pri la etekto de Centra E-komitato, kiu kon­sistis el ses anoj. La nomo de Centra Komitato poste estis ŝanĝata je ICK, kiu fariĝis la gvida instanco de la neŭtrala E-movado, kun sidejo en Ge­neve. ICK organizis kunlabore kun la Lokaj Kongresaj Komitatoj ĉiujn UK-jn de 1924. Unua prez. de ICK estis Edmond Privat, poste ĝis 1933 John Merchant. Anoj en la komencaj jaroj: M. Rollet de l' Isle, d-ro J. Dietterle, Rud. Hromada, W. M. Page kaj s-ino J. Isbrücker, anoj en 1932 M. Rollet de l' Isle, s-ino J. Isbrücker, E. Stettler, d-ro A. Vogt kaj Felix Zamenhof. Gvidanto kaj ĉefa efekti­viganto de la ĉiam pli ampleksaj la­boroj estis Robert Kreuz, gen. sekr., poste dir. de la ICK. Post la interkon­sento en Köln (1933) ICK daŭrigas sian agadon en la kadro de UEA. Detalaj raportoj pri la vasta agado de ICK aperis ĉiulare en la Oficiala Do­kumentaro. v. Organizo.

        Int. Cseh-Instituto de Esperanto, fondita en 1930 en Hago por disvast­igo de la Cseh-metodo kaj por eduko de instruistoj laŭ tiu instru-metodo. (v. Cseh-metodo.)

        Int. Esperanto-Muzeo en Wien (IEMW). En 1927 Leono Zamenhof proponis en HDE kreon de Int. E-Mu­zeo okaze de la jubileo 1937. Pripen­sante, ke la plej bona loko, laŭ sia situo en meza Eŭropo, povos esti Wien, kies eminentuloj ĉiam estis favorantoj de E, H. Steiner arigis ĉirkaŭ si kelkajn E-istojn por fondo de asocio IEMW, kies prez. kaj funkciulo fariĝis li mem. Baldaŭ troviĝis eminentuloj, kiuj per sia nomo antaŭenpuŝis la afe­ron. Kiel unua, kanceliero Schober, tiam policprez. en Wien, kaj kiel dua, kanceliero Seipel eniris la Int. Ho­noran Komitaton; sekvis ilin aliaj gra­vaj personoj.

        Sekve de ordono kanceliera estis ri­cevata granda subtera ejo en iama mi­nisteria palaco en I. Liebiggasse 5. Sed pro neuzebleco de la ejo post irado de unu instanco al la alia IEMW fine ri­cevis du ejetojn en la palaco Annagasse 4. En apr. 1928 H. Steiner kun sia helpanto Gustav Weber eklabo­ris. Diversaj oficialaj instancoj pruntedonis kelkajn plej necesajn meblojn kaj la unua donaco (500 ŝ. de s-ro Falnbigl) permesis aĉeti la nepre ne­cesajn laborilojn.

        Havinte la ideon, ke la altranga in­stituto: la Nacia Biblioteko (ia­ma kortega), estus la plej inda por la Muzeo, H. Steiner post streĉa agado gajnis por tiu plano la ĝen. direktoron de la N. B., univ. prof. J. Blick. Pos­te Steiner veturis al la UK en Antwer­pen 1928, kie en kunsido de KR oni de­cidis, ke la tuta afero estas "privata" afero de s-ro Steiner. Sed la anoj de la 1-a laborkunsido multe aplaŭdis la ra­porton de Steiner kaj akceptis ankaŭ la inviton por ĉeesti en 1929 dum An­taŭkongreso la malfermon de IEMW.

        La unua kolekto estis la biblioteko de Unua E-Unuiĝo en Wien (pli ol 700 libroj) donacita al IEMW laŭ propono de E. Sós; sekvis tiu de F. J. Scha­de kun pli ol 600 libroj kaj diversaj sendaĵetoj. Inter la unuaj donacintoj estis generalo Rambousek ( . Bud ­jovice).

        7 sept. 1928 la Loka Kuratora Komi­tato fiksis kun N. B. la detalojn de kon­trakto, laŭ kiu la Societo IEMW trans­donas la kolektitan materialon aI N. B. kiel propraĵon kaj N. B. starigas la E-kolekton kiel "speciala kolekto" laŭ­eble en aparta ejo kaj konservas ilin kiel propran havaĵon.

        La festaj aranĝoj por la malfermo (okaze de Antaŭkongreso) komenciĝis 30 jul. 1929 en ĉeesto de pli ol 700 ali­landaj E-istoj. Akcepto de pli ol 60 delegitoj okazis ĉe la federacia prezidanto Miklas (kiu jam 15 jan. fariĝis protektanto de la Muzeo) en la danc­salonego de la prezidantejo. Je la 10-a horo eniris la prezidanto, lin sekvis la kanceliero Streeruwitz k. a. La prez. donis unue la manon al reg. kons. Stei­ner kaj diris al li, ke li estas distingita per la titolo "registara konsilisto". Pos­te la prezidanto kaj kanceliero diris kelkajn vortojn al ĉiu unuopa E-isto: La aliaj samideanoj atendis antaŭ la prezidantejo kaj ĉiuj kune iris nun al la magistrata domo, kie urba konsilis­to Qutrin Kokrda salutis la kongres­anojn. Fine okazis en la pompsalonego de N. B. malfermo de la Muzeo. Pli ol 150 honorgastoj ĉeestis, inter ili la prez. Miklas, kanceliero, ministroj, episkopoj, ambasadoroj, ktp. Unue par­olis ĝen. dir. Blick, due sekvis la festparolado de Steiner. Poste prez. Mik­las parolis en germana lingvo kaj finis per la jena frazo en E: "Dirante al niaj karaj gastoj koran bonvenon en Aŭs­trio, mi deklaras la Int. E-Muzeon mal­fermita." Sekvis longdaŭra aplaŭdo, ĉar la unuan fojon regnestro uzis ofici­ale E-n. Oni transdonis diversajn don­acojn al IEMW; i. a. Lidja Zamenhof kajeron, manskribitan de Z el 1881 kun tradukprovo de "Rabistoj" de Schil­ler ktp. Sekvis alparoloj de reprezen­tantoj el 35 landoj. Ekspozicio en la pompa salonego montris dum 2 mo­natoj al multnombraj vizitantoj en 50 kestoj, sub vitro, parton de la havaĵo de la Muzeo.

        En okt. 1929 IEMW ricevis la ofic­ejon en parto de N. B. Augustiner­strasse 7. La 1 jul. 1930 IEMW trans­lokiĝis en la novan hejmon: en Neue Burgsur "Heldenplatz" (Nova imperiestra kastelo). La salonego estis finkonstruita por IEMW kaj la kost­ojn (ĉ. 9000 sv.fr.) pagis la ŝtato, kiu zorgas ankaŭ pri hejtado, lumigado kaj purigado; la bindadon de la horoj pagas N. B.

        La 8 jul. 1931 alvenis kiel heredaĵo post Cart ties tuta libraro, entute pli ol 1500 libroj (gazetjarkolektoj en 3 kestoj jam alsenditaj en jun. 1930). Nuntempe la stato de la Muzeo estas proks. 6000 libroj kaj broŝuroj, pli ol 1000 gazetjarkolektoj, miloj da cirkul­eroj, fotoj, ktp. Inter la libroj estas va­loraj, sed mankas ankoraŭ multaj. Proks. 50 nacioj jam estas reprezenta­taj en la membraro de IEMW

        La Muzeo estas vizitebla labortage inter 9-12 kaj 1.5-18, sabate 9-12, kaj la unuan dimanĉon de la monato 9-12 h. Eniro senpaga. H. STEINER.

        Int. Esperanto-Servo. Informa aŭt. bulteno de la ICK (Geneve) en la ĉefaj eŭropaj lingvoj, sendita al mul­taj int. kaj landaj instancoj. Red. Kreuz. De 1926. Nuntempe ne aperas.

        Int. Floraj Ludoj. Laŭ la modelo de la tradiciaj literaturaj konkursoj en Katalunujo, la tieaj E-istoj de 1905 aranĝas Ftorajn Ludojn por E-istaj verkistoj. La Ludojn subtenas ankaŭ la urbaj magistratoj kaj oni fiksas diver­sajn temojn kun premioj. La premiojn disdonas juna virino, nomata "reĝino", ĉirkaŭata de aliaj belaj virinoj, en kad­ro de festaj eksteraĵoj. Multaj eminen­taj verkistoj de E gajnis premiojn ĉe la Floraj Ludoj. Kelkfoje havis rimar­kindan sukceson ankaŭ blindaj E-po­etoj.

        Int. Katolika Unuigo Esperantista, v. Katolika Movado.

        Int. Komerca Revuo. Zürich, red. kaj eld. H. Unger. sept. 1919-aŭg. 1922, entute 26 kajeroj kun 370 p. da teksto kaj multaj reklampaĝoj.

        Int. Labor-Oficejo. (ILO). Estis fon­dita en 1920 en Geneve laŭ la packon­trakto de Versailles por interkonsentoj en industria leĝaro de diversaj regnoj. Komence ĝi uzis por oficialaj interrilatoj nur la anglan ka francan lingvojn sed poste ankaŭ aliajn lingvojn kaj kiam UEA proponis al ĝi la servojn de la delegitoj, ĝi ekaplikis E-n kun suk­ceso, precine en la unuaj jaroj, kiam la retaro de la Oficejo ankoraŭ ne preti­ĝis en la tuta mondo. ILO eldonis en E diversajn cirkulerojn kaj dokumentojn, instruigis E-n al kelkaj siaj oficistoj, sendis sian oficialan reprezentanton al UK-j, kaj eldonis depost 1921 sian ofi­cialan bultenon, kiu estis aldonita a1 la gazeto de UEA.

        Int. Medicina Revuo. Dumonata or­gano de TEKA. Fondita en 1923. For­mato 24x16. (v. Medicino.)

        Int Pedagogia Revuo. Organo de TAGE. v. Instruistoj.

