Eventoj n-ro 226, retposxta versio ********************************** Titolpagxe: - La unuaj vortoj en la 11-a jaro Faka aplikado: - Esperanto Jura Asocio Kontakto sercxata: - Ni sercxas kunlaborantojn! Arangxoj: - Publika letero de Germana E-Junularo al TEJO - Kio pli utilas? - Reagas la TEJO-prezidanto... - Euxropo-kurso en Esperanto Movado: - Jam pli ol 1000 ZEO-j - P.I.V. sur kompaktdisko - Esperanto-domo en Budapesxto - Esperanto en la telefonlibro! - Pli ol 4 milionoj da homoj auxdis pri Esperanto - Esperantlingva telefonkarto! - Strategia forumo - Nobel-premiita esperantisto! - Simboliko de la internacia lingvo Instruado, ILEI: - Kontakto inter ILEI kaj Eventoj Radio: - Esperanto-radio elsendoj en via urbo? Libroj: - Platono esperantigita Kulturo: - Premiero de Esperanto-muzikalo! Interese: - Cxu UNo tamen parolu Esperanton? - Superlingvo - Lernado *************************************************************************** TITOLPAGxE ////////// La unuaj vortoj en la 11-a jaro =============================== La unua numero estas iom alienhava, ol kutime ni planas gxin. Tiu cxi numero estas kompilajxo de interesaj artikoloj, aperintaj en la unuaj 10 jaroj. Versxajne ne cxiuj artikoloj estas la plej fresxaj, kelkaj povas esti suficxe aktualaj. Ni dauxre atendas viajn sciigojn, informojn pri diversaj eventoj, por publikigi ilin en Eventoj. Axel Orszag-Krysz La unuaj vortoj " ... kaj kiel utiligi nian lingvoscion de Esperanto?" Versxajne tiu demando estas la plej ofta frazo, kion eldiras la jxusaj kursfinintoj. Kvankam estas centoj da ebloj, por scii pri ili, kaj utiligi ilin esence gravaj estas la informoj. La ideo "kiel eble plej ofta gazeto" ne estas io nova afero. Estis tiaj klopodoj de Teo Jung, provis gxin Eckhard Bick per la Semajna Bulteno, kaj eksperimentis pri gxi antaux kelkaj jaroj ankaux Budapesxta Informilo. Nun post la revolucioj en Orienta Euxropo ni havas historian momenton. En tiu regiono trovigxas la plej multmembraj landaj esperanto-asocioj - tamen malgraux la aperritmo de la unuopaj revuoj pli kaj pli maloftas aux ecx tute cxesigxas. Eventoj estas en unika situacio. Post plurjara preparlaboro ni havas unikan datumbazon de esperantistaj adresoj, havas la kapitalon, la komputteknikon, havas merkatikajn fakulojn, relative favorajn ekonomikajn cirkonstancojn, - kaj havas teamon de spertaj esperantistoj, surbaze de kio ni decidis lancxi la novan gazeton. Kvankam ni startas per 8 pagxoj dusemajne, ni havas realan planon altigi gxin. La pagxonombro dependas nure de la nombro de abonantoj. Pro la geografiaj distancoj, pro la orient"euxrope draste altigxintaj vojagxkostoj, por plejmulto de esperanto-parolantoj restis la perposxta maniero teni la kontakton kun la movado. Samtempe, cxefe dum la lastaj dek jaroj post la Rauxma deklaracio, plejmulto de novaj kursanoj lernas la lingvon por poste iel utiligi gxin en la praktiko. Ni ja volas helpi en tio, volas prezenti la diversajn eblecojn - kaj ni konscias, ke preskaux senescepte ili estas ligitaj al la t.n. movado. Eluzante la dusemajnan aperritmon ni volas publikigi aktualajn informojn pri renkontigxoj, kongresoj, pri diversaj esperantaj eventoj, kaj Eventoj staros ankaux je via dispono. Aliflanke ni cxerpos multajn informojn el la aliaj (pli ol 120) aperantaj revuoj, bultenoj, kaj intencas represi la plej interesajn artikolojn el ili. Ni ne volas esti cxio. Ni ne volas esti beletra, faka, scienca ktp. revuo, sed male, ni volas helpi al la legantoj, kiel trovi la beletrajn kaj fakajn eldonajxojn, kaj kiel utiligi la fakajn asociojn. Por kiu ni faras Eventoj-n? Ni celas cxefe tiujn homojn, kiuj iam ellernis esperanton, sxatas gxin, sed ne havas la eblon (monon, tempon, energion ktp.) cxiujareviziti 5-6 diversajn arangxojn. Ni sxatus ligi kompreneble al la movado ankaux la jxusajn kursfinintojn. La unua numero estas iom alienhava, ol kutime ni planas gxin. Tiu cxi numero estas sendita al cx. 20 mil adresoj dise en la mondo. Ni scias, ke nur malgranda parto abonos la gazeton tuj, sed ni volis ke la materialoj estu utiligeblaj por kiel eble plej multaj. Do, ni komencis. Ni atendas viajn sciigojn, informojn pri diversaj eventoj, por publikigi gxin en Eventoj. Starante je via servo Szilvasi Laszlo el Eventoj n-ro 001, 1/marto 1992 *************************************************************************** E v e n t o j 11 jaroj 225 numeroj 1800 pagxoj 11 329 400 literoj! *************************************************************************** FAKA APLIKADO ///////////// Esperanto Jura Asocio ===================== Jxus aperis la unua bulteno de tiu nova asocio, naskigxinta en 1991, post kelkjara vakuo en la esperantaj juraj medioj. Ni memoru, ke en 1987 malaperis IEAJ (Internacia Esperanto-Asocio de Juristoj), kiun multjare prezidis la altranga esperantisto D-ro Ivo Lapenna. La unua jarkunveno de la Esperanta Jura Asocio (E.J.A) okazis sub la gvidado de s-ro Ian Jackson nome de provizora gvidantaro la 2-an de auxgusto de 1991 kadre de la 76-a UK (en Bergeno). En tiu kunsido oni elektis la jenan estraron por la oficado en 1991-94: Prezidanto: M. Rafaela Uruena (Hispanio) Sekretario: Ian Jackson (Britio) Vocxdonanto: Povilas Jegorovas (Litovio) Vocxdonanto: Gianfranco Polerani (Italio). La statuto antauxvidas kvinpersonan estraron, do vakas unu loko. La farendaj taskoj estas multaj kaj diversaj: laborgrupoj por studi fakajn temojn, anglajura terminaro (jam prizorgata de Ian Jackson), terminologio, ktp... Iom post iom ni klopodas plenumi cxiujn. La Esperanta Jura Asocio intencas baldaux farigxi faka asocio de UEA, kiel multaj aliaj en la sino de la Universala Esperanto-Asocio. Cxar laux la nova statuto rajtas membrigxi ne nur juristoj, sed ankaux studentoj pri juro, do krom la sinanonco de advokatoj, juristoj ktp. estas atendataj ankaux la studentoj pri juro. Viajn leterojn atendas, kaj volonte donas pliajn informojn: D-ino M. Rafaela Uruena, Av. Ramony Cajal 12, 2&-C, ES-47011 Valladolid, Hispanio. el Boletin de HEF, n-ro 306, 1992. el Eventoj N-ro 022, 1/januaro 1993 *************************************************************************** KONTAKTO SERCxATA ///////////////// Ni sercxas kunlaborantojn! ========================== La