Elektrofaka klariga terminaro
en Esperanto

 

Antaŭparolo

 

         Dum la kompilado de ĉi tiu klariga terminaro mi klopodis uzi tiujn esprimojn, kiuj estas jam disvaste uzataj en la elektronika fako. La klarigoj ne ĉiam kongruas kun la Plena Vortaro, ĉar ĉi tie la klarigoj rilatas speciale al la elektroniko. Ekz. la vorto amplitudo povas esprimi ankaŭ mekanikan alternancon, tiel en PV oni povas legi ĝeneralan klarigon, uzeblan kaj por la mekaniko, kaj por la elektroniko.

Ankaŭ en la naciaj lingvoj ekzistas fakĵargonoj, MALLONGIGOJ, por ŝpari la tempon ĉefe en la parolado, kiam oni volas esprimi ion fakspecialaĵon. Tiel ankaŭ en esperanto oni havas rajton uzi tiajn esprimojn.


Titolvorto

Priskribo

Alia esprimo, MALLONGIGO, 

fakĵargono

A

A-tipa amplif(ik)atoro

Tia amplifatoro, kies elira signalo kopias la formon de la enira signalo. La kurento fluas dum la tuta periodo. Plejofte estas uzata por amplifiloj sonfrekvencaj. Ĝia rendimento estas malgranda.

 

 

AB-tipa amplif(ik)atoro

Tia amplifatoro, kies elira kurento fluas dum pli ol duona tempo de periodo, tial la formofiereco ne estas preciza. Ĝi ne ŝarĝas la antaŭan blokon (ŝtupon) kaj ties rendimento estas malgranda.

 

 

absorba ondomezurilo

Ilo por mezuri la radiofrekvencojn, kiu konsistas el bobeno kaj kondensilo, havanta kuplon lozan kun la mezurenda oscikvito.

 

 

absorbo

Estas tiu fizika fenomeno, kiam la energio (en elektro ekz. la kurento) transformiĝas al alia energio. Ekzemple la radioj, en la jonosfero parte, kliniĝas, parte absorbiĝas kaj  transformiĝas al varmo.

 

 

adapta ŝtupo

Cirkvitero alĝustiga.

 

 

adapta peco

Peco por konekti antenon al la antenokablo.

 

 

adapta transformilo

Alĝustigas impedancon al  la eniro aŭ eliro de cirkvito. 

 

baluno

adaptilo

Konsistero, kiu alĝustigas unu al la alia du cirkvitajn ŝtupojn.

 

 

adaptoro

Helpilo kupli  du diverssistemajn aparatojn.

 

 

adicia cirkvito

Tiu cirkvito diĝita, kiu adicias la duumajn (binarajn) impulsojn seriajn aŭ paralelajn signal-kombinojn.

 

adicilo

adicitoro

Tiu cirkvito per operacia amplifatoro, kiu adicias tiujn tensiojn, kiuj estas konektitaj al ties enirejoj.  La elira tensio de la cirkvito adicitoro, lineare proporcias kun la algebra sumo de tiuj tensioj, kiuj estas ĉe la (ajn-nombraj) enirejoj.

 

 

admitanco

Grandeco egala al kvociento de la intenso de kurento trafluanta cirkviton per la interklema tensio (= inverso de la impedanco), simbolo: Y. Y = G +jB.    [simenso]

 

 

aerbreĉo

Tiu spaco, kiu estas en nekontinua ferkerno, por malgrandigi la induktan valoron aŭ la kuplon inter du bobenoj.

 

aerofendo

aerkerno

Senferkerno. Bobeno  ne havas ferkernon.

 

 

agord(ad)o

Tiu agado, per kiu oni variigas la valoron de konsistero, determinanta la funkcioreĝimon.

 

akomodo

agordbobeno

Tiu bobeno, kies indukton variige oni povas ŝanĝi la resonan frekvencon de la oscila cirkvito.

 

 

agordilo

(PV: Ilo por agordi instrumenton.)

 

 

akcela anodo

Tiu elektrodo en elektronika tubo, kiu akceligas la movon de la flugantaj elektronoj.

 

 

akcela relajso

Tiu relajso, kiu po paŝo altigas la bornotension de eletra motoro (ekz.  en lokomotivo).

 

 

akcelita kontaktilo

Speciala kontaktilo, kies mekanika konstrukcio certigas pli rapidan transŝalton, ol tiu de la normalaj kontaktiloj.

 

 

akceptoro

Fremda atomo, eniĝinta en duonkonduktanton, kiu akceptas la alvenantajn elektronojn, tiel havas gravan rolon por la kreado de kondukto.

 

 

akomodo

Kiam oni serĉas radioelsendon en la radioaparato, tiu akomodas (ĝustigas) la ricevilon al la frekvenco portanta de sendatoro. La homoj simile agadas kiam serĉas televidilan dissendon. Teknike oni agordas oscikviton, variige aŭ la kapaciton, aŭ la indukton.

 

 

akordumo

Eco de iu nova sendosistemo en la radio ka TV-tekniko, kiu ebligas la ricevadon de la nova, pli evoluinta tekniko per la malnovsistema aparato, memkompreneble per la parametroj de la malnova   sistemo.

Diversaj konsisteroj, aparatoj povas funkcii kune, aŭ tiuj povas anstataŭigi unu la alian.

 

kompatibileco

aktiva filtrilo

Tia filtrilo, kiu enhavas aktivan  (amplifan) konsisteron. Estas uzata plejofte en la sonfrekvencaj cirkvitoj per amplifilo  analoga integrita cirkvito (IC).

 

 

aktiva kontaktilo

Tiu kontaktilo de relajso, kiu en la vico de kontaktiloj en cirkvito, apartenantaj al diversaj aliaj relajsoj, laste fermas    unue malfermas  la cirkviton.

 

 

akuero

Unu akumulatorĉelo.

 

 

akumulilo

Tiu kurentofonto, en kiu  estas konservita (ŝargita) elektroenergio en kemia formo.

(PV: Aparato por amasigi provizon de elektro kaj ĝin redoni laŭvole.)

 

akumulatoro

akuo

akustika lenso

En kapaŭskultilo fokusigas la sonon al decida punkto.

 

 

akustika rekuplo

Se de la elirejo de amplifilo estiĝas pozitiva rekuplado al sia enirejo, la amplifilo ekscitiĝas. Rekuplo povas esti ne nur elektre, sed akustike de la laŭtparolilo al la mikrofono. Ĉi tiu fenomeno povas okazi inter radia dissendilo kaj ricevilo.

 

 

akuŝargilo

Cirkvito, per kiu oni povas ŝargi (kolekti) elektran energion en akumulilo.

 

 

akvoelektrolizo

Elektrokemia procezo, per kiu oni povas disiigo la akvon al hidrogeno kaj oksigeno.

 

 

alterna kurento

Oni parolas pri alterna kurento, kiam la ŝargoportantoj movas alterne al ambaŭ direktoj.

(PV:  Kurento karakterizata per rapida sinsekvo de pozitivaj kaj negativaj alternancoj, dum kiuj la kurento trafluas tien kaj reen.)

 

ambaŭdirekta kurento

alternanco

Duonperiodo de iu regule sinsekva alterna signalo.

(PV: Duonperiodo de alterna fenomeno.)

 

 

alternatoro

Mekanika kurentofonto, produktanta alternan kurenton.

 

 

alterna tensio

Tiu tensio, kiun la fluanta kurento alterna estigas sur la  rezistanco de cirkvito. Tiu tensio, kiun la rotacia kurentofonto (generatoro) polusŝanĝe generas.

 

 

alternkurenta rezistanco

Tiu rezistanco, kiun montras la konsistero nur kontraŭ alterna kurento. La alterna rezistanco estas nomata simple  reaktanco, kiu povas esti, kaj kapacita, kaj indukta. La reaktanco dependas de la frekvenco.

 

reaktanco

altfidela

Kvalite preciza. La funkciado de cirkvito/aparato estas tre stabila, tenante la difinitajn valorojn.

 

 

altfrekvenco

Tiuj frekvencoj, kiuj apartenas al intervalo, kiu estas post la  105Hz (pli grandaj ol la ultrasonfrekvencoj). El radiodissenda vidpunkto altfrekvenco estas tiuj inter la 3 – 30 MHz.  Grava propreco de tiuj frekvencoj, ke respeguliĝas de sur la jonosfero.

 

 

altirdaŭro

Tiu tempo, kiu estas bezonata por funkciigi relajson el bazo ĝis ekscita (firmtena) pozicio.

 

 

altpasa filtrilo

Tiu filtrilo, kiu traigas signalojn nur super decida frekvenco. La malpli altajn frekvencojn tio amortizas forte, do ne traigas. Konsistas el kondensilo(j) kaj bobeno(j), eble tio havas ankaŭ rezistilo(j)n.

 

 

amatoro

Ulo, kiu faras radiodissend-ricevon ŝatokupe.

 

radioamatoro

amortizi

Mildigi elektran signalon. Estas kontraŭefiko al la amplifo. Ĝia mezurunuo estas la decibelo (dB). 

(PV:  Malpligrandigi la sinsekvajn oscilojn de vibrado.)

 

 

amortizilo

Konsisteraro el pasivaj elementoj por mildigi ekz.   la sentivecon de mezuriloj, por eviti la generon de riceviloj kaj amplifatoroj. Plejofte estas farita el rezistiloj, atente pri la enira kaj elira impedancoj.

 

 

ampermetro

Instrumento, per kiu oni povas mezuri la intensonivelon de la kurento.  (PV:  Aparato por mezuri la intensecon de kurento.)

 

ampermezurilo

ampero

Baza mezurunuo de la kurent-intenso en la internacia sistemo de mezurunuoj (SI); simb.: A. Difino: Unu ampero estas la kurento kiu produktas magnetan forton de 2x10-7 N metre inter du paralelaj senfinaj konduktantoj de neglektebla kversekcio je distanco de unu metro.

(PV: Mezurunuo de intenseco de elektra fluo:  unu ampero estas la intenseco de fluo, kiu transportas unu kulombon dum unu sekundo.)

 

 

ampervolvo

Grava dateno de relajso, kiu esprimas la bezonan kurentointenson po volvo, por ekfunkciigi aŭ malfunkciigi tiun. La minimuma valoro estas tiu kurentointenso, kiu estas minumume bezonata por la ekfunkciigo, kaj la maksimuma valoro esta tiu kurentointenso, ĝis kiom devas malintensigi la kurenton por la malfunkciigo de relajso.

 

 

amplif(ik)ad regulilo

Plej ofte uzata estas la reostato.

 

 

amplif(ik)a koeficiento

Propreco de aktiva konsistero, kiu determinas la kapablecon por amplifi elektrajn signalojn.

 

betao

amplif(ik)atoro

Cirkvito, kiu havas aktiva(j)n konsistero(j)n por pligrandigi amplitudon de tensio aŭ kurento. 

(PV: Aparato por pligrandigi la amplitudon de elektraj osciloj kaj kiujn oni ĝenerale ricevas kun tre malforta intenseco:

ekzistas altfrekvencaj, malaltfrekvencaj, magnetaj, rezistancaj kaj transformatoraj amplifikatoroj.)

 

 

amplif(ik)i

(PV:  Plifortigi elektrajn oscilojn.)

 

 

amplif(ik)o

Efiko, per kiu oni grandigas la intenson de la tensio aŭ kurento.

 

 

amplifilo

Aktiva konsistero, kiu havas proprecon amplifan. Ekz.  la transistoro, la plej multaj elektronikaj tuboj.

 

 

amplitudo

Maksimuma valoro mezurata inter la du polusoj de la alterna kurento aŭ tensio. (PV:  Maksimuma valoro de unu alterna grando ĉe ĉiu alternanco.)

 

 

amplitudo-modulado

Tiu proceso, per kiu oni variigas la amplitudograndecon de elektra signalo. Estas uzate ĉe la radiodisendado.

 

 

ampolo

Lumigilo, en kiu estas bruligata metalfadeno (filamento). Tiun konsisteron inventis  T.A. Edison. 

(PV: Elektra lampo.)

 

 

analoga

La diversajn karakterizojn daŭre detekta aŭ variiga maniero. Daŭre variiĝa signalo. Ĝia inverso estas la diĝita, kiu reprezentas konkretajn numerojn.

(PV:  Simila, laŭ kelkaj rilatoj, al alia afero de malsama speco; parte simila: la flugiloj de vesperto estas organo analoga, sed ne simila, je la flugiloj de birdo.)

 

 

analog-diĝita transformilo

El analoga signalo faras diĝitan signalon. La eniran signalon la AD transformilo modelas po tempe kaj ties grandecon reprezentas per numeroj.

 

AD transformilo

analoga amplifilo

Cirkvito, kiu povas amplifi analogajn elektrajn signalojn.

 

 

analoga cirkvito

Tiu cirkvito, kiu prilaboras daŭre ŝanĝantajn elektrajn signalojn. Kontraŭa maniero estas la diĝita elektroniko.

 

 

anjono

Jono kun negativa ŝargo.

 

 

angula levumilo

Mekanika parto de relajso, sur kio baskulas la vekto, tiel movige la kontaktilojn.

 

 

ankro

Relajsa konsistero mekanika, kiu movas al la ferkerno dum la ekscito pro la magneta kampoforto. Al ĉi tiu konsistero estas ligitaj la kontaktiloj movantaj.

 

 

anodo

Pozitiva elektrodo de la elektraj konsisteroj.

(PV: Pozitiva elektrodo de pilo.)

 

 

anstataŭiga cirkvito

Estas kapabla modeligi (imiti) la funkciadon de la praktika cirkvito.

 

modelcorkvito, provcirkvito

modelo

antaŭsigo

(+), (–)

 

Diru: (+)  plus

          (–) minus

antenbobeno

Bobeno, kiu apartenas al tiu resonilo, kiun oni agorde povas akomodi la altfrekvencan cirkviton al la ĝusta frekvenco, apartenanta al la sendata aŭ ricevata ondolongo.

 

 

antengajn(ec)o

Kvociento de la disradiita kaj la enkondukita puvumoj.

 

 

antenkurento

Tiu kurento, kiu fluas de la finamplifatoro al la anteno.

 

 

anteno

Kondukto por disradiadi aŭ kaptadi la elektromagnetajn ondojn. Estas uzata ekz.  ĉe la radia, televidila kaj  poŝtelefona tekniko.

(PV:  Konduko, plej ofte el drato, por disradiadi la ondojn de radioelektra sendstacio aŭ por kapti la ondojn de aliaj radiostacioj.)

 

 

antenoalĝustigo

Anteno tiam funkcias en harmonio kun la nutrokablo, se la sistemo estas en resonado. Tiun oni povas atingi tiel, ke la reaktancon forigas ĉe la konektopunkto. Se la reaktanco estas indukta, tiam oni konektas  kondensilon sur la nutrokablon, kaj se tiu estas kapacita, tiam estas enmuntita  bobeno serie kun la kablo. En resono restas nur la radia rezistanco, kiu ne certe egalas kun tiu de la nutrokablo, tial devas uzi transformilon por eviti la starantajn ondojn.

 

 

antenoimpedanco

Ĉiu anteno ĉe la konekta punkto havas impedancon dependantan de la frekvenco. Tiu impedanco konsistas el du partoj:   el radia rezistanco kaj el kapacita aŭ indukta reaktancio. La anteno tiam resonas, se la reaktanco estas nulo kaj la impedanco egalas kun la radia rezistanco.

 

 

antenopolarigo

La polarigon de anteno determinas la fortolinioj de la elektromagnetaj ondoj. La polarigo povas esti lineara, aŭ rondforma. La lineara povas esti plejofte vertikala, aŭ horizontala. Sed estas konata la interpolara, kiu estas inter la vertikala kaj la horizontala polaroj. Grava estas la polarigo (direkto) de la disradiilo (anteno), ĉar la fortokampo paralelas kun tio. Do. la vertikala anteno estas vertikale polarigita, la horizontala drat-, aŭ stango-anteno estas horizontale polarigita. La inversa polarigado inter la sendilo kaj la ricevilo povas okazigi  30 dB amortizon (gajnoperdon). Ankaŭ la disvastiĝo dependas de la polarigo. La vertikale polarigita anteno estas pliefika por la ondoj surfacaj, kaj la horizontale estas pli efika por la spacondoj.

 

 

anteno-terkonekto

Estas antenoj, kiuj povas funkcii nur kun terkonekto bonkvalita. Estas aliaj por kies funkciado ne estas bezonata. Ĝenerale por la simetriaj antenoj oni ne uzas terkonekton. La bonkvalita terkonekto por rekta kurento ne estas konvena por altfrekvencoj. Ekz.  trolonga terkonektilo ne efikas.

 

 

aparato

Kompleksa cirkvitaro por konkreta celo.

(PV:  Kunaĵo de objektoj aŭ instrumentoj servanta por plenumi ion: telegrafa aparato, aŭtomata disdona aparato.)

 

 

apartiga reljunto

Speciala relligilo, kiu elektre disigas du relcirkvitojn.

 

 

apiko

Esprimas en ecaro, ke kiel intense grandiĝas aŭ malgrandĝas ia karakterizo de elektrosignalo de konsistero.

(PV: /apiki/  Krute vertikala.)

 

 

apogita relajso

Relajsoparo, kiuj estas kunligitaj mekanike. La mekanismo certigas plu la aktivan pozicion po relajso alterne post la elŝalto de kurento.

 

 

aretacio

Kvalito, kiu montras la stabilecon de mekanika konsistero en ripoza stato. Ekz. kontaktilo de ŝaltilo, relajso, senzoro ktp.

 

 

arbocirkvito

Cirkvitoreto konsistanta el konektiloj de relajsoj. Tiu cirkvito havas unu enirejon kaj plurajn elirejojn. La tuta cirkvito enhavanta  „n” relajson povas havi 2n elirejon. El inter la elirejoj ĉiam nur unu povas konektiĝi al la enirejo en difinita relajsofunkcia kombino.

 

 

arko

Daŭra elektra sparko, ekz.  ĉe veldado inter la elektrodo kaj la veldata objekto.

(PV:  Luma arko formiĝanta inter du apartigitaj karbaj polusoj.)

 

 

armaturo

Tiu bobeno de la generatoro, kiu donas elektran energion, en ku indukiĝas tensio.

(PV: Fera peco, kiu fermas la magnetan cirkviton.)

 

induktato

ASCII

American Standard Code for Information Interchange, t.e. «Usona norma kodo por informinterŝanĝo»): sepbita kodo por prezenti tekstajn datumojn, oficialigita en 1963, disponebla en la pliopo de la nunaj komputiloj.

 

askio

atomo

Plej malgranda materiero, ne videbla per okuloj sen helpilo. La atomo konsistanta el kerno ĉirkaŭata de elektronoj. Mem la kerno konsistas el protonoj kaj neŭtronoj.

(PV:  Plej malgrandega materio konsistanta el  pluraj elektronoj turniĝanzaj ĉirkaŭ unu protono.)

 

 

aŭskultilo

Eta laŭtparolilo, kies sonon oni povas aŭdi nur tiun tenate sur la orelo(j).

 

 

aŭtenti(ki)go

Alĝustigo de instrumento por mezuri precizan valoron.

 

 

aŭtomata frekvencoteno

En cirkvito estas aŭtomate agorda tiu konsistero , kiu determinas la frekvencon.

 

AFT

aŭtomata regado de amplif(ik)ado

Cirkvita maniero alĝustigi la amplifadon por la enireja signalintenso. Ĝi estas uzata ĉefe en ricevatoroj pro la ne stabila antenosignalo.

 

ARA

aŭtomato

Maŝino, instalaĵo ktp., kiuj funkcias sen homa manipulado.

(PV:  Aparato, kiu funkcias per mekanismo sen bezono de homa direktado.)

 

 

aŭtotransformilo

Dratŝpara transformilo, en kiu la bobenoj primera kaj  sekundara parte estas sama. Tiu tipa transformilo ne certigas disigon galvanan inter la primera kaj la sekundara cirkvitoflankoj.

 

ŝpartransformilo

 

 

 

 

 

 

B

bakelito

Artefarita materio, izolanta substanco, konsistanta ĉefe el karbolo kaj formolo, tre ofte uzata en la elektrotekniko.

(PV:  Izolanta substanco konsistanta ĉefe el karbolo kaj formolo, tre ofte uzata en elektro kaj radio.)

 

 

bakelitplato

Platforma objekto el bakelito.

 

 

bakvard-diodo

Speciala tuneldiodo, en kiu la tn.  „Esaki-kurento” estas tiom malintensa, ke ĝia karakterizo ne havas malsupreniĝan parton. Pro tio en la malfermdirekta reĝimo ĝis iom da tensionivelo ne fluas kurento. Sed en malfermdirekta reĝimo pro la zener-efiko jam tre malaltaj tensioj povas flui tre intensa kurento. Tial la bakvard-diodo havas inversan karakterizon rilate al la normaldiodo.

 

inversa diodo

balanc-modulatoro

Simila estas al la ring-modulatoro, sed ĉi tie oni povas reguli, fari balancon per reostato, la frekvencon de la elira signalo ĉu tio estu la  sumo aŭ la diferenco de la eniraj frekvencoj.

 

 

balun-tranformatoro

Larĝbenda,  impedanca kaj simetriatransformilo. Koeficiento de la impedanco-transformado estas  4 : 1.

 

baluno

bananŝtopilo

Kontaktilo sur la fino de mezurilfadeno.

 

ŝtopilo

barbobeno

Limitas la intenson de la frekvencohavaj kaj impulsoformaj kurentoj. Kontraŭ la rekta kurento ĝi havas malgrandan, oman reziston. Estas fabrikata por sonfrekvencaj kaj por radiofrekvencaj alternaj kurentoj. Por radiofrekvenco estas uzata aerkerna bobeno, kaj por la sonfrekvenco ferkernohava. L plej efika por barboneno estas la toroidtipa.

