Eventoj n-ro 0019, 1/decembro - '92, retposxta versio ****************************************************** ENHAVO ////// Titolpagxe: - IOM PRI LA LITERO Hx - La Universalaj Kongresoj lauxlande - Regularo pri la Belartaj Konkursoj de UEA Opinioj: - Komento al: "Cxu UEA ne kapabla?" Faka aplikado: - KLERIGA KIBERNETIKO - INTERNACIA FOIRO DE ESPERANTO-TURISMO - Enhavo de la 43-a volumo de Scienca Revuo - Malnovaj numeroj de Scienca Revuo - Kotizo per artikolo Arangxoj: - Kie renkonti la novan jaron? - Internacia Junulara Festivalo - SAT-Amikara Kongreso - Raporto pri ILEI-seminario: - Niaj semajnaj kunvenoj - Reaktivigxo en Vietnamio - KULTURA ESPERANTO-FESTIVALO! Alvoko: - * Movado: - MANIFESTACIO ANKAUx EN HILVERSUMO - Premiitoj de la Stipendio Ivo Lapenna - Televida esperanto-kurso - Revuo de CED - * ILEI: - Sinteza protokolo de la Komitato de ILEI en Bratislavo - PRI LA INSIGO - Koreoj havas propran oficejon! Kondolence: - Jacques-Louis Mahe Esperanto en radio: - Nova horaro cxe Radio Havano - Survoje Korespondi deziras: - *** Konkurso: - INTERNACIAN LITERATURAN KONKURSON - Antauxkongreso kaj video-konkurso - Internacia konkurso por lernejanoj Anoncoj: - *** Historio: - El miaj rememoroj
************************************************************************* TITOLPAGxE ////////// IOM PRI LA LITERO Hx ==================== Mi estas arkeologo kaj mi okupigxas pri arkeologio. Mi cxiam skribas tiujn vortojn per "k", kaj neniam per "hx". La tendenco en esperanto ekde la fruaj jaroj de publika uzo de la lingvo, favoranta substituon de "k" al "hx", apogas mian elekton. Suficxas citi la opinion de Zamenhof: ..."En cxiuj nove enkondukotaj vortoj oni devas eviti la sonon hx kaj uzi anstataux gxi la sonon "k". La gxisnun jam ekzistantajn vortojn kun "hx " estas permesate uzi ankaux kun "k"... (Leteroj de Zamenhof, SAT, 1948, vol. 2 p. 121.) "K" estas universala sono, egale facila por cxiuj popoloj en la mondo, dum "hx" prezentas malfacilajxon ecx por kelkaj popoloj en Euxropo, ekzemple parolantoj de la angla kaj franca lingvoj, en kiuj la sono ne ekzistas. Estas neracie insisti pri la konservo de "hx en grafisma kaj fonetisma lingvo, kies propagandistoj fanfaronas, ke gxi estas lingvo por la tuta mondo. "Hx" prezentanta la literon de "hxi" en la helena alfabeto, estas anstatauxigita en esperanto plej ofte per "k", kelkfoje per "cx". Fakte, "hxi" kondutas tute nekonsekvence en esperanto, aperante jen kiel "hx" en "hximero" kaj "hxameleono", jen kiel "k" en "kiasmo" kaj "kiromancio". Kelkfoje la formo kun "hx" estas signita kiel arkaika en vortaroj: la zamenhofa "hxitono" kaj "hxirurgo" estas hodiaux "kitono" kaj "kirurgo". En PIV (Plena Ilustrita Vortaro) "hxilo" estas "cxilo". En la franca vortaro de Waringhien "cxalazio" anstatauxas "hxalazio", dum en PIV cxi estas "kalazio". Tiu cxi procedo senhalte disvastigxas kaj tusxas preskaux cxiujn helendevenajn vortojn kun "hx". Tiel, pli kaj pli ofte videblas kemio, mekaniko kaj kaoso anstataux hxemio, mehxaniko, hxaoso. Oni preskaux neniam auxdas tiujn vortojn parolataj kun la "hx"-sono. Cetere la tendenco etendigxas transx la helendevenan parton de la esperanta leksiko kaj efikas sur gxermandevenajn vortojn kiel la arkaikaj "hxino" kaj "jahxto", kiuj nuntempe estas "cxino" kaj "jakto". Tiuj sxangxoj ja havas la sankcion de la Akademio de Esperanto, kiu toleras la modernajn formojn. (Aktoj de la Akademio, No. 1O, II. 1968-1974. p. 79.) Ankaux la esperanta publiko subtenas la eliminon de "hx". Ekzemple, la cxinoj mem uzas la formon de sia gentnomo kun komenca "cx", ne kun "hx", kiun oni ankorux povas vidi sur la pagxoj de Scienca Revuo. Efektive, la troa uzado de "hx" en tekstoj publikigitaj en la menciita revuo donas la impreson de fosiliigxinta ortografio. Cxi-kuntekste valoras citi ia opinion de pli klarvida scienculo, kiu trafe sumas la nunan staton kaj la estontecon de "hx" en esperanto. Paul Neergaard skribas jene: "La fonemo hx estas praktike survoje eligxanta el esperanto, cxu tion oni sxatas aux ne. Estas vere, ke unuopuloj gxin kvazaux kultivas sed tio ne povas neniigi la fakton, ke gxi maloftigxas kaj versxajne fine praktike malaperas en la komuna lingvo. Pri la fakta lingvo de nomenklaturo la situacio ja estas iom alia, sed estas konsilinde, mi opinias esti iom modera, por ke la teknika lingvo ne tro kontrastu al la komuna lingvo de esperanto kaj al gxiaj neslavaj fontolingvoj, en kiuj oni sekvas aliajn regulojn por transliterado kaj prononcado". (P. Neegaard: Plantnomoj en la lingvo internacia. La Laguna, 1987. p. 485-501). Estas interese observi ankaux, kiel la fundamenta vorto "hxoro" iom post iom perdis terenon al sia tre malnova rivalo "koruso", proponita de Zamenhof jam en 1906! Krom "koruso" li rekomendis ankaux "cxoro", sed gxi restis mortnaskita vorto. La evoluo de "hxoro" al "koro" ne povis okazi pro homonima konflikto kun la jam ekzistanta "koro". Aliaj vortoj, kiuj ankoraux estas literitaj per "hx" estas "hxoralo" kaj "hxolero" por eviti homonimecon kaj por diferencigi ilin disde "koralo" kaj "kolero" respektive. "Cxolero", proponita de Zamenhof, kaj ankaux "kolerao", ankaux ne sukcesis anstatauxi "hxolero"-n. Krome, restas kun "hx" en esperanto relative malofte uzataj hebreaj vortoj kaj propraj nomoj el la Biblio, ankaux helenismoj kaj mitologiaj nomoj, kaj malgranda mikspoto da slavaj, hispanaj kaj aziaj vortoj kaj propraj nomoj. Ankauxu cxe tiuj cxi manifestigxas la tendenco uzi "k" anstataux "hx". Cxe la artikol-vorto "hxaribdo" en PIV estas la jena rimarko: "Same pri la aliaj helenaj nomoj komencigxantaj per Hx, sercxu sub K." Tiu cxi progresema tendenco en la vivanta esperanto estas spegulita nuntempe en PIV, cxefredaktita de G. Waringhien, en pluraj etnolingvaj esperantaj vortaroj kaj en preskaux cxiuj prestigxaj periodajxoj kun internacia karaktero. Ecx plirimarkinda estas gxia frueco. Eugen Wuster en sia monumenta Enciklopedia Vortaro Esperanta-Germana jam antaux preskaux sep jardekoj registris "arkeologo" kaj - listigis plurajn aliajn "k"- vortojn kiel kameleono, kimero kaj - kaoso, kiuj en PIV ankoraux estas literitaj per "hx". Kaj antaux okdek jaroj la sama prefero al "k" trovigxas en la Plena Vortaro de Boirac kaj la Enciklopedia Vortareto de Verax. Bernard Golden el Le Travailleur Esperantiste, oktobro/1992. ************************************************************************* La Universalaj Kongresoj lauxlande ================================== La internacilingva movado en la 19-a jarcento havis tri kongresojn (volapukistajn), kaj en la 20-a jarcento 77 Universalajn Kongresojn de Esperanto. Kune kun la planitaj tri kongresoj en 1993, 1994 kaj 1995 entute ni kalkulas okdek tri kongresnjn. La lauxlandan dividon de tiuj okdek tri kongresoj vi vidas en la suba, iom nekutima tabelo. Gxi montras, ke en kiuj landoj okazis la plej multaj kongresoj. Germanio (9), Britio (8), Svisio (6), Pollando (6), Francio (6) kaj Nederio (5). En tiuj ses landoj okazis 40, t.e. preskaux duono de la kongresaro. En pliaj sep landoj okazis pliaj dudek tri kongresoj: Auxstrio (4). Belgio (4), Svedio (4), Hungario (3), Danio (3), Usono (3) kaj Suomio (3). Do, en dektri da landoj koncentrigxis tri kvaronojn de la kongresaro! Per duobla kruco (#) ni signis la lastajn kvardek kongresojn. Per pluso (+) ni signas la lastajn dudek kongresojn. La lauxlanda dividigxo de la kongresaro en la lastaj kvardek jaroj estis pli varia, ol en la jardekoj de la unuaj kvardek kongresoj. La geografian disvastigxon demonstras la fakto, ke el la naux ekstereuxropaj kongresoj kvin estas en la lastaj dudek. Alimaniere: el la lastaj dudek kongresoj kvarono estas ekstereuxropaj. 