artikolo aperis en Eventoj N-ro 026, 2/marto 1993. La enhavo estas dauxre aktuala! Jam gxis nun ni volis prezenti nian movadon de multaj flankoj, sed certe ni havas ankoraux multajn mankojn. Por plibonigi la gazeton ni volonte havus vian kontribuon, do ni sercxas konstantajn kunlaborantojn, regulajn korespondantojn, kiuj helpus en la kompilo de la gazeto en la sekvaj terenoj: Raportoj Pri la agado de lokaj/landaj asocioj kompetentas ties aktivuloj. Por diskonigi eventojn aux la funkciadon de iu organizo, ni volonte akceptus viajn raportojn, informojn. (Cxu veras, ke la movado ne disfalis en Bulgario, Hungario, Polio? Cxu vera ELNA estas la plej bone funkcianta Landa Asocio?... ktp.) Lokaj bultenoj, revuoj Nia datumbazo enhavas informojn pri 128 e-periodajxoj, sed laux la gxisnunaj spertoj la nombron de ekzistantaj bultenoj, periodajxoj ni taksas cx. 3-4-oblo de tio. En ili aperas multaj interesaj artikoloj, sed pro la limigita eldonkvanto kaj loka distribuo tiuj artikoloj ne atingas la internacian publikon. Sendu viajn lokajn, regionajn bultenojn al ni, ke ni povu eventuale cxerpi el ili! Aplikado Multaj homoj jam uzas aux pretas uzi e-on. Se vi ekhavas tiuteman informon (laboreja uzo, ekstermovada apliko, agado de fakaj rondoj, asocioj) - faru informan artikolon. Por ke gxi estu konata ankaux por aliaj. Ofte okazas, ke Vi "auxdos nur ion" - kaj Vi devos gxin postcxasi la aferon por scii pri gxi pli detale. Artikoloj Se vi legas iun interesan artikolon, kio iel rilatas al nia profilo, sendu kopion al ni. Krom la gxeneralaj temoj aparte interesus nin la bazaj, resumaj informoj pri iu organizo, artikoloj pri historio de nia komunumo, mallongaj materialoj por la rubriko "Kulturo", intervjuoj kun internacie konataj esperantistoj, - kaj interesajxoj, kiuj havas ligon al esperanto! Kiel fari? Cxe sendotaj materialoj bv. atenti, ke ili estu interesaj por internacia legantaro. Konsideru la kutiman amplekson (!!!) por unuopaj artikoloj, kaj la neuxtralan, informan stilon! Ne forgesu nepre aldoni kontakt-adreson, la fonton de informoj, kaj ilustrajxojn (prefere nigra-blankajn). Se eble, klopodu redakti la sendotan materialon, tio ja multege plirapidigas la aperon! (Ni jam ricevis 20 pagxan "koncizan" artikolon, el kio ni devis fari unukolumnan...) Vi sciu, ke 1 tajpita pagxo egalas al 1 kolumna artikolo! Ni tre gxojus, se ni povus saluti vin inter niaj regulaj kunlaborantoj, korespondantoj, ja ni volas, ke EVENTOJ estu tia, kia la legantoj sxatas gxin! Szilvasi Laszlo el Eventoj n-ro 026, 2/marto 1993 *************************************************************************** ARANGxOJ //////// Publika letero de Germana E-Junularo al TEJO ============================================ Post plurjara sveniga altigxo de la IJK"kotizoj oni evidente cxi-jare perdis la lastajn skrupulojn. La kotizoj por IJK Leuven transiras cxiajn raciajn limojn: jam la meza kotizo havas la nekredeblan altecon de 290 guldenoj, pliagxuloj ne eluzantaj la plej fruan aligxperiodon facile pagas preskaux 400 guldenojn (prezo, por kiu eblas jam ricevi kompletan unusemajnan restadon en diversaj feriaj lokoj en- kaj eksterlande, inkluzive vojagxon). La kongreso do montrigxas pura kapitalismajxo por monhavantoj (kaj funkciuloj) kaj per tio perdas cxian valoron por nia laboro. Ni decidis cxi-jare finfine serioze reagi. Germana E-Junularo, GEJ plurfoje avertis TEJO-n pri la konsekvencoj de tia kotiz-politiko, bedauxrinde sen iaj rezultoj. Evidente belaj vortoj neniel efikas. Sciu do, ke Germana Esperanto-Junularo cxi-jare rifuzas cxian kunlaboron pri la kongreso, konkrete: - Ni rifuzas dissendi invitilojn /aligxilojn pri la kongreso al niaj membroj. - Kontraste al antauxaj jaroj ni cxi-jare ne subvencios niajn membrojn, kiuj partoprenos la kongreson, sed uzos la subvenciojn por pli indaj arangxoj. - Ni informos niajn membrojn nur en la supre skizita senco. Se la IJK-kotizpolitiko ne konsiderinde sxangxigxos en postaj jaroj, ni ne hezitos apliki pli drastajn metodojn. Laux estrara decido en Dummerlohausen, 14.08.1981. Ursula Felholter kaj Franz Kruse Rim: Ne miskomprenu la aferon, la supraletero aperis en GEJ-gazeto n-ro 5/81. La averagxa kotizo de IJK-95 en Leningrad/Peterburg estas 266+7 guldenoj por B-landoj kaj 357+15 (!!!) guldenoj por A-landanoj. En la kotiztabelo sengxene paradas ankaux cifero de 470 guldena partoprenkotizo... Cxu estas iu, kiu kuragxas finpensi kien kondukos tiu vojo?... La red. el Eventoj n-ro 070, 2/januaro 1995 *************************************************************************** Kio pli utilas? =============== Respondo de Amri Wandel, la tiama prezidanto de TEJO al la publika letero de GEJ kontraux la alteco de IJK"kotizoj (vidu en la antauxa numero) ... La kauxzo de la kruta plialtigxo de la kotizoj dum la lastaj jaroj ne estas sxangxemo aux provizoreco de TEJO-funkciuloj, sed la cxiujara sxangxigxo de la LKK kaj de lokaj kondicxoj. ... Kaj fine, estas bedauxrinda sed konata fakto, ke foje batado surtablen utilas pli ol mallauxta parolo. En tiu signifo via letero versxajne atingis sian celon: dum jaroj GEJ parolis senrezulte, kaj vidu la reagojn post tiu letero... Rim. Ne miskomprenu, tiu cxi letero aperis en GEJ-gazeto n-ro 6/1981 kaj havis nenian rilaton al la cxi-jara IJK en Peterburg/Leningrad. La red. el Eventoj n-ro 071, 1/februaro 1995 *************************************************************************** Reagas la TEJO-prezidanto... ============================ De la Landaj Sekcioj, kiuj kunvenis en MEJK en oktobro a94, venis kritiko, ke la TEJO-estraro ignoras la komitatan decidon de 1993, ke la IJK-kotizo por B-landanoj ne superu la duonon de la kotizo por A-landanoj. Estas vere, ke la Estraro konscie ne devigis tiun regulon al la LKK de la IJK en Sankt- Peterburgo, pro la jenaj konsideroj: Necesas konscii, kiom malfacile estas fari bugxeton por niaj kongresoj, kiuj tradicie diferencigas laux agxo kaj aligxdato: plipagantoj subvenciu malplipagantojn. Spertoj montras, ke kutime oni venas al ekvilibro, se la realaj kostoj de la partopreno en la kvadrato por "dua agxkategorio / dua aligxkategorio". Diferencigo inter A- kaj B-landanoj tamen aldonas komplikajxon, cxar