 

 

bartensio

Povas esti minimuma aŭ maksimuma, kiun valoron la tensio ne povas trapasi.

 

stabiligita tensio,

soljlotensio

bartransformilo

Alĝustigas impedancon en  malaltfrekvenca intervalo, samtempe limite la ĵamon de la altfrekvencaj aŭ impulsaj influoj.

 

 

basa tensio

 

 

baskulŝaltilo

Tia ŝaltilo, inter kies pozicioj la transiro okazas abrupte.

 

 

baskultensio

Tiom da  tensiointenso, ĉe kiom la tiristoro, triako, dinistoro, diako enŝaltiĝas.

 

 

baterio

Kurentofonto, havanta pli ol unu piloĉelojn.

(PV: Grupo de elektraj piloj)

 

 

baŭdo

Informtransiga rapideco. La nombro de baŭdo reprezentas la impulsonombron transigan dum unu sekundo.

 

 

baŭdoto

Kodsistemo konsistanta el po kvinaj unuoj. Uzata tio por la telegrafoj.

 

kvinopa kodo

bazfrekvenco

Tiu frekvenco, ĉe kiu cirkvito, oscirkvito, aŭ anteno resonadas. Ties multobligaj frekvencoj estas la superharmonoj. Ĉe pura sinuso estas nur la bazfrekvenco, sed en la praktiko tia ne ekzistas. Pli ol komplika iu signalo, des pli harmonojn tiu havas.

 

 

bazo, bazpunkto

Komuna punkto, al kiu rilatas la diversaj nutro kaj regtensio de cirkvito.

 

 

bendo

Frekvencointervalo

 

frekvencozono

bendobasa filtrilo

Filtrilo, kiu transigas malaltfrekvencajn signalojn.

 

 

bendoetendigo

Larĝigo de la frekvencozono.

 

 

bendolarĝo

Grandeco de la transiga frekvencointervalo.

 

 

bendotrateno

Esprimas tiun bendolarĝecon de signaloj, kiun  elektronika ŝtupo povas transporti sen malaltiĝo de intenso kaj sen distordograndiĝo.

 

 

betao (=h21)

Kurentamplifa koeficiento de transistoro emiterkonektita. Esprimas la proporcion inter la bezkurent-ŝanĝo kaj kolektorkurent-ŝanĝo, dume la kolektortensio estas konstanta.

 

amplif(ik)eco

bezo

Regelektrodo de transistoro.

 

 

biasi

Anticipe ĝustigi la reĝimon de iu  (plej ofte aktiva) elektra elemento, movante ties laborpunkton en sensignala reĝimo.

 

preagordi

biastensio

Konstanta unudirekta tensio, liverata al la rega elektrodo (grido, bezo, giĉeto). Kun ĉi tiu tensio estas agordita la laborpunkto en la sensignala reĝimo.

 

 

bildoregada ŝtupo

Cirkvito en la televidila tekniko, kiu regas rekte la katodon de la kineskopo kaj servas sinkronsignalojn por la defleksigaj ŝtupoj.

 

 

binara

Numersistemo, kiu nur du ciferojn  0  kaj  1  havas.

 

 

bito

La plej malgranda datumelemento en la komputora tekniko.

 

 

bitoko

Datumelementoj, bitserio. La komputoroj unu bitokon uzas kiel unuo. La unuo ĝenerale havas ok bitojn.

 

bajto

blokanta oscilatoro

Estas grava diferenco rilate al la jam konataj indukto-kuplitaj osliatoroj, ke ĉi tipa cirkvito ne oscilas senhalte. Se la  bezcirkvita RC valoro estas granda, tial la boneca faktoro estas malgranda, tiel povas okazi, ke la cirkvito start-stop funkcias periode. En ekstrema kondiĉo, plumalgrandige la bonecan faktoron, povas okazi tiel, ke la oscilatoro ekscitas nur dum unu impulso. Poste ĝia ekscito haltas. Ĉi tipa oscilatoro estas uzata plejofte en la TV tekniko kaj ĉe la komputilmonitoroj.

 

 

bloko

Funkcia unuo.

 

modulo

blokskemo

Nedetala cirkvita skemo. Estas uzata nur por klarigi la globalan funkciadon. Ĉi tiu desegnaĵo ne montras la unuopajn konsisterojn.

 

blokfiguro

bobenkadro

El izolanta plato fabrikita kadro, kiu kuntenas la bobenon.

 

bobentenilo

bobenkorpo

Mem la bobeno, sen kadro.

 

 

bobeno

Survolvita drato, kiu povas esti memtenanta aŭ enkadra.

(PV:  Speciala aranĝo konsistanta el cilindro ĉirkaŭvolvita per elektra fadeno.)

 

induktilo

boneca faktoro

Numero, kiu montras la kvaliton de cirkvito.

 

 

borno

Konektopunktoj por nutri cirkviton.

 

 

bornotensio

Tiu tensio, kiu estas mezurebla ĉe la konektopuntoj de la nutroeniro de cirkvito.

 

 

bremsogrido

Speciala grido en elektronika tubo, kiu limitas la movon de la elektronoj.

 

 

bronzfrotilo

Speciala kontaktilo en motoro aŭ en generatoro certigi konekton al la rotoro.

 

 

bruo

Tiu signalo ĵama, kiu ĉeestas apud la utila signalo.

(PV: Aro de konfuzaj sonoj.)

 

 

bruogeneratoro

Elektronika aparato, servanta signalojn por mezurado.

 

 

bruoreduktilo

Tia cirkvito, kiu malgrandigas la bruosignalon.

 

 

bruotensio

Tiu alterna tensio, kiu estas mezurebla apud la unudirekta tensio. Tiu alterna tensio estas superponata sur la unudirekta tensio.

 

 

B-tipa amplifatoro

Tia amplifatoro, kies elira kurento fluas nur dum duona periodo, tial la signalo estas grave distorda.

 

 

bufroŝtupo

Interŝtupo, kiu mildigas la kontraŭefikon inter la antaŭa kaj la sekva ŝtupoj. Servas ekz.  la impedanco-adaptadon.

 

bufro

burst-signalo

Uzata en la TV tekniko kolora ĉe la NTSC  kaj  PAL  sistemoj.

kolorreganta signalo

 

 

 

 

 

 

C

C-tipa amplifatoro

Tia amplifatoro, kies enira kurentointenso estas pli malalta ol la duono de la maksimuma amplitudo. Tial ĉi tipa amplifatoro havas tre grandan distordon. Por linera amplifado ĝi ne estas konvena, sed ties avantaĝo estas la bona rendimento.

 

 

ciferdisko

Sur la malnovtipaj telefonoj tiu disko, kiun turnige oni povas fari telefonvokon.

 

 

cifereca indikatoro

Tia tipa indikilo, kiu kun ciferoj montras la indikendan nombron.

 

ciferindikilo

cirkvita panelo

Tiu panelo, kiu estas farita el kuprokovrita bakelitplato.

 

panelo

cirkvita skemo

Desegnaĵo pri la cirkvito, montrante la konsisterojn kun ĝiaj kunligoj.

 

skemo

cirkvitbreĉilo

Konsistero, kiun povas trarompi supertensio, tiel ŝunte defendas la aparatojn kontraŭ difektiĝo aŭ/kaj elektrokutiĝo.

 

sparkobreĉo

cirkvito

Aro de interkonektitaj elektronikaj konsisteroj, tra kiuj fluas elektra kurento pro la alkonektita tensio.

(PV:  La tuto de konduktiloj, aparatoj kaj maŝinoj, tra  kiuj trafluas la elektra kurento. )

 

 

 

 

 

 

 

 

Ĉ

ĉasio

Panelo, sur kiu oni lokumas la konsisterojn kaj konstruelementojn de cirkvito.

 

muntopanelo

ĉelotensio

Bornotensio de unu akumulatorĉelo. Tiu tensio havas valoron nominalan ĉe acidaj akumulatoroj 2V.  Ĝia   minimuma valoro estas 1,83V kaj la maksimuma valoro estas 2,7V. Tiu tensiovaloro, kiam komenciĝas gaseliĝo estas 2,4V.

 

 

 

 

 

 

 

 

D

D/A  konvertilo

Diĝita / Analoga  konvertilo estas tia cirkvito, kiu transformas la signalojn diĝitajn al signaloj analogaj.

 

 

darlington-konekto

Amplif(ik)atoro per du kunkonektitaj transistoroj. La enira signalo estas konektita al la bezo de unua transistoro, kies emitero rekte konektiĝas al la bezo de dua transistoro. La kolektoroj estas kunkonektitaj. La suma amplifeco estas la multobla amplifeco de la du transistoroj.

 

 

debranĉo

Tiu punkto de cirkvito al, kiu  aŭ de kiŭ la kurento povas flui pli ol unu direkto.

 

elbranĉo

nodo

decibelo

Mezurunuo, kiu esprimas la proporcion inter la enira kaj elira kurento, tensio aŭ povumo, rilate al decida frekvenco. Tiu esprimas ekz.  la amortizon. La baza mezuruno estas la  belo” (Bell), sed tio estas tro granda valoro, tial estas uzata ties dekono, nomata decibelo.

 

 

defaldaŭro

Tiu tempo, dum kiu la relajso el aktiva pozicio transiras al trankvila (baza) pozicio.

 

 

defazigo

Se du alternaj signaloj ne estas en ĝusta koincido. Ĝiaj diferenco povas atingi la duonperiodon. Se la defazigo estas ĝuste duonperioda la signaloj estas en kontraŭa fazo.

 

 

defazigilo

Cirkvito, kiu modifas la fazon de la enira signalo.

 

 

deforiga kapeto

Estas tiu konsistero en magnetofono, per kiu oni povas forigi la informojn desur la rubando.

 

 

defleksiga bobeno

Tiu bobeno sur ikonoskopo, per kiu eblas krei tian elektromagnetan kampon, kiu povas fleksigi la vojon de la elektronoj flugantaj.

 

 

defleksi

Influi la vojon de la flugantaj elektronoj en ikonoskopo.

 

 

degeneritaj osciloj

Oscilo, kies intenso daŭre amortiziĝas.

 

dubloj

dekatrono

Speciala elektronfaska tubo por kalkuli impulsojn laŭ la dekuma sistemo.

 

 

dekodilo

La antaŭe koditan signalon rekodas al la originala formo.

 

 

dekremento

(PV: Nombro, kiu karakterizas la amortizon de osciloj.)

 

 

deltoforma konekto,

Δ-konekto

Alkonekta sistemo ĉe la trifaza nutrado. La tri bobenoj estas deltaforme kunmuntitaj.    „Δ”

 

triangula konekto

deltokonekto

delto-modulado

Speciala impulso-modulado, kies esenco estas tio, ke ne la momenta transportenda valoro estu kodita, sed la ŝanĝo rilate al la antaŭa signalero. Ju pli ofta estas la modeligado, des pli preciza estas la ricevata signalo.

 

DM

demodulado

Deigo de la modulo de la radiofrekvenca signalo. La demodula cirkvito dependas de la tipo de modulado.

 

 

depolarizilo

Pozicioŝanĝilo de polareco.

 

 

detektilo

Rektifiga konsistero.

(PV: Aparato por pruvi la ĉeeston de elektraj ondoj: ekzistas diversaj detektiloj: kristala, magneta, valva ktp.)

 

detektoro

devoro

Tiu elektrodo de FET-oj, al kiu movas la ŝargoportantoj.

 

defluilo

diafona

(PV: Trairebla per lumradioj, sed ne travidebla.)

 

 

diafonio

Tiu fenomeno, kiam signalo de iu cirkvito aperas en alia, aparta cirkvito. Ekz.:  en iu stereosistemo la signalo de la unua kanalo aperas ankaŭ an la alia.  Mezurata per decibeloj.

 

 

diagramo

Grafikaĵo pri datenoj.

(PV: Grafiko prezentanta la variojn de algebra funkcio de fizikaj grandoj.)

 

 

diako

La diako estas du dinistoro kontraŭdirekte en paralela konekto (antiparalela cirkvito) en komuna kristalo. Simetria dinistoro.

 

 

diamagneto

Ĉiu materio, kies permeablo (μr) malpli ol 1, estas diamagneto.    μr = 1 permeablon havas la vakumo.

Tia materio estas  ekz.  la ligno,  arĝento, parafino  ktp.

 

 

dielektrika konstanto

Materia propraĵo, kiu reprezentas la grandecon de polarizado pro elektra kampo en la izojaĵoj. Tiun numeron, kiu montras la diferencon (malgrandiĝon) kompare al la vakuma fortoefiko, oni nomas dielektrika konstanto, kaj signas per la greka litero ε  (epsilono).  Ĉi tiu dielektrika konstanto konsistas el du partoj: el la dielektrika (absoluta) konstanto de vakumo  (el  ε0 ), kaj el la relativ-dielektrika konstanto εr, kiu konstanto montras la diferencon kompare al la vakuma absolut-dielektrika konstanto.

ε  = ε0  · εr

 

La  ε0   havas konkretan kvanton  ε0 = 8,86 · 10-12  As/Vm

 

permitivo

dielektra konstanto

dielektrika perdo

Estas izolantaj materioj, kiuj en elektra kampo varmiĝas pro la perdoj, kaj estas aliaj kiuj ne. La dielektrika perdo ĝenerale intensiĝas pro la frekvencoaltiĝo, sed ekzistas ekscepto,  ekz.  „nylon” (nejlo)

 

dielektra perdo

dielektrika rezistanco

Rezistanco de la izolaĵo.

 

dielektra rezistanco

dielektrika stabileco

Propreco de izolaĵo, montrante tion, kiom altan tension kapablas elteni sen trarompo.

 

dielektra stabileco

dielektrika trarompo

Se sur la dielektriko estas konektita pli granda tensio ol, kiun ĝi povas elteni, tiam la izolanta materio komencas kondukti, trarompiĝas.  La trarompa tensio estas  kV nivela. La trarompo difektigas la solidajn materiojn.

 

dielektra trarompo

dielektriko

Elektra izolaĵo por kabloj, kondensiloj, bobenoj. La materio povas esti  papero,   gumo, vitro, plasto  ktp. 

(PV:  Substanco, kiu ne kondukas elektran fluon.)

 

dielektro

diferenciatoro

Diferencia cirkvito per  integrita cirkvito.

 

 

diferenceca amplifatoro

Tia cirkvito, kiu amplifas la diferencon de du signaloj. Estas aplikata ofte en integritaj cirkvitoj. Se la du eniraj signaloj havas egalan intenson, tiam la elira signalo estas nulo.

 

 

diferenceca kondensilo

Tia variebla kondensilo, kiu havas du statorojn kaj unu rotoron. Kiam turnige la rotoron la kapacito de unu parto grandiĝas, la alia malgrandiĝas.

 

 

diferenceca regado

Regadmaniero de la diferencecaj amplifatoroj. En ĉi tiu okazo ambaŭ regelektrodojn regas diversaj signaloj rilate al la terpunkto.

 

 

diferencia cirkvito (ŝtupo)

Kvarpoluso, al kies eniro konektita tensiosalto (ortangulo) ĉe la eliro aperas diferencie. Kiam la enira tensio estas enŝaltita la elira tensio tuj atingas sian maksimuman valoron, sed poste laŭ la tempokonstanto logaritme malgrandiĝas.

 

 

difuza kurento

En la praktiko la duonkonduktaj materioj ne estas homogenaj. Vere la malpurigaĵo estas malhomogena, tial la plimovkapablaj negativaj ŝargoportantoj faras movon ne hazardan, sed plenigas la terenon egalmezure. Tiun movecon de la j, kiun estigas la diversa malpuraĵ-koncentriteco, oni nomas difuza kurento.

 

 

difuza tensio

La ŝargoj, ĉe ambaŭ flankoj de junto, estigas  potencialmuron. Pro la potencialmuro la dominaj ŝargoportantoj jam ne povas plu difuzi. Inter la du finoj de la kristalo estiĝas potencialdiferenco, do tensio, kiun tension oni nomas difuza tensio (Udif).     La difuza tensio de la siliciobazaj transistoroj estas  0,6 – 0,7 V, kaj ĉe la germaniobazaj estas 0,2 – 0,4 V.

 

 

difuzo

Fenomeno en kiu gaso, lumo, varmo disiĝas al ĉiuj direktoj.

 

 

diĝita

Konsistanta el diskretaj parametro-valoroj. Difinas tiajn kvantojn, kiuj havas decidajn valorojn dum siaj ŝanĝoj sen daŭreco.

 

 

diĝita cirkvito

Ĉiu cirkvito, kiu funkcias laŭ la diĝita maniero;  ekz.  multivibratoroj, logik-elementoj  ktp.

 

logika cirkvito

diĝita indikilo

Indikilo, kiu kun ciferoj montras la indikatajn valorojn.

 

 

dinamika agordo

Ekz.  ĉe nutrilo estas grava la tensioagordo. Se tiu agordo reagas kontraŭ rapidaj ŝanĝoj, tiam ni povas diri, ke la dinamika agordo estas bona. La manko de la dinamika agordo povas okazigi difekton en la nutrata cirkvito.

 

 

dinamika karakterizo

La ĝeneralaj ecaroj ĉe unudirektaj kurentoj montras la karakterizojn de la aktivaj konsisteroj (elektronikaj tuboj, transistoroj). Ĉe alternaj kurentoj estas gravaj diferencoj, tial oni komencis uzi ankaŭ la dinamikecajn karakterizojn, kiuj estas pli kapablaj montri la dumfunkciadajn situojn.

 

 

dinamika laŭtparolilo

Estas tia ilo, kiu la alternan kurenton transformas al sonvibrado. La kurento trafluas bobeneton, metita tio en konstantan magnetan kampon. Sur la bobeneton estas kuplita membrano, kiu movigas la aeron.

 

 

dinamika mikrofono

La sonvibrado movigas la membranon, kio movigas  bobenon en konstanta magneta kampo, tiel induke tension.

 

 

dinamikeca zono

Ĉe ricevatoroj kaj amplifatoroj estas tiu intervalo de sonforto, en kiu la sono ankoraŭ estas sendistorda.

 

 

dinamo

Tiu elektromekanika kurentofonto rotacia, kiu eluzas la efikon dinamo, dum la transformado de la mekanika energio al elektra energio.

(PV:  Maŝino de rotacia indukto, kiu aliformigas mekanikan energion elektran.)

 

 

dinamotoro

(PV: Elektra maŝino, kiu povas funkcii samtempe kiel motoro kaj kiel generatoro por kontinua fluo.)

 

 

dinistoro

Kvartavola diodo, havante  „pnpn” strukturon. Ĉe malalta tensio tre malintensa kurento fluas, do la diodo estas fermata. Altige la tension, ĉe decida tensionivelo okazos la zenera fenomeno, en la meza junto. Ĉi tiun tensionivelon oni nomas baskultensio (UB).

 

binistoro

dioda brulimitilo

Estas tia ilo, per kiu oni povas limiti  sagnalonivelon inter du ŝtupoj. Plejofte ĝi konsistas el du duonkonduktaj diodoj, konektitaj paralele sed inverse. Estas uzeble nur por malintensaj signaloj, ĉar la diodoj  ekz.  siliciaj limitas la nivelon en  0,6V. Pli grandaj signaloj tiel estus havantaj  distordojn.

 

 

dioda miksilo

Ĉi tipa cirkvito eluzas la nelinearan karakterizon de la diodo, por miksi du signalojn, havantaj tiuj diversajn frekvencojn. Post la miksado eliras la suma kaj la diferenca  frekvenco de la du miksitaj signaloj. La dioda miksilo ne amplifas, eĉ okazigas iometan perdon. Ĝia avantaĝo, ke estas aplikebla ankaŭ por mikroondoj.

 

 

diodokapacito

Ĉe duonkonduktanta diodo kiam ĝuste ne konduktas kurenton, aperas kapacito inter ĝiaj elektrodoj. Ĉi tiun kapaciton oni devas kalkuli en altfrekvencaj cirkvitoj. En alie, ĝuste ĉi tiu propreco de diodoj estas eluzataj, kiam kun la ŝanĝo de tensionivelo estas variata la kapacito.  (Vidu ĉe la varikapo)

 

 

diodo

Rektifigilo, kiu povas esti elektronika tubo (valvo), aŭ duonkondukta rektifigilo.

(PV:  Duelektroda lampo.)

 

 

diodohava detektilo

Diodo en radiofrekvenca cirkvito, kiu nur duonperiodon traigas. La tegoondo estas sonfrekvenca signalo.

 

 

dipleksa

 (PV:  (pri sendaparato).  Povanta efektivigi samtempe du malsamajn sendojn sur du malsamaj ondolongoj.)

 

dupleksa

dipolanteno

Simetria anteno, ĉe kies du eliraj kontektopunktoj la ricevitaj signaloj ĉiam aperas en kontraŭa polareco.

 

 

dipolo

Antenoparto de la duon-ondolonga (duononda) anteno. Sur kiun estas konektata la antena kablo.

 

 

direktilo  (ĉe anteno)

Elemento de Yagi-tipa anteno, kiu estas lokita al la direkto de la dissendejo.

 

 

disagordita amplifatoro

Ĉi tiu tipa amplifatoro enhavas plurajn agorditajn ŝtupojn, sed tiuj ŝtupoj estas agorditaj ne precize al sama frekvenco. La frekvencoj estas kaj malalte kaj pli alte rilate al la difinita mezfrekvenco. La ŝtupoj ne nur rilate al la agorditaj frekvencoj diferencas, sed ankaŭ en la bendolarĝeco.

 

 

disbranĉa konekto

Nodo, el kiu estas elkondukataj la kurento al pluraj direkto.

 

 

disiga kondensilo

Kondensilo, kiu havas funkcion por bari la unudirektan kurenton. La alternan kurenton la kondensilo traigas.