        Int. Scienca Revuo. Organo de ISAE, fond. en 1904, ĉesis en 1923. Redaktis Fruictler, Saussure, Thal­witzer, Dohler, Robin, Rollet de l' Isle, Wüster. "Fondita por sciencistoj tiu gazeto iom post iom pleniĝis je artikoloj de amatoroj, lingvaj diskutoj, reformaj polemikoj, fremdaj al scien­co." (BIL, p: 314.) v. Scienco.

        Int. Stenografiisto. Organo de IAES, fond. en 1923 de P. Flageul, kiu estis ĝia red. Nuna red. L Cogen.

        Int. Unio E-ista (IUE), organizaĵo kun devizo "Libero, laboro kal paco!" fondita en 1925 en Berlin de P. Hitrov nun loĝanta en Sofia. Celoj: aranĝi in­terŝanĝon kaj senpagan ĉeestadon en eksterlando; monhelpi komencantajn profesiulojn; doni stipendiojn al dilig­entaj lernantoj kaj studentoj; subteni malsanulojn kaj multenombrajn fami­liojn de malriĉaj amikoj; fondi sende­pendan int. kolonion kun oficiala ling­vo E. De kelkaj jaroj mankas informoj pri la efektiva funkciado de IUE.

        Internacia Kantaro. Kolektita kaj pri­laborita de Bennemann. Tekstaro: 1929, 112 p. Muzika eldono: 1930, 154 p. Enhavo: Espero, Tagiĝo, po­polkantoj el 55 laudoj. "La kantparoloj estas bone tradukitaj, korekte versi­gitaj, zorge ritmitaj laŭla melodioj." (G. S., ,E',1930, p: 7.)

        Internacia Legolibro. Redaktis Kenn­gott. 1930, 123 p. Originale verkitaj legaĵoj de Stojan, L. Briggs, Mezei, Balkanyi, Kenngott, Hetzel, Kreuz kaj J. Bergh.

        Internacia Lingvo. (Historia skizo ĝis Volapük.) La kresko de la int. rilat­oj, multe superintaj la kadrojn de kon­cernaj ritaloj dum la antikvo kaj mez­epoko, aktualigis la problemon pri la lingvo universala. Jam ne eblis kon­tentiĝi per tiu skalo de int. rilatoj, ki­uj difinis siatempe int. uzadon por limigitaj lokaj bezonoj de la lingvoj: babilona, antikva greka kaj latina. La malkovro de la Nova Kontinento kaj la grandiozaj perspektivoj de plifort­igo kaj plisimpligo de rilatoj kun Hindujo kaj aliaj landoj, kresko de potenco kaj influo de nova socia klaso, la burĝaro, celanta fo­rigi la nacian limigitecon de feŭda mezepoko, decida fiasko de la mez­epoka int. lingvo, la latina, kiu jam ne kapablis konformiĝi al bezo­noj de rapide evoluantaj scienco kaj tekniko, - ĉi ĉiuj faktoroj akcelis sta­rigon de la problemo pri dezirindeco de nova lingvo-ilo por interpopola in­terkompreniĝo.

Interpopola ĵargono de Meditera­neaj havenoj dum la mezepoko, - la Lingva Franka - ne povis solvi tiun taskon. Provoj verŝi novan sangon en la mezepokan latinon, vivigi kaj pli­konformigi ĝin al la novaj bezonoj, montriĝis senrezultaj.

        Unu el plej grandaj humanistoj de sia tempo, la hispano Vives en sia libro "De Disciplinis" (1532) skribis timoplene: "Estus feliĉo, se ekzistus unusola lingvo, kiun povus uzi ĉiuj  popoloj. . . Pereos la latina lingvo kaj tiam venos grava konfuzo en ĉiuj sci­encoj, grava fremdiĝo inter la homa gento." La maltaŭgo de la latina ling­vo por la aktualaj bezonoj estis tiom klara por la pensuloj de tiu tempo, ke la instruita kuracisto kaj astrologo Nostradamus en 1555 profetis en siaj antaŭdiroj "Centuries" aperon de nova kultura lingvo "inter la popoloj latinaj kaj orientaj."

        Sur tiu bonpreparita tereno de dis­reviĝo pri la malnovo kaj de atenda­do de io nova ekaperis multaj provoj solvi la problemon de tutmonda int. lingvo. De la: filozofoj Descartes (1629), Leibnitz (1666) kaj de la pe­dagogo Komensky (1641) dum la 17-a, 18-a, 19-a jarcentoj kaj ĝis la nunaj tagoj kontinue daŭras provoj skizi strukturajn bazojn kaj bazajn formojn de nova monda lingvo.

        Ankoraŭ longe antaŭ la tempo, kiam la scienco kapablis plene kompreni la esencon de la "lingvo", apartaj scien­culoj kaj pensuloj komencis ellabori projektojn de pazigrafio (universala ideografia skribo), de gestaj lingvoj, de filozofiaj aprioriaj lingvoj, bazitaj sur sistemoj de logika klasifiko, de komunhomaj simbolaj lingvoj ktp.

        La utopiistoj Thomas More (1516) kaj Denis Vairrasse (1677) skizis ba­zojn de la estonta lingvo. Ankaŭ Fou­rier kaj Cabet sin okupis pri tiuj pro­blemoj. La epoko de la granda franca revolucio kaŭzis aperon de speciale konsiderinda nombro de similaj projektoj. Sed la nesufiĉaj konoj rilate al la esenco de la lingvo kaj al la vojoj de ĝia evoluo, la troraciaj kon­ceptoj de la epoko de la franca revo­lucio, kiuj apartigis la lingvon-ilon for de la socio, for de la formoj kaj kon­diĉoj de la ekzistado de tiu socio, reale malebligis la aperigon de praktike efektivigeblaj projektoj pri la int. ling­vo. Tamen tiuj provadoj estis necesaj antaŭpreparaj laboroj, eksperimentoj kaj esploroj, sen kiuj ne estus solvo de la problemo.

        En la 19-a jarcento la problemo de komuna lingvo interesis ne nur apart­ajn personojn, sed ankaŭ pli vastajn tavolojn, avide akcelintajn novajn al­militojn de scienco. Tio klarigas la akcepton de pluraj sistemoj de diver­saj int. signaroj, kiel la lumtura signalado (1865) la mara signalaro (1871), la decimala klasifika sistemo por bib­liotekoj ktp. Tio klarigas ankaŭ la kvantan kreskon de la projektoj de ar­tefarita lingvo dum la dua duono de la 19-a jarcento, kaj tio klarigas, ke la plimulto de novaj lingvoprojektis­toj forlasis la tro abstraktajn bazojn kaj alproksimiĝis al la ekzistantaj "na­turaj" lingvoj.

        Internacia Mondliteraturo. Kolekto de literaturaj verkoj, tradukitaj el mul­taj lingvoj. Formato 18x121/2 cm. Eldonas F. Hirt und Sohn, Leipzig, sub­metita al la gvidado de prof. Dietterle. Ĝis nun aperis 21 volumoj.

        Internaciismo kaj purismo. "Ni ob­servas en la E-evoluo du tendencojn, samtempe efikantajn. La unua celas lingvoformojn plej internaciajn, laŭ sia formo. Tiu tendenco enestas jam en la "Unua Lernolibro", kies 15-a regulo permesas uzadon de ĉiuj vort­oj - tiel nomataj "fremdaj" (pliver­dire "internaciaj"). La rezulto de tiu tendenco estas apero de vortoj: redak­toro, redakcio, iĥtiologio (apud la fiŝo­scienco) ktp. Ni povus nomi la rep­rezentantojn de tiu tendenco - "E-is­toj-internaciistoj". La dua tendenco ce­las, ke la lingvoformoj fariĝu laŭeble logikaj, laŭgramatikaj, eĉ se tio kelk­foje kontraŭas al la tendenco interna­cieca. Jam en 1a "Unua lernolibro" ni povas konstati tiun duan tendencon. En la sama regulo 15-a Z skribis: "Ĉe diversaj vortoj de unu radiko estas pli bone uzi senŝanĝe nur la vorton fun­damentan kaj la ceterajn formi el tiu ĉi lasta laŭ la reguloj de la lingvo E". La rezulto de tiu dua tendenco estas apero de vortoj: redaktisto, redaktejo ktp. La reprezentantoj de tiu dua ten­denco estas kvazaŭ "E-aj puristoj". .

        DREZEN, SKlZOJ. p: 77.

        Interna ideo. La lingvo en si mem estas nur lingvo, sed ĉu nacia, ĉu in­ternacia, ĝi kaŝas en si certajn sent­ojn, ideojn, eĉ klopodojn. La nacia lingvo estas amata de la naciano, E estas same amata de siaj adeptoj, spe­ciale de tiuj, kiuj E-n konsideras grava faktoro por forigi la militon el la homa socio. Kiel mem Z diris en sia kongresa parolo (1906): "Al laborado por E instigas nin ne la penso pri praktika utileco, sed nur la penso pri la sankta, granda kaj grava ideo, kiun lingvo int. en si enhavas. Tiu ĉi ideo - vi ĉiuj sentas ĝin tre bone - estas frateco kaj justeco inter ĉiuj popoloj. Tiu ĉi ideo akompanadis E-n de la unua momento de ĝia naskiĝo ĝis la nuna tempo. Ĝi instigis la aŭtoron de E, kiam li estis ankoraŭ malgranda infano. . ." Eble plimulton de la E-is­taro en la unuaj jardekoj entuziasmi­gis similaj sentoj kaj ideoj, sed mul­taj, inter ili Beaufront, Bourlet, opiniis danĝera tiun idearon, kaj postulis, ke oni propagandu E-n nur kiel lingvon praktikan sen ia idea aldono. La in­terna ideo neniam estis klare kaj strik­te difinita, sed ankaŭ en la religio ne la dogmoj estas la ĉefa afero kaj la interna ideo mem similas multe al la religio. Tamen Z klopodis doni pli firman idean bazon por la E-ismo kaj tiel naskiĝis la parenca idearo, la Ho­maranismo. (v.)