necesas precize taksi, kiom da A"landanoj devas subvencii kiom da B-landanojn. Reagas la TEJO-prezidanto... En tia situacio malplialtigo de la B-kotizoj certe venigus pli da B- landanoj, sed tion devus kompensi la pli altaj A-kotizoj de (versxajne) malpli da A-landanoj... Tion taksi estas malfacila kaj riska afero, cxar kvindeko pli da B"landaj partoprenantoj ol planite povas jam signifi seriozan deficiton. Tre mankas spertoj pri tia planado! Pro cxio cxi ni ne povas postuli de la LKK, ke gxi plenumu la 50 %-an regulon kaj samtempe ke gxi faru fidindan bugxeton laux siaj plej sagxaj pritaksoj. La 50 %-a regulo tamen estas dauxre alstrebenda, kaj ni povas diri, ke la LKK de Sankt-Peterburgo jam faris grandan pasxon en la gxusta direkto. Laste: cxiuj certe volonte vidus malpli altajn kostojn en la lando de venonta IJK. Tamen la kialo por kongresi en Rusio ne estis gxia malmultekosteco, sed gxuste: "kongresi en Rusio", unuafoje en la historio de TEJO. Ni sincere esperas, ke multaj iel sukcesos kunfesti tiun okazon. Saskia Idzerda prez. kaj Jelena Lebedeva estrarano de TEJO el TEJO-Tutmonde, marto 1995 Rim.: 1. Almenaux la prezidanto devus kompreni kaj konscii, ke la Estraro NE RAJTAS agi kontraux la Komitata decido. 2. Tute ne temas pri "kiu subvencios kiun", sed pri pli proporcia sxargxoportado. 3. Maldece estas nebuligi la aferon pri "kalkulaj malfacilajxoj". Multaj organizantoj (ekz. de IS, IJS, IJF) ja tamen kapablas kalkuli, kaj estas multjaraj spertoj pri tio. 4. Cxu estos lauxstatuta tiu novelektota estraro, kies elekton - pro kontrauxstatuta ago de la estraro - ne povos partopreni multaj komitatanoj el B-landoj? 6. TEJO ankoraux ne kongresis en amaso de landoj... - La red. el Eventoj n-ro 075, 1/aprilo 1995 En la kotizoj de la IJK-1999 en Veszprem, Hungario LKK tamen aplikis la vraca-an principon. Rezulto: pli ol 500partoprenantoj!! - ndlr. *************************************************************************** Euxropo-kurso en esperanto ========================== En Popola Altlernejo de Karlskoga, Svedio inter 23.08.1993 kaj 13.05.1994 okazos interesa kurso. Dum gxi la studantoj lernos pri Euxropo - idehistorie, historie, politike, etnologie ktp. - en tri lingvoj: la sveda, angla kaj esperanto. La kurso komencigxos (koncerne esperanton) per tre intensa lingvo-kurso, por ke la lernantoj povu poste almenaux legi gazetojn. Cetere, la organizantoj sxatus kolekti por la lernantoj diversajn gazetartikolojn - novajn kaj malnovajn - pri Euxropo, esperantlingve. Jam aligxis junaj gestudantoj (plejparte 18 gxis 22-jaraj). Do, ili uzos e-on ne nur kiel komunikilon, sed kiel scioperilon. En la Altlernejo ekde 1988 regule okazas diversgradaj 8-semajnaj kursoj de esperanto kiujn povas partopreni ankaux eksterlandanoj. Tio vekis tian intereson kaj komprenon pri la internacia lingvo cxe la estraro, ke la lasta decidis konsideri gxin esti inda por la prieuxropa kurso. Mi esperas, ke ankaux la legantoj de Eventoj kontentos pri la ideo kaj ecx kontribuos per artikoloj, opinioj, spertoj, travivajxoj pri Euxropo! Lars Forsman Pk. 192, S-69124 Karlskoga, Svedio el Eventoj n-ro 032, 2/junio 1993 *************************************************************************** MOVADO ////// Jam pli ol 1000 ZEO-oj! ======================= La komisiito de UEA pri Zamenhof/Esperanto-objektoj (ZEO-j), Hugo Rollinger, registris jam 1030 tiajn objektojn en la mondo. La dokumentaro pri ili baldaux aperos cxe UEA. Versxajne restos tamen iuj malnovaj ZEO-j preteratentitaj. Ekzemple, la komisiito nur jxus informigxis pri "Esperanto Terrace" en Kembrigxo, kvankam la objekto mem ekzistas jam de 1907, kiam okazis la UK en Kembrigxo. Lokaj esperantistoj sciis pri gxi, sed ne informis la UEA- komisiiton gxis antaux nelonge. Kiam la Dokumentaro estos preta, gxi estos utila rimedo por helpi pri la kreado de novaj ZEO-oj. Ja estus pli facile persvadi al la koncerna instanco konsideri la nomon "Esperanto" por nova strato, se oni povus montri al multaj aliaj stratoj kun tiu nomo, cxie en la mondo. Bedauxrinde "Esperanto Terrace" ne estas parto de ies adreso; Gxi estas la nomo de bloko el 12 domoj, kies adresoj estas Church End 172-194. Tamen krom sur sxtonplato en la muro kun la skribajxo "ESPERANTO TERRACE 1907" la nomo aperas ankaux en dokumento anoncanta la auxkcion de tiuj domoj en 1937. Edmund Grimley Evans Rete: etg10@forigu.cam.ac.uk el Eventoj n-ro 106, 2/julio 1996 *************************************************************************** P.I.V. sur kompaktdisko ======================= Sekve al la evoluo, ni decidis pristudi la eblecojn pri la eldono de ne nur libroforma sed ankaux elektronika P.I.V. en la formo de codoromo. Por pristudi diversajn eblecojn kaj kontakti kun diversaj fakuloj estas taskigita: Floreal Gabalda Rete: FlorealGab@forigu.aol.com el Eventoj n-ro 145 *************************************************************************** Esperanto-Domo en Budapesxto ============================ Esperantistoj jen akiras, jen perdas sian rezidejon. Tio estas normala procezo, ja nenio eternas sub la luno, sed malbonas, kiam la perdoj okazas, kaj la akiroj ne... Tamen nun oni povas gxoji: en Budapesxto, unu el la malnovaj cxefurboj de Esperantujo, aperas nova esperantista domo! La jxus acxetita Esperanto-domo trovigxas je 400 metroj (du haltejoj per la auxtobusoj 82 aux 82/A) de la metrostacio Kobanya-Kispest cxe la adreso: Budapest, distrikto XIX, strato Leiningen 4. En gxi estos sidejo por kelkaj organizoj: redakcio de EVENTOJ, Kultura Esperanto-Asocio, eldonejo LINGVO-Studio... La celo estas, ke cxiu persono, kiu volas fari ion por Esperanto, havu la eblecon uzi la necesajn modernajn laborilojn: komputilojn, printilojn, faksilon, datumbazojn ktp. Oni povas veni kun sia propra konkreta programo aux laborplano, aux helpi al tiuj, kiuj jam faras iun laboron. Do la ejo funkcios kiel labora centro, - sed ne kiel babila klubejo, kaj ne kiel turisma tranoktejo! La domo mem estas iu malnova konstruajxo, postulanta renovigon, modernigon. Post tio en gxi trovigxos 1 pli kaj 1 malpli grandaj laborcxambroj kun la necesaj aliaj ejoj - kaj la tuto staros je la dispono de esperantistoj! La ejo tauxgos por