 

 

disiga transformilo

Tiu transformilo, kiu certigas  senmetalan kontakton inter la kurentoretoreto kaj la konsumilo.

 

protekta transformilo

disipado

Transformiĝo de elektra energio al termoenergio en konsisteroj. Ĝi estas malutila fenomeno.

 

 

disipebla povumo

Tiu maksimuma povumo, kiun la cirkvito povas elteni sen difekto.

 

 

diskokanelo

Sur la bakelita sondisko trovebla kanelo, kiu portas la soninformojn. Ĝia zig-zago per transformila pinglo donas tian elektran informon, kies ondoformo kongruas kun la sonondo. Tiun elektran ondosignalon amplife oni povas aŭskulti.

 

 

diskriminatoro

Ĝustigebla cirkvito por akcepti aŭ malakcepti signalojn laŭ iliaj frekvenco. Ĝi diskriminacias   la  ricevitajn signalojn. Demodulatortipo en la frekvenco-modulita dissendo.

 

diskriminilo,

frekvencodistingilo

dispenso

Liberigo de eksteraj, neintencaj efikoj al iu elemento, cirkvito aŭ ŝtupo.

 

 

dissendi

(PV:  Disaŭdigi parolon, muzikon ks.  per  radiofonio.)

 

 

dissendilo

(PV:  Aparato por dissendi radiofonaĵojn.)

 

 

disŝalti

Malligi kontakton, post kio  ne fluas kurento.

 

 

disŝuta koeficienta

La disŝuta koeficiento esprimas tion, ke el la fortolinioj kiom da parto ne efikas, disŝutiĝas. Oni signas la disŝutan koeficienton  kun la litero  σ (sigmo).

 

 

distordo

(PV:  Aliformiĝo de elektra aŭ magneta kampo sub la influo de alia kampo aŭ de okaza kaŭzo.  Ne ĝusta reprodukto de sono ĉe ricevado en radiotelefonio.)

 

 

diverĝa flukso

Flukso ekster la ferkerno aŭ tiu, kiu ne tuŝas la bobenon kuplantan, tiel ĝi ne transigas magnetan energion.

 

neutila flukso

diverĝa indukto

Ĉiu konduktilo, kablo, eĉ ankaŭ la konsisterpiedoj havas indukton, kiu dependas de ties longeco kaj strukturo. Ekz. pro tio oni devas konekti konsisterojn kun mallonga pideo en altfrekvencan cirkviton.

 

neutila indukto

diverĝa kapacito

Ĉiu konduktilo kaj konsistero havas kapaciton rilate al la alioj. Ĉi tiu kapacito dependas de la grandeco de surfaco kaj distanco. Plej ofte kaj ĉe malaltfrekvencoj ĝi ne okazigas problemon, sed en la altfrekvencaj cirkvitoj devas atenti la lokumon de la konsisteroj.

 

neutila kapacito

dopler-efekto

Sono, aŭ la frekvenco de elektromagneta ondo ŝajnas varia por la observanto, se la fonto de tiuj estas movanta. Se la fonto de signalo proksimiĝas, tiam ŝajnas la frekvenco pli kaj pli altiĝa, kaj kiam malproksimiĝas tio, en tiu okazo la observanto spertas, ke la frekvenco pli kaj pli malaltiĝas.

 

 

drato

Konduktilo, kiu estas kapabla trafluigi kurenton.

(PV: Metalfadeno)

 

 

dratplektaĵo

El multaj dratoj plektita konduktilo.

 

 

dratrezistilo

Rezistilo, kiu estas fabrikita el metalfadeno speciala. La metalfadeno estas volvita sur izolanta tenilo.

 

 

driftkurento

Tiu ŝargomoveco, kiu estiĝas pro (ena aŭ ekstera) elektra kampo, kiun povas okazigi la ŝanĝiĝo de la temperaturo, la  tensiofluktuado, oldiĝo  ktp.

 

 

drifto

Malrapida ŝanĝiĝo (ofte devio de la nula valoro) de iu elira parametro (plej ofte kurento) pro la ŝanĝiĝo de la temperaturo, pro la tensiofluktuado, oldiĝo  ktp.

 

nulpunkto-migrado 

dropo

Propraĵo de transformilo, emfazita en procento. Tio esprimas la diferencon inter la nominala bornotensio primara kaj tiu tensio, kiu estas bezonata fluigi nominalan kurenton primaran, kiam la sekundara flanko estas konektita en kurtcirkvito.

 

 

dufadena bobeno

Tia bobeno, kies volvoj estas preparitaj kun du paralelaj dratoj.

 

bifilara bobeno

dukluza  MOD-FETo

MOD-FETo  havanta  du  regajn enirojn.

 

 

Duobla Balanc-Miksilo

 

DBM

duobla bobeno

Du bobenoj de relajso, kies datenoj elektraj ne egalas.

 

 

duonkondukta relajso

Konstruelemento, konsistanta el duonkonduktiloj, kiu havas tiajn aŭ tre proksimajn proprecojn elektrajn, kiel la magneta relajso.

 

 

duonkonduktanto

Tiaj izolantoj, al kiuj artefarite donante fremdan materion, ricevas kapablecon kondukti kurenton.

 

 

duonkonduktilo

Tiu konsistero, kiu estas fabrikita el duonkondukta materio. Tiaj konsisteroj estas ekz. la transistoroj, tiristoroj, triakoj, integritaj cirkvitoj ktp.

 

 

duonkondukto

Polusdependa kondukto, kies traiga rezistanco dependas de la alkonektita polustipo de la  tensio.

 

 

duon-ondolonga anteno

Estas tia radiilo, kiu havas geometrian mezuron duonan de la ondolongo. Ĝia plej simpla formo estas la dipolo. La ideala longeco estas kalkulebla kun la sekva ekvacio;  150/f , kies rezulto estas en  metro [m], se la frekvenco estas en [MHz]. En la praktiko estas uzata kurtiga koeficiento, ĉar la ondoj malplirapide disiĝas en metalo ol en la aero. La valoro de tiu koeficiento estas  0,95,  se la materio estas kompakta metalo,  kaj  esta  0,9,  se la antenomaterio estas tuboforma.

 

 

duon-ondolonga dipolo

La plej simpla anteno duon-ondolonga.

 

 

dupleksa

Telegrafia, telefona aŭ radia sistemo, kiu ebligas samtempe la sendon kaj la ricevon.

(PV: Rilatanta al sistemo de senfadena aŭ fadena telegrafio aŭ telefonio kaj kiu ebligas al ĉiu stacio efektivigi samtempe la sendon kaj la ricevon de komunikoj.)

 

 

dupleksa reĝimo

Tiu parto de funkciado, kiam la aparato estas uzata samtempe por kaj sendi kaj ricevi.

 

 

dupleksilo

Tia aparato, per kiu eblas funkciigi  send/ricevatoron uzante unu antenon dum sama tempo.

 

 

dupolara

Geometrie dupozicia ondoformo disradiata, kiu rilatas unu al la alia kun ortangulo.

 

 

dupolusa

Havas du elektre diversajn konektopunktojn.

 

dupolu(um)a

dupoluso

Tiujn materiajn korpusklojn, en kiuj estas, kaj pozitivaj, kaj negativaj ŝargoj, oni nomas dupulusoj.

 

Ankaŭ en cirkvito oni diferencas du kaj kvarpolusojn. En cirkvito en tiu okazo oni parolas pri dupoluso, se la konsistero aŭ cirkvitelemento (rezistilo, induktilo, kondensilo, amplifatoro ktp.) per du punktoj / polusoj estas konektita al la cirkvito. Depende de la karakterizo de konsistero aŭ konstru-elemento la dupoluso en cirkvito povas esti lineara aŭ nelineara kaj aktiva aŭ pasiva.

 

dipoluso

duradia osciloskopo

Estas kapabla mezuri kaj aperigi du apartajn signalojn. Tiel eblas facile kompari la du signalojn.

 

 

dustata vibratoro

Tia vibratoro, kiu havas du stabilajn statojn.

 

 

dutakta rektifigo

Funkcia maniero de cirkvito, kiu rektifigas la alternan kurenton.

 

 

dutakta rektifilo

Cirkvito, kiu faras el alterna kurento unudirektan, fluktuan kurenton. Konsistas el du aŭ kvar diodoj. Por la dudioda tipo estas bezonata tia transformilo, kies sekundara bobeno havas ankaŭ mezkonekton. La kvardioda tipo estas nomata  Graetz (grec) -ponto.

 

 

 

 

 

 

 

 

E

ecargeneratoro

Speciala mezurilo, kiu estas kapabla montri grafike la mezuritajn datenojn de cirkvito.

 

 

ecaro

Karakteriza kurbolinio.

 

 

edison-konektingo

Ŝraŭbe konekta ingo.

 

 

efektiva valoro

Plej ofte uzata valoro reprezenti alternan signalon. La difina bazo de la efektiva valoro estas tiu kontinua kurento, kiu povas produkti tiom da termoenergio, kiel la sinusforma.

Uef. = 0,71 Û

 

 

efika alteco

Tiu alteco de anteno, kiu estas efika por la emanigo.

 

 

efika longeco

Tiu longeco de anteno, kiu estas efika por la emanigo.

 

 

efluvo

La ŝargita kondensilo, akumulatoro sen ŝarĝo perdas sian ŝargon.

 

 

ekarto

Permesata histerezo de la valorintervalo.

 

 

ekfunkciigas

Enŝaltas aparaton, alkonektas nutrotension al cirkvito, kiuj komencas funkcii.

 

 

ekran-krado

En multkolora kineskopo estas uzata pro tio, ke la elektronradio nur la ĝustan kolortavolon ekscitu. Estas uzata  t.n.  ombromasko. Tiu ombromasko en la envica-tuboj oni nomas breĉomasko.

 

ombromasko, breĉomasko

ekrano

Faco de la kineskopo kaj la elektronfaska tubo.

 

 

ekscita kurento

Tiu kurentointenso, kiu estas minimume bezonata por teni en funkcia stato la relajson.

 

 

ekscita stato

Aktiva stato de relajso.

 

ekscitiĝo

ekscitatoro

(PV: Aparato por produkti elektran eksciton  aŭ kurenton de ekscito.)

 

 

eksciti

Igi pli intensan energionivelon. Konekti tension sur relajsobobeno.

 

 

ekscita kontaktilo

Tiu kontaktilo de relajso, kiu tiam fermas la cirkviton, kiam la relajso estas en ekscita stato.

 

 

ekscita kurento

Tiu kurentointenso, kiu estas bezonata minimume por teni relajson en ekscita pozicio.

 

 

ekscita tensio

Tiu tensiograndeco, kiu estas bezonata minimume por fluigi ekscitan kurenton tra la bobeno de relajso.

 

 

ekscito

Influo estigi pli intensan energionivelon.

 

 

ekscitrono

Jontubo (hidrargvapora) kun unu anodo, ekfunkciiga per sparkoarko. Tiu tubo estas kapabla rektifigi kurenton.

 

 

ekstera temperaturo

Temperaturo de medio. Tiu temperaturo, kion oni mezuras ekstere de la kapsulo de konsistero, aŭ ekstere de la ujo (skatolo) de cirkvito.

 

 

ekstrema valoro

Ne ordinara valoro.

 

 

elbranĉo

Tiu punkto de cirkvito, de kie disiĝas al du aŭ pluraj direktoj.

 

debranĉo

elektra

(PV: Produktata de elektro.)

 

 

elektra arko

Pro tre alta tensio povas joniĝi la aero inter la du elektrodoj. En ĉi tiu joniĝanta kanalo la ŝargoportantoj jam povas movi, kiu okazigas lumefekton.

 

 

elektra bremsado

Povas esti uzante fortan elektromagneton, plej ofte por fiksigo de veturilo (tramo).

Alia maniero, kiam la movantan energion la elektra motoro de veturio konsumas kiel generatoro. En ĉi tiu okazo la generatoro estas konektita en kurtcirkvito.

 

 

elektra fajrero

Simila al la elektra arko, sed ĉi tie la nutrilo ne povas teni kontinue la bezonatan tensionivelon, tial la arko estas nur momenta.

 

sparko

elektra hejtado

Por varmigi ĉambron estas uzata elektra energio.

 

 

elektra hejtilo

Tia hejtilo, kiu uzas elektran energion por krei varmon.

 

 

elektra kampo

La elektroŝargoj kreas elektran kampon ĉirkaŭ si mem. La elektra kampo estas fortokampo, kiu signifas tion, ke enmete elektroŝargon en ĉi tiun fortokampon, al la elektroŝargo impresas diversintensaj kaj diversdirektaj fortoj.

 

La  fortokampo reprezentas tiun spacon, en kiu la kampon kreita energio estas efike laborkapabla.

 

 

elektristo

 

Elektroteknikisto -  fakulo, kiu okupiĝas pri la elektrotekniko.

 

elektroteknikisto

elektrizi

Prepari eblecojn per konvena teknikaĵo por uzi la elektran energion.   ekz.  konstrui   tensioreton publikan.

 

elektr(um)i

elektro

Grekdevena vorto el la elektron (sukceno) , kiu esprimas al tiu rilatan fizikan fenomenon kaj praktikan uzadon. Unu el la formoj de la fizika energio, kiu montriĝas per lumaj, varmaj kaj mekanikaj fenomenoj.

(PV: Unu el la formoj de la fizika enrgio, kiu montriĝas per lumaj, varmaj kaj mekanikaj fenomenoj.)

 

 

elektrodinamiko

Parto de la fiziko, kiu pritraktas la fenomenojn de la reciproka efiko de magneta kampo kaj de elektra fluo.

(PV:  Parto de la fiziko, kiu pritraktas la fenomenojn de la reciproka efiko de magneta kampo kaj de elektraj fluoj.)

 

 

elektrodinamismo

(PV:  Aro da fenomenoj kreitaj de la elektraj fluoj.)

 

 

elektrodinamometro

(PV:  Aparato, kiu metita en elektrodinamikan efikon inter du cirkvitoj, servas por mezuri kurenton, tension aŭ alian elektran forton. )

 

 

elektrodo

(PV:  Unu el la kondukantoj, kiun oni mergas en la elektroliza bano: ekzistas du elektrodoj: katodo (negativa) kaj anodo (pozitiva).)

 

 

elektroforo

(PV: Aparato de elektrostatika indukto, kiu servas por produkti malgrandajn ŝargojn de statika elektro.)

 

 

elektroforto

Intenso de elektro.

 

 

elektrokemio

Parto de la kemio, kiu pritraktas la kemiajn efikojn de la  elektro

 

 

elektrokutiĝo

Tuŝante altan tension kurento fluas tra la homa korpo, kiu okazigas kontraŭvivan efikon.

 

elektrovundiĝo

elektrolita disiĝo

La disfalo de kemiaĵoj al jonoj estas la  elektrolita disiĝo. Ĉi tiu impreso fariĝas pro solviĝo aŭ fandiĝo.

 

dissocio

elektrolita kondensilo

Speciala kondensilo, inter kies elektrodoj la izolanta tavolo estas elektrolito. La tiaj kondensiloj povas havi eĉ tre grandan valoron de kapacito.

 

elko

elektrolita tensio

Inter la elektrolito kaj la en tion enmetita materio mezurebla tensio. La elektrolita tensio estas signifa propreco de la materioj. Tiu tensio povas esti aŭ pozitiva aŭ negativa, depende de la materio.  ekz.

1.      Se la pozitvaj metaljonoj iras al la  solvaĵon, tiel en la metalo fariĝas elektronpluso, kaj en la fluaĵo fariĝas elektronmanko. Do, la elektrolito havas  pozitivan, la metalo negativan ŝargon.

 

2.      Se la jonoj el la elektrolito eliĝas sur la metalon, tial la metalo havas pozitivan, la solvaĵo negativan ŝargon.

 

Se oni metas du elektrodojn el diversaj materioj en elektroliton, la elektrolitaj tensioj unuopaj povas adiciĝi.

 

 

elektrolito

(PV: Nomo donata al ĉiu substanco malkomponebla per la elektra fluo.)

 

 

elektrolizi

(PV: Malkomponi substancon per elektra fluo en ĝiajn konsistigajn elementojn aŭ almenaŭ en du aŭ plurajn elemento-grupojn.)

Oni parolas pri elektrolizo, kiam la impreso de kurento la jonoj fariĝas neŭtralaj atomoj en la elektrolito.

 

 

elektromagneta kampo

Tia magneta kampo, kiun kreas kurentofluo.

 

 

elektromagnetismo

(PV: Parto de la elektra scienco, kiu pritraktas la reciprokajn efikojn de kurentoj sur la magnetojn.)

 

 

elektromagneto

Artefarita magneto, konsistanta el fera stango (ferkerno), ĉirkaŭ kiu estas volvita drato kaj kiu magnetiĝas pro la trafluanta kurento.

(PV:  Artefarita magneto, konsistanta el fera stango  ĉirkaŭ kiu estas volvita elektra fadeno kaj kiu magnetiĝas, kiam la kurento trafluas la volvaĵon. )

 

 

elektromekanikisto

Elektronika fakulo, muntisto, reparisto de elektroteknikaj cirkvitoj, aparatoj.

 

mekanisto

elektrometro

(PV: Aparato por mezuri la diferencojn de potencialo.)

 

 

elektromuntisto

Elektra fakulo, muntisto, reparisto de elektraj cirkvitoj, aparatoj.

 

 

elektronelpaso

En ĉabrotemperaturo la elektronoj ne povas elpasi el la metaloj kontraŭ tio, ke tiuj puŝas reciproke unu la alian. La elektronoj havas alian energion la  t.n.  kinetikan energion. Tiu kinetika energio dependas de la temperaturo de la metalo. Elektronoj nur tiam povas elpasi el metalo, se ties temperaturo estas alta.

 

emitiĝo

elektronika tubo

En envelopon preparita elektroteknikaĵo. En la envelopo estas aŭ vakumo aŭ gaso. Laŭ la funkcikapablo  tiuj estas multtipaj de la  rektifigiloj ĝis la diversaj amplifiloj.

 

elektrontubo

tubo

elektronika voltmetro

Tia elektrometro, kiu havas elektronikajn cirkvitojn.

 

 

elektroniko

Tia parto de elektrotekniko, en kiu estas ofte uzataj la duonkonduktaj konsisteroj.

 

 

elektronĵetilo

Elektrodkomplekso en la elektronfaska tubo. Per tiuj elektrodoj estas akceligaj la elektronoj por tiuj grandrapide atingu la ekranon.

 

elektrooptikilo

elektronkanono

elektrono

(PV: Infinitezime malgranda ero de atomo, ŝargita per negativa elektro.)

 La elektrono(j) rondiras ĉirkaŭ la atomkerno.

 

 

elektroskopo

(PV: Instrumento por konstati la elektron kaj difini ĝian pozitivecon aŭ negativecon.)

 

 

elektrosonorilo

Sonkreilo eluzante la elektromagnetan efekton. Elektromagneto movigas „martelon”, kiu martelo dum la movado frapas kloŝon.

 

 

elektrostatiko

(PV: Parto de la fiziko, kiu pritraktas la fenomenojn aŭ la elektrajn ŝargojn, kiuj manifestiĝas per ripoza aŭ statika stato. )

 

elektrosubstacio

Tensioŝanĝa nutrouzino inter la elektro-produktejo kaj la konsuma reto.

 

 

elektroterapio

(PV: Kuracado de malsanecaj afekcioj per elektro.)

 

 

elira impedanco

Kvarpolusa propreco ĉe la eliro, kiu reprezentas kompleksan rezistancon kontraŭ alterna kurento.

 

 

elira kapacito

Ĉe la eliro de kvarpoluso mezurebla aŭ kalkulebla  kapacito. 

 

 

elira transformilo

Transformilo por alĝustigi la eliran impedancon al la ŝarĝilo aŭ konsumilo.

 

 

eliro

Tiu flanko de kvarpoluso, kie estas konsumebla la prilaborita signalo.

 

 

elirpovumo

Apartenas al tiu maksimuma ŝarĝokurento, kun kiu la aparato ne difektiĝas.

 

 

elpasa laboro

Tiu laboro, kiu estas bezonata por elektronoj elpasi el metalo en vakumo. Ĝi Estas karakteriza signifo de metalo.

 

emita laboro

elŝalta enirejo

Al kiu estas konektita la elŝalta signalo.

 

 

elŝalta signalo

Signalo, pro kies efiko cirkvito aŭ parto de cirkvito malfunkciiĝas.

 

 

elŝalta tempo

Tiu bezonata tempo, dum kiu la trafluanta kurento nuliĝas.

 

 

elŝalti

Malfunkciigi cirkviton, aparaton, maŝinon  ktp.

 

 

emaniga diagramo

Montras la radiointenson de la anteno rilate al la direkto.

 

 

emaniga rezistanco

Kalkulebla el la disradiita povumo kaj el la antenkurento.


 

emanigi

Disradiigi elektromagnetajn ondojn.

 

 

emanigilo

Tiu parto de anteno  (YAGI), kiu disradiigas la elektromagnetajn ondojn.

 

 

emanigo

Disradiigo de la elektromagnetaj ondoj.

 

 

emisii

Eligi lumon.

 

 

emitera ripetilo

Tipo de amplifatoro el dupolara transistoro, kies elira signalo ripetas la ŝanĝon de la emitero.

 

 

emitero

Tiu elektrodo de transistoro, el kiu venas la dominaj ŝargoportantoj, emitas elektronojn. Kompare al tiu elektrodo estas mezurata la biastensio de la bezo.

 

 

emiti

Eligi elektronojn.

 

 

eneodo

Elektronika tubo kun sep gridoj. Ĝi estis evoluigita por frekvencomodulilo. Hodiaŭ jam ne estas uzata.

 

 

energia transformado

La energo estas trovebla en diversaj formoj. Se estas bezonata ŝanĝi la energion inter la tipoj, tiam oni parolas pri energiotranformado. La proceso ĉiam havas malpli ol 100%-an rendimenton. La rendimento estas la kvociento de la elira kaj la enira energioj.