71921 Cxehio 1953 Kroatio 1965# Japanio 1973# Serbio 1976+ Grekio 1977+ Islando 1981+ Brazilo 1984+ Kanado 1986+ Cxinio 1990+ Kubo 1994+ Koreo 1963# 1978+ Bulgario 1935 1955# Italio 1952# 1991+ Norvegio 1910 1915 1972+ Usono 1956# 1962# 1975+ Danio 1929 1966# 1983+ Hungario 1934 1948 1980+ Svedio 1909 1968# 1993 Hispanio 1922 1969# 1995 Suomio 1911 1928 1960# 1982+ Belgio 1924 1936 1970# 1992+ Auxstrio 1920 1954# 1964# 1967# 1988+ Nederio 1889 1905 1914* 1932 1950 1957# Francio 1912** 1927*** 1931 1937 1959 1987+ Polio 1906 1913 1925 1939 1947 1979+ Svisio 1907 1926 1930 1938 1949 1961# 1971# 1989+ Britio 1884 1887 1908 1923 1933 1951 1958# 1974+ 1985+ Germanio * Pro la eksplodo de la unua mondmilito la plimulto de la kongresanoj ne atingis la kongresurbon Parizo, kie okazis nur unu kunsido de la kongreso. ** En Krakovo, tiam apartenanta al Auxstrio. *** En Danzigo (1919-1939 sendependa sxtato), ekde 1945 Gdansk. Arpad Ratkai, Hungario. ************************************************************************* Regularo pri la Belartaj Konkursoj de UEA ========================================= Artikolo 1. ----------- 1. La Belartaj Konkursoj havas la econ evoluigi la artojn en kaj pere de la Internacia Lingvo. Ili okazas ekde 1950 sub auxspicio de UEA dum 1a Universalaj Kongresoj de Esperanto. 2. La Belartaj Konkursoj enhavas jenajn brancxojn: a) Poezio originala (maksimuma longo de poemo ne fiksita) b) Prozo originala (maksimuma longo de verko 200 x 65 masxinskribitaj spacoj) c) Eseo originala pri temo lingva, literatura, historia aux sociologia, prefere en ligo kun la Internacia Lingvo aux gxia uzado - Premio Luigi Minnaja (proksimuma longo 10 tajpitaj pagxoj; cxirkaux 400 x 65 masxinskribitaj spacoj) cx) Teatrajxo originala d) Fotografio (la fotografajxoj povas esti nigra-blankaj aux koloraj, kaj de minimuma formato 13 x 18 cm kaj ili estu teme ligitaj al la lingvo esperanto aux al la kongresa temo) e) Kanto (la teksto kaj melodio povas esti verkitaj de malsamaj auxtoroj - premio An-okin Korea pri Kanto) f) Infanlibro de la jaro (eldonejoj rajtas proponi librojn originalajn aux tradukitajn, kiuj aperis en la antauxa jaro, por kiuj ne validas la reguloj sub Art. 2. 2 kaj 3). 3. Laux rekomendo de la prezidanto kaj sekretario de la Komisiono, la Estraro povas sxangxi la kondicxojn menciitajn en paragrafo 2) rilate al iu(j) brancxo(j). 4. La Estraro de UEA pavas decidi, ke iu konkurso enhavu ankaux aliajn brancxojn, ekzemple muzikon, dancon, arton grafikan kaj plastikan ktp., laux la principo de tiu cxi regularo. La Estraro povas aliflanke decidi ne okazigi iun brancxon en iu jaro. 5. Laux la bontrovo de sia Estraro kaj post interkonsultigxo kun la prezidanto kaj sekretario de la Belartaj Konkursoj UEA povas ankaux doni sian auxspicion al tradukkonkursoj organizotaj de landaj asocioj aux aliaj fidindaj institucioj. dauxigota ************************************************************************* OPINIOJ /////// Komento al: "Cxu UEA ne kapabla?" ================================= Cxiam necesas pripensoj pri sxangxo de ekzistanta stato, ankaux pri "plibonigo" de UEA, kion ajn signifu tio. Unue temas pri financa bazo. Gxenerale la financado estas problemo de la managxado, kaj tuj ekestas la demando: Cxu la Interna Ideo estas sur ekonomia merkato managxebla? Cxiu merkato postulas bezonojn, aux pli precize: faritaj varoj sercxas merkaton - ankaux laux la vidpunktoj de kvazaux "postmoderna" ekonomio aux de nova ek-kapitatismo. La propono, fondi helpe de membrokotizoj firmaon, kiu dum ekonomia krizo povas bankroti, estas do tre duba propono! Hodiaux ne plu temas pri "merkato de bananoj", simbola por evoluantaj landoj. Ne temas pri vendado de "bananoj" en ekssocialismaj landoj, sed pri la pagado de la antauxe liverita propagando, - kaj konsekvence, pri la hodiauxa ekonomia kaj ekologia krizo do la kapitalismo, kiu povas travivi la recesion nur per malfermo de novaj pageblaj merkatoj. Kaj tutsimple tio estas ankaux nia problemo, cxar evidente, se dum la lastaj 105 jaroj la esperanto-varo ne estis vendebla, kiel gxi povus esti tia hodiaux? La proponita cxefa celo estis: "...utiligi la kapitolon profite...". Plej granda profiteblo por iu kapitalo estas antaux cxio la internacia merkato pri drogacxoj, la "kapitalpurigado" (taksita sumo cx. 400 miliardoj, - ankaux en kotiznepagipovaj landoj), kaj la eksporto de armiloj (cx. 24 miliardoj nur el Usono, pliaj sumoj el aliaj pacamantaj landoj kiel Cxinio, Brazilo, Israelo, ktp). El tiu vidpunkto mi preferas laman UEA, kiu pripensas, kie gxi investas! UEA bazigxas bone sur la federacia sistemo de kontrolemaj Landaj Asocioj. Sxajnas do, ke ecx la membroj ne volas tiurilale signifan rolon de UEA en la ekonomia mondo. Aliflanke ni cxiuj konas religiojn kaj sektojn, bonege managxitaj por puraj profitorientitaj celoj... Ekonomio estas dura ludo de oferto kaj demando, kaj sub mondvasta aspekto de ekologio cxi versxajne estas la t.n. "nulsumoludo", en kiu laux la Pareto-optimumo eblas gajni nur surkoste de perdantoj. Ecx se ne multe sxangxigxas la esperanto-movado kaj UEA, gxis nun gxi minimume ne perdigxis, spite al esperantismaj individualistoj. Rudi Hauger, Svisio, Gxen. sekr. de ISAE ************************************************************************* FAKA APLIKADO ///////////// KLERIGA KIBERNETIKO =================== En januaro 1993 aperos la unua publilcajxo de la internacia eldonejo "Akademia Librosevo", la 1140-pagxa tolajxbindita libro Kybernetische P"adagogik/Klerigkibernetiko, kolektanta 105 originalajn sciencajn artikolojn pri klerigkibernetikaj, interlingvistikaj, lingvopolitikaj, komputiledukaj, informacipsikologiaj kaj similaj temoj. Ili estas grandparte germanlingvaj; la dua plej uzata lingvo estas esperanto (ILo), kelkaj estas en la angla, franca, itala kaj cxeha. Gxis nun ili estis pubiikigitaj en la plej diversaj revuoj kaj prelegkolektoj en la jaroj 1973-1992. La auxtoroj, prof. dr. Helmar Frank kaj liaj kunlaborantoj el la Kibernetika Instituto Berlin-Paderborn, tiamaniere kunmetis la plej interesajn erojn, kiuj ebligos orientigxi kaj informigxi en la koncernaj kampoj kaj sekve ilian evoluon, i.a. enkadre de la Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino (AIS). La libro enhavas registron de klerigkibernetikaj fakterminoj en la germana kaj en esperanto, kaj esperantingvan difinaron de la plej gravaj terminoj. Tiel gxi povas utili ankaux kiel vortaro- enciklopedio. Pro subvencio ni povas oferti duonprezon 30 GM al mendintoj gxis la fino de januaro, poste la normala prezo, 60 GM estos kutime rabatita cxe mendo de min. 5 ekzempleroj. Po 15 GM vi pavas ricevi ankaux la antauxajn 5 volumojn de la artikolkolektoj de nia instituto el la jaroj 1959-1972. Institut fur