laborkunvenoj, kursoj, negrandaj seminarioj kaj similaj arangxoj. Ne temas pri amasaj renkontigxoj, artaj prezentoj ks., por tio la domo ne suficxe grandas, sed gxi povas esti tauxga stabejo, "cerba centro" por la movado, stagxado kaj trejnado de aktivuloj. La Domo funkcios ankaux kiel publika "gazet-legejo", - do la ricevitaj de ni cx. 100 diversaj E- gazetoj staros je la dispono de interesigxantoj. Ni esperas, ke tiu cxi laborejo estas necesa ne nur por pli oportune fari Eventojn, sed efikos pozitive al la hungara kaj internacia E-movado. La domo-acxeton financis cxefe LINGVO-Studio. Sed la disponebla kapitalo suficxis nur por la acxeto mem, kaj restis tre malmulto por la necesa renovigo, interna arangxado. Se vi volas helpi en gxi, viaj kontribuoj estas tre bonvenaj (hungaroj al la Fondajxo Esperanto, aliaj al la UEA- kodo: ELLS-S, aux al niaj landaj kotizperantoj, cxe kiu vi abonis la gazeton) - kion ni tre dankas. Bonvenon al la nova esperantista hejmo-laborejo, Budapesxta Esperanto- Domo! Laszlo Szilvasi el Eventoj n-ro 053, 1/majo 1994 *************************************************************************** Esperanto en la telefonlibro! ============================= La cxi-jara telefonlibro (registra libro kun mono, adreso, telefon- kaj telefaksnumero) de budapesxtaj abonantoj enhavas gxeneralajn informojn pri la telefon-uzo en Hungario en la angla, germana, franca, rusa kaj ankaux esperanto lingvoj! (Cxu tio signifas, ke la posxto konsideras tiujn la plej gravaj lingvoj?) La telefonlibro havas 1584 pagxojn, la esperantlingvaj klarigoj troveblas sur la p. 30. La telefona sistemo, la internaj diversaj tonoj, ktp. varias de lando al lando, do por eksterlandanoj fakte povas esti utilaj la koncernaj klarigoj. Por ke la esperanta teksto ne estu nur unujara eksperimento, estas necesaj reagoj dankesprimoj kaj eventualaj lauxdoj direktitaj al la merkatika direktoro de la telefona kompanio: Magyar Telefonkonyv-kiado Tarsasag Pk. 86, HU-1506 Budapest, Hungario el Eventoj, n-ro 004 (2/aprilo 1992) La Esperanta teksto ne estis nur unujara eksperimento, oni povus anonci - kaj ecx anoncis - pri la sama afero gxis nun en preskaux cxiuj jaroj. - ndlr. *************************************************************************** Pli ol 4 milionoj da homoj auxdis pri Esperanto =============================================== La cxi jara ago-tago en Budapesxto pasis kun granda sukceso! Pri agado de esperantistoj, pri iliaj postuloj raportis la centraj televido, radioj kaj multaj gazetoj. La kampanjon kunorganizis pluraj hungaraj e"societoj. Celo da la kampanjo estis kapti la atenton de amaskomunikiloj, kaj turni ilian atenton al la lingvaj problemoj. Dum 10 tagoj antaux la Ago-Tago cxiutage (!) estis senditaj telefakse aux perletere diversaj materialoj pri esperanto kaj la preparata arangxo al la sxtata inform"agentejo, televid- kaj radistacioj, centraj gazetoj - entute al 43 adresoj. Cxefa akcento estis farita ne al esperanto mem, sed al la aserto, ke malgrandaj lingvoj devas havi la samajn rajtojn, kiel la grandaj! Invitilo por partopreni la komunan agadon estis dissendita al cx. 1000 budapesxtaj esperantistoj, el kiuj fine cx. 100 alvenis iam en la dauxro de la tago. Krome partoprenis dekoj da partoprenantoj de la turisma karavano de Monda Turismo, hazarde trovigxanta en Budapesxto. Komence malgrandaj grupoj (po du gxis kvin personoj) "okupis" la metrostaciojn, kie ili disdonadis speciale preparitajn flugfoliojn, entute preskaux 10.000! Poste en la vigla loko en la urbocentro, apud la stacidomo Okcidenta okazis kvardek minuta mitingo kaj por la ekstera publiko, kaj por la partoprenantoj mem, kun alparoloj de L. Szilvasi, S. Jakab, O. Princz, S. MacGill, kaj prezentoj de kelkaj kantoj de Anjo Amika (el la kasedo Por vidi la mondon...). Post la mitingo la partoprenantoj faris cx. 10 minutan promenon, kaj transiris al la ministerio pri eksterlandaj aferoj, kie estis vocxlegita kaj akceptita publika alvoko, direktita al la ministro mem. En la alvoko estis emfazita la baza postulo pri la samrajteco de malgrandaj lingvoj, kiel la hungara, kaj oni alvokis la ministerion, kiel reprezentan instancon de unu el la plej koncernitaj landoj iniciati la traktadon de lingvaj demandoj en internaciaj forumoj, kaj la postulo , ke en tiuj kazoj la hungara flanko subtenu la neuxtralan internacian lingvon esperanto! Gxuste tiu alministeria alvoko kaptis la atenton de la amaskomunikiloj, - kaj diferencigis la esperantistojn de aliaj "surstrataj" grupoj. (Bedauxrinde, la estraro de HEA ne perceptas tiajn nuancojn, timis pro la malsukceso, kaj pro la forta kontrauxstaro de la prezidanto, HEA kiel organizo rifuzis subskribi la komunan alvokon...). La alvoko estis sendita kaj al la ministerio, kaj al la parlamenta komisiono pri eksteraj aferoj, kaj al gvidantoj de la politikaj partioj. Rezulte, tage cxe la centra televidprogramo okazis preskaux kvinminuta intervjuo pri esperanto kun d-rino Ilona Koutny, kaj vespere, en la novajxprogramo, kiun spektas cx. 4.000.000 da homoj, okazis pli ol unuminuta raporto pri la evento. Pri la evento raportis preskaux cxiuj novajxprogramoj de la hungaraj radistacioj; du grandaj cxefurbaj tagjxurnaloj kaj unu semajna virina gazeto (kun eldonkvanto 440.000 ekz.) publikigisgrandajn artikolojn pri esperanto. La afero kostis ne nur tempon, sed ankaux monon - cx. 40.000 forintojn (aux 900 guldenojn), sed la propaganda rezulto tion valoris. Estas domagxe nur, ke la esperantistoj ne suficxe aktive subtenis la arangxon - venis nur malpli ol 10 % de la invititoj! Eble, pro la regantaj tendencoj, dum la lastaj jaroj ili alkutimigxis konsumi servojn de la movado, anstataux okupigxi mem pri disvastigo de la lingvo... L.S., N.G. el Eventoj n-ro 040, 2/oktobro 1993 *************************************************************************** Esperantlingva telefonkarto! ============================ Danke al la dauxra klopodo de Vladislav Hasala, la cxeha nacia telefona kompanio TELECOM aperigis porokazan telefonkarton kun Esperanta teksto unuan fojon de la E"historio. Sur unu flanko estas foto de la cxi-jara SAT"kongresejo, sur la alia flanko trovigxas reklamo por la esperantista entrepreno "La