 

 

energio

Fizika forto, kapabla je iu laboro. Ĝia unuo estas la JOULE (ĵulo)  [J]. La povumo estas la eluzata energo dum decida tempo -  (J/sekundo), alinome wato [W].

 

 

enira inpedanco

Kvarpolusa propreco ĉe la eniro, kiu reprezentas kompleksan rezistancon kontraŭ alterna kurento.

 

 

enira kapacito

Tiu kapacito, kiu estas mezurebla ĉe la enira flanko de kvarpoluso.

 

 

enira transformilo

Transformilo por alĝustigi impedancon al la eniro de kvarpoluso.

 

 

eniro

Tiu flanko de kvarpoluso, al kiu estas konektita la prilaborenda signalo, aŭ al kiu estas kuplita la eliro de la antaŭa ŝtupo.

 

 

enmetaĵo

Ŝanĝebla parto de la fandgardilo, kies metalfadeno fandiĝas pro la superkurento.

 

 

enŝalta ŝarĝo

Tiu pliintensa ŝarĝo, kiu estiĝas je la enŝalto de cirkvito, kiam la cirkvito enhavas tia(j)n konsistero(j)n, kies rezistanco estas malgranda komence de la kurentofluo. Ekz.  ampolo je la enŝalto havas malgrandan rezistancon, ĉar ties filamento komence ne ardas. Se en cirkvito estas kondensilo, induktilo, tiuj proprecoj simile okazigas enŝaltan pliŝarĝecon.

 

 

enŝalta tempo

Tiu tempo, kiu estas bezonata por atingi la maksimuman intenson de la trafluanta kurento.

 

 

enŝalti

Ekfunkciigi aparaton aŭ cirkviton certigante la fluon de kurento kun la konektado de la nutrotensio.

 

 

envelopo

Tiu parto de la elektronika tubo, kiu ĉirkaŭas la internan parton, kaj en kies interno estas vakuo aŭ gaso. Ĝi estas produktata plejofte el vitro.

 

 

epitaksio

Kreskigitaj tavoloj unu super la alia, en la duonkonduktila fabrikado. Estas uzata  ekz.  ĉe la produktado de transistoroj, kiuj tipoj estas tre kapablaj por altfrekvencaj signaloj.

 

 

eraro

Neĝusta funkciado.

 

perturbo

erarsignalo

Signalo kiu en tiu okazo estiĝas, kiam estas eraro en la funkcio. Ĉi tiu signalo, aŭ automate kompensas la efikon de eraro, aŭ nur simple indikas por la uzanto la ĉeeston de la eraro.

 

 

EREPROM

(Elektre REProgramebla ROM). La uzanto povas forigi la informojn kaj programigi elektronike la memorilon.

 

 

etalono

Aŭtenta mezuro kaj norma ekzemplero  de iu mezurunuo.

Originalo, al kiu estas komparata la pli postaj elementoj, cirkvitoj, aparatoj  ktp.

 

 

eta tensio

Ne pli granda ol  50V.

 

 

 

 

 

 

 

 

F

fado

Fenomeno ĉe tiuj radioondoj, kiuj trairas la jonosferon. La jonosfero influas la disiĝon de la radioondoj, eĉ povas tiujn tute reteni kaj povas ŝanĝi la polarizecon. La fadon okazigas krome ankaŭ la fazdiferenco inter la alventantaj rektaj kaj reflektaj ondoj.

(PV: Fenomeno konsistanta el sinsekvaj plimalfortigoj aŭ plifortigoj de aŭdeblo en radioriceviloj.)

 

 

fandogardilo

Protektilo kontraŭ la superkurento. Ĝia metalfadeno fandiĝas kaj tiel disŝaltas la cirkviton.

 

 

fantombildo

Sur la ekrano aperanta pala bildo apud la normala bildo.

 

 

Faraday-efekto

Tiu fenomeno, kiam la polarizeco de la radioondoj ŝanĝiĝas trairante la jonosferon. Kutimas nomi ĉi tiun fenomenon ankaŭ Faraday-rotacio.

 

 

Faraday-kaĝo

En la kaĝo ne estas elektroŝargo, ĉar la ŝargoj klopodas lokiĝi sur la randon. Tiel la kaĝo estas aplikebla por kontraŭelektra ekranado. Estas uzata tie, kie oni volas fari precizan mezuradon, tiel evite la eksteran influon elektrostatikan al la instrumentoj. Ĉi tiu maniero ne estas efika kontraŭ la magneta kampo.

 

 

Faraday-tezoj

Estas konataj du tezoj.

  1. – En konduktilo movanta en magneta kampo (aŭ staranta konduktilo en movanta magneta kampo) estiĝas kurento, kies intenso proporcias kun la rapideco de movo kaj kun la intenso de magneta kampo.
  2. – En elektrolito la  amaso de la eligita matero proporcias kun la intenso de la trafluanta kureno kaj kun la elektrokemia konstanto de materio.

 

 

farado

Unuo de la kapacito. Se kondensilon la tensio variĝas kun  1V-o dum 1 sekundo kaj estiĝas  1A kurento, tiam la kapacito de kondensilo estas 1F (farado). Ĉi tiu estas tre granda valoro, tial en la praktiko ne estas uzata. En la praktiko estas uzataj unuoj:

[μF] mikrofarado

[nF] nanofarado

[pF] pikofarado

(PV: Praktika mezurunuo de elektrostatika kapacito: farado estas kapacito de elektra kondensatoro, kiu sub tensio de unu volto entenas unu kulombon.)

 

 

faska tetrodo

Tia strukrurohava tetrodo, en kiu tiel densiĝas la elektronoj, atingantaj la anodon, ke tiuj repuŝas la sekundarajn elektronojn.

 

 

fasko

En malgranda sekco amasiĝantaj elektronoj, disradiataj ondoj.

 

 

fazangulo

Montras la fazdiferencon ĉe geometrie reprezentataj signaloj, se tiuj ne estas en sama fazo.

 

 

fazkomparilo

Ecaro por kompari la situon de du signaloj.

 

 

fazkonduktilo

Tiu konduktilo en la publika altensia reto, kiu ne estas terumita. La konduktilo havas potencialdiferencon rilate al la tero kaj al la terumita nulkonduktilo.

 

 

fazmaŝo

 

 

 

fazmodulado

Tia modulado, kiam la portanta ondo havas stabilan amplitudo kaj frekvenco-valorojn, sed la fazo de oscilado variiĝas laŭ la moduliga signalo.

 

 

fazo

La momenta situacio direkta kaj intensa de la alterna kurento. Potencialhava konduktilo en tiu sistemo, kie la alia (nulkonduktilo) estas terumita. La fazkonduktilo laŭ la sistemo povas esti pli ol unu. Plej ofte  tri.

 

 

fazrilat-bonigo

Tiam estas la plej efika la povumtransportado, kiam la tensio kaj kurento estas en sama fazo. En la praktiko la kurento rilate al la tensio aŭ malfruas, aŭ devancas. Korekti ĉi tiun defazigon oni kutimas uzi  fazrilat-bonigan kondensilon.

 

 

faztensio

Tiu potencialdiferenco, kiu estas mezurebla sur la fazkonduktilo rilate al la nulkonduktilo.

 

 

ferito

Estas speciala materio polvostruktura, uzata tio kiel  ferkerno por grandigi la memindukton de la bobenoj. Ĝi havas grandan permeablon, la relativa permeablo estas  µr >> 1.  La ferito elektre estas izolanto, sed ĝia magneta konduktanco  estas tre granda, kaj pro la polvostrukturo ne kreiĝas en tio kirlokurenta perdo.

 

 

feritringo, ferittubo

Tre malgranda ferito, kiu kapablas filtri la radiofrekvencajn kurentojn surmete la konduktilon. Estis speciala uztereno la komputora storelemento.

 

 

ferkerno

Speciala kunfandaĵo el metaloj, kiun enmetante en  bobenon grandiĝas ties  memindukto. Estas uzataj lamenaj kaj polvostrukturaj ferkernoj. La grandiĝo de la memindukto dependas de la permeableco de la ferkerno.

 

 

ferma kontaktilo

Kontaktilo en tia pozicio, kiam povas kondukti kurenton.

 

 

fermodirekta kurento

Kurento fluanta en tiu okazo, kiam sur la duonkonduktilo estas konektita tensio tiel, ke tiu tensio povas krei malplenigitan tavolon.

 

retrokurento

fermokurento

fermodirekta tensio

Tia tensiodirekto, kiu povas krei en duonkonduktilo malplenigitan tavolon. Kreiĝas pro tio tia tavolo, ĉar la truoj komencas movi al la negativa, la elektronoj al la pozitiva poluso de la ekstera tensio. En ĉi tiu stato de duonkonduktilo kurent ne fluas tra ĝi.

 

retrotensio

fermotensio

FET-o

Kamporegata transistoro. En ĉi tipaj transistoroj la regado okazas per elektra kampo. Grava propreco de FET-oj estas ĝiaj tre granda enira impedanco, tiel ne bezonas povumon la regado. Laŭ la strukturo estas konataj diversaj tipoj, kiel estas:  JFET, MOD-FET, VMOD-FET.

 

KET-o

fidro

Nutrokonduktilo.

 

 

filamento

Maldika drato el speciala metalo, kiu eligas varmon, lumon aŭ elektronojn, kiam trafluas ĝin kurento.

(PV:  Metala, tre delikata fadeno, kiu varmigita de elektro, produktas lumon en lampo.)

 

 

filtrilo

Cirkvito, kiu traformas la elektrajn signalojn, mildige la bruotension de bornotensio (ebenigas ĝian ondecon), barigas difinitajn frekvencojn, tiel selektige la traigitajn frekvencojn. Tiuj filtriloj, kiuj havas nur pasivaj konsisterojn, ne konsumas kurenton por la funkciado, sed okazigas perdon. Tiuj, kiuj estas konstruitaj el aktivaj elementoj bezonas kurenton por la funkciado, sed povas ankaŭ amplifi.

 

 

finamplifatoro

En multŝtupa amplifatoro estas la lasta ŝtupo, kies eliro jam konektiĝas al la ŝarĝilo, konsumilo.

 

 

finpozicia ŝaltilo

Sekuriga ŝaltilo por haltigi la funkcion antaŭ la danĝera pozicio de movanta maŝino.

 

 

finŝtupo

Ĉe multŝtupa amplifatoro estas tiu ŝtupo, al kiu estas konektita la konsumilo aŭ ŝarĝilo.

 

 

flankzono

Apun la portanta ondo ambaŭflanke trovata zono, kies larĝeco estas difinita.

 

 

fleksa disko

Demetebla storilo diskoforma  por komputoro.

(Nur mem la datumportilo havas diskoformon, la tuta storilo kun la portanta ujo havas kvadratformon.)

 

flopio

flisko

fleksigebla kablo

Kablo, kiu povas elteni multajn kurbigon sen disrompo. Tiun kablon kurbige ĝi ne restas en tia formo.

 

fleksa kablo

flopo

Cirkvito havanta du  statojn. La unuflopo havas regatan  staton nur dum decida tempo, post kiu tempo ĝi reŝaltas en la bazan staton. La duflopo estas tia flopo, kies staton  ĝi tenas ĝis la reregado, tiel havante du stabilajn statojn.

 

 

flueca kristalo

Organika fluaĵo, kiun oni uzas por diĝitaj indikiloj. Tiu fluaĵo enhavas longajn molekulojn kaj en elektra kampo perdas sian diafenecon. Grava avantaĝo de tiu indikilo, ke dum la regado ĝi ne konsumas kurenton.

 

 

flukso

Nomo reprezenti la fortecon de la elektra aŭ magneta kampo. Vektora dateno, esprimante la densecon kaj direkton de la fortolinioj. Ĝia mezurunuo estas la teslo,  1T=1 Vs/m2.  Ekzistas alia mezurunuo, kiu estas la gaŭso  „G”, kiu egalas  kun 1fortolinio/cm2. La simbolo de la flukso  estas la greka liter  fioΦ”. 

 

 

fluksomezurilo

Instrumento por mezuri la fortecon de la magneta kampo. Oni kutimas nomumi ankaŭ  gaŭsmezurilo.

 

 

fluktua kurento

Ekz.  tia estas la kurento dutakte rektifigita el sinusa alterna kurento.

 

 

fortokampo

La  fortokampo reprezentas tiun spacon, en kiu estas efike laborkapabla, la kampon kreita energio.

La elektroŝargoj kreas elektran kampon ĉirkaŭ si mem. La elektra kampo estas fortokampo, kiu signifas tion, ke enmete elektroŝargon en ĉi tiun fortokampon, al la elektroŝargo impresas diversintensaj kaj diversdirektaj fortoj.

 

 

fotoĉelo

Tiujn vakumhavantajn, aŭ gasplenigitajn elektronikajn tubojn, kiuj eluzas la fotoelktran impreson oni nomas fotoĉelo. La fotoĉeloj estas diversigitaj al tri tipoj laŭ la funkcia sistemo.

1,      Fotoemisia fotoĉelo, en kiuj pro la lumo el la fotokatodo elektronoj elpaŝas.

 

2,      Internajn lumefktojn eluzantaj fotoĉeloj, kies konduktanco variiĝas depende de la lumointenso.

         Ĉi tipajn konsisterojn vi jam povis studi ĉe la rezistiloj.

 

3,      Fermtavolhava fotoĉelo (fotopilo), en kiuj pro lumo estiĝas potencialdiferenco, do tensio.

         Ĉi tipan konsisteron vi jam povis studi ĉe la kurentofontoj.

 

 

fotoelektra

Pro luma impreso kreita kurento.

 

 

fotokuplo

Tia signaltransporta maniero, kiam la elektran signalon oni transformas al lumo kaj en la sekva ŝtupo tio estas retransformata. Inter la du ŝtupoj ne estas galvana kontakto.

 

 

fotopilo

La fotopilo estas tia kurentofonto, kiu el la lumenergio rekte produktas elektran energion.

 

sunĉelo

fotorezistilo

Estas duonkonduktilo sen ferma junto, kies rezistanco dependas de la allumigado.

 

(Lum-Dependa Rezistilo,   LDR).

fototelegrafi

(PV:  Distance transsendi bildon per elektraj kurentoj aŭ elektromagnetaj ondoj.)

 

 

fototransistoro

Specialan siliciotransistroro, kiu havas lumigeblan bez-kolektor junton. Vere  la sentiveco de la fotodiodo estas intensigebla kun la transistorimpreso.

 

 

frekvenc-ecaro

Datenaro karakteriza la aparaton rilate al la traigo de frekvencobendo.

 

 

frekvenco

Ĉe periodeca signalo estas la ciklonombro dum decida tempo. Kiom da direktoŝanĝon faras la fizika fenomeno (nun temas nur pri kurento, tensio) dum unu sekundo al sama direkto. Ĝia simbolo  estas la minuskla  „f”, kaj la mezurunuo estas la herco [Hz].  1Hz signifas tion, ke la unu ciklo okazas dum unu sekundo. La reciproka valoro de frekvenco estas la periodo.

 

freko

frekvencobendo

Frekvencointervalo en kiu povas funkcii sendatoroj. La plej konataj estas la:  LongOnda (LO),  MezOnda (MO),  KurtOnda (KO), UltraKurtOnda (UKO).  Estas uzataj diversaj televidaj, radioamatoraj kaj aliaj industriaj radiondolongoj, apartenantaj al diversaj frekvencobendoj.

 

 

frekvenco-demodulilo

Demodulas la frekvencomodulitajn radiosignalojn. Ĉi tiu cirkvito estas nesentivema por la variiĝo de amplitudo. Ĝi estas uzata plejofte en la ultra-kurtonda intervalo.

 

 

frekvencodependa inversa retrokuplo

Nur ĉe decida frekvencobendo estas efika la retrokuplo.

 

 

frekvencodivido

Cirkvito, kies elira frekvenco estas  grave malalta ol la enira. 

 

 

frekvencoduobligilo

Tia amplifatoro, kies eniro estas agordita al decida frekvenco, kaj la eliro al ties duoblo. La laborpunkton devas tiel elekti, ke la amplifeco ne estu lineara.

 

 

frekvencokalibrilo

Estas uzata por aŭtentigo de aparataoj, kreante senmodulitajn, treprecizajn oscilojn je decida frekvenco. Tiu oscilo estas nomata markero. La bazoscilatoro plejofte estas kristalreganta, stabiligate en termostato.

 

 

frekvencokalkulilo

Mezurilo, kiu kalkulas dum decida tempo la nombron de la cikloj kaj tion indikas.

 

frekvencomezurilo

frekvencometro

frekvencokomparilo

Aparato (cirkvito), kiu komparas du frekvencojn kaj indikas ties diferencon. Per tiu diferenca frekvenco estas ebla  regi la oscilatorcirkvitojn, tiel certige la stabilan frekvencon.

 

 

frekvencokompensado

Preferas decida(j)n frekvenco(j)n  traigi aŭ reteni en diversaj cirkvitoj, ekz.  en  amplifatoto. La kompensadon povas realigi per kondensiloj kaj bobenoj, sed tiuj enhavus ankaŭ rezistilojn. Krom la pasivaj konsisteroj estas uzata ankaŭ analoga (operacia) amplifatoro.

 

 

frekvencokonversado

Foje estus bezonata modifi la interportantan frekvencon de modulita signalo, sen tio, ke la modulacio ne ŝanĝiĝu. Tion oni faras tiel, ke la interportantan frekvencon miksas kun la signalo de la loka oscilatoro ricevante kaj la diferencon, kaj la sumon de la du frekvencoj. Tiu konversado estas uzata ekz.  en la superheterodinaj radioricevatoroj.

 

frekvencotransponado,

konversado

transponado

frekvencokonvertilo

Suplementa cirkvito antaŭ la ricevatoro, por certigi la ricevon de tiu frekvencobendo, kiu situas ekster la ricevebla ondolongo. Laŭ la konstrukto ĝi konsistas el oscilatoro kaj miksilo.

 

 

frekvencometro

Mezurilo decidi la oscilonombron. Hodiaŭ jam ĝenerale uzataj la ciferecindikilaj, diĝitteknikaj mezuriloj. Antaŭ longe la frekvencomezuriloj estis absorpciaj, kiu estis ne tro precizaj. Estis pli preciza la  t.n.  grip-dip metrilo kaj la heterodin-tipa. Mezuri tre altajn frekvencojn estas uzata la kaverna resonilo kaj la Lecher-konduktilo.

(PV:  Aparato por mezuri principe la ondolongon kaj fakte la frekvencon de radioelektraj ondoj.)

frekvencomezurilo

frekvencomigrado

La resona frekvenco de oscilatoro variiĝas hazarde. Tiun frekvenco-malstabilecon okazigas la valormodifiĝo de la konsisteroj.

 

defrekvenciĝo

frekvencomodulado

La sendata informenhavo ŝanĝigas la frekvencon momentan de la interportanta ondo. La plej simpla maniero fari frekvencomoduladon estas variigi la resonancan frekvencon de la oscilatoro kun la modulanta signalo. Per la frekvencomodulado la sondissendo estas plikvalita, ol tiu per amlitudomodulado.

 

 

frekvencomultobligo

Cirkvito, kiu produktas entjerajn multoblajn frekvencojn de la bazondo. Ĝia funkcia principo baziĝas sur la apliko de nelineara konsistero, kiu produktas superharmonojn.

 

 

frekvencoregulilo

Permane manipulebla konsistero aŭ cirkvitoparto, kiu aŭtomate regas la frekvencon de oscilatoro.

 

 

frekvencoresonanco de anteno

Tiu mezurata frekvenco, kiam la reaktanco estas nulo ĉe la nutropunkto de anteno.

 

 

frekvencostabileco

Kiom da mallarĝa la balanco de la frekvenco de iu oscilatoro, tiom da pli bonkvalita la cirkvito.

 

 

frekvencotraigo

Frekvencointervalo inter la plej alta kaj la plej malata frekvencoj, kie la traigata signalo jam havas   –3Db-an malintensiĝon. Estas karakteriza dateno pri amplifatoroj, filtriloj, laŭtparoliloj ktp. 

 

 

frotilo

Komutil-konektilo en elekta  motoro kaj generatoro, dinamo. Oni fabrikas tion el karbo aŭ el bronzo.

 

 

F-tavolo

Jonigita tavolo en la supra parto de la tera ionosfero. Ĝia alteco estas inter 160 – 420 km.   Ĉi tiu tavolo helpas la granddistancan radiodisendadon.  Dumtage tiu tavolo konsistas el du partoj: F1 estas la malsupra parto, F2 estas la pli supra. Dum nokto la F1 parto malaperas ĝenerale. La F-tavolo la plej grandan jonigitan nivelon enhavas dum posttagmezo. Kiam okazas forta sunmakula aktiveco, tiam la F-tavolo ne malaperas dum nokto.

 

 

fulmoforigilo

Speciala anteno terumita por kapti la fulmon kaj ties kurenton kondukti en la teron.

 

 

funkcia maniero

Reĝimsistemo.

 

 

funkcia temperaturintervalo

Tiu minimuma kaj maksimuma temperaturo, en kiu la cirkvito, aparato povas funkcii sen perturbo.

 

 

 

 

 

 

 

 

G

gajno

Grandiĝokvanto de la tensio, kurento aŭ povumo. Estas esprimebla kun la proporcio de la enira kaj elira signaloj.

 

 

galeno

Kristalo detekti radioondojn.

 

 

galvana

(PV: Rilatanta al elektra kurento produktita de pilo aŭ al io produktata de tia kurento.)

 

 

galvana kuplo

Kiam la ŝargoportantoj povas movi inter du cirkvitopartoj.