Kybernetik, Kleinenberger Weg 16b, D-W 4790 Paderborn, Germanio tel +49-5251-64200. Pagoj al: Volsbank Paderborn, BLZ-47260121, konto 8821960400 ************************************************************************* Bydgoszcz, 26a de septembro - 2a de oktobro INTERNACIA FOIRO DE ESPERANTO-TURISMO ===================================== Tiu cxi foiro okazis jam la 18an fojon, kaj por kelkaj vizito al Bydgoszcz je la internacia tago de turismo (27. sept.) estas jam kutimajxo. Cxifoje al la sidejo de Monda Turismo/Esperantotur venis direktoroj kaj reprezentantoj de dudeko de turismaj oficejoj el 11 landoj. La programo estis labora. Raporto pri la agado en 1992. Ofertoj por 1993. Publikaj estrarkunsidoj de Monda Tursimo. Duflankaj interparoloj. Prilaboro de la Turisma Esperanto-Kalendaro por 1993. La partoprenintoj aktive subskribis kontraktojn, kaj intersxangxis siajn planojn. Konstateblas, ke malgraux la plorinda ekonomia situacio en Orienta Euxropo, gxuste orient- euxrapanoj avangardas sur la kampo de esperanto-turismo. Malgraux enorma konkurenco, la e-istaj vojagx-oficejoj - dank' al la tradicia solidareco kaj reciproka fido, tiom raraj inter la postkomunistaj firmaoj - sukcese postvivas. Tamen ne cxio estas en ordo. Ecx Esperantotur frontis problemojn, post kiam gxiaj filioj/agentejoj en pluraj urboj de Polio sekvante la modon proklamis sin sendependaj. Rezulte aperis dudek kelk oficejoj, el kiuj preskaux neniu kapablas vivteni sin per esperanto-turismo... Aldonigxis problemoj bankaj, k.s. Tamen Esperantotur plu restas la plej granda e-a vajagxoficejo kun propra hotelo, kafejo-klubejo, avia biletejo, mangxajxvendejo, satelita televido k.a. Kelkaj miloj da polaj turistoj uzas jare servojn de Esperantotur, kiu cxi-jare ricevis belan subvencion la Urbestraro de Bydgoszcz por organizo de kultursemajnoj en la urba Internacia Kultura Centro. Kaj la direktoro de Esperantotur Andrzej Grzebowski havas plurajn novajn ideojn, interalie pri faciligo de transpago, funkciigo de regula bus-linio kun haltoj en kelkaj orienteuxropaj landoj, individua turismo, k.a. Ekster la labora programo okazis busekskursoj al Poznan kaj Torun, pieda promenado tra Bydgoszcz, slajda, videofilma kaj adiauxa vesperoj. Al la lasta venis grupo de studentoj el la internacia studumo pri turismo, kiuj post nauxmonata studado memstare laboros en la sfero de la intemacia turismo. Ne mankis ekstera intereso. Por la foiranoj estis prezentita koncerta programo en la vojevodina kulturdomo kun postkoncerta kafo. En Torun okazis akcepto en la urba etnografia muzeo, vizitado de skanzeno kaj amika renkonto kun lokaj esperantistoj. Dufoje venis TV-stabo, kaj ambauxfoje Halina Gorecka (Jekaterinburg) devis kontentigi la scivolon de la raportistoj. La kunlaboro da ras. Somere Monda Turismo havos sian simpozion en Budapesxt kaj gxeneralan konferencon en Poprad. Kaj februare Bydgoszcz akceptos dezirantojn studi la metion de e-ista vojagxgvidanto. Aleksander Korjxenkov, laux Ruslanda Esperantisto, 10/92. ************************************************************************* Enhavo de la 43-a volumo de Scienca Revuo ========================================= - Kulturo kaj socio de norda baktrio (V. I. lonesov - SU) - Interago de vitamino A kaj imunostimuliloj (I. Sxigaev - SU) - Pri la emocia ploro (P. Szab'o, - H) - Analizoj de averioj kaj konstru-katastrofoj (A. Kaniak - PL) - Kelkaj aspektoj de la kemio da naturaj substancoj (M. Hesse et al. - CH) - Bulgario - malfacilajxoj cxe transpaso cxe Rubikono (S. Panajotova - BG) - Intervjuo pri hospitalo de refennco (J. L. Beseda - C) - Pri la deklaro de Kari-Oca (Incomindios - CH) - Muroj de miljaroj - cxu ekzistas senmuraj socioj? (R. Hauger - CH) ************************************************************************* Malnovaj numeroj de Scienca Revuo ================================= Laux interkonsento de ISAE kaj Edistudio (Italio), la gxisnunaj, malnovaj volumoj de Scienca Revuo estas prizorgataj kaj vendataj pere de Edistudio, kiu gxis nun presis ilin. Do, la malnovajn numerojn ne petu cxe la ISAE-sekretario, sed turnu Vin rekte al Edistudio, B. Cassini, CP 213, I-56100 Pisa, Italio. ************************************************************************* Kotizo per artikolo =================== La baza kotizo por ISAE-membreco (inkluzivanta la ricevon de Scienca Revuo) estas 25 svisaj frankoj, 18 USD, aux 35 guldenoj. La kotizoj devas esti pagitaj gxis la 31a de marto al la kasisto-sekretario de ISAE, aux al la UEA-kodo: isae-z. La kotizo estas "pagebla" ankaux per verko de artikolo por la Scienca Revuo! (Kondicxoj: aa.) la red. komisiono akceptu la artikolon por publikigo; bb.) la artikolo estu lingve senerara, kaj enhave prespreta!) Ne timu la vorton "scienca"! Membro de ISAE povas igxi ne nur "sciencistoj", sed ankaux cxiuj ingxenieroj aux teknikistoj, ktp.! Pliajn informojn petu de la sekretario-kasisto de ISAE: Rudi Hauger, Ringstrasse 13, CH-8172 Niederglatt, Svisio. ************************************************************************* ARANGxOJ //////// Kie renkonti la novan jaron? ============================ Estas cxiam agrabla zorgo solvi la demandon: kie ni pasigu la Silvestro-feston, kie ni renkontu la novan jaron? Kaj por ni esperantistoj estas aldona demando: Kial ne en esperantista medio? Felicxem ekzistas pluraj arangxoj tiutempe. Jen kelkaj el ili. - NoJuR, Novjara Junulara Renkontigxo, 28.12 - 03.01, loko: Swieradow Zdroj. Org: Elzbieta Kulik, ul Orzechowa 107, m. 2. PL-50-540 Wroclaw, Polio, aux Grazyna Mirkiewicz +48-71-688232. - IS, Internacia Seminario de GEJ, 28.12 - 03.01, loko: Bad Kleinen. Or:Germana Esperanto-Junularo, Rheinweg 15, DW-5300 Bonn 1, Telefono: +49-228-235898, Telefakso: +232764. - Silvestra festo en Praha, 5 tagoj. Org: Interhelpo, pk. 44, CS- 15000 Praha 5, Cxehoslovakio. Telefono & Telefakso: +42-2-542993. - Euxr-Azio '92, 29.12 - 05.01. Loko: Jekaterinburg. Org: Ruslanda E-Asocio, pk. 67. RUS-620077 Jekaterinburg-77, Rusio. Telefaks: +7-3432-514707 ATT MARAT. - IF, Internacia Festivalopor mezagxuloj 27.12 - 03.01. Loko: Kloster Hoechst (apud Frankfurt). Org: H. D. Platz, Pf. 1148, DW-3501 Niedstein, Germanio. Telefono: +49-5624- 8007, telefalkso: +49-5624-322. - Silvestra Festo en Peterburg. 