Espero" (kaj la organizo Amnestio Internacia). La karto estis eldonita en entute 2500 ekzempleroj. Pro la malgranda kvanto gxia valoro igxis jam nun granda ankaux inter kolektantoj. Por pliaj detaloj kontaktu: Vladislav Hasala Pk 36, CZ-69662 Starnize, Cxehio el Eventoj, n-ro 058, 2/julio 1994 *************************************************************************** Strategia forumo ================ Jam kelkdeko da fakaj asocioj, kulturaj centroj kaj aliaj organizajxoj, kiuj laboras por aux per Esperanto, akceptis la inviton de la prezidanto de UEA al la unua kunsido de la Strategia Forumo de la Esperanto-Komunumo. La cxefa celo de la Forumo estas sercxi vojojn por plej vasta kaj plej efika kunlaboro en spirito de reciproka kompreno inter cxiuj asocioj kaj instancoj, kiuj iel okupigxas pri Esperanto. La unua kunsido okazos lunde, la 3-an de auxgusto, de la 15-a gxis la 18-a horo, en la kongresejo de la 83-a UK en Montpeliero. Post la bonvenigaj vortoj de la invitinto, prof. LEE Chong-Yeong, tri bazaj prelegoj enkondukos la diskutojn. Prof. Humphrey Tonkin, multjara prezidinto de UEA, klopodos en sia prelego trovi respondon al la demando: "Cxu asocio, movado, komunumo, civito?", dum la prezidanto de SAT, Yves Peyraut, prelegos pri "Esperanto kaj la necesaj taskoj de sociala solidareco". La konata aktivulo kaj eseisto Aleksander Korjxenkov traktos la temon "Esperanto kaj socio". Ankaux asocioj kaj organizoj, kiuj ankoraux ne konfirmis la partoprenon de sia reprezentanto aux eventuale ne ricevis la inviton, estas bonvenaj. La partopreno en la Strategia Forumo ne antauxkondicxas akcepton de iu ajn dokumento, sed nur malfermitecon al novaj ideoj kaj pretecon diskuti kaj eventuale kunlabori kun aliaj sur ia komuna bazo, kiun la forumo eble povos difini. Pli da informoj pri la forumo oni povas peti de la Centra Oficejo de UEA, kiu teknike asistas la preparojn. Gxi akceptas ankaux aligxojn al la forumo. UEA el NUN el Eventoj n-ro 150, 1/junio 1998 *************************************************************************** Nobel-premiita esperantisto! ============================ La Nobel-Premion pri ekonomiko de 1994 ricevis d-ro Reinhard Selten, profesoro de la universitato en Bonn, pro liaj malkovroj en la kampo de la teorio de ludoj (adaptita al la modelo de konkurenco). D-ro Selten estas membro de Germana Esperanto"Asocio kaj de MdAIS. En Esperanto li verkis laux la AIS-libro "Internacia Scienca Dokumentaro": "Cxu ni lernu Esperanton? Enkonduko en la teorion de lingvaj ludoj (kun Jonathan Pool)" - do traktajxo en kampo, pri kiu li estas premiita. Nome de Germana E-Asocio mi jxus skribis gratulleteron al li. Elsbeth Bormann el Eventoj n-ro 064, 2/oktobro 1994 *************************************************************************** Simboliko de la Internacia Lingvo ================================= La internacilingva movado estigxis en la okdekaj jaroj de la pasinta jarcento. La koloro de gxiaj alprenitaj simboloj estis determinitaj de la kolor-simboliko de la 19-a jc., en kiu la koloro de la espero estis la verda. Laux klarigo, kiun ricevis jam lernantoj de Volapuko: unu el la koloroj de la volapuka blazono "estas la verda, cxar gxi esperas alporti por la homaro la plej grandan benon." Gxiaj partoj estas: "du reciproke etenditaj manoj; sub la manoj; la terglobo en nubo, ... kolombo kun folio en sia beko, cxirkaux la kolombo radioj." (Gebaur Izor: Vilagnyelv, volapuk. Pecs, 1888. p. 57). Post la kolapso de la volapuk-movado en 1893 la esperantistoj portis plu tiun simbolon, jam dekomence kun troigoj, pri kio atestas la konsilo el tiujara gazeto La Esperantisto: "la kovriloj de cxiu libro de nia literaturo kaj entute cxio, kio tusxas nian aferon, havu verdan koloron kaj portu supre stelon." Sed komence almenaux la stelo estis diverskolora (pro la verda fono). Plej ofte aperis kvinpinta ora stelo, kaj sur papero kiel presajxo, kaj kiel aparta insigno. En 1903 aperis la poemo "Pregxo sub la verda standardo", sed la standardo tiam ankoraux estis nur imagita de la poeto. En 1904 la Bulonja Grupo Esperantista inventis, kiel apliki verdan stelon kun verda fono: en la supra, maldekstra angulo de verda flago en blanka kvadrato estu la verda stelo! Unu jaron poste ankaux la unua internacia kongreso akceptis tiun iniciaton, kaj ekde tiam la flago de la movado estis la verda flago kun verda stelo. La idistoj decidis, ke la Ido flago estu blua en la mezo kun la Ido- insigno, t.e. sespinta blanka stelo, kaj cxirkaux gxi la surskribo: Linguo Internaciona Ido. Pli malfrue la insigno ricevis sian definitivan formon: blanka sespinta stelo kun blua fono, en la stelo la vorto IDO, en blanka rando de la insigno la teksto: Linguo Internaciona di la Delegitaro. En la jardeko de la bataloj inter idistoj kaj esperantistoj la "fideleco" al la verda, respektive al la blua flago estis tre grava. En Esperantio funde radikigxis kulto de la verdajxoj, ekstreme uzataj, kelkfoje atingante la limon de manio. Kontraux tiu verdisma kulto ekde la dudekaj jaroj forte evoluis tendenco klopodante iel buntigi la simbolon. Plej ofte oni rondigis la insignon, kaj la verda stelo sur blanka, flava, orangxa aux rugxa fono jam estis multe pli alloga. Oni kombinis la stelon kun aliaj buntaj simboloj, bildoj kaj grafikajxoj, kaj aperis miloj da glumarkoj kaj insignoj porokazaj aux aliaj. Kolektantoj jam ne povis sekvi tiun buntecon de la "e-ista folkloro". Pro la bezonoj de la reklamado rapidege evoluis la kolorpsikologiaj esploroj. En la sepdekaj jaroj tiuj esploroj cxie en la mondo venis al la sama surpriza rezulto: por granda plimulto de la homoj (en cxiu agxo kaj cxiu sekso) la plej simpatiaj, plej allogaj koloroj estas la orangxa, rugxa kaj blua. Alia grava regulo, kiun oni starigis por la reklamado, estas koncize: cxiu ronda, rondigita ajxo estaspli simpatia, pli alloga, ol io pinta, akra. (Pri tio vidu en Esperanto: Manlibro de varbado de Manfred Gunter.) Multaj esperantistoj jam ekde la dudekaj jaroj instinkte agis laux tiuj reguloj kaj amase aperis rondaj insignoj, en kiuj la verda stelo estis en blanka aux pompe rugxa fono. Ecx sen la aplikita psikologio jam amasigxis la problemoj cxirkaux la verda flago (ne konsideri