 

metala kuplo

galvanizi

(PV: Surkovri ion per maldika tavolo de metalo helpe de elektroliza kontinua kurento.)

 

 

galvanometro

Kurentmezurilo tre sentiveca, kies nadlo estas meze en baza pozicio, tiel ankaŭ la direkton de kurento povas indiki.

(PV:  Aparato por mezuri la intensecon de malfortaj elektraj kurentoj kaj montri alian direkton per devio de magneta montrilo.)

 

 

gardilo

Tiu ilo, kiu servas la protektadon de la tensioreto aŭ nutrilo. Je kurtcirkvito, aŭ superŝarĝo deŝaltas la cirkviton de la kurentofonto. Estas du tipaj laŭ la konstrukcio, tiel oni diferencas fandgardilon kaj aŭtomatan gardilon. En la fandgardilo estas ŝanĝebla la enmetaĵo, la aŭtomata estas reŝaltebla. Laŭ la funkcirapideco oni diferencigas rapidan kaj lantan tipojn.

 

 

gaskondukto

Pro sufiĉe granda tensio jonigiĝas la gaso, kiu en tia stato povas kondukti kurenton.

 

 

gaŭso

Mezurunuo por esprimi la densecon de la magneta flukso.  1 [G] egalas kun unu fortolinio en unu cm2.

 

Gauss

generatoro

Signalfonto, plivaste estas uzata por kurentofonto. La produktata signalo, kurento estas alterna.

(PV:  Aparato aŭ maŝino, kiu produktas kontinuan aŭ alternan elektran energion de alta aŭ malalta frekvenco aŭ tensio:  kiam oni parolas pri elektra generatoro temas en realeco nur pri transformiĝo de mekanika, kaloria aŭ ĥemia energio en elektran.)

 

 

giĉeto

Kluzelektrodo de tiristoro, triako kaj FET-oj.

 

geto

giratoro

Integrita kvarpoluso.

 

 

glatiga kondensilo

En nutrilo uzata kondensilo, kiu glatigas la ondecon de la bornotensio.

 

 

glimkondensilo

Strukture similas al la paperkondensilo, sed ties dielektro inter la elektrodoj estas glimo. La glimo havas pli bonajn elektrajn proprecojn ol la papero.

 

 

goniometro

Aparato por konstati radiodirekton. Tiu aparato ne havas turnigeblan antenon, sed du apartajn antenojn, kies signalojn kompare laŭ la fazangulo inter tiuj oni povas difini la direkton.

 

 

gramofono

Aparato por reprodukti la muzikojn, voĉojn de la sondiskoj.

 

 

granda tensio

Pli granda ol 600V inter la fazkonduktilo kaj la tero kaj pli granda ol 1000V inter du fazkonduktiloj.

 

 

grec-ponto

Dutakta rektifigilo, kiu konsistas el kvar diodoj.

 

(Graetz-ponto)

Grec-kvadrato

gridkurento

Kurento, kiu fluas tra la kluzelektrodo de elektronika tubo.

(Pluklarigan mencion vidu ĉe la grido!)

 

 

grido

Kluzelektrodo de la elektronikaj tuboj. Ĝi havas formon spiralan en la ĝeneralaj tuboj, sed povas havi alian formon, kiel ekz.  en la kineskopoj.

 

Mencio: estas pli praktike uzi ĉi tiun esprimon, prenante el la anglo, ĉar la kluzo krado en la signoj mallongaj povas okazigi miskomprenon, ja ankaŭ la katodo estas signata kun la litero „k”. Krome ties mallonga signo kongruas kun la jam ĝenerale uzata formo „g”.

kluzo

 

 

 

 

 

 

Ĝ

ĝekslo

Speciala ŝaltilo multpozicia, kiun oni funkciigas kun turnigo.

 

ŝtupŝaltilo rotacia

ĝemel-bobeno

Du bobenoj de relajso, kies elektraj datenoj estas egalaj.

 

 

 

 

 

 

 

 

H

HAM

Hazarde Akirebla Memorio. Kaj skribebla, kaj legebla storo.

 

RAM (el la anglo)

harmonenhavo

Krom la bazfrekvenca signalo ĉeestantaj superharmonaj signaletoj.

 

 

harmono

Ĉiu elektromagneta oscilo havas krom la bazfrekvenco superharmonojn, kiuj havas multobigajn frekvencojn de la bazsignalo. La ideala sinusondo ne havas harmonojn, kiu en la praktiko ne realigebla. La plej multajn harmonoj havas la ortangula signalo. 

 

 

hejtotensio

Tiu tensio, kiu estas konektata al la filamento de elektronika tubo. 

 

 

henro

Mezurunuo de indukto, kies mallongigo estas  [H].   1H egalas kun tiu indukto, en kiu estiĝas  1V tensio se la kurento ŝanĝas  unu amperon dum unu sekundo. Por  la praktiko tiu  1H  estas tro granda kvanto, tial estas uzataj dividitaj unuoj, kiel la milihenro [mH],  mikrohenro [µH],  nanohenro [nH]. La dividanta numero inter la unuoj estas  1000. 

 

Henry

heptodo

Elektronika tubo havanta sep elektrodojn.  Ĝia kvina grido (g5) estas bremsogrido, konektita al katodpotencialo. En ĉi tiu tubo la sekundara emisio estas nuligita.

 

pentagrido

herco

Mezurunuo de frekvenco, kies mallongigo estas [Hz].  1Hz estas tiu periodeco, kiu faras unu ciklon dum unu sekundo. En la praktiko ankoraŭ estas uzataj ties multobligaj valoroj, kiel la  kiloherco [kHz],  megaherco [MHz], gigaherco [GHz]. La multobliga numero inter la unuoj estas  1000. 

 

Hertz

heterodino

Funkcia sistemo de  radioricevatoroj. La enira portanta ondo estas miksita kun la signalo de la loka oscilatoro.

 

 

hibridcirkvito

Por speciala funkcio fabrikita cirkvito kunhavanta tiu, kaj pasivajn, kaj aktivajn konsisterojn en sama kapsulo, kesto ktp. 

 

 

hidrargvapora lampo

La baza lumfonto estas la interna kvarclampo hidragvapora, kiu povas funkcii sen la ekstera vitrobaluno, kaj havas karakterizan bluan kvarclumon. La kvarctubo eligas krom la  kvarclumo ankaŭ nevideblan ultraviolan radion, kiu ekscitas la polvotavolon lumeligan sur la interna flanko de la ekstera vitrobaluno. Ĉi tiu videbla lumo miksiĝas kun la kvarclumo kaj tiel estiĝas la finpretiga lumfenomeno.

La hidrargvapora lampo estas kapabla funkcii dum  10000 horoj kaj povas estigi tre intensan lumon. Pro tiaj proprecoj ĝi estas uzata plejofte en la surstarta lumigado.

 

 

hifia

Altkvalita sonfrekvenca amplifatoro, plenumanta la preskribon de la standardo DIN 45500.  Tralaslarĝo de altfidela aparato estas  min.  20Hz – 20kHz, dum tiu ĉe hifia aparato estas  40Hz – 12,5 kHz.

 

HI-FI

histerezo

Valorintervalo

ekarto

 

 

 

 

 

 

I

ignitrono

Grandtensia kaj intenskurenta rektifigilo, kies anodo kuŝas en hidrargo kaj tiam konduktas, kiam la anodo estas pozitiva. La konduktadon startas kluzelektrodo, kiu etendas en en la hidrargon. Pro la intensa varmoproduktado ĉi tiu rektifigilo bezonas daŭran malvarmigon.

 

 

imerto magneta

Pli precize imerto de la magneta kampo similas al tiu de la maso. La konektitan tension sur bobenon (induktilo) la trafluanta kurento sekvas nur kun iometa da tempo. Do, en induktilo la kurento malfruas rilate al la tensio.

 

 

impedanc-alĝustigo

Alternkurenta cirkvito tiam funkcias en bona rendimento se la nutrilo kaj la konsumilo havas saman impedancon.

 

impedancadaptigo

impedanco

Rezistanco kompleksa kontraŭ alterna kurento. La rezistanco konsistas el du partoj, kiuj estas la reaktanco kaj la oma rezistanco. La parto reaktanca povas esti kaj/  kapacita, indukta.

(PV:  Ŝajna elektra rezistanco de cirkvito, kiun trafluas alterna kurento /= rezultanta rezisto).

 

 

impulsgeneratoro

Aparato, kiu kreas impulsojn por diversaj mezurado.

 

 

impulslarĝa-modulado

Tia moduladmaniero, en kiu la informon portas la variiĝo de la impulsolarĝo.

 

 

impulso

Abrupta kaj tre kurttempa tensio, aŭ kurento-intesiĝo havantaj tiuj krutan apikon.

 

 

impulsoregistoro

Cirkvito, kiu sensas kaj registras la ĉeeston de impulsosignalo.

 

 

impulsreĝimo

Funkcia maniero prilaboranta impulsoformajn signalojn.

 

 

indikilo

Tiu ilo, per kiu oni povas indiki, aperigi elektrajn ĉeeston, kvantojn de la proprecoj.

 

indikatoro

induko

Magneta efiko, kiu okazigas  energiotransdonon.

 

 

induko-linio

La induko-linioj ilustras la magnetan kampon. Tiuj linioj estas ĉiam fermitaj grafikaj linioj. La denseco de la induko-linioj dependes de la magneta kampointenso.

 

fortolinio

induktanco

Indukta rezistanco kontraŭ alterna kurento.

 

 

induktanto

Generatoro, kiu estas funkciigita per mano. Oni per mano turnigas la rotoron, tiel induktas tension.

 

induktoro

indukta retrokuplo

Efiko, kiu okazigas energioretrokuplon de la eliro de cirkvito per indukto.

 

 

induktatkerno

El lamenoj elformita ferkerno de la armaturo.

 

 

induktato

Tiu bobeno de la generatoro, kiu donas elektran energion, en ku indukiĝas tensio.

(PV: Fera peco, kiu fermas la magnetan cirkviton.)

 

armaturo

induktatreakcio

Reinfluo de armaturo.

 

 

induktatŝafto

Akso de la rotora armaturo.

 

 

induktilo

Tiu konsistero, kiu havante indukton faras indukon per la trafluanta kurento.

 

bobeno

indukto

Indukon farebla poveco. Kapableco por deponi energion magnetan. Ĝi estas signita kun la litero „L”, kaj havas mezurunuon  Henry (Henrio).   1H egalas kun tiu indukto, kio indukas 1V tension se la kurento ŝanĝas 1A-on dum unu sekundo. En la praktiko estas uzataj pli malgrandaj unuoj, kiel la:

[mH], [µH]

 

valoro de induktilo

induktolado

Lameno de la ferkerno.

 

 

inerca efiko

En oscirkvitoj la energio restos ĝis iom da tempo post la elŝalto. La tempo dependas de la kvalito de la oscirkvito.

 

 

influko

Elektra ŝargodisiĝo en konduktilo lokita en stabila elektra fortokampo.

 

Elektra influenco.

inkandeska katodo

Katodo, kiu estas hejtata dum la funkciado. Inkandeske la katodo estas kapabla eligi elektronojn pli facile.

 

 

inkandeska lampo

Tia lampo, en kiu la lumfonto estas inkandeska metalo.

 

Edison-lampo

instrumento

Celfunkcia cirkvitaro enkonstruite en ujon.

 

Aparato

integratoro

Speciala cirkvito per operacia amplifatoro.

 

 

integrala cirkvito (ŝtupo)

Kvarpoluso, al kies eniro konektita tensiosalto (ortangulo) ĉe la eliro aperas integralige. Kiam la enira tensio estas enŝaltita la elira tensio ne tuj atingas sian maksimuman valoron, sed poste laŭ la tempokonstanto logaritme grandiĝas.

 

 

integrita cirkvito  (IC)

Cirkvito kunmuntita en unu kapsulo sur unu duonkondukta tavolo.

 

ICo

intenskurenta

Tiom da kurentointenso, kiu estas kapabla okaziig elektrokutiĝon al la homa organismo.

 

 

interfero

Reciproka efiko (fortiga aŭ mildiga) de du ondoj renkontantaj. Povas okazigi radioricevadan ĵamon.

 

 

interfrekvenco

En ricevatoroj uzata frekvenco inter la enira alta radiofrekvenco kaj la elira sonfrekvenco.

 

IF

interinduka koeficiento

Tiu faktoro esprimas la kapablecon induki eletromagnetan energion el unu induktilo en alian induktilon. La interinduka koeficiento estas signata kun la litero (M).  La interinduka koeficiento en tiu okazo estas  1 henrio, kiam en bobeno 1A  ŝanĝo dum  1 sekundo  indukas en la alia bobeno   1V tension.

 

 

interinduko

Induko, kiu povas estiĝi inter du induktoj interligaj. La induktoj estas en induka kontakto.  Metu unu apud alian du bobenojn tiel, ke la fortolinioj propraj povu trairi ankaŭ tra la alion.

 

 

intermita kurento

Tiu kurento, kiu fluas sendaŭre, nekontinue inter la  enŝalto kaj la elŝalto. Ekz.  tia estas ankaŭ la kurento unutakte rektifigita el sinusa alterna kurento. La intermito estas perioda.

 

 

intermita lumo

Sendaŭra lumoado. La intermito estas perioda.

 

 

interplektita skeno

Televidteknika sistemo. Kaj en la ikonoskopo, kaj en la kineskopo la elektronradio skenas la ekranon laŭ linia divido. La interplektita signifas tion, ke la skenado okazas ne vice sur unu post la aliaj linioj, sed alterne la parajn kal la malparajn liniojn.

 

 

interportanta frekvenco

Bazfrekvenco, kiun havas tiu interportanta signalo, kiu ne estas modulita. La modulita interportanta signalo havas frekvencobendon.

 

 

interportanta ondo

Ondolongo, kiun havas tiu interportanta signalo, kiu ne estas modulita. La modulita interportanta signalo havas bendolarĝecon.

 

portondo

interportanta signalo

Signalo disradiata daŭre, kiu havas stabilan frekvencon, amplitudon kaj fazon. Ĉi tiu signalo estas kapabla porti informacion kun modulado.

 

 

interrelajso

Kiam (ĉef)relajso ne havas sufiĉan kontaktilnombron, en tiu okazo estas uzata plua relajso, kiu estas funkciigata per kontaktilo de la (ĉef)relajso.

 

 

interŝtupa kuplo

Kuplomaniero inter la diversaj apartaj cirkvitoj aŭ cirkvitopartoj (oscilatoroj, amplifatoroj, miksiloj  ktp.) La kuplo povas esti rekta (galvana), kapacita, indukta aŭ optika. La kapacita kuplo estas uzebla por alterna kurento, la unudirektan kurenton deigas. La rekta kuplo estas farita per drato, tiel la unudirektaj tensioj de la ŝtupoj estas samnivelaj. La avantaĝo de la rekta kuplo estas la sendependeco de la frekvenco. Ĉe indukta kuplo la rekta kurento estas izolita.

 

ŝtupkuplo,  kuplo

intertuŝa kontaktilo

Tiu kontaktilo movanta en ŝaltilo au sur relajso, kiu dum ŝaltado daŭre tuŝas unu kontaktilon ripozan, ĝis kiam la alia kontaktilo jam estas tuŝata. Tiel oni povas seninterrompo ŝalti cirkviton.

 

lapanta kontaktilo

intervalo

Bendo inter la minimuma kaj la maksimuma valoroj.

 

 

inverta amplifatoro

Tia amplifatoro, kies enira kaj elira signaloj estas en kontraŭa fazo.

 

invertilo

izolaĵdifekto

La izolaĵo parte aŭ tute perdas sian propraĵon materian kaj pro tio traigas kurenton senbare.

 

 

izolaĵo

Tiu materio, kiu ne povas fluigi kurenton, pli precize nur tre, tre malintense.

 

izolanto

izola rezistanco

Ankaŭ la izoliloj trafluigas kurenton sed tre malintensan. Ĉi tiu rezistanco estas mezurata  en  Ω/cm. La bona izolilo havas pli ol 10 miliard  Ω/cm  rezistancon. Estas grava propreco de la izoliloj la trarompa tensio. (Vidu tie)

 

 

izola trakonekto

Traigas konduktilon tra metallameno, izolite. Estas fabrikita el vitro aŭ porcelano.

 

 

izolilo

Tiu teknikaĵo, kiu estas fabrikita el izolanta materio, por bari la fluigon de la kurento.

 

 

izolita kablo

Permantelo ŝirmita metalfadeno. Tiu mantelo estas preparita el izolanta materio, plej ofte el plasto.

 

 

izoltavolo

Speciala (Si02) tavolo en la MOD-FET teknologio inter la kanalo kaj la kluzelektrodo.

 

 

 

 

 

 

 

 

J

jonigo

Elektra ŝargigo de atomoj kaj molekuloj.

 

jonizo

jonkaptilo

Forigilo de la malefikaj jonoj.

 

 

jonkondukto

Konduktiveco pro la joniĝo.

 

 

jono

(PV:  Nomo de molekulo aŭ de atomo, kiu gajnis aŭ perdis elektronojn.)

 

 

junto

Interspaco de la tavoloj en la duonkondukantaj konsisteroj.

(PV:  La kuniga interspaco inter du kunigitaj ŝtonaj,  brikaj, metalaj aŭ lignaj pecoj, kiun oni plenigas per gluo, mastiko, mortero.)

 

 

 

 

 

 

 

 

Ĵ

ĵakingo

Speciala konektilingo.

 

 

ĵakŝtopilo

Speciala konektilo.

 

 

ĵamfiltrilo

Cirkvito, kiu estas kapabla reteni la eteran ĝenon.

 

 

ĵamo

Etera ĝeno, kiu malfaciligas la radioricevadon.

 

 

ĵulo

(PV:  Praktika unuo de elektra laborenergio valoranta  0,102 kg:  en elektrodinamiko unu  ĵulo  estas  laboro efektivigita per elektra kvanto de unu kulombo fluanta sub tensio de unu volto.)

 

 

 

 

 

 

 

 

K

kablo

Speciala konduktilo, havanta tiu tre multajn tipojn rilate al la dratnombro kaj al la izolada maniero. La konduktanta drato estas fabrikita el aluminio aŭ el kupro.

 

 

kablobarelo

Tenilo, kiu portas la volvitan kablon.

 

 

kablofasko

Kunbandaĝitaj kabloj.

 

 

kablokanalo

Speciala ujo por lokumi kablon. Tiu estas fabrikita el betono aŭ el metalo por eksteren kaj el plasto por en ĉambron. Uzante kablokanalon ne estas cbezonata enterigi la kablon profunden en la teron.

 

 

kablokerno

Drato en la kablo.

 

kablofadeno

kablokonektilo

Konektilo por la kablofino.

 

kablokapo

kablokoŝo

Konektilpeco de kablofadeno.

 

 

kablokovrilo

Ekstera parto de la izolita kablo. Hodiaŭ jam estas fabrikita plej ofte el plasto. Estas produktitaj unutavolaj kaj multtavolaj kovriloj. Por la mekanika stabileco, kaj por la elektra kaj magneta ombrumado,  inter la plastaj tavoloj estas uzataj aluminia tavolo kaj / aŭ ŝtalrubando.

 

kablomantelo

kablokunligo

Por granda distanco aŭ okaze de kablovundiĝo estas bezonata kunligi kablopecojn.

 

 

kabloskatolo

Speciala skatolo, en kiu estas kunkonektitaj du aŭ pli multaj kabloj. El tiu skatolo eblas certigi disbranĉon el la ĉefkablo al diversaj direktoj.

 

 

kablovolvaĵo

Por transporti longan kablon oni volvas ĝin.

 

 

kablovundiĝo

Povas okazo pro diversaj kialoj, kiuj difektigas la kablomantelon kaj distranĉas la kablofadeno(j)n.

 

 

kaĝovolvaĵa induktato (rotoro)

Rotoro, kies konstrukcio enhavas kurtcirkvitojn.

 

kaĝrotoro

kalibrigo

Ĝurtigado de iu aparato (plej ofte de ties skalo) al iu determinita valoro en certaj punktoj.

Aŭtentigigo: mezurado, per kiu estas determinata la mezur-eraro de la aparato. La komparado estas farata al iu norma mezurunuo (unito) aŭ aparato.

 

aŭtentigo

kalorio

(PV:  Unuo de varmokvanto.)

 

 

kamerao

Aparato enhavanta ikonoskopon por skeni bildon en la televidila tekniko.

 

 

kampoforto

Ekzistas elektra, magneta kaj elektromagneta kampofortoj. Temas pri tiu forto (potenco), per kiu la kampo povas fari laboron. Ĝia mezuruno ĉe elektra kaj elektromagneta kampoj estas la  V/m, ĉe magneta kampo estas la G (gauso). En alterna kampo la kampoforto proporcias lineare al la ondolongo kaj reciproke al la distanco. La poveco malgrandiĝas kun la dua potenco de la distanco.

 

kampointenso

kamporegata transistoro

Tiujn transistorojn, kies kurentojn fluigas nur unutipa ŝargoportilo (elektrono aŭ truo), oni nomas unipolakamporegata transistoro. En tiuj transistoroj estas speciala kanalo, preparita tio el duonkondukta kristalo, kies konduktancon eblas varii kun elektrokampo.

La elektrokampon povas krei nur tensio konektanta al la kluzelektrodo. Ĉar la kreado de elektra kampo ne uzas kurenton, tial la regado ne bezonas povumon, ne ŝarĝas la antaŭan ŝtupon. 

 

FET-o

kapacita kuplo

Maniero kupli la ŝtupojn en la elektronikaj cirkvitoj. La eliro de la antaŭa ŝtupo konektiĝas (kupliĝas) al la eniro de la sekva ŝtupo per kondensilo. Tiu maniero certigas pluiron nur por la alterna kurento. La rekta kurento ne povas traflui la kondensilon. Malavantaĝoj de ĉi tipa kuplomaniero, ke malfacile eblas fari konvenan impedancadapton kaj la traigo dependas de la frekvenco.