30.12-02.01. Org: E-Societo Espero, pk. 130. RUS-197022, St. Peterburg, Rusio. Se vi ankoraux ne faris, rapide skribu, sed prefere telefone aux telefakse aligxu! ************************************************************************* Internacia Junulara Festivalo ============================= - paske en Italio La sekvajara IJF okazos inter la 7a kaj 13a de aprilo 1993 en la vilago Bomb>a di Villa Santa Maria (Chieti, sudcentra Italio) kun la cxeftemo: "Turismo". Averagxa kotizo: cx. 180.000 liroj. Jam nun rezervu tiujn tagojn libera, ke vi povu partopreni en IJF! Pliaj detaloj en postaj numeroj. informo el ITINFO, okt/92. ************************************************************************* SAT-Amikara Kongreso ==================== La 48-a kongreso de SAT-Amikaro okazos en Herouville-Saint- Clair (apud la urbo Caen, Francio) inter la 9-a kaj 13-a de aprilo 1993. Pliaj informoj cxe: SAT Amikaro 67 ave. Gambetta, F-75020 Paris Francio ************************************************************************* Raporto pri ILEI-seminario: =========================== Situaci-komunika instruado Ok roluloj gaje ludis, aktoris, lernis, studis, intervjuis, raportis, aventuris... senlace de matenaj gxis noktaj horoj, sub lerta kaj instiga regxisorado de instruisto de esperantaj instruistoj - Stefan MacGiLL - aktuala prezidanto de ILEI. Temas pri la unua el planita serio de porinstruistaj seminarioj kiuj centros en venontjara agado de ILEI. Tiu tritaga intensa seminario, okazita en Esperanto- Centro en Poprad, traktis situaci-komunikan instruadon, la manieron, kiun jam de jardeko aplikas cxiuj modernaj lingvoinstruaj lernolibroj, sed en instruado de esperanto gxi ankoraux apenaux konatas! Partoprenantoj de la seminario havis la avantagxon detale pristudi unuan tiatipan esperantan lernolibron helpe de gxia auxtoro mem. Temas pri la "Tendaraj Tagoj", kies dua kajero aperis cxi-jare, dum la unua intertempe pli-malpli elcxerpigxis. Estas nur bedauxrinde ke tiom granda energio kiun la gvidanto de seminario senavare disdonis dum la instruado, prelegado, aktorado... ne estis distribuita al pli da partoprenintoj, kion oni interalie povas danki al nia jam konate malfruanta informado. Sed, seminarianoj almenaux devenis el kvar landoj: Pollando, Cxehoslovakio, Hungario kaj Kroatio, kaj ili jam kun gxojo atendas dauxigon de la ludanta lernejo, post la apero de la tria - lasta - kajero, kio devus okazi antaux la venonta Kongreso. La sama seminario estos ripetata fare de siaj gvidantoj, do interesantoj ne remaltrafu la okazon ekkoni amuzan libraron kaj vigligan instrumanieron. Visxnja Brankovicx Esperanto-Centro CS-05801 Poprad ************************************************************************* Niaj semajnaj kunvenoj ====================== Cxiulunde, je la 19a - krom dum Sarlandaj ferioj - okazas kunveno de SEL en la gastejo 'Hauck Weinstuben' en St. Johanner Markt 7, Sarbrukeno. Tel: 0681-31919 ************************************************************************* Reaktivigxo en Vietnamio ======================== Post 18 monata preparo (?) la konata vietnama aktivulo Do Khanh el Ho Chi Minh urbo en pasigis somere 3 monatojn en la urbo Hue (la malnova cxefurbo, en centra Vietnamio). Arangxinte ekspoziciojn li prelegis en pluraj instancoj: urba junulara kaj virina asocioj, en la fremdlingva fakultato, en medicinista lernejo, pedagogia universitato, ktp. La prelegoj pri la lingvo (Esperanto, cxu la internacia lingvo de la 2000a jaro?) kaj pri la aziaj e-movadoj rikoltis grandajn sukcesojn, do tuj startis pluraj novaj kursoj. Por subteni kaj helpi la laboron estas bonvenaj salutoj, kaj cxiatipaj esperantajxoj. Kontaktadreso: Nguyen Do Khanh, Esperanto STK, 359/41, A Le Van Sy, Q.3, Ho Chi Minh, Vietnamio. ************************************************************************* La unuan fojon ekster Svedio KULTURA ESPERANTO-FESTIVALO! ============================ KEF-4 la festivalo pri originala esperanto-kulturo (muziko, teatro, literaturo, ktp), okazos inter 19-22 de auxgusto 1993 en Kopehihago, Danio en la teatro "Pulvobarelo" (Serridlevsvej 2, Kobenhavn). Aligxilo aperos baldaux. Detalajn informojn kaj la aigxilon petu cxe: Jakob Nordfalk, Norre Alle 75, vaer 571, DK-2100 Kobenhavn-0, Danio ************************************************************************* ALVOKO ////// La LKK (Loka Kongresa Komitato) de la sekvajara Internacia Junulara Kongreso de TEJO en Vraca, Bulgario sercxas kontaktojn kun la partoprenintoj de la 19-a IJK en la sama urbo, okazinta en 1963. La tiamaj kongresanoj bonvolu anonci siajn novajn adresojn por ricevi informojn pri la programeroj speciale arangxitaj por ili, en la kadroj de la junulara kongreso en 1993. Bonvolu skribi al: Bojcxo Mladenov p.k. 66. BG-3000 Vraca, Bulgario. ************************************************************************* MOVADO ////// MANIFESTACIO ANKAUx EN HILVERSUMO ================================= La 10-an de oktobro oni faris ion ankaux en Nederlando por atentigi la amaskomunikilojn pri la lingvopolitiko en Euxropo kaj la rolo de Esperanto. Deko de aktivuloj faris demonstran "promenadon" al la sidejoj de pluraj elsendokompanioj, kiel NOS, TROS, VARA ktp. La grupo surmetis slogankartonojn kaj ankaux kunportis banderolon. Sur ili trovigxis la mesagxo: "Esperanto por egalaj rajtoj en la internacia komunikado" kaj 'AuxSKULTI (radio) VIDI (tv) kaj SILENTI pri la demokrata alternativo por internacia komunikado en Euxropo". Cxar estis sabato, la grupo povis paroli nur al la pordogardistoj kaj transdoni peticion al la programestroj de la respektivaj kompanioj. En la peticioj estis menciataj la problemoj pri lingvo- kaj kulturpolitiko en Euxropo, kaj estas propono pri informaj programoj vide al la liberigo de la interna merkato en 1993. Ne venis reago al la antauxe senditaj gazetaraj komunikoj pri la "manifestacio". Reage al la peticioj venis respondoj de NOS kaj de VARA, ambaux negativaj. Tamen ankaux negativa respondo estas utila: gxi montras klare, ke la t.n. publikaj radio- kaj televid-kompanioj kalkulas nur pri la averagxa gusto kaj prefero, kaj neglektas la ideojn de malplimultoj. La nederlanda legxo tamen postulas de ili, ke ili respegulu la tutan gamon de kulturo kaj spirita vivo en tiu cxi lando... Bert de Wit, Nederlando ************************************************************************* Premiitoj de la Stipendio Ivo Lapenna ===================================== Memore al Prof. D-ro Ivo Lapenna (1907-1987) kaj liaj elstaraj meritoj por la Internacia Lingvo gxenerale, kaj ties aplikado en la scienco speciale, la Fondajxo I. Lapenna starigis "Stipendion Ivo Lapenna". La stipendio konsistas el subvendiado al kiel eble plej multaj disertacioj je universitata nivelo (doktorigxoj, magistrigxoj, licencioj, kiuj temas pri esperantologio aux/kaj pri esperanto en rilato kun interlingvistiko, kaj estas ellaborita en spirito de L. Zamenhof kaj I. Lapenna. La unuan fojon la stipendio (po 100 svisaj frankoj) estis aljugxita en 1992 por la jenaj fak-laborajxoj: 1. "Sprachwandel bei einer Plansprache am Beispiel des Esperanto" (Lingvosxangxigxo cxe planlingvo je ekzemplo de esperanto), disertacio akceptita de la Universitato de Konstanz, Germanio. Auxtoro: d-ro Benoit Philippe. 