        International Language. Por pli bo­ne propagandi E-n, BEA decidis je la fino de 1923, partigi The British E-ist en IL, kiu krom kelkaj ekzer­coj estis nur skribita en angla lingvo kaj The British E-ist, kiu ape­ris nur tre modeste kun plej ofte nur 4 paĝoj kiel oficiala organo de BEA, kaj enhavante nur la oficialajn sciig­ojn, kronikojn, recenzojn ktp. BIL plej bone karakterizas IL ene: "plej trafa nacilingva propagandilo, kiu prave for­lasis malnovajn "verdstelajojn" neniel imponajn por ne-E-istoj. Anstataŭ ŝuti belajn frazojn, kiel faris antaŭmilitaj tipaj E-aj gazetoj, ĝi trankvile rapor­tas pri faktoj, multe pli konvinkigaj." Ĉefe pro ekonomiaj kaŭzoj en junio 1931 oni denove kunigis la du gazet­ojn. La antaŭa suplemento al "The British E-ist" (jan. 1922-dec. 1923) La juna Studanto poste La juna Lernanto fariĝis monata parto de IL sub la surskribo LJL ĝis dec. 1924. De jan: okt.1925 tiu lasta parto estis nomata: "For beginners young and old" kaj ankaŭ aparte publikig­ata sub la titolo LJL; de okt. 1925 ambaŭ estis nomataj The E Stu­dent. La paĝnombro de IL de 1924 -31 estas: 272, 304, 256, 280, 256, 244, 284,120-25x19.

P. TARNOW

 

        "Oni de la komenco riproĉis al The British E-ist, ke ĝi ne enhavis sufiĉe da materialo a) propaganda, b) ofici­ala, c) literatura. Oni penis kontentigi ĉiujn, farante The B. E-ist oficiala organo, kaj fondante IL por propa­gando kaj Literaturo por lit. Sed pro financaj kaŭzoj oni ne povis subteni la du novajn gazetojn kaj IL havigis al BEA grandajn monperdojn, kaj ne altiris la publikon laŭ espero." (M. C. B.)

        Interniaro. L. Jenkins en London 7 nov. 1923 fondis la Kolportistan Asocion, kiu celis propagandon de la Biblio, religiaj gazetoj en la tuta mondo. Dum la unua jaro de sia ek­zisto la asocio disdonis pli ol 5000 evangeliojn, libretojn ktp. Ĝia organo estis La Kolportisto. La sekvan­to de tiu ĉi asocio estis la Interniaro, sub alia nomo, sed kun similaj celoj. Fondinto: Jenkins en 1926. Ĝi volis esti "monda frataro por la vera aplikado de la interna ideo de E". Laŭ la 1. la interna ideo estas: unu komuna kaj egala frateco inter anoj de ĉiu raso, na­cio, klaso kaj religio; la serĉado por la vero sen ia ajn dogmo aŭ ia ajn antaŭ­juĝo; la rekono, ke oni ne povas akiri la veron sen serĉado kaj komparo de la instruoj de aliaj religioj kaj filozofioj; kaj, ke la unua paŝo al la Monda Paco, same kiel al la vero, estas per la re­ciproka interkomprenado de la tuta homaro. La efektiva agado de ambaŭ societoj estis grandaparte disdonado de kristana literaturo, por kiu donacis grandaparte unu aŭ du individuoj. I. unue estis tre ampleksa, bonvenigis eĉ Budhistojn, ktp., fine fariĝis pure kristana. La entrepreno, kies gazeto estis La I., nun stagnas aŭ ĉesigis sian agadon. Laŭ I. ŜIRJAEV.

        Intersteno (= Internacionalsteno­grafio) de Felix von Kunowsxi, moderna stenografia sistemo. Vere in­ternacia, ĉar aplikebla por ĉiu lingvo. La eltrovinto mem verkis malgrandajn lernilojn por proks. 30 lingvoj; li kaj aliaj ankaŭ pli detalajn lernolibrojn por unuopaj lingvoj (E, germana, ang­la, franca, hispana, pola, rusa, hebrea, greka, japana.) La fundamento de I. estas tiel simpla, ke ĝin povas lerni infanoj, kiuj ankoraŭ ne scias la ko­munan (long-) skribon, dum kelkaj se­majnoj. Jam lernis ĝin tiaj infanoj en diversaj landoj. La ortografio estas pu­re fonetika, kiel la E-a; la signoj estas: simplaj strekoj; ĉiu signo signifas ĉiam la saman sonon. Ankaŭ la metodo de plimallongigado en la debatskribo estas simpla, kaj preskaŭ la sama en ĉiuj lingvoj. Dum la lastaj jaroj Ku­nowski eltrovis plue presliterojn por sia sistemo, tiel ke I. nun estas ne nur skribebla, sed ankaŭ presebla per proks. 200-300 tipoj. Presita I. estas pli klare legebla kaj malpli longa ol nuna gazetpresaĵo. La interstenano celas ke I. anstataŭu la nunajn skribajn kaj presajn alfabetojn en ĉiuj lingvoj. Provizore tiu ĉi celo estas malhelpata en multaj landoj per ŝtata protektado de aliaj sistemoj. Por disvastigi siajn ideojn en la diversaj landoj, kaj por interkompreniĝadi, la interstenanoj uzas E-n (la supre nomitaj malgrandaj lerniloj estas verkitaj en E). Gazetoj eliris ĝis nun en Germanujo: du pres­litere (unu germana, unu E-a) kal tri aŭtografitaj (du germanaj, unu mult­lingva.) Unuopaj pluaj gazetoj aperas en aliaj landoj (Grekujo, Japanujo, ktp.) H. FRlESZ (Interstenano).

        La gvidideo de I. estas tre simpatia precipe por E-istoj. Sed estas dube, ĉu unusola skribsistemo povus konten­tigi tiel multajn kaj diversajn bezon­ojn, tiujn de la skribaj kaj presaj aI­fabetoj, tiujn de la stenografio en la malalta kaj alta gradoj kaj por ĉiuj lingvoj, (kvankam kun modifoj) Ta­men, eĉ se I. signos nur ĝustan direk­ton en la plisimpligo kaj unuecigo de la skribformoj, ĝi havos gravan signi­fon en la skriba tekniko, malgraŭ tio, ke multaj tradicioj, la tuta librotrezoro kaj ĉiuj presejoj de la mondo ne estas ofereblaj eĉ al la plej perfekta skrib­sistemo.

        Io-ujo-batalo. Tiel oni nomas la ak­ran disputon, kiu ekflagris en E-ujo pri la sufikso -io por landnomoj, inici­atita de H. Hodler, tiama prez. de UEA. La kontraŭpartion gvidis prof. Cart. La batalo estis tre akra, temis pri bojkoto kontraŭ UEA, la LK oficiale malaprobis la sufikson -io, ktp. Fi­ne UEA cedis. Nun, kiam pli ol duono de la E-istaro uzas la sufikson -io, tiu batalo ŝajnas malŝparita heroaĵo. Certe ĝi havis la rezulton, ke la sufikso -io eĉ nun ne estas ĝenerale uzata, kvan­kam ĝi nepre estus jam sen la ofici­ala kontraŭstaro. KALOCSAY.

        "Temis ne pri bojkoto de UEA, sed pri la fakfo, ke la gazeto ,E' misuzis sian pozicion dum la militaj jaroj en­konduki novan kontraŭfundamentaj formon. - La serioza afero ne estis la malgravaĵo -io anstataŭ -ujo, sed la principo de ŝanĝo en la Funda­mento, kiu estas treege grava, kaj ab­solute ne permesebla. - La uzo de -io fariĝis kvazaŭ politika dialekto en E." (M. C. B.)

        v. Landnomoj.

        IPR: Int. Pedagogia Revuo. (v. TAGE.)

        IRA: Int. Radio-Asocio. (v. Radio)

        Irak. (Mezopotamio) "Dank' al mo­dela subteno de J. A. Massi ni povis kontakti kun konsiderinda nombro da interesitoj kaj novaj samideanoj, pre­cipe en Bagdad." (ICK-raporto 1931.) "La rilatoj iom malfirmiĝis." (l933.) UEA-del. en 1933 en Basrah.

        Irlando. En la fruaj jaroj de E Irlan­do donis al la movado kelkajn el la plej spertal pioniroj: O'Connor kaj Geoghegan. Inter la unuaj E-istoj de la lando estis M. Fournier, A. Mc Cor­mick kaj J. Douglas. La unua E Soci­eto estis fondita en 1903 en Dublin. En 1907 estis organizita Irlanda E-ista Asocio, reorganizita en 1925 per Mc Cormick kaj Mortished. Antaŭmilite laboris kontentige la E Sekcio de la Societo de Modernaj Lingvoj en Dub­lin. Dum la milito kaj la "maltrank­vilaj tempoj" la movado ne progresis, sed poste denove oni komencis klas­ojn. De 1925 ĝis 1930 IEA progresis, aranĝis klasojn, kunvenojn kaj preleg­ojn, propagandis en ĉiuj rondoj kaj el­donis gazeteton Irlanda E-isto. En 1928 Macaulay fondis la Ligon de Ka­tolikaj E-istoj. Dum la lastaj jaroj la movado dormetas, sed estas multaj E-­istoj en diversaj rondoj, kiuj kunvenas de tempo al tempo. Dum 1932 ne estis oficialaj klasoj. La Katolika Ligo nun propagandas vigle tra la lando kaj aranĝas ekzamenojn.

Noto. La artikolon tralegis H. Ma­Eaulay.