 

 

kapacitanco

Tiu rezistanco, kiun havas la kondensilo kontraŭ la alternaj kurentoj.

 

kapacita reaktanco

kapacita rezistanco

kapacita retrokuplo

La elira signalo estas parte retrokonektita (retrokuplita) al la eniro de amplifatoro per kondensilo.

 

 

kapacito

Estas propreco de kondensilo kaj akumulatoro. Por kondensiloj la mezurunuo estas la Farado [F]. En la praktiko la dividitaj unuoj estas plejofte uzataj, kiel la mikrofarado [µF],  nanofarado [nF],  pikofarado  [pF].   Por akumulatoroj estas uzata mezurunuo estas la amperhoro  [Ah]. La  Ah  tion montras, kiom da maksimuman amperon povas la akumulatoro certigi dum unu horo, apud la nominala tensio.

(PV:  Elektrokvanto.)

 

 

kapacito de konduktilo

(PV:  La konstanta rilato, kiu ekzistas inter la ŝargo de la konduktilo  (elektrokvanto)  kaj la elektra potencialo al kiu ĝi estas altigata.)

 

 

kapaŭskultilo

Eta parolilo, kiu transformas la alternan kurenton al sono. Plej ofte havas tenilon por fiksi tion sur la kapon aŭ nur sur la orelo(j)n. Estas efika uzi tion en brua medio kaj tiam, kiam oni ne volas ĝeni la ĉirkaŭantajn.

 

aŭskultilo

kapsulo

Ujo de konsistero.

 

kloŝo

karakterizaj parametroj

Datenaro signifa de la koncerna konsistero aŭ cirkvito.

 

 

karbonelektrodo

Pozitivelektrodo en pilo, kiu estas fabrikita el karbo.

 

 

karbonfrotilo

En rotaciaj elektraj maŝinoj tiu kontaktilo, preparita el karbo, kiu konektas la kurenton al la rotoro.

 

 

kaskada amplifatoro

Cirkvito konstruita el du transistoroj, el kiuj la unua havas emiterkonekton kaj ties kolektoro estas rekte konektita al la emitero de la alia transistoro, kiu havas bezkonekton. La komplekso havas grandan amplifecon. Tiu konekto estas aplikata plej ofte en ricevatoroj por antaŭamplifatoro, amplifi la antenosignalon.

 

 

kaskadkonekto

Per du amplifiloj (elektronikaj tuboj aŭ transistoroj) preparita cirkvito, kiu havas grandan amplifecon kaj malgrandan bruon. La unua amplifilo estas en katoda aŭ emitera konekto. (Tiuj estas la komunaj elektrodoj) La anodo aŭ kolektoro de la unua amplifilo rekte konektiĝas al la katodo aŭ emitero de la alia amplifilo. La dua amplifilo estas en krada aŭ beza konekto. (La komuna elektrodo estas la grido aŭ la bezo) Plejofte estas uzata por preamplifatoro de ricevatoroj.

 

 

katenario

Trakcia konduktilo por tramo, lokomotivo elektra kaj trolebuso. La maŝinoj prenas la kurenton de la katenario per kurentodeprenilo, pantografo.

 

 

katodo

Negativa elektrodo de konsisteroj. Tiu elektrodo en la elektronikaj tuboj, kiu eligas elektronojn. La katodo estas bruligata aŭ per filamento aŭ rekte.

(PV: Negativa elektrodo de pilo.)

 

 

kaverna resonilo

Spaco aŭ dielektriko kovrita per metalo, kiun tiel formitan kavernon oni ekscitas tra aperturo per maŝo (kuplomaŝo). En mikroonda oscikvito la kaverna resonilo povas atingi tre favoran bonecan faktoron.

 

 

kilovato

(PV:  Unuo de potenco valoranta mil vatojn.)

 

KW

kilovolto

(PV:  Unuo de elektra tensio aŭ de potenciala diferenco valoranta mil voltojn.)

 

KV

kineskopo

Bildaperigilo en la televid-  kaj  mezuriltekniko. (TV-ekrantubo, katodradia tubo, osciloskopa tubo  ktp.)

 

 

kirlokurento

Se metallamenon impresas magneta kampo, simile kiel  en konduktilo, ankaŭ en la lameno indukiĝas kurento. Ĉar la metala lameno havas tre malgrandan rezistancon, la kurento estas sufuĉe intensa kaj kirlas en la lameno.

 

 

klaposcilatoro

Unu specialtipa oscilatoro el inter la Kolpic tipaj oscilatoroj. En ĉi tia oscilatoro por la akomodo oni aplikas serie agordeblan oscirkviton.

 

 

klavo

Butonaro por manipulo komputoron.

 

 

klemo

Konektilo de konsistero.

 

kosisterpiedo

kloŝo

Ujo de konsistero.

 

kapsulo

kluzo

Rega elektrodo.

Ĉe elektronika tubo – grido.

Ĉe transistoro – bezo.

Ĉe tiristoro, triako, FET-oj – giĉeto.

 

 

 

koaksiala kablo

Speciala altfrekvenca kablo, plej ofte produktata je ondimpedanco 50, 75 kaj 120 omoj. La interna(j)n konduktilo(j)n ĉirkaŭas plasta izolilo, kovrata per metala plektaĵo, nomata mantelo. Ekstere refoje plasta kovrilo ŝirmas la kablon.

 

kodcilindro

Sur cilindro preparitaj valeto(j) kaj monteto(j) movigas konektilo(j)n. La valetoj kaj montetoj laŭ programo sekvas unu la alion.

 

 

kodita trakcirkvito

Tiu speciala alternkurenta trakcirkvito, en kiu la kurentofluo estas interrompita laŭ takto antaŭe difinita.

 

 

koercita forto

Tiom da intenso de la magneta kampoforto, kiam la materio perdas sian magnetecon.

 

 

kolektoro

Elektrodo de transistoro dupolara, kiu kolektas la ŝargoportantojn eligitajn el la emitero.

 

 

kolpic-oscilatoro

Oscilatoro kun variebla frekvenco, en kiu la rekuplilo estas kapacita dividilo. La kapacita dividilo estas parto de la oscirkvito.

 

 

kombina kapeto

Tiu konsistero en magnetofono, per kiu oni povas aŭ skribi, aŭ defirigi informon sur la rubando.

 

 

kompensilo

(PV:  Aparato por restarigi ekvilibron en elektra cirkvito.)

 

kompensatoro

komplementa konekto

Kontratakta amplifatoro konstruita el transistoroj komplementaj. Unu transistoro estas NPN-tipa kaj la alia estas PNP-tipa.

 

 

komunregado

Regadmaniero de la diferencecaj amplifatoroj. La regsignalo estas sama sur ambaŭ regelektrodoj rilate al la terpunkto kaj intese kaj faze.

 

 

komuti

(PV:  Direkti elektran kurenton ĉu en la cirkvito mem, ĉu en alian cirkviton.)

 

 

komutilaro

(PV:  Plato aŭ tabulo, sur kiu estas fiksitaj ĉiuj komutiloj, interrompiloj kaj mezuriloj de elektra konduktilaro.)

 

konektotabulo

komutilo

(PV: Elektra aparato kun duopa aŭ multopa kontakto, kiu ebligas direkti laŭvole elektran kurenton ĉu en la cirkvito mem, ĉu en alian virkviton.)

Ekz. pere de komutilo estas konektita la rotoro de elektra maŝino al la cirkvito.

 

komutatoro

komutillameno

Unu segmento de komutilo.

 

kolektilolameno

kondensilo

Konsistero, kiu konservas ŝargojn. Ĝian konservkapablecon oni nomas kapacito.

(PV:  Aparato konsistanta el du tutoj de konduktiloj ĝenerale plataj, izolataj unu de la alia per dielektriko, kaj uzata por kuncentrigi elektron.)

 

kondensatoro

konduktaj elektronoj

Tiuj elektronoj, kiuj estas en la kondukta zono kaj partoprenas en la fluigo de kurento.

 

 

konduktanco

Kondukta poveco.  Kapableco de materio movigi elektronojn, do fluigi kurenton.

(PV:  Propreco kondukti la elektron inverse al la elektra rezistanco.)

 

 

konduktanto

Tiu materio, kiu facile povas fluigi la kurenton.

 

 

kondukta zono

Tiu energionovelo, en kiu la elektronoj movante povas transporti elektran energion, do fluas kurento.

 

 

konduktigo

Transŝalto al stato kondukta de tiristoro, triako.

 

 

konduktilo

Tiu uzebla konsistero, kiu estas fabrikita el konduktanta materio. Tiuj estas ekz. la diversaj  dratoj, metalfadenoj, kabloj.

 

drato

fadeno

kondukto

Tiu propreco de materio, kiu povas fluigi kurenton.

 

 

konekti

(PV:  Kunligi aparatojn, maŝinojn aŭ elektrajn pecojn per drata konduktilo.)

 

 

konektingo

Truo, en kiu oni metas ŝtopilon por fari konekton.

 

ŝtopilingo

konektopiedo

Dratpeco de konsistero por konekti tiun.

 

 

konektopoto

El plasto fabrikita potformo por certigi izolitan muntadon por konektingo en la muron.

 

muntopoto

konektoskatolo

Skatolo por kunligi dratojn disbranĉigitajn.

 

 

konektoskemo

Desegnaĵo pri la cirkvito, laŭ kiu oni jam povas konstrui la cirkviton ĉar enhavas ĉiujn tiponomojn kaj valorojn de la konsisteroj.

 

skemo

konektoŝranko

Tiu ŝrankoforma muntejo, en kiu estas disbranĉita la enira  tensioreto al pluraj cirkvitoj.

 

 

konektotabulo

Tia tabulo, sur kiun estas muntitaj diversaj ŝaltiloj kaj kontekingoj. Ĝi povas enhavi ankaŭ indikilojn (lampojn, mezurilojn). Tiu tabulo ne estas fermita en ŝarankon, tiel libere atingebla.

 

ŝaltotabulo

konektoŝtopilo

Izolita metalpeco muntita sur la dratfinon, per kiu oni povas konekti tiun draton al la konektingo.

 

ŝtopilo

konsister-lokumita skemo

Desegnaĵo pri la situo de konsisteroj sur la muntopanelo.

 

konsister-muntiga figuro

konsistero

El kiuj estas konstruitaj la cirkvitoj.

 

 

konstanta kurento

La valoro de la kurento ne ŝanĝas.

 

 

konsumanto

Tiu ulo, kiu uzas elektran energion el la publika tensioreto.

 

 

konsumilo

Ŝarĝilo de iu elektronika aparato, kiu eluzas la eliran signalon. Maŝino, kiu funkcias eluzante la elektran energion de la publika tensioreto.

 

 

kontaktilo

Metalpeco, al kiu tuŝante alian metalpecon oni certigas la fluadon de kurento. El tiuj metalpecoj ĝenerale unu estas senmova kaj la alia movebla. Tiuj kontaktiloj estas videblaj plejofte sur relajsoj, kaj ne videblaj  ekz.  en la ŝaltiloj.

 

 

kontaktinterspaco

Distanco inter la kontaktiloj.

 

 

kontinua kurento

Tiu kurento, kiu daŭre fluas de la enŝalto ĝis la elŝalto.

Ĝi povas esti kaj rekta, kaj alterna.

 

ne intermita

kontrasto

Lumintensa proporcio inter la plej hela kaj la plej malhela partoj de bildo.

 

 

kontraŭtakta

Amplifatortipo, en kiu la amplifiloj (transistoroj, elektronikaj tuboj) havas duonperiodan regadon  alterne, kies fazrilato estas 1800.

 

kontraŭfaza

kontroliga cirkvito

Cirkvito por kontroli la ĝustan funkciadon de alia cirkvito.

 

 

konvektilo

Plej ofte el aluminio fabrikita metalpeco, kiu havas grave pli grandan surfacon ol la kapsulo de konsistero. Tiel faciligas la termodisradiadon al la aero.

 

termokonvektilo, malvarmigilo

konvertilo

Aparto, kiu transforas signalformon  al ia alia formo. Ekz.:  el alterna kurento faras unudirektan kurenton aŭ la unudirektan kurenton konvertas al alterna kurento.

 

 

korpusklo

Ero el kiu konsistas la materio.

 

partiklo

kristalfiltrilo

Filtrilo, kiu enhavas kvarckristalon por la frekvencostabileco.

 

 

kriza frekvenco

Tiu limfrekvenco, kiun la ionosfero ankoraŭ respegulas je ortangula incido.

 

 

kriza tensio

Tiu limtensio danĝera, kiun superige jam povas okazi iu elektra difekto.

 

 

kubuttensio

Tiu tensionivelo, kiu estigas  lavangointensiĝon de la kurento. La nomo aludas al la formo de ecaro.

 

 

kulombo

Mezurunuo, kiu reprezentas la nombron de la elektroŝargojn. Unu kulombo egalas kun  6,28·1018 elektronoj. En konduktilo fluas 1 kulombo dum unu sekundo je  1 A  kurento.

(PV:  Mezurunuo de elektra kvanto:  unu  kulombo estas elektra kvanto, kiun transportas kurento de unu ampero dum unu sekundo.)

 

 

kunagordo

 

 

kupli

(PV:  Trapasigi la radioelektran energion de unu cirkvito en alian per alproksimiĝo de tiuj cirkvitoj aŭ de alia interkonekto.)

 

 

kuplofaktoro

Esprimas la ligokvaliton en la interinduko. Ĝi sstas loza, se parto de la flukso ne efikas en la indukado. Ĝia signalolitero estas la (k).

 

kuplokoeficiento

kuplomildigo

Oni parolas pri kuplomoldigo, kiam devas malintensigi la kuplon inter la ŝtupoj pro genero. Por eviti la generon la kuplon devas mildigo al loza, atente la funkcian frekvencon. Alia maniero eviti la generon apliki barbobenojn kaj kondensilojn en la nutrilo kaj en ties konduktiloj. Ankaŭ ĉe antenoj estas uzata maniero ĉesigi la kuplon je decidaj frekvencoj, kiu estas la ondoretenilo.

 

kuploĉesigo

kuprokovrita plato

El kiu oni preparas la muntopanelon.

 

 

kurentamplifa koeficiento

Parametro de amplifiloj (transistoroj), kiu  determinas la grandecon de la amplifado. Esprime  kun la  h  parametro, tiu estas  la  h21, alie signata kun  β.

 

betao

kurentgeneratoro

Generatoro havanta tre grandan internan rezistancon (Rin), tial la elira kurento estas relative stabila, nur iomete ŝanĝiĝas de la ŝarĝo.

Se  Rin  = ¥, tiel la kurento estas sendependa de la ŝarĝrezistanco (konsumo), tiam la kurentgeneratoro estas ideala.

 

 

kurento

Kurento estas movo de la elektronoj ( ŝargoportantoj) en materio.

(PV:  Fluo de elektro pasanta tra konduktilo:  praktika mezurunuo de la  kurenta intenso estas ampero.)

 

 

kurentobato

Vundiĝo pro kurento, kiun okazigas la tuŝo de granda tensio.

 

 

kurentofonto

Tiu energiofonto, kiu certigas elektran energion, uzante diversajn fizikajn, kemiajn, mekanikajn efikojn.

 

 

kurentodens(ec)o

Rilate al la sekco de konduktilo, kiom da ŝagoportanto movas dum sama tempo.

 

 

kurentokonsumo

La eluzata kurentokvanto  por funkciigi aparatojn, maŝinojn elektrajn.

 

 

kurentolimitilo

Konsistero, kiu baras la intenson de la kurento.

 

 

kurentolimito

Tiu maksimuma kurentointenso de nutrilo, kiun la cirkvito ankoraŭ povas elteni sen difekto. La modernaj nutriloj aŭtomate kontrolas kaj baras tiun kurenton.

 

 

kurentopinto

Maksimuma kurentointenso.

 

 

kurentoprovizo

Certigo de elektra energio.

 

 

kurentosistemo

Difinas la tipon de la kurento, kiu povas esti alterna aŭ unudirekta.

 

 

kurtcirkvita kurento

Kurento, kiam la ŝarĝrezistanco estas nulo, aŭ la kurento ne tra la konsumilo fluas, sed antaŭe rekonektiĝas.

 

 

kurtcirkvito

En tiu okazo oni parolas kurtcirkvito, kiam la kurento ne tra la konsumilo fluas, sed antaŭ rekonektiĝas, aŭ la elira ŝarĝrezistanca valoro estas nulo.

 

 

kurtondo

Radiodisenda bendo, havanta frekvencointervalon  3 – 30 MHz.

 

KO

kvarcagordilo

Helpilo por agordi aparton, kiu enhavas kvarckristalon por krei oscilon  frekvencostabilan.

 

 

kvarckristalo

La  kvarckristalo  estas natura mineralo, silicio-oksido (SiO2). La frekvencon de la oscilatoroj oni povas stabiligi per la kvarckristalo.

 

kvarco

kvarononda

Mekanika kaj elektra propreco de konsistero (ekz.  anteno) estas kalkulita laŭ la kvarono de la ondolongo.

 

 

kvarpoluso

Estas tia ajne komplika cirkvito, kiu havas kvar konektopunktojn. Ecarotipo, kies eniro kaj eliro  konektiĝas per po du polusoj (entute kvar) al la antaŭa kaj la al la sekva ŝtupo.

 

 

 

 

 

 

 

 

L

labora kureno

Tiu kurentointenso minimuma, kiu estas bezonata por funkciigi relajson.

 

 

labora tensio

Tiu tensiograndeco minimuma, kiu estas bezonata por fluigi laboran kurenton tra la bobeno de relajszo.

 

 

laborist-protektado

Aro de agadoj, manieroj kaj iloj por defendi la laboristojn kontraŭ vundiĝo kaj malsano.

 

 

laborpunkto

Per unudirekta tensio alĝustigita  funkcia kurento ĉe amplifatoro. Ĉi tiun ĉe transistoroj oni faras per la beztensio, ĉe elektronikaj tuboj per la kradtensio. La laborpunkto determinas la tipon de la amplifatoro, kie povas esti aŭ  A,  AB,  B,  C tipa.

 

 

lamenstruktura ferkerno

Ferkerno preparita el lamenoj por.

 

ladfolia ferkerno

lampoŝirmilo

Retenas la brilon de ampolo al konkreta direkto, tiel certigante koncernan lumefikon. Krom tio depende de la materio de ŝirmilo povas estigi koloran impreson.

 

 

lanterna kolono

Kolono sur, kies supro estas lokita lampo. Plej ofte estas uzata por la stratlumigado.

 

 

larĝbenda amplifatoro

Amplifatoro, kiu estas kapabla amplifi tre larĝan frekvencointervalon sen distordo.

 

 

laringmikrofono

Speciala mikrofono, kiu ne la aerobremsadon transformas al elektra signalo, sed la vibradon mekanikan de la epigloto.

 

kolmikrofono

lasero

Speciala indukita lumo, kiun estigas heterotrapaso.

 

 

laŭtparolilo

Sonindikilo, kiu estas kapabla redoni la homan parolon, konektite al la eliro de amplifatoro.

 

 

lavanga trarompo

Je decida tensiogrando la izolilo abrupte komencas kondukti kurenton.

 

 

Lum-Eliganta Diodo

Duonkonduktila diodo, kiu transformas la elektran energion al lumenergio.

 

LED

liberkolektora elirejo

Elirejtipo de la diĝitaj giĉetoj, kiam la kolektoro de la  fintransistoro estas konektita al la nutrotensio ekstere de la IC kapsulo.

 

 

lika kurento

Tiu kurento, kiu ne faras efikan laboron, trafluante la konsumilon.

 

perda kurento

limfrekvenco

Ĉe elektronikaj cirkvitoj kaj filtriloj permesata plej alta kaj plej malalta frekvenco. La du limfrekvencoj determinas frekvencointervalon.

 

 

limitilo

Cirkvito, kiu baras la intenson de elektraj propraĵoj.

 

limigilo

limtensio

Maksimuma tensiograndeco, kiun ne indas trapasi ĉar povas okazigi trarompon.

 

limittensio

maksimume permesata tensio

lineareco

Kiom malproksimiĝas la valorintervalo de la lineara ŝanĝo.

 

 

liniosekcia relajso

Relajso, kiun funkciigas tensio, ŝaltata en la fora linioloko. Uzata ĉe la fervoja sekuriga instalaĵo koncerne en la interstacia bloksistemo.

 

 

lisaĵukurbo

Osciloskopa ekranfiguro, kiu estas kapabla kompari la frekvencojn de du signaloj. Kiam la figuro montras idealan ringformon, en tiu okazo la du frekvencoj estas egalaj.

 

 

litzofadeno

Speciala konduktilplektaĵo por altfrekvencaj signaloj. Konsistas el pluraj tre maldikaj konduktiloj, kies suma surfaco estas signifa, do la tavol-fenomeno de altfrekvenca kurento kaŭzas nur negravan perdon.

 

 

logika cirkvito

Cirkvito, kiu prilaboras diĝitajn signalojn.

 

diĝita cirkvito

logika elemento

Diĝita cirkvito, kiu realigas kombinan funkcion: AŬ-, KAJ-, MAL-, NE-, NEK-~ilo.

 

kombinilo

logika pordo

logika ŝaltilo

loka oscilatoro

Tia oscilatoro radiofrekvenca, kies signalo ne estas disradiata, sed miksita kun alia signalo por krei alian frekvencon.

 

 

longoondo

Radiodisenda bendo, havanta frekvencointervalon  30 – 300 KHz.

 

LO

loza kuplo

Tia kuplo, tra kiu nur iometo da energio aŭ signalo estas traigita. 

 

 

luma signalo

Tiu signalo en la televidtekniko, kiu reprezentas la luman bildon sur la ekrano.