la sektemulojn, por kiuj estis tutegale, kiel aspektas la movado "de ekstere"). La verda koloro, la verda flago jam estis pli konataj kiel tiuj de la profeto, de la islamo. En la sepdekaj igxis vaste konataj la ekologiaj movadoj kiel verduloj, kvankam nur lauxnome estante verduloj, ja ili jam aplikis la atingojn de la reklampsikologio: ili neniam aperis kun verdaj simboloj. La ekologiaj movadoj, la verduloj de la dudeka jarcento, cxiam reklamas sin per simboloj, kiuj estas buntaj kiel la vivo, ekz. per bela papilio. Rilate la simbolikon de la Internacia Lingvo multaj pli kaj pli sentis la neceson de radikala sxangxo, sed gxis 1986 la movado esence ne povis liberigxi de la jam tre gxenaj tradicioj. Nur en tiu jaro komencigxis la finperiodo de la "esperantista verdismo" de gxiaj flagoj, steloj kaj himnoj. En 1986 Flandra Esperanto-Ligo (FEL) faris la unuan firman pasxon antauxen por renovigi la bildon pri Esperanto fusxitan de la spontane estigxinta, tradicia, tamen diletanta "propagando" de "verduloj". FEL la unua forlasis la verdan stelon kaj enkondukis la normalan uzon de la simbolo de Esperanto sur cxiuj informaj materialoj kaj objektoj. Ilian ekzemplon sekvis pli kaj pli da landaj kaj fakaj asocioj kaj lokaj kluboj, kaj UEA ekde 1987. Per la regule aperanta identa grafika bildo (kun identaj teksto kaj litertipo) la movado atingis minimuman kondicxon de la efika informado kaj reklamado. Tiu identa grafika bildo ebligas la uzon de ajna koloro, depende de la okazo, de la fono kaj de la fantazio de la grafikistoj, krome ebligas gxian kombinon kun ajna teksto (ekz. nomo de asocio aux arangxo) kaj ajna lingvo (ekz. la teksto "Esperanto Lingvo Internacia"). Problemo de la simbolo estis, ke simboliko por la plimulto de la movadanoj ne estas racia, sed emocia afero. Granda estas la forto de la emociaj ligoj aux la verdulaj tradicioj. Tiujn oni ne povis trapasi de unu jaro al alia. Sed la elastecon de la identa grafika bildo montris, ke gxi enhavis la solvon ankaux por tio. Tiu solvo estas kvazaux kompromiso inter la malnovaj, jam gxenaj tradicioj unuflanke, kaj la moderna, efika simboliko aliflanke. Fakte gxi ne estis kompromiso, sed nur unu el la multaj facetoj, multaj eblecoj de la identa grafika bildo: verdan stelon oni povas meti en la internon de la bildo aux en la radikon de la E-formo. (Speciale bonvena estas tiu kombinajxo en certaj kazoj, kiam oni kvazaux aludas aux atentigas al pasintaj, historiaj eventoj de la movado.) Gxuste elektante la kolorojn, per tiu malnova elemento la bildo povas esti pli bunta kaj pli placxa. Ja la identa grafika bildo de esperanto, kiu estas el reklamscienca vidpunkto cxiurilate tauxga, estas kombinebla kun io ajn, kaj povas aperi en iu ajn koloro: Menciindas, fine, ke la Estraro de UEA jam en 1983 elektis tiunsimbolon, sed nur por la jubilea jaro 1987. Sed la kariero de tiu simbolo ne finigxis, sed male, nur komencigxis en 1987. Tiu verko de Hilmar Ilton S. Ferreira el Itabuna (Brazilio) aperis en la movado en tiu tempo, kiam la movado jam estis matura por akcepti kaj ekuzi gxin. Arpad Ratkai, Hungario el Eventoj n-ro 008, 2/junio 1998 *************************************************************************** INSTRUADO, ILEI /////////////// Kontrakto inter ILEI kaj Eventoj ================================ En la antauxa numero ni aludis, ke la tendenco de la malkresko de organizitaj esperantistoj estas jam antauxlonge vidata. Por provi haltigi gxin, la estraro de ILEI kaj la redaktoroj de Eventoj faris kunlaboran kontrakton, validan gxis hodiaux. Ni petas vin atentigi la konatajn de Vi kursgvidantojn, E-instruistojn pri tiu (suba) dokumento: Kontrakto pri kunlaboro kio ekestas inter ILEI (1034 Budapest Eso u. 7) kaj la Redakcio de Eventoj (1675 Budapest pk. 87). 1. Ambaux partneroj konsentas, ke: 1.1 Lingvokurso, kie oni instruas nur la lingvon kaj ne donas la necesajn movadajn konojn, preskaux certe rezultas la malaktivigxon de la kursano, kion gxenerale sekvas la neuzo kaj poste la forgeso de la lingvo. 1.2 Estas ege grave, ke gvidanto de iu ajn E"kurso estu detale informita pri la servoj, ebloj kaj funkciado de la internacia Esperanto-movado. 1.3 La movada klereco de la E-kursgvidantoj, la informfluo inter la membroj de ILEI estas unu el la plej gravaj strategiaj nodoj de la E-movado. 2. Por helpi la agadon de E-kursgvidantoj, ILEI kaj Eventoj decidas strikte kunlabori: 2.1 ILEI per cxiuj siaj rimedoj instigas siajn membrojn, la E- kursgvidantojn, la E-instruistojn aboni al la gazeto Eventoj, kiu servos ankaux kiel rapida informilo inter la ILEI-membroj en la intervalo de du IPR-numeroj. 2.2 ILEI per siaj rimedoj (konferencoj, seminarioj, IPR ktp) instigas siajn membrojn, ke en cxiu kurso oni "instruu" ankaux la movadajn konojn. 2.3 ILEI alvokas cxiujn kursgvidantojn, ke por ligi la lernantojn al la movado, ili abonigu la kursanojn al iu regula E-revuo, gazeto ankoraux dum la kurso. 2.4 Eventoj vaste informas pri la agado de ILEI, per diversaj materialoj prezentas gxian funkciadon. La artikoloj estos skribitaj de ILEI- komisiitoj, kiuj konsideras la kutiman longon, stilon, karakteron de la jamaj artikoloj kaj rubrikoj. 2.5 Eventoj aperigos artikolojn, kiuj informas la legantojn pri la servoj, ebloj kaj funkciado de la internacia Esperanto-movado. 2.6 Eventoj per siaj artikoloj klopodas informi kaj helpi la ekstermovadan uzon de la lingvo. 