F. R. A. Mc CORMtCK.

        ISAE. Int. Scienes Asocio E-ista. (v. Scienco)

 

        Isbrücker (isbrüker) J. R. G., nederlandano, inĝ. Nask 19. julio 1889 en Hago. E-isto de 1900. Estrarano de la haga grupo kaj de LEEN. LK kaj Akademiano. Prez. de la 12-a UK en Hago. Komitatano de UEA. Membro de la ekzamena komitato. Aŭtoro de La evoluo de la telefonio; kaj de Historio kaj organizo de la. E-m ovado, kunaŭtoro de kon­traŭ-Ida broŝuro. Tradukis en E Gijs­brecht van Amstel, de Vondet kaj en kunlaboro kun J. C. Isbrü­cker-Dirksen kaj J. Ziermans Akbar, de P A. S. van Limburg Brouwer.

        Isbrücker (isbrüker) Julia C., neder­landanino, edzino de J. R.G. Isbrü­cker. Nask. 22 sept. 1887 en Rotter­dam. E-istino de 1909. Membro de ICK kaj de la ekzamena komitato. Prez. de la grupo en Hago. Gvidis kursojn, faris prelegojn, ankaŭ pri pacifismo. Organizis la int. Interreli­gian Konferencon en Hago 1928 fondis kun Andreo Ĉe la Int. Ĉe-institu­ton en 1930. Kuntradukantino de Akb­ar.

        ISE, Internacio de Socialistaj E-istoj. Baldaŭ post kiam laboristaj E-istoj en 1921 per la fondo de SAT kreis prop­ran mondorganizon por proletaj E-is­toj, en ties rondoj jam estiĝis ia mal­kontenteco pri la strukturo kaj ideolo­gio de la nova organizo SAT. La kolektivismemaj lab. E-istoj deziris, ke SAT ne baziĝu sur individua mem­breco, sed sur membreco kolektiva de landaj laboristaj E-unuiĝoj. Per ĉi las­ta SAT ne nur kolektus grandegan nombron da lab. E-istoj en siaj vicoj, sed ankaŭ forigus duoblan organiziĝon por unu sama afero, nome laŭ­landan kaj int. organiziĝon aparte. Por pli firma apogo de la int. instanco sur landaj organizoj kaj por plidemokrat­igo de la administracio oni postulis la enkondukon de la delegitsistemo. Sed la gvidantoj en SAT rifuzis tiajn re­formpostulojn kaj atingis helpe de la nedemokrata sistemo, ke grandaj ama­soj de lab. E-istoj restis sen ia influo al la gvidado de sia mondorganizo. ­Krom tiuj kaj aliaj aferoj precipe la nekontentiga solvo de la problemo pri la partitendencaj antagonismoj kaŭzis kreskantan malkontenton en multaj prolet-E-istoj en kaj ekster SAT; kaj ĉiam pli laŭtiĝis la vokoj de tiuj, kiuj deziris aŭ aliformigon de SAT aŭ kreon de alia mondorganizo ideologie ligita kun granda Laborista Internacio. Tiel unue la komunistaj E-istoj forlasis SAT-on kreante IPE-on en 1932. - La socialistaj E-istoj longe he­zitis plimalfortigi la Laboristan E-mo­vadon per plua skismigo. Ili multe klopodis atingi iom kontentigan sol­von en la kadro de SAT per certaj reformoj. Sed kiam definitive montri­ĝis, ke la obstino de la SAT-gvidantoj malebligas ĉian kompromison, tiam la malkontentuloj sub la gvido de la for­ta Aŭstria Laborista Ligo E-ista (AL­LE) elpaŝis al fondo de Internacio de Socialistaj E-istoj (ISE). Post kelkjara interligo kaj korespondado, formiĝis printempe de 1933 Iniciata Komitato, al kiu apartenis anoj el dek landoj kaj kiu eflaboris statutprojekton kaj la tu­tan bazon por la fondota Internacio. Kaj dum pentekosto 1933 okazis en Wien la Mezeŭropa Konferenco, kiu unuanime decidis la starigon de ISE.

La fondo de ISE estigis entuzias­man eĥon tra diversaj landoj. Aliĝis ĝis 1. XI.1933 jenaj organizoj kiel sek­cioj: Aŭstrujo: ALLE kun 1850 anoj en 53 rupoj. Ĉeĥoslovakuj­o: CLAE kun 210 anoj en 4 distrikt­aj kaj kelkaj lokaj grupoj. Francu­jo: ESFIO kun 250 membroj indivi­duaj kaj grupe organizitaj. Finnlan­do: FLEA kun ĉ. 100 anoj. Hunga­rujo: HESL kun ĉ. 800 anoj en 37 grupoj. Danzig - Grupo Zoppot kun 15 membroj. Krome ISE havas reprezentantojn kaj izolajn membrojn en Belgujo, Germanujo, Hispanujo, Jugoslavujo, Litovujo, Estonujo, Nederlando, Svedujo, Svisujo kaj Usono. La organo de ISE estas La Socialisto kiu aperas provizore nur ĉiu­monate, kvartformate, okpaĝe, tute en E. - La strukturo de ISE estas de­mokrata, bazita sur delegitsistemo. Ideologie ISE estas parenca al la II. Internacio (Socialista).

(v. Laborista movado)

H. WEINHENGST, (ISE).

        La detruo de la demokratio en Aŭstrio febr. 1934 kaŭzis malfortiĝon ankaŭ de ISE.

        Ishiguro (iŝiguro) Yoshi H., japano, redaktoro. Ĉefdelegito de UEA. Nask. 3 jun 1898 en Aiti-ken. E-istiĝis 19l4 pere de anglalingva korespondado. Eldonis gazetojn: Eklumo,1925; E en Nipponlando, 1926-28. Lingvo Int, 1929-30; redaktis E Kiboŝa, 1930. 1927 radio-kurso JOCK (Nago­ya), unua en J-ujo propra. Kursgvido ĉ. 280 fojojn, parolado ĉ. 420 Mir­inde sukcesis eldonigi siajn diversajn elementajn lernolibrojn, ekz. E por komencantoj, 1932, Moderna E-J-vortaro (1933), Esperanto­Korespondo (1932).

        Islando. La unua prop-isto estis Th. Thorsteinsson, kiu laboris de 1900 por E en Reykjavik. Aperis de li mul­taj artikoloj en la lokaj gazetoj kaj li verkis la unuan E lernolibron por islandanoj. 1906 venis el Francujo en la ĉefurbon sub verda E standardofiŝ­kaptistaj ŝipoj de Dtichochois, kio es­tis notita en la gazetoj. En 1913 oni prop-is eĉ inter la lepruloj. 25 nov.1927 en Reykjavik estis fondita E societo, kaj la urbestro senpage disponis lern­ejon por E kursoj. Laŭ la Dietterle‑­statistiko en 1928 E-istoj troviĝas en 12 lokoj. UEA-del. en 1933 en 3 lokoj.

        ISOSEK. E Instituto, kiu eldonas Int. Superan Skriban E Kurson. Celoj de la kurso i. a.: perfektigi la lingvon kaj stilon de tiuj, kiuj jam lernis E-n; pre­pari progresantajn lernantojn al ekzameno por instruisto aŭ kursgvidanto; internaciigi la lingvon kaj stilon de la kursanoj pere de diverslandaj korekt­antoj. Centra oficejo: Heerlen, Ne­derlando, Naciaj oficejoj en diversaj landoj. Direktorino: Tekla Flint. Organo: Nia Informilo, senpaga por kursanoj.

        ISR: Internacia Socia Revuo. v. La­borista movado.

        Israels Rafef, nederlandano, instr. Nask. 29 jul. 1887 en Visvliet. Instru­adas E-n en A kaj B kursoj. Fondis en 1929 blindulan E-organizajon No­sobe, kies prez. li estas. Age partoprenas la lab. E-movadon kaj la int. ­blindulan E-movadon.

        Istel Ludwig, germano, asekurdirek­toro. Mortis 17 dec. 1933 en Wiesba­den. De 1908 ĝis la morto UEA-del. kaj laboris amplekse por E.

        Italaj rakontoj. De Amicis, el la itala trad. Monti. 1922, 76 p. "Ses rakontoj el la verko Koro. Nin ĉar­mas infankoroj, amaj, oferemaj, nob­le fieraj, kompatemaj, sindonaj, hero­aj. La lingvaĵo estas ĝenerale bona, flua kaj viva." (LM, 1924, p: 36.)

        Italujo. Komenco. Unuaj or­ganizoj kaj kongresoj, 1889- 1912. La unua propagando konsistis kaj limiĝis je persona laboro de kelkaj pioniroj, antaŭ ol oni komencis ian or­ganizitan movadon. En 1889 estis el­donita en Crema la unua lernolibro por italoj, kiun verkis Daniele Mari­gnoni (nask. en Crema 1846, mortis tie 1910). Aktivaj pioniroj estis la fran­co Alberto Gallois, kiu en 1903 ini­ciatis propagandon en Riolunato (Mo­dena) kaj fondis la Italan Societon por la Prop. de E. Li tradukis francan ler­nolibron de Cart, kaj en 1902 en To­rino eldonis malmultnombrajn numer­ojn de gazeto L' E-ista; kunlaboris Marcello de Balzac kaj G. Giovanni.

        Preskaŭ samtempe la angla poeto Clarenee Bicknell, kiu de 1877 vi­vadis preskaŭ ĉiam en Italujo kaj E-­iĝis en 1897, propagandis por E en Bordighera, kie li fondis en 1910 E‑grupon. Samtempe kun la agado de la menciitaj pioniroj (v. pri aliaj en la bi­ografioj) en norda Italujo, en la plej suda parto, en Sicilio, komencis propagandi (1903) d-ro Vitangelo Nalli, kuracisto, kiu starigis en Palermo en 1906 la asocion "Sicilia Fed. E-ista" kaj fondis la revuon Idealo. La minis­terio de publika instruado kaj la urb­estroj de Palermo kaj Siracusa akcep­tis esti patronoj de SFE. - Dum la unuaj jaroj de E-ismo en Italujo, meritas mencion el la pioniroj adv. Raffaele Bagnulo, Giovanni Caccia­puoti (ekde 1902-03), kiuj en Na­poli aperigis en 1902 gazeton L' E-is­ta; en 1903 fondiĝis E-grupo en Na­poli. Precipe per la agado de pastro prof. Luigi Giambene stariĝis en Roma (1905) la EG "Imperiosa Civi­tas". En 1907 aperis gazeto Roma E‑­isto, kiu en 1908 eldonis la unuan jarlibron de la italaj E-istoj. - En 1907 aperis en Udine la gazeto E-a Abelo. En 1906 Bicknell kune kun prof-ino Rosa Junk (el Aŭstrujo) starigis la E grupon en Milano. Aliaj grupoj star­iĝis en Perugia (1908), en Genova (1910), en Sampierdarena (1911) ktp. Landa societo ekestis en Bologna (1911).