2. "Le lingue della Comurlita Europea con particolare riguardo allinglese" (La lingvoj en la Euxropa Komunumo, kun aparta atento pri la angla), disertacio akceptita de la Universitato de Torino, Italio. Auxtoro: d-rino Marina Mazzero 3. "Interlinguistik und Esperanto im Zarenreich und in der Sowjetunion" (Interlingvistiko kaj esperanto en la cara regno kaj en Sovetunio), licencia verkajxo akceptita de la Universitato de Zurich, Svisio. Auxtoro: S-ro Andy E. Kunzli. La Stipendio I. Lapenna refoje estos aljugxita en 1993 por disertacioj oficiale akceptitaj de universitata instanco en la jaro 1992. Auxtoroj, dezirantaj kandidatigxi al la stipendio, bv. peti la detalan regularon - prefere kun respondkupono - cxe la sekretario-kasisto de la Fondajxo: Torben Svendsen, Vanlose Alle 57, 1.tv., DK-2720 Vanlose, Danio. Limdato por alsendo de la faklaborajxoj en du ekzempleroj estas 28a de februaro 1993. Sendu ilin al: D-ro Klaus Perko Lendkai lll, A-8020 Graz, Auxstrio. ************************************************************************* Televida esperanto-kurso ======================== Ekde la 9-a de oktobro funkcias en la Sabadell-a televida programo katalunlingva espo-kurso, kiun gvidas la konata aktivulo s-ano Salvador Aragay. La kurson iniciatis Josep Ma Galofree, prezidanto de Kultura Asocio Esperantista, kaj li sola zorgis pri cxiuj organizaj detaloj de tiu premiera kurso de esperanto, lauxsxajne senprecedenca en tuta Hispanio. La lecionoj estas elsenditaj vendrede je la 11-a kaj ili estas ripetataj du pliajn fojojn sekvatage, matene kaj posttagmeze, en cxiu semajno. La kurso estas subvenciata de la loka magistrato, do cxiu spektanto povas akiri je tre modera kosto la tiurilatajn lecionojn, inklude de dudirekta vortareto. Pliaj informoj cxe: Kultura Asocio Esperantista, c/o Ramon M. Torres, C/Montseny 5, 1&, E-08208 Sabadell, Katalunio. el KAE-Informilo, oktobro/92. Korajn gratulojn pro tiu imitinda agado al la Sabadell-aj esperantistoj, kiuj neatendante deeksterajn agojn arangxis la TV- kurson, ja ecx se neniu ellernus la lingvon per tiu kurso jam ecx mem gxia ekzisto multe altigas la eksteran prestigxon de esperanto. La red. ************************************************************************* Revuo de CED ============ La revuo "Language Problems & Language Planning" de la Centro por Esploro kaj Dokumentado de Mondaj Lingvo-problemoj estas havebla kontraux 35 U5D, pagebla senpere al: John Benjamins Publishing Co, 821 Bethtehem Pike, Philadelphia, PA-19118, Usono. (Tel: + 1-215-836-1200) el Ondo de Esperanto No. 3. ************************************************************************* Ekde januaro Auxstralia E-Asocio kaj Nov-Zelanda E-Asocio havos komunan revuon: "Esperanto Sub la Suda Kruco". La gxisnunaj "Nov-Zelanda Esperantisto" kaj "La Auxrtralia Esperantisto" ne plu aperos. Redaktoro de la nova, komuna revuo estos Donald Broadribb, 46 Great Eastern Highway, Bakers Hill, WA-65622, Auxstralio ************************************************************************* ILEI //// Sinteza protokolo de la Komitato de ILEI en Bratislavo ====================================================== Cxi tio ne redonas cxiujn unuopajn diskutojn, sed nur listigas la decidojn. la Komitato: - Akceptis la aligxpetojn de sekcioj en Kroatio kaj Rumanio - Konsentis, ke la siatempa jugoslavia sekcio, kies sekciestro kaj bagado bazigxis esence en Slovenio, transformigxu al Slovena Sekio kaj invitas aligxpetojn el aliaj regionoj de la siatempa Jugoslavio. - Konstatis, ke la sekcioj en Japanio kaj Sud-Afriko cxesis funkcii. - Konfirmis la akcepton flanke de la Estraro de reprezentantoj por Albanio, Armenio, Auxstralio, Islando, Kubo, Togolando kaj Ukrainio kun klopodoj akiri reprezentanton por Rusio kaj Jugoslavio. - Akceptis la kasistan kaj estraran raportojn por 1991. - Akceptis apartajn regularojn laux la skribaj tekstoj senditaj al la sekcioj: unu pri la proceduro proponi Honorajn Membrojn, alia por regi la aljugxon de premio por la plej aktiva landa sekcio. - Akceptis precizigojn al la Regularo de ILEI jene: - unu komitatano rajtas porti maksimume du vocxojn, kondicxe, ke tio estas skribe rajtigita de la koncerna sekcio. - kvorumo por valide kunsidi estas unu duono de cxiuj rajtigitaj komitatanoj. (Por sxangxi la Statuton estas triono, por malfondi la Ligon duono.) - kvorumo por skriba vocxdono estas unu duono de cxiuj rajtigitaj komitatanoj; la Estraro rajtas vocxdonigi la komitatanojn tra la sekcioj. - Akceptis la demisiojn de du estraranoj: s-ro ANDREASSON kaj s- ino BARCSAY. La unua rekandidatigxis kaj reelektigxis, la dua ne rekandidatigxis sed farigxis estrara komisiito pri la Gimnazio kaj Instruado. Al la vaka loko estas elektita d-ro Till DAHLENBURG (Germanio), bone konata kiel estrarano en la antauxa estraro. Li respondecos pri instruado kaj ekzamenoj. S-ino BELOSEVIC sekve ne plu respondecas pri ekzamenoj, sed akceptas respondeci pri konferencoj kaj arangxoj el organiza vidpunkto. - Akceptis bugeton por 1993 kun enspezoj 72.500 SEK kaj elspezoj de 84.800. - Rekomendis forte, ke la Gimnazio de ILEI farigxu reala arangxo kadre de la Konferencoj. Stefan MacGill prezidanto de ILEI laux: Int. Pedagogia Revuo 3/92. Pliaj informoj pri ILEI cxe la prezidanto: Stefan MacGill, Eso u. 7. III- H-1034 Budapest, Hungario ************************************************************************* PRI LA INSIGNO ============== La artikolo de J. K. Hammer pri Esperanto kaj gxia simbolo en Heroldo 16/91 multe interesis min. Pri la origino de ia insigno la jenaj kompletigoj eble interesos la legantojn. Ja al Louis de Beaufront (Louis Chevreux gxustanome) apartenas la propono pri verda stelo kiel esperantista simbolo aprobita de D-ro Zamenhof (Espantisto de 1893 p.47). Cetere, Beaufront alprenis kvinpintan stelon sur verda kovrilo jam en 1892 por sia franclingva traduko de la rusa lernolibro de D-ro Esperanto. La unua, kiu gxin fabrikis sub formo de surpersone portebla insigno, estis estono, Hermann Stahlberg, orajxisto-juvelisto. Rene Lemaire, plej proksima kunlaboranto de Beaufront kaj sekretario de la Societo por la Propagando de Esperanto, en franclingva artikolo, titolita "Nia insigno", gxin priskribas en L' Esperaste de februaro 1900. La insigno de H. Stahlberg estis 20 mm ronda, blanke emajlita kun verda kvinpinta stelo en la centro; sur gxi estis skribita la vorto ESPERANTO, orumite, same kiel orumitaj estis la sin krucigantaj palmoj kaj la cxirkauxajxo de la medalo. La insignoj estis el argxento aux el bronzo. La jaro 1900 estis la jaro de Universala Ekspozicio en Parizo. En la supre menciita artikolo R. Lemaire kaptis la okazon por emfazi pri neceso de insigna rekonigilo. Ja diversnaciaj esperantistoj estis atendataj - kaj venis - en Parizo tiom pli, ke la rusa pavilono lasis suficxe da spaco por ekspozicio al la rusa esperantista societo "Espero" (Enciklopedio de Esperanto p .145.). Tie, la unuan fojon, samtempe sin renkontis diversnaciaj esperantistoj. Sekva okazo, por ke esperanfistoj sin retrovu en diversnacia etoso, estis la praa internacia kongreso en Kalezo-Dovro (1904) kiel pluigo de pli modesta renkontigxo la antauxan jaron en Havro. Dumkongrese, diskuto estis pri elekto de esperantista insigno kaj alprenita estis la jena decido "La signo de rekono por la esperantistoj, kiun oni rekomendas por la kunvenoj, vojagxoj k.s. estas la verda kvinpinta stelo". Kroma decido estis, laux propono de Alfred Micheaux, inviti la tutmondajn esperantistojn kaj D-ron Zamenhof al Bulonjo-cxe-Maro en 1905. Koncerne la insignon, mi volas fine diri, ke juna havrano, Emile Gasse, esperantisto de 1900, ne preteratentis la kunvenan decidon, partoprenis en la bulonja kongreso kaj registris sian propran modelon de esperantista insigno plej konata, antauxmilite, sub la nomo "signo Gasse". Jean Amouroux Heroldo de Esperunto, 26/aprilo/1992. ************************************************************************* Koreoj havas propran oficejon! ============================== La koreia esperantittaro delonge deziris havi sian sidejon, tamen pro manko de monrimedoj tio