2.7 Eventoj certigas la eblecon por ILEI aperigi operativajn, rapidajn informojn al siaj membroj. Budapest, la 26-an de marto 1993. Stefan MacGill Szilvasi Laszlo ILEI Eventoj el Eventoj n-ro 080, 2/junio 1995 *************************************************************************** RADIO ///// Esperanto-radioelsendoj en via urbo? ==================================== Plurmilo de radiostacioj, cxu lokaj, cxu landnivelaj priservas la auxskultantojn dise en la mondo en la ultrakurtonda bendo UKO (ofte signata kiel FM, mallongigo por "frekvenco-modulado"), tamen inter ili nur sporade, ege malofte trovigxas ankaux esperantlingvaj elsendoj. Sed se ankaux vi volas, tio povas sxangxigxi, ja ekde nun ekzistas la eblo havi Esperantan radioelsendon ankaux en via urbo: la tieaj radiostacioj povas ricevi SENPAGAN rajtigon por relasi la Esperantan programon de Auxstra Radio Internacia! Cxu propra radiostacio? Akiri licencon por propra E-lingva radioelsendo, kaj dauxre funkciigi tian radiostacion nuntempe estas nerealigebla revo. Same, dauxre produkti E- lingvan programblokon en iu jam funkcianta radiostacio postulus tre grandan laboran kaj teknikan investon (ofte ankaux oni postulas nerealan financan kontribuon), do en plej multaj urboj lernantoj kaj parolantoj de la Internacia Lingvo havas malfacilajxojn pri auxskultado de viva E-parolo. Bedauxrinde interreto (kaj la ret-radioj) ankoraux ne atingas cxiujn, krome estas cxiam malpli kaj malpli la kvanto de radioriceviloj kun kurtonda bendo por la nunaj E"elsendoj - sed en cxiuj logxejoj trovigxas AM (mezondaj) kaj FM-riceviloj. Se oni tie povus lancxi E-lingvan programblokon, gxi ne nur helpus al esperantistoj havi "vivan E-parolon" - sed estus ankaux bona reklamo por nia afero. Aliflanke la lokaj aux urbaj radiostacioj - kiuj kutime ne disponas pri senlima bugxeto kaj ne havas multajn reklamenspezojn - ofte baraktas pri la problemo: kiel kaj per kio plenigi la elsendotempon? - do dependas de la lerteco, sagxeco de la lokaj esperantistoj, cxu oni povas konvinki ilin akcepti pretan, bonkvalitan, "kuriozan" - kaj SENPAGAN duonhoran programblokon... Kion fari? Por realigi la relajsadon de la E-programo de ORF, oni devas konvinki la gvidantojn de via urba, loka radiostacio. Ili - angle, germane, aux eble per via helpo Esperante - devas peti la rajton pri la senpaga relajsado, kion ili ricevos ene de 14 tagoj. La elsendoj estas kapteblaj per satelito, aux estas preneblaj per interreto. Jam funkcias 2! Ke tiu relajsado ne estas nur teoria eblo pruvas la fakto, ke jam en 2 urboj (Vilnius kaj Vladivostok) gxi estas realigita. Kaj ankoraux unu afero: ekde la komenco de la cxijara somera tempokalkulo la lasta E-lingva elsendo de ORF Radio Auxstria en la tuta semajno estas auxskultebla en la reto per "Real Player-7". La petoj pri rajtigo de senpaga relajsado estas peteblaj cxe: ORF, Radio-Auxstria Internacia, E-Redakcio, red. Katalin Fetes-Tosegi AT-1136 Wien, Auxstrio Rete: roi.esperanto@forigu.orf.at el Eventoj n-ro 185, 2/aprilo 2000 *************************************************************************** LIBROJ ////// Platono esperantigita ===================== Ekzistas verkoj, kiuj forte influis la historion de la homa civilizo. Al tiuj verkoj apartenas ankaux libro de Platono, tradukita kaj eldonita de auxstralia esperantisto Donald Broadribb, kaj kiu sub influo de iuj naciaj tradicioj ricevis en la Esperanta traduko titolon "La Respubliko" (kvankam cxe Platono temas pri monarkia aux oligarkia civito, tute ne pri demokratio nek pri respubliko). La libro havis tre grandan influon al la homara historio; ideoj, kiujn gxi enhavas, estas en la bazo de diversaj totalismaj ideologioj. Koncepto pri "arketipoj", t.e. iuj superaj realajxoj, pli realaj ol la observebla realeco, estis tre grava por kreo de diversaj ideismaj filozofiaj sistemoj. Esperantistoj, krome, povas helpe de Platono kompreni diversajn ideajn fluojn en sia medio: ekzemple, strebo al la "Fina Venko" estas sercxado de arketipo; male, la rauxmismo kaj parencaj aferoj estas kontrauxplatonisma agnosko de la realo. Do, ekde nun por esperantistoj estas atingebla ankoraux unu monda klasikajxo, farita klere kaj altnivele. Certe, ne estas amuza legajxo, sed ankaux "filozofiemaj" verdstelanoj devas havi spiritan nutrajxon en nia kulturo, ne nur amuzsercxantoj. N.G. La libro kostas 30,60 NLG cxe la libroservo de UEA. La hungaroj povas mendi gxin cxe la redakcio de Eventoj. el Eventoj n-ro 057, 1/julio 1994 *************************************************************************** KULTURO /////// Premiero de Esperanta muzikalo! =============================== La 26-an de julio 1997, la IJK en Assisi atestis premieran eventon en la movado: la unua muzika komedio en nia lingvo. La Nova Kompanio, el Blera (eta vilagxo je 80 km norde de Romo) pretigis kaj surscenigis unu el la plej famaj muzikaloj en Italio: Venu Rapide Homoj (= Forza Venite Gente). Cxi tiu muzika komedio tre fama en la medio, ankaux pro la popoleco kaj simpleco de la temoj kaj kantoj, rakontas pri la vivo de Sankta Francisko, la plej grava itala sanktulo. Cxiuj scenoj estis tre fidelaj al la oficiala biografio de la Sanktulo, kaj do cxeestinte la komedion oni certe povis ekscii multon pri la vivo de la "malricxuleto" de Assisi. La dialogoj, tre ofte ironiaj, estis bone recititaj de la du rolantoj: Bernardone (patro de Francisko), interpretita de Giovanni Monaci; kaj la Cxifonulino, interpretita de Laura Galli. Sep estis la aktoroj-kantistoj kiuj rolis, cxirkaux la du cxefrolantoj: Francisko, interpretita de Pier Luigi Cinquantini kaj Klara, interpretita de Valeria Pagliari; plus aliaj 20 kompanianoj inter kunaktoroj kaj teknikistoj. Unu el la komentoj de iuj el la spektintoj estis la bona komprenebleco de la tekstoj kaj de la kantoj kaj de la dialogoj. La komedio eblis danke al la majstraj tradukoj de la kantoj fare de Giuseppe Castelli, dum la dialogoj estis tradukitaj de Pier Cinquantini. La kompanio estas formita plejparte de gejunuloj, kiuj apartenas al la koruso kaj al la skolta grupo de Blera, kaj kiuj, antaux 4 jaroj decidis kunigxi por reprezenti, cxefe, muzikajn komediojn. Gxi jam turneis en diversaj vilagxoj de la regiono kaj per la teatrajxo en Assisi, transsaltis la barilon de la internacieco. Dum la "aventuro" de la Esperanta versio diversaj kompanianoj farigxis esperantistoj, dum aliaj tre simpatias al la "afero". La komedio estis filmita kaj oni antauxvidas la produktadon de videokasedo, pri kiu eblos havi novajxojn dum la venontaj monatoj. P. L. C. Rete: pcinqua@forigu.tin.it el Eventoj n-ro 133 2/septembro 1997 *************************************************************************** INTERESE //////// Cxu UNo tamen parolu esperanton? ================================ Superlingvo Mi malamas polemikojn, sed por mi silenti post legado de artikoleto de Majk Sadler, "UNo ne parolu esperanton" (en Eventoj, n-ro 008, junio/2 1992, p.2.) estus pli ol krimo, estus eraro, se decas, ke mi reuzu vortojn de Talleyrand post la