        La vera komenco de nacia E-movado okazis en 1910. Jam 30 dec. 1905 fond­iĝis en Firenze grupo, kies oficiala bul­teno estis la unua regiona E-gazeto (1906); inter la pioniroj de tiu movado meritas apartan atenton Cicetti, Dattari, adv. Viterbo. En Fi­renze mem stariĝis kun pluraj grupoj en 1910 Itala E-ista Federaeio (IEF), kies unua ĝenerala kunveno (1-a kon­greso de italaj E-istoj) okazis en Firenze 21-23 marto 1910. Prof. Corrado Grazzini en Firenze orga­nizis nacian asocion inter E-istaj instruistoj; tiu ĉi asocio estis en 1916 reorga­nizita. Scarselli en Firenze verkis en tiuj jaroj la "Marŝon de la E-istoj".

        IEF (ankoraŭ nun ekzistanta) jam de komenco celis la propagandon por E kaj la organizon de la italaj E-istoj en grupoj. Ĝi ĉiujare organizis la na­cian kongreson.

        Unua organizo por instruado deE estis "Liguria Instituto de E" starigita en Genova en 1910 de d-ro Alfredo Stromboli, kiu en tiu jaro fervore propagandis, starigante en 1911 la Aso­cion IEA, kiun li prezidis, kaj la 2-an nacian kongreson en Genova en 1911. Ankaŭ IEF havis en 1911-12 sian sidejon en Genova (prez. pastro prof. Ilario Focco, sekr. f-ino Gem­ma Segré) kaj la nombro de ĝiaj grupoj estis 13.

        La 3-a kongreso de la Italaj E‑­istoj okazis en Verona (6-8 aŭg.1912.

        Tre grava branĉo de IEA estis E-a Kooperativo, fondita en Genova antaŭ la milito, kiu eldonis multajn prop. fo­liojn (ĉefe tiun tre utilan kompilitan de Cesare Gadario) kaj multajn gramatikojn kaj broŝurojn. Pro la milito la Ko­operativo devis ĉesigi sian agadon Cadario je la fino de 1912 iris al Torino, kie li sukcesis kun helpo de inĝ. Balzac kaj Mario Murettistarigi grupon kaj organizi kursojn. Samtem­pe tre disvolviĝis la propagando en Villar Perosa, age de la tre aktiva Dante Randi kaj en Torre Pellice age de prof. Vinaj.

        La 22 apr. 1912 stariĝis la Itala Ka­tedro de E (IKE) zorganta la instru­adon de E.

        Itala E-ista Federacio. Na­ciaj kongresoj. l9l2-32. En 1913 la sidejo de IEF translokiĝis de Genova al Milano (prez. d-ro Angelo Fil­ippetti, vicprez. Oscar Bünemann kaj d-ro Jona, sekr. Don En­rico Violi kaj Samuelo Falieno). En 1914 ĝi restis la sola nacia societo por prop. kaj organizo, ĉar IEA ĉesigis sian agadon. En 1913 okazis en Milano la 4-a nacia kongreso de E.

En la militjaroj 1914-18 la tuta mo­vado malpli vigliĝis. En I914 estis ak­tivaj grupoj en Bologna, Cremona, Ge­nova, Sampierdarena, Milano, Roma, Verona, Venezia, Taranto, Torino. Krom IEF ekzistis tiam du regionaj fe­deracioj: Venecia EF kaj Emilia EA. En 1915 provizore oni starigis oficejon de IEF ĉe sidejo de IKE en Bologna, ĉar praktike la Federacio, pro eniro de Italujo en la militon, ĉesigis sian aktiv­econ. En 1916 stariĝis Provizora Ko= mitato por reorganizo de IEF ĉe la grupo de Cremona (prez. prof. Silvio Marchi, sekr. Aldo Mandelli), sed pro la ĝenerala situacio la reorganizo ne povis okazi. En 1917 funkciis kiel pro­vizora sekr. de IEF C. Cadario en Ge­nova. Por vivigi eĉ dum la militaj mal­facilaĵoj la Federacion, Cadario laboris multe per cirkuleroj kaj li reaperigis per sia propra mono la gazeton Itala E-isto; lin helpis precipe Attilio Clav­enna kaj Ettore Managlia, ambaŭ en Genova. En 1918 Cadario devis iri al Roma kaj tiam li transdonis la sekr. of­icon al Managlia, kiu poste ĝin transdonis al E-istoj en Milano. Dum l915-18 evidentigis sian agadon la grupoj de Bologna, Busseto, Cremona, Firenze, Genova, Milano, Padova, Ri­mini, Siracusa, Treviso, Verona, Udine.

        En 1919 post la kunigo de la provin­coj Trento, Trieste, kaj de la aliaj regi­onoj kun la itala regno ĝis la nuna li­mo, la grupoj jam ekzistantaj en tiuj provincoj, unuiĝis al la itala E-organi­zaĵo. 24 dec. I919 okazis la unua regiona kunveno en Trento.

        12 nov.1919 stariĝis en Genova Cen­tra Komitato de IEF por ties reorga­nizo (prez. prof. pastro Modesto Car­olfi, sekr Managlia). 3-5 okt.1920 okazis en Bologna la 5-a Nacia Kongreso (prez. adv. kav. Neb. Filippo Palmeggiani, sekr. d-ro Umberto Tos­chi). En tiu ĉi kongreso oni elektis no­van komitaton de IEF kun sidejo en Milano, konsistanta el d-ro Angelo Filippetti, Aldo Mandelli, d-ro Pier Carlo Monti.

        En 1921 vigle laboris grupoj en Ba­ri, Bologna, Cremona, Firenze, Geno­va, Mantova, Milano, Padova, Paler­mo, Potenza, Roma, Rovereto, Sam­pierdarena, Terni, Torino, Trento, Tri­este, Verona, Venezia.

        La 6-a Nacia Kongreso okazis en Trento 16-I7 aŭg. 1921. (Org. ko­mitato: prez. d-ro A. Mondini, sekr. G. Marchetti). Dum la kongreso oni elektis novan estraron de IEF; prez. adv. Attilio Vaona, sekr. prof. Fr. Pizzi. Per nova regularo oni decidis, ke estu elektotaj lokaj delegitoj por helpi la membraron. En 1922 IEF havis 1512 membrojn kaj 52 delegitojn. En tiu jaro fondiĝis novaj grupoj en Bres­cia, Napoli, Brindisi, Vicenza kaj Cata­nia. IEF ricevis en 1921 monsubtenon de la maristara ministerio.

        La 7-a Nacia Kongreso okazis en Trieste 20-22 sept. 1922. (Org. ko­mitato: d-ro Arturo Ghez, d-ro Giu­seppe Koch, Carlo Simonis, d-ro Kav. P. Polidori). Oni elektis la jenan estra­ron de IEF: prez. Vaona, sekr. Tos­chi, kas. Reni sidejo de la estraro Verona. Oni decidis starigi Libran Ofi­cejon de IEF por eldono de prop. broŝ­uroj.

        En 1923 aperis novaj grupoj en Vog­hera, Lecce, Soave, Bolzano. La Kom­erca Cambro de Padova aliĝis al IEF kaj ankaŭ la Komerca Ĉambro de Reggio Emilia helpas E-n. Granda okazaĵo de ĉi tiu jaro estis en Venezia la Unua Int. Konferenco por Helplingvo en Komerco kaj Turismo, kies aranĝ­on helpis IEF.

        La 8-a Nacia Kongreso okazis en Terni 21-22 sept. 1923 (Org komi­tato: adv. G. Pasqualini, f-ino L. Ca­porali, f-ino N. Biagioni.)

        La 9-a Nacia Kongreso okazis en Torino 2-5 aŭg. 1924. (Sekr. de la org. komitato inĝ. Muretti.) Oni elektis novan estraron de IEF, prez. prof. A. Lacalendola kaj d-ro G. Koch. Nova sidejo: Bari.

        En 1924-25 estis agemaj grupoj: Bari, Bresua, Castiglioncello, Cremona, Genova, Mantova, Milano, Padova, Parma, Roma, La Spezia, Terni, Tori­no, Trento, Trieste, Udine, Verona, Venezia, Voghera.

        La 10-a Nacia Kongreso okaz­is en Bari 13-75 sept.1925 (Org. ko­mitato: prof. Lacalendola, d-ro Koch, adv. Morea). La nova estraro de IEF formiĝis: prez. generalo markizo Carlo Cordero di Montezemolo, sekr. kolonelo Arturo Passerini. Sidejo far­iĝis Livorno.

        La 11-a Nacia Kongreso okazis en Livorno 19-20 sept. )926. (Org. ko­mitato: Montezemolo, Passerini). No­va estraro de IEF: prez. Montezemo­lo, vicprez, inĝ. d-ro prof. Rinaldo Or­engo, sekr. Gernando Morfini. Si­dejo: Livorno. En 1926-27 fondiĝis novaj grupoj en Vicenza kaj Como.

        La 12-a Nacia Kongreso oka­zis en Napoli 3-5 sept. 1927. (Org. komitato : admiralo Eŭgeno Trifari, prof. Nicola Magliulo.) Tiu ĉi kongre­so markis specialan  tapon en la prog­reso de la itala E-movado.