 

 

lumkablo

Vitrofadenoj transportantaj la lumon.

 

 

lumkopiilo

Aparato por kopii surpaperan presaĵon.

 

 

lutaĵo

Kun stano fiksita kontakto inter la cirkvitaj konsisteroj.

 

 

luti

Fiksi konsisteron kun stano en la cirkviton.

 

 

lutilo

Laborilo, per kiu oni povas fandi la stanon por fiksi konsisterojn en la cirkviton.

 

 

lutkuseneto

Antaŭpreparita stanpeco sur la cirkvita folio tie, kien oni volas meti konsisteron ĉe la Surface Muntita Teknologio  (SMT).

 

 

 

 

 

 

 

 

M

magneta kampo

Tiu erao, en kiu estas efika la magnetoforto. La magnetokampo startas de la Norda poluso kaj etendas ĝis la Suda poluso.

 

 

magneta kontaktilo

Speciala kontaktilo, kiun movigas magneta kampo, kiam tio fortiĝas pro ĉeesto (alproksimiĝo) de ferpeco. Ekz. tiu kontaktilo estas uzata ĉe la fervoja tekniko por senzori radomovon de vagonoj.

 

(relsenzoro)

magneta rezistanco

 

 

magnetkart-legilo

Aparato, kiu povas senzori la datenojn de magneta karto.

 

magnetstril-legilo

magnetkarto

Kartforma informportilo, kiu havas magnetstrion, modulita tiu laŭ la bezonataj datenoj.

 

magnetstrilo

magneto

Metalo el fero kaj nikelo, en kiuj la molekuloj estas en egalmezure (homogene). La tia ilo altiras la ferojn, aŭ alian magneton, estigante  magnetan kampon. Ĉi tiu estas la permanenta magneto. Magnetan kampon eblas fari ankaŭ tiel, kiam oni kurenton fluigas tra bobebo. Ĉi tiu magneto estas nur dum tiom da tempo, ĝis kiam la kurento fluas. Ĉi tiu estas la elektromagneto. La magneto havas du polusojn, nomataj tiuj  Norda  kaj  Suda.

(PV:  Natura feroksida ŝtono havanta la proprecon altiri iujn metalojn, precipe feron.)

 

 

magnetofonkaseto

Mallarĝa magnetiga rubando en kapsulo.

 

sonkaseto

magnetofono

Aparato por registri kaj resonigi sonojn (paroladon, muzikon).

 

magno

magnetofonrubando

Magnetiga rubando survolvita, kiu estas kapabla magnete konservi elektrajn signalojn.

 

magnetrubando

 magnorubando

magnetrono

Movonda tubo, uzata por UltraKurtOnda kaj MikroOnda  oscilatoroj. Estas kapabla produkti altfrekvencajn kaj grandpovumajn oscilojn.

 

 

malaltpasa filtrilo

Konsistanta el kondensiloj, memindukaj bobenoj kaj/aŭ rezistiloj, kiu super difinita frekvenco reprezentas tre grandan reziston en la cirkvito. Kontraŭe, sub tiu difinita frekvenco ĝi amortizas nur iomete.

 

 

malekscita kurento

Tiu maksimuma kurento, sub kiu la relajso el ekscita pozicio removas al baza pozicio.

 

defalkurento

malekscita tensio

Tiu maksimuma tensiograndeco, sub kiu malekscita kurento fluas tra la bobeno de relajso.

 

defaltensio

malferm-direkta kurento

Tiu kurento, kiu trafluas duonkonduktilon ĉe la malfermdirekta polareco de konektita tensio (diodo), aŭ dum regata reĝimo (transistoro, tiristoro ktp.).

 

 

malferm-direkta tensio

Tiu tensiopolareco, kiu kapablas trafluigi kurenton grave pli intensan, ol kun alia polareco, aŭ dum regeta stato de duonkonduktiloj.

 

 

malgranda tensio

Pli granda ol  50V, sed ne pli granda ol 600V inter la fazkonduktilo kaj la tero kaj ne pli granda ol 1000V inter du fazkonduktiloj.

 

basa tensio

malhelsignalo

Signalotipo ĉe la TV tekniko, kiu regas sur la ekranon malhelan punkton.

 

 

malintenskurenta

Kies kurento ne estas kapabla okazigi elektrokutiĝon.

 

 

mallineareco

Tion esprimas, kielmezure diferencas la valorintervalo de la lineara ŝanĝo.

 

 

malmodulado

Separigo de la datensignalo de la portanta signalo.

 

demodulado

malplenigita tavolo

Tiu tavolo kreiĝas en  PN-junto. Ĉe la ĉirkaŭaĵo de PN-junto la plej multo da ŝargoportantoj fordifundiĝas, tial la ŝargo de la kontribiitaj jonoj en la kristalo ne estas kompensataj, nome kreiĝas kampoŝargo. En la malplenigita tavolo la kampoforto estas granda kaj okazigas gravan tensiofalon.

 

 

malstabila multivibratoro

Tiu impulsteknika cirkvito, kiu daŭre certigas impulsojn ĉe sia elirejo.

 

oscila vibratoro

malŝargiĝo

Forigi elektran energio el io. (kondensilo, akuo)

 

 

malvarmigilo

Plej ofte el aluminio fabrikita metalpeco, kiu havas grave pli grandan surfacon ol la kapsulo de konsistero. Tiel faciligas la termodisradiadon al la aero.

 

konvektilo

manipulilo

Aparato, per kiu oni povas si mem modifi elektrajn valorojn per mana regado.

 

manipulatoro

markero

Signalserio por aŭtentikigo de la ricevatorskalo. La signalojn kreas markergeneratoro, funkcianta per 1MHz-a kvarckristalo. El tiu 1MHz-a signalo estas dividitaj la markersignaloj.

 

 

maŝamplifo

 

 

 

maŝrezisto

Mezurita rezisto ĉe unu fino de dratparo, kiam ties alia finaĵo estas kunligita.

 

 

maŝtezo

En ajna fermata cirkvitomaŝo la sumo de la unuopaj tensioj egalas kun la tensio, mezurata sur la konsumo(j).

 

II-a tezo de Kirĥof

megaomo

Milionobla omo.

 

megomo 

mekanika gardilo

Mekanismo protekti kontraŭ supekurento.

 

 

membrano

Parto de mikrofono kaj laŭtparolilo, kiu transformas reciproke la aermovojn kaj la elektroŝanĝojn.

 

 

meminduka koeficiento

Estas propreco de la kondiktiloj kaj bobenoj, kiu montras tion, ke unueca kurentoŝanĝo kiom da fluksoŝanĝon okazigas.

 

indukto

meminduko

Elektromagneta induko, kiun kreas la intensoŝanĝo de kurento trafluanta la konduktilon.  Do, meminduko fariĝas en ĉiu okazo, kiam la trafluanta kurento en la konduktilo abrupte ŝanĝiĝas.

 

 

memorilo

Gardas la informojn, datenojn elektritajn en diĝita formo.

 

storo

memselektiva

Automate selektiva aparato,  ekz.  telefono.

 

 

meza frekvenco

En superheterodinaj ricavatoroj la signalon ne la loka oscilatoro oni miksas kun la enira radiofrekvenca signalo. La diferenca frekvenco estas la  mezfrekvenco.

 

mezfrekvenco

MF

mezondo

Radiodisenda bendo, havanta frekvencointervalon  300 – 3000 KHz.

 

MO

mezuramplekso

La mezuriloj, ne povas en unu paŝo mezuri la tutan valor- intervalon. Pro tio oni dividas  po ampleksoj la mezuratan valorbendon.

 

 

mezurilo

Aparato por determini elektrajn valorojn.

 

 

mezurilamplifatoro

Cirkvito por bonigi la sentivecon de  mezurilo.

 

 

mezurileraro

Erargrandeco rilate al la fina pozicio de la nadlohava mezurindikilo. Ĉe diĝitaj mezuriloj la erarecon determinas la nombro de la dekadoj post la decimala punkto.

 

mezurilĝusteco

mezurkvadrato

Kvadratforma cirkvito, konsistanta el pasivaj elementoj (rezistiloj, kondensiloj, induktiloj), kies kontraŭflankaj angulpunktoj  kun pare estas mezurpontoj kaj el tiuj unu reprezentas la nutrotensian eniron, la alia la eliron. Ĉe la eliro aperanta tensio proporcias kun la valoro de la mezurata konsistero.

 

mezurponto

mezurtekniko

Aro de sistemo kaj aparato por aŭtentike mezuri elektrajn datenojn.

 

 

mezvaloro

Vektoriala sumo de la ekarthisterezo.  

 

nominala valoro

mikrocirkvito

Kompleksa cirkvitaro en unu kapsulo sur unu duonkondukta tavolo.

 

blato

MiCio

mikrofarado

(PV:  Mezurunuo de elektra kapacito, egala al la milionona parto de la farado:  la mikrofarado estas tre ofte uzata por mezuri la kapacitojn en la radioelektro.)

 

 

mikrofonio

Vibrado de la mekanikaj konstruelementoj de la sonfrekvencaj aparatoj, kiu estas aŭdebla pere de la laŭtparolilo. Elektre temas pri pozitiva retrokuplo, kiu ĉefe tiam estas tre grava, kiam la laŭtparolilo estas lokumita proksime al tiuj konsisteroj, kiuj inklinas vibradi.

 

 

mikrofono

Elektroakustika signaltransformilo, kiu transformas la sonondojn al elektraj signaloj.

 

 

mikroondo

 

 

 

miksilo

Cirkvito por miksi du diversfrekvencajn signalojn. La resumo povas esti aŭ la sumo, aŭ la diferenco de la du frekvencoj. Por miksi du signalojn estas bezonata aktiva konsistero, kiu povas esti  ekz.  la simpla diodo. La simpla diodo okazigas krom la miksado ankaŭ perdon, sed ne bezonas nutradon. Por eviti la perdon estas uzataj amplifiloj (ekz.  transistoro).

 

 

minimumfunkcio

Ekz.  ĉe sekurigaj instalaĵoj tia funkcimaniero, kiam pro io difekto nur tiuj partoj funkcias, kiuj nepre estas bezonataj.

 

 

misfunkciado

Malbona, ne ĝusta funkciado de aparato.

 

 

MODEMO

Mozaikvorto el la Modulatoro-Demodulatoro vortkombino. Estas dudirekta kuplocirkvito.

 

 

Metal-Oksid Duonkonduktanto

La nomon de ĉi tipaj fetoj determinis ĝiaj konstruoj.  Kutimas nomi ankaŭ  Izolgiĉeta FETo  (IGFET).  La  MOD-FET-oj  povas esti  similaj kiel la JFET-oj,  kaj  N  kanalaj, kaj  P  kanalaj. Alia  propreco de ĉi tipaj  FET-oj  estas  tio, ke  la  MOD-FET-oj krome povas esti, depende de la konstrukto, aŭ baze  fermataj    konduktaj. 

 

MOD-feto

izolkluza FET-o

modulada indico

 

 

 

modulado

Modifo de disradiata (portanta) signalo por informacio-transporto. La modulacio povas esti:  amplituda, frekvenca, faza, impulsa.

 

 

modulilo

Cirkvito, kiu kapablas surigi la informacion sur la portantan ondon.

 

modulatoro

modulo

Por certa tasko havanta plurajn cirkvitunuojn.

 

bloko

molfero

Materio kun malgranda koercita forto. Estas uzataj por ferkerno de elektromagneto.

 

 

momanto

La magnetaj kampoj, rotora kaj statora puŝas unu la alian per forto decida, dependanta tio de la kampofortoj. Tiu forto estas la momanto, kiu  turnigas la rotoron.

 

 

momenta valoro

En momento mezurata valoro el la daŭre ŝanĝanta elektra  dateno.

 

 

monitoro

Aperigilo, kiu estas kapabla por aspektigi elektrajn signalojn.

 

 

morsa

(PV:   Adj.  kiu difinas alfabeton, en kiu la literoj estas reprezentataj per variaj kombinoj de nur du signaloj, ekz. de punkto kaj streko, de longa kaj kruta ekbrilo  ktp. )

 

 

morso-signaro

Alfabeto por senvoĉa radiotelegrafio.

 

 

motorhaltiga ŝaltokombinilo

Speciala ŝaltilo, kiu disŝaltas la bornotensio(j)n desur la elektra motoro, se okazas iu difekto. (Tiu difekto povas esti ekz. grave pli intensa kurento pro kurtcirkvito, mekanika problemo aŭ manko de iu faztensio ĉe trifaza sistemo).

 

 

movinduko

Se konduktilo movas    en magneta kampo, tiam en la konduktilo indukiĝas kurento. Ĉi tiun fenomenon oni nomas 

movinduko. Tiam estas la plej intensa la indukata kurento, se la konduktilo movas rektangule al la fortolinioj, ĉar en tiu okazo tranĉas la plej multon el tiuj. Se ni movigas la konduktilon paralele kun la fortolinioj la mezurilo montras nulon, ĉar la konduktilo nun ne tranĉas fortoliniojn. Kiam la movdirekto estas oblikva, la mezurilo montras la indukatan tension laŭ la movdirekto, sed malpli intensan, ĉar la konduktilo tranĉas malpli multajn fortoliniojn.

 

 

multimplekso

Dum sama tempodaŭro estas transportataj pli ol unu informoj alterne po tempopecoj.

 

 

multivibratoro

Du seriekonektitaj amplifatoroj invertantaj, de kies dua eliro estas retrokuplo al la eniro de la unua ŝtupo. La multivibratoro funkcias, kiel releksa oscilatoro.

 

oscila vibratoro,   

vibrilo

multpolusa ŝaltilo

Tia ŝaltilo, kiu povas dum sama tempo ŝalti multajn memstarajn cirkvitojn.

 

multcirkvita ŝaltilo

multpozicia ŝaltilo

Tia ŝaltilo, kiu unu konduktilon povas po ŝalti al multaj aliaj konduktiloj.

 

ĝekslo

multŝtupa variebla kondensilo

Sur komunan akson fabrikita kondensilo, kiuj kondensiloj estas varieblas komune en sama tempo. Ekz. tia estas uzata en radioriceviloj por agordi la modulan kaj la oscilatoran cirkvitojn.

 

 

munti

Fari cirkviton, aparaton.

 

 

muntisto

Fakulo, kiu faras la cirkvitojn kaj aparatojn.

 

 

muntita panelo

Tiu muntopanelo, sur kiun jam estas muntitaj la konsisteroj, do funkcikapabla cirkvito aŭ cirkvitero.

 

 

muntopanelo

Plato, sur kiun oni muntos la konsisterojn, por fari cirkviton.

 

panelo

ŝasio

 

 

 

 

 

 

N

nadiro

 

 

nadirrezisto

 

 

nadlo

Montrilo de mezurilo, kies pozicio super skalo montras la mezuratan valoron.

 

 

nebullampo

Speciala lampo por veturiloj, havanta tiu flavan koloron, uzi en nebulo.

 

 

negativa

(PV:  Malpozitiva.)

 

 

negativ-retrokuplo

Elira signalo de amplifatoro estas retrokuplita kun inversa fazo al la eniro.

 

 

negativ-rezistanco

Ĝenerale kiam la tensio grandiĝas, ankaŭ la kurento pliintensiĝas. Estaj tiaj konsisteroj, ĉe kiuj tio impreso estas mala: ĉe pli granda tensio al kurenti estas pli malintensa. Ĉi tiun fenomenon oni nomas negativ-rezistanco.

 

 

neinverta amplifatoro

Tia amplifatoro, kies enira kaj elira signaloj estas en sama fazo.

 

 

nerekta kurento

Inter la fontoenergio kaj la elektra energio estas uzata pera energio.  Ekz.  en  elektrocentralo oni bruligas materialon por produkti termoenergion. Ĉi tiun termoenergion uzante oni estigas rotacian movenergion, kiel pera energio, kaj chi tiu movenergio estas transformata al elektra energio.

 

pera kurento

nesinkrona motoro

Se la rivolunombro ne egalas kun la frekvenco de tensio, en tiu okazo maŝino estas nesinkrona.

 

 

neŝargita amplifatoro

Amplifatoro, al kies eliro ne estas konektita ŝarĝo aŭ konsumilo.

 

 

neŭtralizado

Praktike estas negativa retrokuplo. La radiofrekvencaj amplifatoroj estas emaj ekscitiĝi, tial estas aplikata la neŭtralizado.

 

neŭtrigo

nodo

Tiu punkto de cirkvito al, kiu  aŭ de kiŭ la kurento povas flui pli ol unu direkto.

 

debranĉo, elbranĉo

nodtezo

Kiu deklaras, ke la sumo de la enfluantaj kurentoj en nodon  egalas kun la sumo de la elfluantaj kurentoj el la nodo.

 

I-a tezo de Kirĥof

nombrokalkulilo

Aparato (cirkvito) por kalkuli elementnombron de signaloserio. Ekz.  kalkulas la nombron de impulsoj kondukitaj al ties enirejo.

 

nombrumilo,

nombrilo

nominala valoro

Reprezentas la mezvaloron, tiun valoron, kiun difinis la produktanto. La praktika valoro povas variiĝi de ĉi tiu kun ekarto.

 

 

nomogramo

Ecaroj por helpi la kalkuladon de la elektraj datenoj kaj konsistervaloroj.

Figuro por reprezenti grafike multvariantajn funkciojn, helpante la kalkuladon de la apartenantaj valoroj.

 

 

nulelŝalto

Estas superflua aperigi  tiujn nulojn, super kiu(j) la dekadoj simile havas nur nul valoron. Tiujn senvalorajn nulojn ebligas speciala enirejo RBI  de la dekodiloj, se tio estas konektita  al  L  nivelo kaj samtempe la aliaj enirejoj de la dekodilo A, B, C kaj D  havas   0  valoron.

 

 

nulindikilo

Cirkvito, kiu sentas tiun momenton, kiam la alterna kurento trapasas la horizontalan tempoakson, do ŝanĝas direkton, tial tiam ĝi havas nulvaloron. Estas aplikata por regi grandpovumajn ŝaltilojn, ke la en kaj elŝaltoj okazu je tiu nulvaloro, tiel estas eviteblaj la nedezirataj memindukaj efikoj kaj la abruptaj ŝarĝkurentaj ŝanĝoj.

 

 

nulterigo

La  nul-potenciala punkto (konduktilo) de la la tensioreto estas konektita al la tero.

 

nuligo

nultransiro

Tiu punkto (momento), kiam la alterna tensio ŝanĝas direkton.

 

 

nultransir-senzoro

Speciala cirkvito, kiu povas senti, kiam la alterna kurento/tensio ŝanĝas  direkton.

 

 

nutrilo

Memstara cirkvito, kiu el la reta tensio faras por la aliaj cirkvitoj nutrotension. Plej ofte stabiligitan.

 

nutrocirkvito

nutroaparato

Aparta aparato por fari nutrotension.

 

 

nutrotensia bruo

50Hz-a aŭ 100Hz-a modulado en la sonfrekvenca amplifatoro. Tiun bruon okazigas la nekvalita filtrado, ekranado, foje la manko de la terumo. 

 

nutrofrekvenca bruo

nutrotensio

Tensio, kiu estas bezonata por funkciigi cirkvitojn.

 

 

 

 

 

 

 

 

O

oksidkatodo

Elektrodo de elektronika tubo, kies surfaco estas oksidita.

 

 

ombrumita kablo

Speciala kablo por sonfrekvencaj cirkvitoj konekti la regajn konsisterojn. Tiu kablo estas kovrita per metala plektaĵo. La interna(j)n konduktilo(j)n ĉirkaŭas plasta izolilo. Ekstere sur la metalplektaĵo refoje estas plastokovraĵo.

 

samaksa kablo

ombrumo

Ŝirmado de iu elemento, cirkvito, ŝtupo aŭ aparato kontraŭ ekstera elektromagneta kampo per iu metala materialo, por ke tiu ekstera kampo ne povu penetri en la ŝirmitan spacon.

 

 

omo

(PV:  Unuo de elektra rezistanco de konduktilo, kiu tralasas kurenton de unu ampero sub tensio de unu volto.)

 

 

ondeca faktoro

 

 

 

ondodisvastiĝo

Disradiado en la kampo de la elektromagnetaj ondoj.

 

ondopaso

ondofronto

 

 

 

ondogvidilo

 

 

 

ondokvanto

 

 

 

ondolongo

 

 

 

ondoretenilo

Seria oscikvito naturigi la efikon de la loka radiodissendilo. Ĉe tiu frekvenco, kun kiu radias la loka dissendilo la ondoretenilo ŝuntas la  eniran oscikviton de la ricevilo.

 

 

ondorezistanco

La altfrekvenca fidro elektre montras tian proprecon, kvazaŭ ĝi konsistu el pluraj induktoj kaj kondensiloj, konektitaj tiuj kaj seri kaj paralele. Ĉi tiu rezistanco estas kalkulebla kun la sekva ekvacio:


Ĉi tiu rezistanco estas sendependa de la frekvenco kaj de la longeco de la fidro. Praktike tiuj signifas tion, se la fidro havas maldikajn dratojn (sia induktanco L estas granda), kaj la distanco inter la dratoj estas granda (sia kapacito C  estas malgranda), la  Z0  estas  granda.

 

 

operacia amplifatoro

Integrita unudirekt-kurenta amplifatoro, kies amplifa koeficiento estas tre granda (kelkmilio-obla). Ĉi tiu amplifatoro havas retrokuplon inter la elirejo kaj enirejo kaj faras fazreciprokon. La transigan karakterizon determinas la retrokuplaj elementoj.

 

OPA

optokonektilo

Tiu cirkvito, kies enireo kaj eliro ne estas metala kontakto. La internan regadon faras lumo.

 

optokuplilo,  optilo

ortangula signalo

Impulsteknika signalo, kiun karakterizas en ecaro kvadratformo.