estis longe nerealigebla songo. La nove etektita prezidanto de Korea Esperanto-Asocio, s- ro Han Moo-hyup iniciatis monkolektan kampanjon por acxeti oficejon. La monkolektado komencigis la unuan de oktobro 1991. Gxi vekis grandan reehon. La oficejo kostis 88.500.000 uxonojn, sed 550 esperantistoj kolektis 95.970.834 uxonojn (223.187 guldenoj)!!! laux Bulgara Esperanisto 9/92. ************************************************************************* KONDOLENCE ////////// Jacques-Louis Mahe ================== La 4-an de auxgusto 1992 en Parizo forpasis en la agxo de 80 jaroj Jacques-Louis Mah'e, la auxtoro de la unua longdauxra parolata filmo en esperanto Angoroj. Inter esperantistoj li estis kolata ankaux sub la plumnomo Lorjak, kiel verkinto de originalaj romanoj kaj novelaroj: Neologisme, Transe, Retoj, Regulus, Iluzioj, Euxlalia, Mariagnes, Kroatosomoj ************************************************************************* ESPERANTO EN RADIO ////////////////// Nova horaro cxe Radio Havano ============================ Jen la horaro, valida inter la 8-a de novembro gxis la 28-a de februaro. La tempoj estas indikitaj en UT (en meza Euxropo aldonu 1 horon). 07.00 - 6060 kHz (49 m) por Okcidenta - Norda Ameriko kaj Pacifika Azio; 15.00 - 11.760 kHz (25 m) por Amerika kontineto kaj Karibio; 18.30 - 17.705 kHz (16 m) por Euxropo; 22.00 - 17.705 kHz (16 m) por Euxropo; 23:30 - 11.760 / 11.970 / 9655 kHz (25 resp. 31 m) por Ameriko kaj Karibio. Pliajn informojn petu de la E-redakcio, pk. 6240, Havano, Kubo. ************************************************************************* Survoje ======= dumonata revuo de Unuigxo por Novtipa Internacia Kulturo, UNIKO. "Survoje" aperas jam la trian jaron. Eldonata en Sevastopol, Ukrainio, gxi estas avangard- (alternativ-[?]) - kultur-gazeto / literatura revuo. En la 12-a numero: "Pri maro da revuoj kaj amaro de revoj", "Principoj de feniksismo", Veprokulturo", "Malvenko", "El katalogo de neokazinta ekspozicio", ktp. Cxiam pensiga, plejparte interesa, senescepte agaca, por personoj kiuj volas legi aktualajn avangardajn literaturon kaj pensaron. Tre bone redaktata. Abono por 6 numeroj cxe "La Gazeto", 130 FRF, F-55210 Creue, Francio. Adreso de la redakcio: Survojie, pk. 168, UKR-335057 Sevastopol-57, Ukrainio. recenzo el "Auxstralia Esperantisto" nov/92. ************************************************************************* KORESPONDI DEZIRAS ////////////////// 27 jara komencantino kun interesoj al rok-muziko, biciklado, libroj, ekskurso ktp. volas korespondi kun gejunuloj el diversaj landoj. Nora Seres, Kiskoz u. 5, H-5905 Oroshaza, Hungario * * * Stefania Paruzzo, 14-ara knabino sercxas korespondajn konatojn. Via Villaranza 31/A, I-35010 Villafranca (Padova), Italio. * * * Mi estes 27 agxa, kaj nova esperantisto. Mi votes korespondi por praktiki la lingvon. Min interesas literaturo, kaj kolektas diversajn gazetojn. Skribu al mi! f-ino Malgorzata Stefanik, ul. Przybowka 134, PL-38-471 Wojaszowka, woj. Kvosno N/W Polio. * * * 31, 40, 43 jarauxaj hungaraj sinjorinoj sercxas korespondajn partnerojn tutmonde, kun intereso al vojagxo kaj multaj aliaj temoj. S-ino Janosne Vizy, Madach u. 12. H-8900 Zalaegerszeg, Hungario. * * * S-ro Frant Stejskal, frauxlo, 60 j. ministo, Jateni 674, CS-47705 Osek-u-Duchcova, Cxehoslovakio - deziras korespondi tutmonde. * * * Mi estas 53 jara, registrita komercisto, kaj lernas esperanton de du jaroj. Mi volonte konatigxus kun iu hungara e-isto por ekkoni tiun faman landon. Leo Mezencev ul. Sportivnaja 4-9, RUS-620776 Sverdlovsk P-116 (Jekaterinburg), Rusio. * * * Grupo de lernantoj, kiuj lernas esperanton kiel lauxhorara studobjekto en mezlernejo deziras korespondi individue aux grupe kun 15-18 agxaj gejunuloj. Ankaux ilia instruisto sercxas kontaktojn kun geinstruistoj, kiuj instruas e-on en mezlernejo. Skribu al: Mezlernejo Ady Endre, Vasut u. 2, H-5720 Sarkad, Hungario. ************************************************************************* KONKURSO //////// Loka Kongresa Komitato de la sekvajara Internacia Junulara Kongreso en Vraca kun la Literatura sekcio de Bulgara Esperanto- Asocio organizas INTERNACIAN LITERATURAN KONKURSON ================================= pri junulara temo. La verkoj el cxiuj genroj, gxis nun ne publikigitaj, devas atingi la kongresan adreson gxis la 30-a de junio 1993. Sur la koverton menciu: "Por la literatura konkurso". La premioj estos diplomoj kaj libroj, la rezulto estos anoncita dum la kongreso (7-14.08.93). La konkursajxojn sendu al: LKK de IJK, p.k. 26, BG-3000 Vraca, Bulgario ************************************************************************* Antauxkongreso kaj video-konkurso ================================= La antauxkongreso de UK okazos inter la 20-a kaj 23-a de julio en Baroelono. La programon konsistigos pluraj ekskursoj, ekz. al la prestigxa Hispana Esperanto-Muzeo en Sant Paul d'Ordal, al la muzeo Picasso k.a., krome prelegoj de Giordano Moya pri "La homa vivaventuro" kaj "Esperanto en prospektivo" - kaj publika videokonkurso. La video-konkurson povas partopreni iu ajn esperantisto kun VHS- sistema e-lingva filmo. Dauxro: minimume 5, maksimume 15 minutoj. Brancxoj: eduko, scienco, kulturo. Pliaj detaloj estas haveblaj cxe: Barcelona Esperanto-Centro, str. Carreras Candi 34-36, E-08028 Barcelono Hispnnio. el KAE Informilo No. 25. ************************************************************************* Internacia konkurso por lernejanoj 4-a TASKFOLIO POR BAZLERNEJANOJ 1. Finu la verbojn per la sama sufikso signifanta lokon! lern..., mangx..., dorm..., ban..., lud..., logx... (3 poentoj) 2. Konstruu frazon uzante cxiujn donitajn vortojn! la, la, lernado, plej, diligenta, de, estas, grava, gelernantoj, tasko (3 ponetoj) 3. Kompletigu la frazon per konvenaj prepozicioj! ... la amikino mi veturis ... kuracisto ... auxtobuso (3 poentoj) 4. Difinu la vortojn en esperanto: kamparano, kormorano, veterano (3 poentoj) 5. Konstruu almenaux kvar kunmetitajn vortojn per "mangx"! (2 poentoj) 6. Kio estis Zamenhof laux sia profesio? (2 poentoj) 7. En kiu lando kaj urbo okazos la UK en 1993? (2 poentoj) 8. Kompletigu kaj desegnu! .e..a ..e.o (2 poentoj) ONI POVAS IAM AJN ALIGxI AL LA KONKURSO! Regularon vidu en la numero auxgusto (1)-92. La solvojn sendu gxis 25.01.93. al: Altalanos Iskola, Esperanto-grupo, Allomas u. 1. H-3711 Szirmabesenyox, Hungario. ************************************************************************* ANONCOJ /////// La 28-an de majo 1992, en kunveno de la "Amikoj de la Akademio", okazinta en Parizo, la junaesperantisto, s-ano Jorge Camacho Gordon (Kamacxo), rezidanta en Madrido, estis elektita membro de la "Akademio de Esperanto". Ankaux Kultura Asocio de Esperanto el Katalunio kore gratulas lin. * * * La Esperanto-klubo en Nijmegen deziras kontaktojn kun alia e- klubo en Euxropo (por korespondi, ktp). La leteroj estas atendataj cxe: H.v.d. Schaaf, Malvert 32-08, NL-6538 BX Nijmegen, Nederlando. * * * En mia lernejo estas instruata la germana kaj la angla, sed la direktoro rifuzas enkonduki esperanton, asertante ke "neniu en la mondo parolas gin". Dedicxu por ni bonvolu tempon da unu posxtkarto kun e-lingva teksto por pruvi la vivon de