La 13-a Nacia Kongreso ok­azis en Perugia 22-24 sept. 1928. (Org. komitato: d-ro Kav. Guido Ra­maceioni, Nazareno Boccioli). Nova es­traro de IEF: prez. Montezemolo, vic­prez. d-ro prof. Giorgio Canuto, sekr. Aleviano Bisetti. Nova sidejo: Torino. Dum la kongreso oni sta­rigis specialan Delegacion por Eksterlando de la Itala E‑­movado, kun celoj de kunigo kaj kontrolo de utiligo de E rilate al naciaj celoj en la interrilatoj kun ek­sterlando. La Delegacio depost sia starigo aperigis en la organo de IEF Bultenon kun sciigoj koncern­antaj la eksterlandan E-movadon kaj dissendas al ĉiulandaj gravaj E gazetoj bultenon pri la itala E-movado kaj la plej gravajn faktojn pri Italujo. Estis elektita kaj daŭre funkcias kiel gvidan­to de la Delegacio prof. Gaetano Fac­chi el Brescia.

        Agemaj grupoj en 1928-29 estis ti­uj menciitaj depost 1924, kaj la novaj de Livorno, Modena, Salerno. Nombro de la grupoj aliĝintaj al lEF en 1929 estis 18.

        La 14-a Nacia Kongreso estis en Udine 28-30 jul. 1929. Org. komi­tato: Grafo adv. Gino di Caporiacco, geom. Franco Bodini). Dum tiu kon­greso okazis la Unua Nacia Ekspozicio de E, orgaitizita de Bodini.

        La 15-a Nacia Kongreso okaz­is en Como 30 aŭg - 1 sept.1930. (Org. komitato: adv. Giulio Benzoni, d-ro Ĉanuto, Bodini, Rag. Pierino Castigli­oni). Dua Nacia Ekspozicio de E kaj Unua Int. Turisma Karavano por E‑­istoj al Italujo okazis dum tiu kon­greso.

        La 16-a Nacia Kongreso estis aranĝita en Padova 25-28 jul.1931. (Org. komitato : grafo d-ro Fr. Giusti del Giardino, d-ro U. Renda, Canuto, Bodini, prof. G. Saggiori). Okazis samtempe la Tria Nacia Ekspozicio de E kaj dua Int. Turisma Karavano al Italujo.

        La 17 majo 1931 IEF translokiĝis de Torino al Milano kaj fiksis sian nunan sidejon en la centro de la urbo. Por la unua fojo tie ekfunkciis centra nacia oficejo plenumanta la administran kaj sekretarian laboron de IEF, kaj serv­anta la tutan italan E-movadon, sub la nomo E-Centro Itala. La Centro servas la Italan Katedron de E kaj la Pelega­cion por eksterlando. Krome, ĝi zorgas la informojn por la publiko, eldonon kaj vendadon de libroj, organizas tur­ismajn karavanojn, kaj kunvenojn, metas je dispono de la grupoj sian labor­on; funkcias kiel renkontejo dank' al sia escepte bona situacio, kontaktas kun ne-E-istaj organizaĵoj kiuj utiligas aŭ helpas E-n.

        Dum la unuaj du jaroj la Centro do­nis pruvon pri sia utileco kaj bona funkciado. Nuntempe ĝi troviĝas en florantaj kondiĉoj kaj en promesplena disvolviĝo. La Centro estis precipe kreaĵo kaj persona verko de inĝ. R. Orengo; ĝin subtenas "garantiantoj", inter kiuj estas troveblaj la plej belaj nomoj de italaj E-istoj. Adreso de la Centro: Galleria Vittorio Emanuele 92, Mitano. En 1931 la estraro de IEF estis jene elektita: prez Montezemolo, vicprez. Canuto, sekr. Paola Mellina; membroj Bisetti, Bodini, Facchi, Graz­zini, Ravizza, Tanzi kal Ventura.

        Agemaj grupoj en 1930-32 estis proks. la samaj de la antaŭa jaro - plie estiĝis novaj grupoj en Casale Mon­ferrato, Cordenons, Gradisca, Pallaz­zolo sull' Oglio.

        La 17-a Nacia Kongreso okaz­is en Torino 25-27 jul.1932. (Org. ko­mitato: Canuto, adv. Giani, kolonelo Saccani k. a.)

        Ni rimarkas pri la naciaj kongresoj de la italaj E-istoj, ke ĉe ili estis ĉiam reprezentataj kelkaj ministerioj, kuti­me tiuj de la instruado, de maristaro, de komerco kaj industrio, de ekono­mio. Preskaŭ ĉiam la honora prez. es­tis la loka urbestro.

        La novaj provincoj. En 1918 estis aldonataj al la Itala Regno iamaj teritorioj de la aŭstra imperio. El ili en provincoj de Trento kaj Trieste kaj en regiono Istrio antaŭ la mondmilito ekzistis vigla E-movado. En 1912 en Trento estis iniciata de grafo Eceli, V. Peratoner, Fr. Gerloni, instr. Pacher kaj aliaj propagando, kiu rezultigis prop. komitaton por E, kies agadon ĉesigis la milito. En Fiume ekzistis grupo jam en 1907, en Gorizia (Gorz) en 1911. En Trieste jam antaŭ la mili­to multe propagandis d-ro Arturo Ghez; en 1913 jam ekzistis "Circolo E-ista Triestino". En regiono Istrio en 1914 ekzistis Istria E-Unuiĝo. En Isola d'Istria, en Capodistria, depost 1913 oni vigle propagandis per grupoj kaj kursoj kiel en la aliaj provincoj itallingvaj tiam parto de la aŭstra imperio.

        Instruado. En 1912 stariĝis en Bologna nacia instituto por direkti la instruadon de E, kiu nomiĝis Itala Katedro de E (IKE). Fondinto kaj unua dir. estis d-ro prof. Achille Tel­lini. Celoj de la Katedro estis la or­ganizo de kursoj kaj ekzamenoj, la elekto de kapablaj instruistoj kaj pro­fesoroj de E. La Katedro eldonis ĝeneralan regularon kaj regularon por la ekzamenoj. La kunvenoj de la memb­roj okazis ĉiujare dum la naciaj kong­resoj de E. La membroj elektas la di­rektoron, kaj la Katedro dividiĝas en regionaj Institutoj, kiuj havas sian regionan direktoron. En 1914 Z apro­bis perletere la agadon de la Katedro. En 1915 la Katedro eldonis vortareton sub titolo: "Malgranda interpretisto por personoj en milito". Dum la kon­greso en Trento (1921) oni decidis re­organizi la Katedron. Honoraj mem­broj de la Katedro estas nun (1932) admiralo Alberto Alessio kaj prof. d-ro Bruno Migliorini. En 1922 estis elek­tata kiel dir. pastro Giacomo Meazzini, kiel sekr. prof. C. Grazzini. De tiam la sidejo estas en Firenze. En 1923 ekzistis regionaj institutoj de la Katedro por jenaj regionoj: Emilio, Ligurio, Lombardio, Piemonto, Apulio, Latiumo, Sicilio, Toskanio Trentino, Julia Venecio, Veneciaj provincoj, Umbrio. En 1925 prof. Meazzini memvole eksiĝis kaj de tiam estis dir. C. Graz­zini en Firenze.

        En ĉiuj menciitaj agemaj grupoj ok­azis multnombraj kursoj, ĉu privataj ĉu en publikaj lernejoj. Estas speciale menciindaj jenaj kursoj ĉe publikaj ler­nejoj pro la multnombro de la gelernantoj kaj pro oficiala akcepto de la kursoj mem flanke de la lokaj lernej­estroj aŭ urbaj aŭ ŝtataj aŭtoritatoj. En 1911 eĉ Genova (urbaj lernejoj elem­entaj kaj komercaj), en 1920 en Milano 25 kursoj kun 1100 gelernantoj. Plej multaj kursoj kaj gelernantoj ĉe ele­mentaj lernejoj de la Komunumo de Milano, kiujn gvidis Piatti, Violi, Cat­torini, Combi, Camelli, Duchini, Mai­nardi, Rota, Carbone, Nobile, Ciribini, Comolli - 90 geinstruistoj partoprenis kursojn ĉe Milana Grupo "E-a Domo". En 1920 kurso ĉe Reĝa Instituto Maris­tara en Venezia; en 1922 en Bisceglie kursoj ĉe komunumaj lernejoj (gvidis prof. Lacalendota); en Bologna kurso por geinstruistoj; en Cremona en ko­munumaj lernejoj, en Bari ĉe Reĝa Ma­ristara Instituto (gvidis prof. Lacalen­dola). Ĉe reĝaj maristaraj institutoj: en Venezia  (prof. Pizzi), en  Genova (d-ro Schmucker), en Camogli (prof. Arabeno); en Savona; en Palermo (prof. pastro Abbratozzato). - La kursoj ĉe publikaj lernejoj en Milano daŭris ekde 1920 dum multaj jaroj. En Terni en 1920 kurso ĉe komerca lern­ejo. En 1923 en Padova kursoj ĉe Reĝ­a Komerca Instituto; en Firenze ĉe Reĝa Normala Lernejo. En 1924 kurs­oj ĉe Reĝaj Komercaj Institutoj en Ba­ri (Lacalendola), Palermo (La Colla), La Spezia (Orengo), Trento (Quarta), Genova kaj Napoli. En Bari kurso ĉe Reĝa Maristara Instituto (Lacalendola), en Venezia kursoj ĉe komunumaj ler­nejoj. En 1925 kursoj ĉe komunumaj lernejoj en Milano, en 1926 kurso ĉe Komerca Instituto Infano (Mazzolini); kurso por geinstruistoj en Roma (An­tonelli); kurso ĉe Maristara Instituto en Bari. En 1925-28 en Brescia kurs­oj por geinstruistoj de urbaj lernejoj ĉe Reĝa Instruista Instituto, ĉe Reĝa Scienca Liceo (Facchi, f-inoj Bordog­na, Mazzuchelli, Zaini).