ekzekuto de duko de Enghien. S-ro Sadler reformulas la argumentojn de plej fiaj malamikoj de esperanto kvazaux temus pri popolaj bonmensajxoj, pri evidentajxoj bone konataj. Cxu li estas trompita, aux cxu li volas trompi, scii mi ne povas... Li opinias, ke la malgrandecoj de internacia-naciaj; nacia- internaciaj vortaroj, kompare al nacia-naciaj, pruvas ion pri la malabundo de esperanta vorttrezoro. Li eltiras argumenton el la malricxeco de niaj eldonejoj kaj konfuzas inter vortprovizo reala de nia lingvo kaj terminaro enlibrigita. Cxu eblas, ke li konas la l5-an regularon de la Fundamenta gramatiko? La tielnomataj vortoj fremdaj, t.e. tiuj, kiujn la plimulto de la lingvoj prenis el unu fremda fonto, estas uzataj en la lingvo esperanto sen sxangxo, ricevante nur la ortografion kaj la gramatikajn finajxojn de tiu cxi lingvo;... Tio signifas, ke suficxas, ke mi sciu, ke la scienca nomo de kverko estas "Quercus silvaticus" por scii la nomon de tiu cxi arbo. Centmiloj da kreskajxoj, insektoj, bestoj havas siajn internaciajn nomojn, kiuj estas la sciencaj. Cxiuj sciencoj kaj artoj havas siajn interkonsentitajn fakvortarojn (latine, angle, france, germane, itale - cxu tio gravas?) kiuj, rajte de la 15-a regulo, estas internaciaj kaj senpere utiligeblaj en esperanto. Cxu vere utilus, ke ni eldonu vortaron entenantan la nomojn de miliono da insektoj? Centmilojn da kreskajxoj? Milojn kaj milojn da fizikaj, kemiaj, fiziologiaj fakvortoj? Dum la konferenco de Filozofiaj Societoj en Brighton en 1988-a mi longe diskutadis je la plej alta faka nivelo kun filozofoj scipovantaj esperanton. Ni cxiuj scipovis ankaux la anglan, preskaux cxiuj la francan, tamen la diskutado la plej preciza, la plej flua okazis en esperanto. La fakto, ke plejparto de fakaj terminoj, kiujn ni uzadis ne trovigxis en PIV, sed kun formo iom malsimila en Lalande-, Abbagnano-, Angeles-, Runes"kaj aliaj fakvortaroj tute ne estis gxena. Gxuste la fakto, ke la uzado de faklingvajxo en la grandaj lingvoj estas elprovita, provizas esperanton per cxiuj necesaj fakaj vortoj, cxar ala grandaj lingvoj estas fontolingvoj de esperanto. Oni devas kompreni, ke esperanto ne estas malamiko de ala grandaj lingvoj, nek ilia konkurencanto; cxi estas superlingvo kreskanta el ili kaj utiliganta iliajn esprimkapablojn en funkcio internacia. Cxion, kion oni kapablas esprimi en la angla, la franca, la germana, ktp, oni kapablas plifortkiale kaj gxuste cxikiale esprimi en esperanto. ... cxu ni vere volas, ke gxi farigxu tiel nuanca kaj precizeca kiel aliaj lingvoj? Ne, sinjoro Sadler, ni ne volas, ke gxi afarigxu, ni scias per cxiutaga uzado kaj verkado, ke gxi estas, jam nun gxi estas, pli nuanca kaj pli preciza ol cxiuj aliaj lingvoj. Plejparto da homoj ne kapablas elprofiti la eblojn de la franca, aux de la angla. Averagxafranclingvano utiligas 4-5000 el la pli ol 300 000 terminoj en TLF (Tresor de la Langue Francaise, cxirkaux 40 volumoj), cxu cxi tio pruvas, ke la franca ne tauxgas kiel politika, fakscienca, ktp. interlingvo? Sed ja ecx la abasbretona tauxgus, se gxiaj parolantoj kapablus koncepti la temajxojn, kiujn vi priparolas. La eblajxoj de esperanto, pro la naturo mem de cxi tiu lingvo, estas ege pli multaj, ol tiuj de ajna etnolingvo. Cxi tion facile pruvas kiu ajn majstranta la Fundamenton, cxar li kapablas aktive uzadi pli ol 20 000 terminojn, superante la plej vortoricxan francan verkiston Victor Hugo. Se multaj esperantistoj ne estas trejnitaj kreive fari kaj kompreni nerenkontitajn vortumojn, kulpas la lingva imperiismo, kiu zorge distancigadas esperanton de mezlernejoj kaj universitatoj, cxar cxiuj homoj parolantaj aglutinajn gepatrajn kaj kulturajn lingvojn perfekte kapablas kreadi la kunmetajxojn novajn, originalajn, en neniu vortaro ekzistantajn, kiujn necesigas iliaj konceptoj. Sed tio cxi gravas precipe en beletro, en sciencoj la terminoj estas pretaj en fakvortaroj de internaciaj sciencaj societoj. Suficxus, ke oni utiligu ilin. En cxiuj lingvoj ekzistas lingvoniveloj. Mi ne parolas en mia karate-klubo je la sama lingvonivelo, kiel en kunveno de Filozofia Asocio Tutmonda... La argumento de s-ro Sadler pri facila lernebleco estas senvalora, cxar unuflanke senutila lingvo ecx facile lernebla restas senutila, aliflanke fundamenta lingvonivelo estas atingebla per sama facileco kiom ajn granda estas la beletra kaj faka vortotrezoro de lingvo. Homoj uzadas nur vortojn, kiujn ili bezonas, kaj klera homo cxiam estas kapabla klarigi siajn vortojn al homoj, kiuj reale volas ilin kompreni. ...Mi ne esperas lin konvinki, mi ne opinias, ke tio estas ebla. Mi volus protekti niajn bonfidajn kolegojn kontraux korodiva efiko de suprajxe versxajnaj argumentoj de ruzuloj, kiuj klopodas elinterne nin anemiigi. Eugene de Zilah El "La Gazeto", n-ro 42, 30 okt. 92. el Eventoj n-ro 022, 2/januaro 1993 *************************************************************************** Lernado ======= - Ju pli multe ni lernas, des pli multe ni scias. - Ju pli multe ni scias, des pli multe ni forgesas. - Ju pli multe ni forgesas, des malpli multe ni scias. - Ju malplimulte ni scias, des malpli multe ni forgesas. - Ju malplimulte ni forgesas, des pli multe ni scias. - Kial do lerni? Grigorij L. Arosjev Rete: arosjev@forigu.mail.ru el Eventoj n-ro 186, 2/majo 2000 ************************************************************************** ************************************************************************** EVENTOJ, n-ro 226, 1 / marto-2002 Internacia sendependa gazeto pri la Esperanto-movado. Reg.nr: B/TSZL/85/1991. ISSN 01215-959 X Eldonas LINGVO-Studio kaj Kultura Esperanto-Asocio. HU-1675 Budapest, pf. 87. Tel./fakso: +36-1-2828885. Retposxto: eventoj@forigu.esperanto.org Retpagxo: http://www.eventoj.hu/ Aperas dusemajne. Redaktas: Axel Orszag-Krysz Respondeca eldonanto kaj cxefredaktoro: Laszlo Szilvasi. Oficeja kunlaboranto: Istvan Meszaros La redakcio ne nepre konsentas pri la enhavo de unuopaj artikoloj, kaj ne respondecas pri la anonc-enhavoj. Abonkotizo: 74 NLG (aere 86 NLG) al la UEA-kodo ELLS-S. ************************************************************************** **************************************************************************