nia lingvo! R. Henryk, Gimnazium, Havlickova 13, CS-73701 Cesky Tesin, Cxehoslovakio. * * * Internacia Vendo-Reto SORTIMENTO (IVERS) invitas vin kunlabori, por multe profiti finance kaj morale! Detala priskribo de la projekto, kaj aligxilo riceveblas kontraux 2 IRK-j. Agentejo S0RTIMENTO, Pk. 138, H-6100 Kiskunfelegyhaza, Hungario. ************************************************************************* NI DEZIRAS AGRABLAN KRISTNASK-FESTON AL CxIUJ NIAJ LEGANTOJ. - Kunlaborantoj de EVENTOJ - ************************************************************************* ***************************** SUPLEMENTO ******************************** HISTORIO //////// El miaj rememoroj ================= dauxrigo Cxu mi tedu la leganton per la detala priskribo de mia vojagxo Parizon? Ne, tion mi nevolas fari. Suficxu diri nur, ke dumvoje mi vizitis la maljunan samideanon S-ro E. Meier, en Munchen; tio estis la unua okazo, kiam mi parolis kun esperantisto nekonanta la hungaran lingvon. Tamen pri unu epizodo mi raportas. Kiam ni forlasis la lastan germanan urbon, Deutsch-Avricourt, kaj nia vagonaro enigxis en Francujon, en la unuan Francan urbon, Igney-Avricourt, tie mi malagrable spertis la konsekvencojn de mia nekono de la franca lingvo. Estis posttagmeze, kiam ni alvenis en la jxus nomitan francan limurbon, kaj tie ni devis atendi pli ol unu horon gxis la reforiro. Tiun tempon mi intencis profiti por tagmangxo; mi mendis do nutrajxojn en la stacidoma restoracio - en lingvo germana (tiam mi ankoraux ne parolis france). Sed ho ve! neniu komprenis min! oni ne alportis mangxajxojn... Kun patra doloro mi rigardis miajn malgrandajn infanojn, kiuj jam komencis plendi pri malsato. Mi denove mendis ion por mangxi - denove germane - parolante pri la infanoj, kiuj jam de longa tempo ne vidis konvenajn nutrajxojn, - vane! oni ne komprenis, ne komprenis. Tiam, kun edza doloro, maldolcxe mi turnis min al mia edzino, nerve plendante, en lingvo hungara: - Belacxa afero, gxis Parizo ni ne mangxos, je diablo! Kaj jen, nun sinjorino el la servopersonaro de la restoracio, gxentile demandis min germane: - Kiun lingvon vi parolas, gesinjoroj? - La hungaran; ni estas hungaroj, kaj ni vojagxas Parizon. - Do vi ne estas germanoj? - Ne, sinjorino, kaj... - Ho, tiuj cxarmaj infanoj, kredeble ili estas lacaj kaj malsataj; oni tuj servos al vi; gesinjoroj. Kaj, ho miraklo! tiam kelnero, servisto, kasisto, cxiuj, cxiuj komprenis germane... cxar ili jam sciis, ke ni ja ne estas germanoj... En Parizo, S-ro Fruictier atendis nin en la stacidomo kaj li servoprete kondukis nin en nian provizoran, kaj la morgauxan tagon en nian definitivan logxejon. Tuj la unuan tagon de mia estado en Parizo S-ro Fruictier prezentis min al S-ro Th. Cart. Ne estas necese, - cxu ne vere, kara leganto? - ke mi pli detale raportu al vi, kiu estas S-ro Cart; vi ja konas lin, cxiu konas lin. Lia nomo estos markita per oraj literoj sur cxiu pagxo de la historio de Esperanto, kaj mi tute ne troas dirante, ke sen li ecx ne estas certe, cxu Esperanto vivus hodiaux. Por plilargxigi vian konon pri li, mi aldonos nur, ke mi ne nur respektas, ne nur admiras tiun modelecan viron, sed mi vere amas lin, kaj mi estas fiera, sciante, ke tiu amo estas adresita al plenmerita homo. Post kelktaga ripozo ni (S-ro Fruictier kaj mi) komencis labori. Ni priparolis detale la fondotan Presejon, faris planon, luis ejon (33, rue Lac'ep†de) kaj mendis cxion necesan. Mi parolis cxiam esperante (devige!), cxie, en literfandejo, en masxinfabriko, en inkajxfarejo, en papermagazeno, cxe konstruistoj, cxe masonistoj, cxe lignajxistoj cxe vitristoj, cxe cxifonistoj, ktp. ktp propagandante tiamaniere nian lingvon cxie. Post kelkaj semajnoj la presejo estis funkciopreta, kaj la oktobra numero 1904 estis jam presita en gxi. (La antauxan numeron, por ne tro malfruigi gxin, pro la manko de presejo oni presis en C'eret, sub la gvidado de nia fervora, bedauxrinde jam mortinta samideano Paul Berthelot.) Krom la necesaj litertipoj kaj kompostmaterialoj, kune kun la specialaj supersignitaj literoj esperantaj, la presejo konsistis el unu granda presmasxino unu malgranda platpresila masxino unu "Linotype" kompostmasxino, unu motoro kun la bezonaj transmisioj, kaj en la papermagazeno unu granda papertrancxmassxino. Ses cxambrojn okupis la Societo, el kiuj unu - la kompostejo - sur la strata fronto; en tiu cxi ni akceptis la klientojn kaj samideanojn, el kiuj kelkaj entuziasmuloj konsideris nian esperantan entreprenejon kvazaux gxi estus la "oka mirindajxo de la mondo". Post la oficiala deklaracio pri la fondo de la "Presa Esperantista Societo", farita per fondodokumento antaux notario, la Societo faris sian unuan gxeneralan kunvenon en kiu oni elektis la estraron: prezidanto: S-ro Th. Cart; delegito: S-ro Paul Fruictier; sekretario: S-ro William Mann; teknika direktoro: mi. Poste, oni elektis ankoraux unu delegiton: S-ron Ch. Verax, kaj, post la finigxo de la dejxorado de S-ro Mann, F-ino Cecile Royer farigxis sekretariino. En Parizo mi pasigis dek jarojn. Dum tiuj dek jaroj mi vivis en vera atmosfero esperantista. Mi estis cxiam inter esperantistoj kaj mi parolis cxiam esperante. Esperanto bone servis min, kaj mi klopodis servi Esperanton. Cxu mi sukcesis? tion jugxi ne estas mia afero. "Rememorojn" skribi el tiu dekjara epoko estus certe malfacile, ecx sensence. Kiajn rememorojn povus skribi, ekzemple oficisto, kiu cxiutage en sia oficejo faras sian servon. Tio ja estus tasko ne plenumebla. Miaj personaj aferoj ja neniun interesus, - ne vere?... Mi do cxesigas la dauxrigon de miaj Rememoroj; tamen, por fari plenan laboron, mi raportos en la sekvantaj linioj pri kelkaj okazintajxoj min koncernantaj rilate al Esperanto. * * * La gxenerala kunvenado de la parizaj samideanoj okazis tiutempe en la Sorbonne. Tiujn kunvenojn la Pariza Grupo Esperantista arangxis cxiuvendrede. Tie mi konatigxis kun multaj famaj esperantistoj, inter kiu mi sentis min kvazaux hejme. La sama Grupo arangxis ankaux, la 12-an de cxiu monato, komunan vespermangxon, kie oni vere amike ecx familie amuzigxis: oni ne nur "vespermangxis", sed distrigxis per seriozaj kaj amuzaj interparoloj, ideosxangxoj kaj ludoj. Precipe per ludoj. Oni teel kore ridis pro la humoraj turnoj de tiuj cxarmaj ludoj!... Ho, belaj tempoj! kien vi malaperis!... En la unuaj monatoj de mia estado en Parizo mi konatigxis kun mia samlandano S-ro V. Polg'ar, tipografo, kiu tuj farigxis esperantisto, kaj laboristo en la Presa Esperantista Societo. - Post kelkaj jaroj li acxetis la presejon, li ankaux hodiaux estas gxia posedanto; la societo restigis al si la eldonejon kaj la librejon. Unu jaron poste, mi konatigxis kun lia frato, S-ro J. Polgar, ankaux kiu farigxis esperantisto. Li estas la auxtoro de la bona esperanta kurslibro por Hungaroj, kiu estas cxiam tre sxatata en Budapest. La unua Universala Kongreso de Esperanto (Boulogne- sur-Mer, 1905) starigis la Lingvan Komitaton. Mi havis la grandan honoron esti elektita por gxi membro; kaj kiam la esperantista Akademio estis starigita, je la okazo de gxia elektigo oni elektis ankaux min akademiano. S-ro Fruictier kaj Verax, post kelkaj jaroj (mi pensas, en 1907) forlasis la presejon; ilian