        En 1927-28 kursoj en Bari ĉe Reĝ­a Institutoj Maristara kaj Komerca (Lacalendola), en Udine ĉe Reĝa Tek­nika Instituto, kaj aliaj. En 1929 en Mi­lano kurso por gelernantoj de urbaj lernejoj. En 1930 en Brescia kurso ĉe Reĝa Instruista Instituto, Reĝa Tekni­ka Instituto, Reĝa Supera Lernejo por eksterlanda Komerco (gvidantoj Fac­chi, Sachs, f-inoj Bordogna, Bettoni). En Milano kurso por geinstruistoj de urbaj lernejoj; en Zara kurso en Reĝa Instruista Instituto (f-ino Minio), en Pola kurso ĉe Reĝa Liceo-Gimnazio (inĝ. A. Levi) En 1931-32 kurso en Aosta ĉe Reĝa Liceo-Gimnazio; en Po­la, Reĝa Liceo-Gimnazio; en Udine Reĝa Instruista Instituto; en Brescia Reĝa Instruista Instituto kaj Reĝa Teknika Instituto (Facchi, f-ino Dragoni) Casale Monferrato, kurso ĉe Re­ĝa Teknika Instituto.

        La Ministerio por Maraferoj en 1920 dissendis cirkuleron al Reĝaj Maristar­aj Institutoj permesante en ili instru­adon de E; Ministerio de Industrio kaj Komerco en 1923 (28 aŭg. N. Prot: 1428) dissendis cirkuleron permesante enkondukon de E ĉe Reĝaj Komercaj Institutoj kaj ĉe mezgradaj kaj vespe­raj Komercaj Lernejoj. La registaraj provincaj reprezentantoj por instruado (Regi Provveditori agli Studi) por Ve­neciaj provinco kaj Julia Venecio en 1931 permesis kurson de E ĉe Reĝa Klasika Liceo, Reĝa Scienca Liceo, Reĝa Teknika Instituto en Venezia kaj en 5 profesiaj lernejoj de Trieste.

        Permesis la instruadon de E per spe­cialaj cirkuleroj al la estraroj de la kon­cernaj lernejoj Ia Urbestroj de: Milan­o (1920 kaj sekvaj jaroj): Cremona (1922), Roma (1925), Brescia (depost 1926).

        Komerco. En 1920, dank' al klo­podo de prof. Giovanni Saggiori, la Int. Specimenfoiro de Padova uzis E-n por sia int. korespondado kaj por siaj reklamiloj. En la Foiro mem malfermiĝis age de la loka grupo E-Stando. En 1921 IEF sendis cirkuleron pri E ĝin rekomendante por komerca uzado al 80 Komercaj Ĉambroj Italaj. 36 el ili respondis; 12 raportis pri E-movado en sia teritorio; 3 montris sin favoraj. En 1922 la estraro de la Komerca kaj Industria Ĉambro de Padova sendis in­viton al la Unuiĝo de la Italaj Komer­caj kaj Industriaj Ĉambroj "iniciati ĉe la Int. Komerca Ĉambro la studadon kaj solvon de la problemo de oficialigo de unu sola helpa int. lingvo kaj ĝia disvastigo".

        En 1923 granda okazintaĵo por E en la komerco por Italujo kaj por la tuta mondo estis la Unua Int. Konfe­renco por Komerca Helplin­gvo, okazinta en Venezia (2-4 apr. 1923) ĉe la sidejo de la loka Komerca kaj Industria Ĉambro. Estis reprezen­titaj en la grava kunveno 201 organiza­ĵoj komercaj, ŝtataj, regionaj, urbaj, (potitikaj, turismaj, lernejaj ktp.): el ili 20 int. specimenfoiroj. Efektiva prez. de la konferenco estis John Merchant de la Komerca Ĉambro de Sheffield; efektivaj vicprez-oj prof. Filippo Ra­vizza de la Komerca Ĉambro de Mila­no kaj André Baudet de la Komerca Ĉambro de Paris. La ĝenerala sekreta­riejo estis ĉe la Itala Komerca Ĉam­bro por Svislando (Genive). Tiu Ĉam­bro iniciatis la organizon de tiu ĉi gra­va komerca kunveno, kaj ĝia ĝen. sekr. d-ro Chiostergi klarigis al la par­toprenintoj la gravecon de la tempo Gravaj deklaroj pri utileco de E estas farataj flanke de la reprezentantoj de la Int. Specimenfoiroj.

        UEA kaj IEF multe helpis la orga­nizon de la kunveno kiun ankaŭ hel­pis la registaro, italaj komercaj ron­doj, lokaj aŭtoritatoj. El la italaj dele­gitoj parolis tre favore al E tiuj de la Komercaj Ĉambroj de Treviso, Mila­no, Itala Komerca Ĉambro en Maro­ko, Int. Specimenfoiro de Padova; kaj la delegito de la Itala Asocio por Frem­duloj por la regionoj de Venezia kaj de Lago de Garda.

        En 1923 oficialaj deklaracioj de ta Komercaj Ĉambroj de Reggio Emilia kaj Lecce rekomendis al la komercaj rondoj la uzadon de E. En 1924 dum la Int. Kongreso de Ŝpara Organizo okazinta ĉe la Ŝparkasa Organizo en Milano, ties prez., membro de la Itala Parlamento, adv De Capitani d'Arza­go esprimis la deziron, ke E estu uzota pli ĝenerale en venonta Kongreso de la Ŝparorganizoj (la Franca Dele­gito parolis en E dum ĉi tiu kongreso). En 1925 la Komerca kaj Industria Ĉambro de Cremona rekomendis al aliaj Italaj Komercaj Ĉambroj la uza­don de E okaze de sia aliĝo al la Dua Int. Konferenco por komerca helpling­vo okazinta tiujare en Paris. En sama jaro la Komerca kaj Industria Ĉam­bro de Brescia sendis al la delegitoj de UEA en la tuta mondo cirkuleron en E, montrantan situacion de la Itala in­dustrio kaj komerco.

        Turismo. La unua E-lingva gvid­libreto en Italujo estas eldonita en 1912 en Ravenna, kies presadon mon­subtenis la urbestraro. En 1914 la E ­Unuiĝo de Genova eldonis 13-paĝan gvidlibreton. En 1921 en Trento oni el­donis ampleksan gvidlibron. Sufiĉe ampleksa estis ankaŭ la bone kaj zor­ge ilustrita Gvidlibro "Venecio". En 1926 estas eldonita de la E eldonejo A. Paolet Gvidlibro de Mantova (mon­subtenata de la tiea urbestraro kaj Ko­merca Ĉambro). Eldonitaj ankaŭ de A. Paolet estas malgrandaj gvidlibretoj pri urboj Assisi, Bologna, Rimini. Spe­ciale menciinda, absolute komparebla al la plej gravaj int. gvidlibroj estas la gvidlibro Milano kaj lagoj de Lombardio (enhavo tradukita, kontrolita kaj parte verkita de inĝ. R. Orengo) kies tekston kaj aranĝon pri­zorgis la granda asocio "Touring Club italiano, Milano." Tiu libro aperis en 1931: ĝi enhavas multajn urbajn kaj regionajn kartojn kaj planojn, plej zor­ge redaktitajn kaj multkolore presitajn per plej modernaj metodoj.

Turismaj plifaciligoj por kongresoj de E estis ĉiam ricevataj (rabatoj ktp.) pere de italaj Ŝtatfervojoj kaj pere de itala Kompanio de Turismo.

        En la lastaj jaroj la Itala E-Centro organizis diversajn E-karavanojn de eksterlandaj E-istoj al Italujo okaze de naciaj kongresoj (Como 1930, Padova 1931) kaj de italaj E-istoj al Int. Kon­gresoj de E. La karavanon al Paris par­toprenis preskaŭ 50 personoj.

        Katolikaj organizoj. La E­ista movado jam de sia komenco dis­vastiĝis en la italaj katolikaj rondoj. En 1910 la ĉefepiskopo de Bologna (poste­ papo Benedikto XV) dekla­ris sin favora al E. En 1913 la ĉefepis­kopo de Milano kaj la episkopo de Pa­via skribis al pioniro de E pastro Bian­chini laŭdajn leterojn pri E. En sama jaro (4-10 sept.) okazis en Roma la 4-a Int. Kongreso de Katolikaj E-istoj: ĝin prezidis la irlanda pastro Parker; 12 landoj estis reprezentataj.

        En 1920 dum la nacia E Kongreso en Bologna okazis Ia 1-a Kongreso de italaj katolikaj E-istoj, prez. Carolfi, kiu ĉiam estris la E-movadon ĉe ita­laj katolikoj. La 2-a Kongreso de ita­laj katolikaj E-istoj okazis en Trento dum la 6-a nacia kongreso. En sama jaro stariĝis la itala Unuiĝo de Kato­likaj E-istoj. La E-movadon inter ka­tolikaj organizoj multe helpis prof. pastro Violi en Milano kaj prof. Pizzi en Venezia. La 3-a Kongreso de italaj katolikaj E-istoj okazis en Venezia 17-18 sept.1922. La papo sendis be­non. Aliĝis kardinaloj La Fontaine (Venezia) kaj Maffi (Pisa). En sama jaro la sidejo de la Unuiĝo estis trans­portata al Venezia. Dum kongresoj de italaj E-istoj en sekvintaj jaroj okazis specialaj kunsidoj de la katolikaj E-­organizoj. Specialaj kursoj de E okazis ofte ĉe Pastraj Seminarioj: ni menciu tiujn gviditajn inter aliaj en lastaj ja­roj ĉe la Episkopaj Seminarioj en Bari kaj Udine.