oficon okupis S-ro Warnier, la patro de nia konata samideano. Li estis bona fakano, sed bedauxrinde li ne estis esprantisto! Lia estreco ne dauxris longe, cxar tiam okazis, ke S-ro V. Polgcxr acxetis la presejon. Je tiu okazo "Lingvo Internacia" eniris en la manojn de S-ro Th. Cart. Li prenis sur sin la redaktadon, kaj, per sia aferamo, talento kaj energio li levis gxin sur tre altan nivelon. Nesprimebla domagxo estas, ke la mondmilito devigis cxesigi gxian eliradon. * * * Kaj nun, kara leganto, pardonu al mi, se mi iom nemodeste parolos pri mia literatura agado! mi sentas, ke mi devas paroli pri gxi. Kiel kunlaboranto de "Lingvo Internacia", mi verkis multajn artikolojn, literaturajn kaj lingvajn. En 1909, mi prenis sur min la redaktadon de "Juna Esperantisto"; ankaux tiu cxi cxesis kauxze de la milito. Cetere mi skribis artikolojn ankaux por aliaj gazetoj esperantistaj kaj verkis aux tradukis ankaux memstarajn librojn, el kiuj mi notas tie cxi: "Mallumajxoj" (trad.), "Libro de l' Humorajxo" (nova eldono), "La Kalendaro" (orig.), "Fundamento de Espranto" (traduko por Hungaroj) - mi aldonas al ili ankaux la hungarigon de la tiel nomata "Cxefeca Sxlosilo". Per unu el miaj verkoj, "Regno de l' Homoj", mi sukcesis gajni la unuan premion de la Zamenhofa literatura konkurso dum la Barcelona Kongreso en la jaro 1909. En aliaj literaturaj konkursoj mi partoprenis kiel prezidanto aux membro de la jugxantaro. Sur la kampo de la propagando mi ne atingis multan sukceson. Al propagando mi ne tauxgis kaj ne tauxgas; vere mi povus kalkuli per miaj manfingroj la personojn, kiujn mi esperantistigis - krom miaj infanoj. Cxar. kompreneble, ankaux la infanoj de esperantisto devas esti esperantistoj; cxu ne vere? Kaj pardonu al mi tiun malgrandan patran vantecon kara leganto, kaj permesu al mi diri ke unu el miaj filoj, Pauxlo, en sia 15-jara agxo, gajnis 100 frankan premion en la pariza Michelin'a Konkurso por la junuloj. (Hodiaux li estas la teknika arangxanto de la "Literatura Mondo".) Kun sxveligxinta koro mi atendis, en la jaro 1914, la Parizan Kongreson' Malrapidege pasis la tempo, kaj kun granda malpacienco mi kalkulis la monatojn, la semajnojn, fine la tagojn gxis auxgusto, kiam la fama mondkongreso, la krono de cxiuj kongresoj, estis malfermota. Per miaj spiritaj okuloj mi jam vidis la dolcxe ridetantan Angxelon de l'paco, blanke vestitan, radiantan, kun brilanta stelo, kun sankta oleobrancxeto. Kaj la atendita tago fine alvenis ... gxi alvenis ... kaj mia vizio disfalis ... la Angxelo ploris ... lia blanka vestajxo sangmakuligxis, lia stelo estingigxis kaj monstroj neniigis la oleobrancxeton ... ho, teruro ... teruro! * * * Venis la mondmilito, honto de l' homaro. * * * Kvin jarojn mi pasigis en malliberejo, kune kun mia familio! Kiam la milito eksplodis, la franca registraro alvokis cxiujn Germanojn, Auxstrojn kaj Hungarojn logxantajn en Francujo, ke ili tuj prezentu sin al speciala magistrato por esti internigita por la dauxro de milito. Tiamaniere ankaux mi devis min submeti al tiu cxi malgxoja sorto, kaj oni forportis min; kune kun mia familio, en la urbeton Argenton-sur-Creuse, kaj de tie, post kelkaj monatoj, en Chateauroux, fine, en 1916, en Gu'erande. Mi ne volas tedi la leganton per la priskribo de la mizeroj suferitaj de ni en la malliberejo; suficxu diri nur, ke krom tiu malliberigo, oni konfiskis tutan nian havajxon, kaj ne nur la monvalorantajn objektojn, kiel mebloj, litilaro, vestajxoj, biblioteko k.t.p., sed ankaux la senvalorajxojn tre karajn al mi: la familiajn relikvojn, portretojn, skribajxojn, dokumentojn... cxion, cxion! lasante al ni nur la vestojn, kiujn ni portis sur nia korpo. Do, mi ne havas plu gazetojn, librojn, neniun esperantajxon; mi ne havas ekzemplerojn ecx el miaj propraj verkoj!... En Chateauroux, komence, estis permesite eliri el la malliberejo por kelkaj horoj je certaj kondicxoj. Tie mi konatigxis kun S-ro L. Moreau, delegito de l' Universala Esperanto Asocio en tiu urbo, kaj kun lia familio. Li estis tre afabla, amika al mi, ofte li invitis nin tagmangxi cxe li, kaj li sincere penis pli mildigi niam malfelicxon. Tiam mi denove spertis, ke Esperanto ne estas nur lingvo; gxi estas io alia... Mia karega amiko, S-ro Th. Cart, sentigis al mi ofte la noblecon de sia koro. Li, kvankam nericxa, helpis nin ne nur mone, sed ankaux alimaniere. Ecx vestajxojn li sendis por ni, kio estis neesprimeble valora donaco en tiu mizero. Ankaux S-ro Frechas, la redaktoro de "Le Monde Esperantiste", kaj la jam mortinta S-ro Hodler, tiam redaktoro de la svislanda "Esperanto", helpis nin mone. Por tiuj du gazetoj mi ecx sukcesis sendi artikolojn el la malliberejo - kompreneble ne pri la malliberejo!!! Estas preskaux nekredeble, ke inter la malliberuloj de nia ejo inter mil personoj proksimume ne trovigis ecx unu esperantisto! Nur inter la soldatoj gardantaj la ejon mi trovis du samideanojn... ili konsideris nin de "malamikoj" tuj amikoj kaj ili faris en nia intereso kion ili povis ... Ja. Esperanto ne estas nur lingvo; gxi estas io alia... Mi jam diris, ke sur la kampo de la propagando mi neniam atingis grandan sukceson. Tamen, mi provis fari kurson en la malliberejo, mi havis dekon da lernantoj, sed bedauxrinde nur unu persono el ili farigxis serioza esperantisto. S-ro Fr. Pusztai, kiu estas hodiaux politeknikano en Budapest. Tiu energia junulo estas vera esperantisto, kaj li rajtigas esperi, ke en la estonteco li ludos gravan rolon en nia nobla afero. * * * En junio 1919 nia mallibereco finigxis: oni transportis nin en Budapesxton. En malsana stato mi alvenis en la cxefurbon de mia malgrandigita patrujo, sed malgraux tio mi ne forgesis pri Esperanto kvankam - mi konfesas - la teruraj travivitajxoj multe malakrigis mian cxiuspecan energion kaj volon. Tie cxi mi baldaux konatigxis kun la plej famaj hungaraj samideanoj; sed bedauxrinde, mi ne povas tiel partopreni en la komuna vivo esperantista kiel mi volus, cxar, kauxze de la nunaj logxmizeroj, ni devas logxi ekster la urbo, kaj la komunikigxo estas tre malfacila. Tamen, por montri vivosignon, mi verkis detalan esperantan lernolibron por hungaroj, kiun eldonis la firmo "Kultura". Kaj nun, kiel vi scias, kara leganto, laux mia modesta povo mi partoprenas en la redaktado de la "Literatura Mondo"; mia unua laboro por gxi estas tiu cxi artikolo pri miaj rememoroj, kiu jen estas finita. Pauxlo de Lengyel ************************************************************************* ************************************************************************* EVENTOJ, eszperanto nyelvu informacios lap. Nyt. sz. B/TSZL/85/1991. ISSN 01215-959 X. A kiado es szerkesztoseg cime: H-1675 Budapest, pf. 87. Tel: 1228258 Megjelenik kethetente. Kezbesiti a HELIR. Keszult az M & M nyomdaban. H-1161 Budapest, Bercsenyi u. 10. EVENTOJ, dusemajna gazeto pri la esperanto-movado. Eldonas Kultura Esperanto-Asocio kaj LINGVO-Studio, Budapest Respondeca eldonanto kaj cxefredaktoro Laszlo Szilvasi La redakcio ne nepre konsentas pri la enhavo de unuopaj artikoloj kaj ne respondecas pri anonc-enhavoj. ************************************************************************* La kompiladon de reta versio prizorgis: Szilvasi Laszlo kaj Kristaly Tibor