        Fervojistoj. En 1921 oni fondis en Torino la Asocion "Unuiĝo de la Italaj E-istaj Fervojistoj" (sekr. O Santone}. En 1922 ekzistis E-rondoj ĉe fervojistoj en urboj Trieste, Sampierdarena, Venezia. Specialan agadon ha­vis la Fervojista Grupo en Torino kaj tie Beniamino Broglio fondis "Nacian Societon de Italaj Fervojistaj E-istoj" kies grupoj de Torino, Roma, Trieste, Rivarolo, Ligure kunvenis dum la na­cia E-kongreso en Torino 1924. Post propagando oni gvidis specialajn kur­sojn de E por fervojistoj en Trieste (d-ro Koch), Roma, (Rag. Filippi), To­rino (Ramolfo), ktp. En 1929 la soci­eto havis grupojn en Torino, Roma, Trieste, Voghera, Udine, Mantora, Verona Gorizia, poste en Napoli. Fakaj kunsidoj de E-istaj fervojistoj okazis ĉe la naciaj kongresoj de E. Nuna gvidanto de la fervojista E-mo­vado en Italujo estas Francisco Ramol­fo el Torino.

        La estraro de la faŝista organizaĵo "Fervojista Postlaboro" (organizaĵo celanta instruadon, sporton, amuzon en liberaj horoj) per cirkulero en 1926 permesis instruadon de E ĉe siaj sidejoj en ĉiuj italaj urboj. La sekcioj de la sama organizaĵo en Trieste kaj Verona enhavigis E-n en sia instrua programo, poste ankaŭ tiu de Roma. En 1927-28 okazis kursoj ĉe la sidejo de tiu organizaĵo en Siena kaj Salerno La gazeto de la organizaĵo enhavis plurajn artikolojn pri E. En 1931 la nacia societo de Fervojistaj E-istoj eldonis "Frazaron por 1a vojaĝanto" en lingvoj itala kaj E.

        Stenografio. Age de direktoroj de sten asocioj stariĝis en Napoli en 1928 "Nacia Asocio de stenografoj E-istoj" (prez. prof. Oreste Tafuri, sekr. prof. Fernado Quagliarella). Kursoj de E por stenografoj ĉe sten asocioj okazis en Napoli kaj en Brescia (gvid.

Facchi).

        Radio. El sendostacio Roma kurso gvidata de Filippi okazis en 1925; el sendostacio Torino kurso gvid. de Canuto en 1929-30. Ambaŭ kursoj vekis grandan intereson kaj konsekvence venis al la gvidantoj centoj da demandoj pri E kaj aliĝoj al nacia movado.

        Gazetaro. En 1913 la E eldonejo A.Paolet eldonis monatan revuon L' E' kiu, krom provizora ĉeso pro la milito, aperis ĝis fino de 1922. De 1923 ĝis 1927 ĝia titolo fariĝis Itala E-a Revuo. En l928 ree ĝi aperis sub la malnova titolo ĝis 1929. Ĉiam tiu ĉi revuo estis sub patronado de IKE, kaj preskaŭ ĉiam ĝi pli-malpli funkciis kiel organo de IEF. Tiu ĉi revuo, kiu respegulis la tutan italan E-movadon, ĉesis en la fino de 1929 kaj estis anstataŭata de la monata Rivista Italiana di E, organo de IKE kaj IEF, eldonita en 1930-31 en Udine kaj direktita de Bodini. En 1932 ankaŭ tiu ĉi revuo ĉesis kaj estis anstataŭata de grandformata gazeto duonmonata L' E' eldonata en Torino (dir. Nicola La Colla). Ĉiuj menciitaj revuoj kaj gazetoj aperis dulingve.

        Lernolibroj. El la multaj lernolibroj povas esti citataj kiel plej uzataj aŭ uzitaj, la jenaj, ordigitaj laŭ epoko de ilia apero: Marignoni, Galois, Giambene, Puccinelli, Rota-Ca­elli, Cattorini, Stromboli, Pomarici. untempe estas plej ofte uzataj la gra. atikoj kaj lernolibroj de Migliormi, "Manuale di E"; B. kaj E. Migliorini, E-a Legolibro; Giani, "Grammatica della lingua ausiliaria E". Vortaroj plej uzataj: Meazzini (I-E), Puccinelli (E-I), Giani (E-I), Tellini (E-I).

        Literaturo. La E-aj tradukoj eI a itala literaturo ne estas tiom multaj, kiom el aliaj gravaj literaturoj. Menci­nte la verkojn laŭ la historia epok­o de la pritraktata temo ni povas citi nur la libron "Antikva Romo surmar­e", prelego de la registarĉefo Musso­lini en 1926. "Mallonga biografio de Sankta Francisko el Assisi" de Carolfi. "La Floretoj de Sankta Francisko", trad. E-en de Pizzi. "La Pesto en Mi­lano", eltiraĵo el romano de Manzoni. "La Devoj de l' Homo" de Mazzini, trad. de Arabeno. "Pri la Devoj de la Homoj" de Pellico, trad. de Tellini. Pri la nuna faŝista regsistemo parolas la libreto "La Itala Laborĉarto". El la itala literaturo de la fino de la 19-a jarcento ni citu la tradukon de la ko­medio "Ŝakludado de Giacosa, kaj kelkajn ĉapitrojn ("De Apeninoj ĝis Andoj") de la mondkonata libro la "Koro" de Amicis, trad. de Castagni­no; la sama E-isto ankaŭ tradukis la novelon de G. Verga "Cavalleria Rus­ticana". La tre konata libro por kna­boj "Pinokjo" de Collodi estas trad. de f-ino Mirza Marchesi. El la nun­tempa liberaturo precipe menciinda es­tas la traduko de "Vivo de Kristo", de Papini. Je la flno de 1932 ape­ris la traduko de la komedio de Gol­doni "Kurioza Okazaĵo", farita de Mevo. Kaj aŭtune 1933 publikiĝis en E ĉefverko de la mondliteraturo, "La Infero" de Dante, trad. de Kalocsay (Budapest). La plimulton de la diritaj literaturaĵoj eldonis la E-ista Librejo A. Paolet, S. Vito al Tagliamento. "La Infero" estas eldonita de Litera­tura Mondo.

        N o t o. La artikolo verkita en kun­laboro kun la E-Centro Itala.

G. FACCHI.

        Ito Eizo Angetu, japano. Nask. 21 apr. l902 en Osaka-hu. Propagandis­to de Oomoto kaj Universala Homama Asocio. Lia agmaniero distingiĝas.

        Ito Saburo, (ps. I. U.), japano, soci­alisto, soci-sciencisto Nask. 1902 en famega familio en Okayama. Studis francan lingvon en fremdlingva kole­gio de Osaka. E-isto de l9tb. SAT­aniĝis 1921 (?). Laboris por aranĝo de 10-a JE Kongreso en Okayama Inici­atis en Tokyo organizon de J Proleta E-ista Unio en 1929 kaj ideologie ĝin gvidas. Bona originala poeto tre malofta en J-ujo, lerta tradukanto de ĉi­naj kaj J-aj klasikaj poemoj (kolektitaj en Verda Parnaso, 1932). Publi­kigis en J-lingva verko Komenco de E-studado en J-ujo, 1932, in­teresajn priskribojn kaj penetrajn an­alizojn pri la historio, literaturo, lingvo.

        Itoo Tokunosuke, japano, prof. de fiziko de Imp. Univ. de Kyusyu Del. de UEA en Hukuoka. Nask. 11 dec. 1894 en Tokyo. Unu el la gvidantoj de la movado en K. Verkis gustoplene pri la movado J Sopirante al Verda Stelo (E. J.), 1923. Par­toprenis UK en Kraków.

        IUE: Int. Unio E-ista, v.

        Iŭaŝita Juntaro, japano komercisto. Nask. 15 marto 1901 en Tokyo. E-isto de 1921. Studanto de parola instru­metodo de E. Gvidanto de konstanta E-kurso en Fremdlingva Lernejo de Tokyo por virinoj. Kunlaboras kun Tasku Sasaki fondante Studejon de Z-a Gramatiko, 1927. (v. Sasaki.)

        Ivanov Vselovod (ps. L. Ivn.) ruso, instruisto. Nask. en 1900. E-isto de 1916. Kunlaboris al SAT-organoj, 1923-24. En SAT-eldono aperis de li novelaro Ruso kaj Blanko. Tiu ĉi libreto tasas konkludi pri lerta ra­kontisto, kiu arte reliefigas la kontrtaston inter la malnova kaj nova generacioj.

EMBA (SAT)

        Ivanski D., (ps. D. J.), germano aŭ poto. Pro vivmizero mortigis sin nov. 1914. Kunlaboris al Int. Socia Revuo kaj trad. kelkajn broŝurojn.

        Izgur E., ruso Nask. en 1881 en ur­beto Berezino, kiel filo de malriĉa la­boristo-bakisto. Pro malriĉeco de la gepatroj li ne povis vizitadi ian lerne­jon kaj jam de la 9-jara aĝo devis la­bori komence en bakejo, poste li serĉis prosperon en plej diversaj profesioj: pakaĵ-portisto, kelnero, gardanto, ga­zetportisto, k. c. Estante 18-jara junulo, li komencis mem klerigi sin sen helpo kaj nur dank' al siaj fervoro kaj neor­dinaraj kapabloj, havis en tio sukce­son. De 1903 li kunlaboris en multaj rusaj, blankrusaj kaj judaj gazetoj. Pro siaj politikaj konvinkoj (komu­nisto) li estis ofte persekutata de la cara registaro kaj dum la civila milito estis verdiktita de la kontraŭrevolucia registaro de Denikin al morto, de kiu li estis savita nur du horojn antaŭ ple­numo de la verdikto. En 1921 li estis honorigita de Ia Tutukraina Komitato de Scienculoj per la titolo "Scienca aganto" kaj en 1922 (por fervora ser­vado al la interesoj de la laborista klaso) per titolo "Heroo de laboro". Li konis persone d-ron Z kaj al la mo­vado aliĝis en 1903. Krom multnom­braj prop. verkoj, al lia plumo aparte­nas Nur volu kaj Je la nomo de l' vivo. Dum tri jaroj li estis Konsilantarano de SAT kaj de 1928 ano de CK SEU kaj prez. de E-organizaĵo en Kremenĉug.

I. ŜIRJAEV.

        Izsó (iĵo) Lászlo, hungaro, presisto. Estis prez. de HESL kaj red. de An­taŭen.