 

 

ortikono

Bildoskenila tubo, alinome  bildotransiga. La ortikono havas tre bonan sentivecon, tiel povas detekti ankaŭ ne tro lumigitajn objektojn.

 

 

oscikvito

Paralele aŭ serie konektitaj  kondensilo kaj induktilo, kiuj havas  t.n.  rsonan frekvencon. Ĉe resona frekvenco  (f0 )  la oscikvito montras nur oman rezistancon. Resona frekvenco estas tia frekvenco, ĉe kiu la kapacita kaj la indukta rezitanco estas egala  (XC = XL).  Pro tio, ke la vektoraj direktoj de kapacitanco kaj induktanco estas kontraŭa, tiuj nuligas unu la alian. En la oscikvitoj la elektra energio transformiĝas al magneta energio kaj re, periode.

 

 

oscilatoro

Cirkvito, kiu por konkreta celo produktas alternan signaloserion je determinita frekvenco.

(PV:  Aparato por produkti elektromagnetajn oscilojn.)

 

vibrilo

oscili

(PV:  Balanciĝi alterne en kontraŭajn direktojn ĉirkaŭ ekvilibra punkto.)

 

 

oscilo

Periode ripetanta vibrado.

 

 

osciloskopo

Mezurilo, kiu povas vidigi la elektrajn signalojn, aperigite per elektronfaska tubo.

skopo

 

 

 

 

 

 

P

pantografo

Kurentodeprenilo de elektra lokomotivo kaj tramo.

 

 

paperkondensilo

Kondensilo, kies izolilo (dielektro) inter la elektrodoj estas fabrikita el papero.

 

 

paralela cirkvito

Kies konsisteroj inter du konektopunktoj konektiĝas paralele.

 

 

paramagneto

 

 

 

parametro

Numerigita propraĵo, kiu karakterizas la konsisteron aŭ la jam funkciantan cirkviton.

 

 

pendokablo

Kablo inter kolonoj, muntita alten super la tero.

 

 

penetro

Estas tiu fenomeno, kiam elektronoj aŭ elektromagneta ondo faras efikon en materion.

 

 

pentodo

Pentodo estas tiu elektonika tubo, kiu havas kvin elektrodojn. La tria grido en la pentodo havas funkcion eligi la malavantaĝon de tetrodo, nome la sekundaran emision. Ĉi tiu grido estas lokita en la tubo inter la helpgrido kaj la anodo kaj estas tiu nomita bremsogrido.

 

 

perakva malvarmigo

Estas tiaj grandpovumaj konsisteroj, kies varmolikado estas tiom grandvoluma, ke eviti la supervasmiĝon eblas nur daŭra trafluigo de akvo.

 

 

perda faktoro

 

 

 

perdo

Ĉiu pasiva konsistero funkcias kun perdo. La perdo estas la diferenco de la enira kaj elira povumoj. Tiu perdo estas esprimata kun decibelo [dB]

 

likado

perdoangulo

 

 

 

perdokurento

 

 

 

perdorezistanco

Neutila rezistanco.

 

 

perioda tempo

Tempoero de signalo kiu apartenas al peceto de kies serio konsistas la tuta signalo.

Ĉe alterna kurento ekz.  tiu tempodaŭro, kiu pasis inter du egalaj valoroj, koncerne ekz. al nulo, ĉe samdirekta ŝanĝo.

 

 

periodo

Tiu parto, kiu estas inter la komenca kaj la ripetanta punkto ĉe regule ripetiĝanta signalo.

 

 

permeableco

Primateria propraĵo, kiu konsistas el la specifa kaj el la relativa permeablecoj. Ĉiuj materioj havas indikon pri ĝia magnetigebleco, kiun oni nomas relativa permeableco (mr).  Ankaŭ la vakumo havas permeablecon, kiun oni nomas specifa permeableco (μ0).      μ = μ0 + μr 

La specifa permeableco estas konstanta valoro:

μ0 = 1,256 · 10–6  [Vs/Am]

 

 

permitivo

Materia propraĵo, kiu reprezentas la grandecon de polarizado pro elektra kampo en la izojaĵoj. Tiun numeron, kiu montras la diferencon (malgrandiĝon) kompare al la vakuma fortoefiko, oni nomas dielektrika konstanto, kaj signas per la greka litero ε  (epsilono).  Ĉi tiu dielektrika konstanto konsistas el du partoj: el la dielektrika (absoluta) konstanto de vakumo  (el  ε0 ), kaj el la relativ-dielektrika konstanto εr, kiu konstanto montras la diferencon kompare al la vakuma absolut-dielektrika konstanto.

ε  = ε0  · εr

 

La  ε0   havas konkretan kvanton  ε0 = 8,86 · 10-12  As/Vm

 

dielektrika konstanto

perŝunta ekscito

 

 

 

perturbanta kurento

Tiu kurento, kiu krom la propra „tasko” okazigas efikon en eksterajn cirkvitojn.

 

 

perturbanta tensio

Tiu tensio, kiu krom la propra „tasko” okazigas efikon en eksterajn cirkvitojn.

 

 

perturbo

(PV:  Malordo en maŝino.)

 

ĵamo

piezo-

Se vi konektas unudirektan tension al kvarckristalo, tiu deformiĝas. Se vi deformigas la kvarckristalon, estiĝas tensio inter la flankoj perpendiklaj rilate al la mekanike tuŝataj flankoj. Ĉi tiun fenomenon oni nomas piezoelektra impreso.

 

 

pilo(ĉel)o

Kurentofonto, kiu transformas kemian energion al elektra energio. Pluraj piloĉeloj kunkonektite estas la baterio. La ŝargeblaj ĉeloj estas la akumulatoroj.

(PV:  Fonto de elektra energio, uzanta la transformiĝon de la ĥemia energio.)

 

 

pilotsignalo

Superdonita signaleto porti infomon apartan.

 

trigersignalo

pingloimpulso

Tiu impulso, kiu havas tre mallongan impulsotempon kaj ĝia pintovaloro daŭrigas ideale ĝis „nulo”  da tempo.

 

 

pintovaloro

La plej granda valoro de la dum tempo valormodifanta signalo.

 

 

pleniga faktoro

Rilato inter la impulsotempo kaj la perioda tempo  (k)

 

 

 

polareco

Esprimas pozicion, situon aŭ direkton de la magnetaj polusoj, krome rilatas ankaŭ al la direkto de la unudirekta kurento.

 

 

polarizigi

Lokumi antenon en direkton laŭ la bezonata ondopasa polarizo.

 

 

polarizo

La disradiataj ondoj fare de anteno konsistas el du fortokampoj, magneta kaj elektra. Tiuj ondotipoj situas, (havas pozicion), rilate unu al la alia kaj al la disvastiĝa direkto ortangule. Depende de la pozicio de la elektra kampo oni taksas horizontalavertikala  la polarizon.

 

 

polvostruktura ferkerno

Pro la kirlokurenta perdo oni fabrikas tiajn ferkernojn, kiuj ne havas lamenojn, sed la tuta ferkerno estas presita el ferkunfandaĵaj polvoj. La tielfabrikitajn materiojn oni nomas feritoj. Estas simile fabrikitaj la  t.n.  durmagnetaj- materioj, kiuj estas uzataj tie, kie bezonas permanentaj magnetoj (laŭtparolilo, mezurilo ktp.). La plej oftaj presitaj formoj de feritoj: bastoneto, tubeto, ŝraŭbo, poto,  E  kaj  U.

 

polvoferkerno

ferito

 

pontorektifigilo

Cirkvito el du aŭ kvar diodoj, kiu rektifigas ambaŭ amplitudojn (negativan kaj pozitivan) de la alterna kurento. La elira signalo estas fluktua.

 

 

portanta kablo

Ĝi ne kondukas kurenton, nur tenas tiun kablon, tra kiu fluas la kurento. Tiu kablo certigas stabilecon mekanikan.

 

tenanta kablo

potencialo

Elektra energio.  Forto rilate al alia punkto.

(PV:  Mezuro de la energio entenata en konduktilo:  poteciala diferenco = tensio)

 

 

potencialdiferenco

Energiograndeco inter du elektraj polusoj.

 

 

potencialkampo

Tiu spaco, en kiu estas efika la elektra energio.

 

 

povumo

Kapablo por produktado, fari laboron elektran. La povumon decidas la tensio kaj la kurento.  P = U · I

 

 

povumo efika

Estas egala kun tiu povumo, kiun oni povas mezuri ĉe unudirekt-kurenta konsumado nomata tie utila povumo. En tiu okazo oni parolas pri efika povumo, se inter la tensio kaj kurento ne estas fazdiferenco (φ = 00) aŭ tiu φ = 1800, la tensio kaj la kurento estas en kontraŭa fazo.

 P = U ۰ I ۰ cosφ, en kiu ekvacio nun la cosφ = 1, kaj reprezentas la faktoron de povumo. La mezurunuo de la efika povumo estas la vato [W], tial ĉi tiun povumon oni kutimas nomumi ankaŭ vathava povumo  PW. Tiun aparaton, en kiu la fazrilato (φ = 00),  oni nomumas konsumanta  kaj se tiu  φ = 1800, la aparato estas   produktanta.

 

povumo aktiva

povumo blinda

Estas tiu senfrukta povumo, kiu tiam kreiĝas, kiam la defaziĝo inter la tensio kaj kurento (φ = 900).  Temas nur pri tio, ke la povumo balanciĝas inter la konsumilo kaj la kurentofonto. La konsumilo ĝuste tiom da energo redonas al la tensioreto, kiom eluzas el tio.

La povumon blindan krom la  Pb  oni kutimas simboli ankaŭ kun la litero  Q, kaj kalkulas kun la sekva ekvacio:

Q = U · Ib , kaj ties unuo estas la  [VAr] (varo).

 

povumo reaktanca

povumo kompleksa

Estas tiu povumo, kiu kreiĝas tiam, kiam la fazo φ estas inter la 00 - 900  aŭ inter 900 – 1800 grado. Kiel la fazangulo ju pli grandas, la povumo efika des pli malgrandiĝas. Ĉe  900  grada fazangulo la povumo efika jam estas nulo, kiel tion vi jam ekkonis ĉe la povumo blinda.  La povumo kompleksa estas signata krom la Pk ankaŭ  kun la litero S, kaj kalkulebla kun la sekva ekvacio  S = U ۰ I , kies mezurunuo estas la voltampero [VA]. Tiu povumo tial estas kompleksa, ĉar enhavas, kaj efikan kaj blindan povumojn.

 

Povumo efika:

PW = U · IW = U · I · cosφ

 

Povumo blinda:

Pb = U · Ib = U · I · sinφ

 

povumo ŝajna

povumo neaga

Tiu povumo, kiu ne faras efikan laboron.

 

idla povumo, perda povumo

likado

povumo perda

Estas tiu senutila povumo, kiu likadas transformiĝe al termoenergio. Ekz.  kiam varmiĝas transistoro, tiu varmo estas perdita povumo.

 

 

povumo utila

Estas tiu povumo, kiu efektive faras laboron. Uzata tiu termino por esprimi unudirekt-kurentan povumon.

 

 

pozitiva

(PV:  Karakterizas tiun el la du elektroj, kiu respondas al la karbo ĉe pilo.)

 

 

preamplifatoro

La unua ŝtupo de la amplifatora aparato. La tre malintensajn enirajn signalojn ne eblas rekte amplifi al uzebla nivelo (kaj tensie, kaj kurente), kiom da bezonas la konsumiloj.

La preamplifatoro vere  estas tensioamplifatoro.

 

 

preciziga kondensilo

Valormodifebla kondensilo kun mallarĝa intervalo, manipulebla per ŝraŭbo.

 

 

preciziga rezistilo

Valormodifebla rezistilo kun mallarĝa intervalo, manipulebla per ŝraŭbo.

 

 

premagnetigo

Kun unudirekta kurento magnetiga ferkerno iomete.

 

 

prembutono

Manupulilo, per kiu oni povas ŝalti cirkviton.

 

 

preselektoro

Preamplifatoro, kiu traigas nur decidan frekvencointervalon.

 

 

presita cirkvito

Muntita cirkvita panelo, sur kiu estas jam funkcikapabla cirkvito aŭ cirkvitero.

 

prescirkvito

pretensio

Estas tiu unudirekta tensio, kiu estas ĉe transistoroj inter la bezo kaj emitero, kaj ĉe la elektronikaj tuboj inter la katodo kaj la antaŭa ŝtupo, kiam ne estas enira signalo. Kun ĉi tiu tensio estas agordita la laborpunkto.

 

biastensio

primara

Tiu bobeno de transformilo, al kiu estas konektita la enira tensio.

(PV:  Unuaranga, unuagrada)

 

 

proceza figuro

Serio de blokfiguroj, kiuj reprezentas la paŝojn sinsekvajn dum la funkciado.

 

 

procezilo

Integrita cirkvito havanta tiu eksterordinare tre multajn cirkvitojn. Plej pofte estas uzata en komutoroj.

 

PC

programdisko

Kodigita disko, kiu rotace movigas la alkuplita(j)n kontaktilo(j)n.

 

 

progres(ant)a ondo

Se la elira impedanco de iu altfrekvenca generatoro, kaj la impedancoj de la ŝarĝilo kaj de la inter ili estanta fidro estas egalaj, la energio de la altfrekvenca generatoro tute konsumiĝas en la ŝarĝilo. Tiu energio propagiĝas en la fidro kiel progres(ant)a ondo. La amplitudo ne ŝanĝiĝas laŭ la fidro  .

 

 

progres(ant)onda tubo

 

 

 

prokraste aga kontaktilo

Kontaktilo apartenanta al tiu relajso, kies funkciado (plej ofte la elŝalto) estas prokrastita aŭ tiu speciala kontaktilo, kies mekanika konstrukcio certigas malpli rapidan transŝalton, ol tiu de la normalaj kontaktiloj.

 

 

prokraste aga relajso

Tiu relajso, kiu ne tuj havas ripozan (senaktivan) pozicion, kiam ĝia cirkvito funkciiga estas disŝaltita, sed nur post decida tempo, kiun tempon determinas la alkonektitaj konsisteroj.

 

prokrastita ankrofalo

prokrastiga cirkvito

Tia cirkvito, el kiu la eniranta signalo nur post decida tempo eliras. Retenas la eliron de signalo.

 

 

protektado kontraŭ elektrokutiĝo

Principoj kaj teknikaĵoj por eviti la elektrokutiĝon.

 

 

protektgiĉeta

MOD-FET

La giĉeto de la MOD-FET-oj estas tre sentiveca pro la elektrostatika ŝarĝeco. Pro tiu ŝarĝeco tiuj facile povas difektiĝi. Eviti la difektiĝon oni jam fabrikas tiel la MOD-FET-ojn, ke al la giĉeto estas konektita du zeneraj diodoj, kiuj limitas la tensiograndiĝon sur la giĉeta elektrodo.

 

 

postleviga konekto

Baza konektotipo amplifatora, ĉe kiu la enira regtensio dinamike grandigas (levigas) la valoron de la enira rezistanco.

 

(Bootstrap – angle)

primara bobeno

Tiu bobeno de transformilo, al kiu estas konektita la enira tensio.

 

 

PROM 

(Programebla ROM)  memorilo. La informojn mem la uzanto povas enskribi (enbruligi) en la memorilon.

 

 

protektrelajso

Relajso, kiu malŝaltas la kurenton se okazas kurtcirkvito, eviti la elektrovundiĝon.

 

 

protektrezistilo

Tiu rezistilo, kiu certigas la bazŝarĝon de la nutrilo. Je senŝarĝa stato la tensiointenso povas tro grandiĝi.

 

 

provtensio

Iomete malgranda ol la uzina (funkciiga) tensio. Tio estas uzata por la kontrolo de cirkvito, eviti la difektiĝon pro la eventuala ne ĝusta funkciado.

 

 

pseŭdoanteno

Estus plipreciza nomumi  pseŭdoŝarĝilo, kiu servas la kontrolon kaj alĝustigon de la radiodissendilo, evite la ĝemadon de la elektromagneta kampo. Praktike ĝi estas rezistilo ŝirmita sen induktanco.

 

 

pseŭdoŝarĝilo

Rezistilo, kiu anstataŭas la aplikotan ŝarĝilon aŭ konsumilon.

 

 

pufrokondensilo

Niveligas la fluktuan kaj pulsantan kurentojn. Ŝargite havas tiom da elektran energion, kio estas sufiĉa por kompensi la momentajn (impulsajn)  mankojn de la nutrotensio.

 

 

pulsanta kurento

Ekz.  tia estas la kurento  rektifigita el trifaza kurento.

 

 

pupindistanco

Distanco inter du pupin-bobenoj.

 

bobenpaŝo

pupinizado

Ŝargado de sonfrekvenca kablolinio per bobenoj.

 

 

pupinsektoro

Pupinizita kablolongeco inter du amplifatoroj.

 

 

puŝreostato

Tiu reostato, kies meza kontaktilo estas movigebla laŭ rekta linio.

 

 

puŝŝaltilo

Du, aŭ multpozicia ŝaltilo, kies pozicion oni povas ŝanĝi puŝe sen abrupta movo.

 

 

 

 

 

 

 

 

R

radioamatoro

Hobie komunikas per radioaparato funkcianta tio en decida frekvencointervalo.

 

 

radiofonio

(PV:  Telefona sistemo, kiu uzas la proprecojn de elektromagnetaj ondoj.)

 

 

radiofono

(PV:  Radiofonia ricevilo.)

 

 

radiotelefonio

(PV:  Telefona sistemo, kiu uzas la proprecojn de elektromagnetaj ondoj.)

 

radiofonio

radiotelegrafio

Telegramo ekspedata per radioteknike.

 

radiogramo

radiolokatoro

Aparato por esplori kaj mezuri per radioondoj.

 

radaro

radiostacio

Dissendejo, de kie oni disradiigas radioprogramon.

 

 

RAM

Skrib- / Legebla  Memorilo.

 

 

Mi devas mencii, ke la  RAM akronimo por esprimi  skrib/legeblan memorilon estas falsa. Certe tio okazis pro la neĝusta traduko el la angla (Random Acces Memory), kiu vere esprimas tian memorilon, en kiu oni povas rekte, laŭ volo atingi ajnan storoĉelon. Tiel eĉ la  ROM   memorilo povas esti ankaŭ   RAM  memorilo. La  ROM estas precize uzata el la angla (Read Only Memory).

rastero

Nomo de speciala signalo aperinta sur la TV-ekrano, kiam la elektronradio nemodulita desegnas vicojn el punktoj.

 

 

reaktanco

La reaktanco havas kapacitan kaj induktan elementojn, tiel rilate al la frekvenco tio povas esti aŭ negativa aŭ pozitiva, kaj en resonanco ĝia resonanco estas nulo. 

 

 

receptilo

Konsistero kapti la eksterajn instigojn kaj transformi tiujn al elektra signalo.

 

senzilo, sentilo

receptoro

Aparato kapti la eksterajn  instigojn kaj prilabori tiujn al uzebla elektra signalo por aliaj cirkvitoj aŭ aparatoj.

 

senzoro

referenctensio

Etalona tensiovaloro tre stabila, al kio estas komparata alia tensio.

 

 

reflektilo

Antenoparto de la Yagi anteno.

 

 

reflekto

(PV:  Reĵeti, rebrili, resendi, reradii sonojn, lumon, varmon:  polurita, netrairebla surfaco, kiel ekz.  de spegulo, reflektas la radiojn de la lumo.)

 

respegulo

reflektometro

Mezurilo, kiu funkcias eluzante la ondoreflektiĝon ekz. en en la eksplorado de  surfacoj elektromagnete kaj por difini lokon de kablodifektoj.

 

 

reflektoro

Lumigilo por fari intensan kaj direktitan lumon.

 

 

rega cirkvito

Aŭtomata regilo influanta la funkciadon de la ragato laŭ la ŝanĝo de cirkonstancoj.

 

aŭtrego

rega grido

Unua kluzelektrodo de elektronikaj tuboj.

 

 

regi

Influi funkciadon.

 

 

regilo

Rega (kluz-) elektrodo en elektronikaj tuboj. La regilo ĉirkaŭas la katodon. Laŭ la tipo de elektronika tubo estas uzataj pluraj regiloj.

 

kluzelektrodo

registrilo

Provizora storo. En tiu okazo oni parolas pri registrilo, kiam la grandeco de la storenda informo estas antaŭdifinita (bitoka, diĝitvorta) kaj la storokapacito relative malgranda.

 

registoro

registro

Surbandigo ĉe la magnetofona tekniko.

 

 

regulatoro

(PV:  Aparato, plej ofte uzata ĉe radiodissendoj, kiu regulas la frekvencan konstanton de dissendo en la radioelektraj stacioj.)

 

 

reĝimo

Kondiĉoj de funkciado aŭ funkcimaniero de maŝino, aparato aŭ cirkvito je difinita tempo.

 

 

rekombiniĝo

Kiam la jonoj diverspolusaj puŝas unu al la alia, tiuj refoje fariĝas neŭtralaj molekuloj.

 

 

rekta kurento

Kiu estas produktata rekte  el alia energio.  Ekz.   la sunĉelo rekte produktas elektran energion el la sunradio.

 

 

rekta ricevatoro

Tia radioricevatoro, en kiu la interna frekvenco egalas kun la aŭdebla frekvenco. Ĝia malavantaĝo estas la malbona selektiveco.

 

 

rektifi

Fari unudirektan kurenton el alterna kurento.

(PV:  Transformi alternan kurenton en kontinuan aŭ onduman kurenton.)

 

 

rektifilo

Konsistero, kies rezistanco grave diferencas laŭ la polarizo de la alkonektita tensio. Tia estas  la diodo, kaj la valvo.

(PV:  Aparato por rektifi alternan kurenton.)

 

 

relajo

(PV:  Aparato, kiu ebligas per tre malforta energio akiri gravajn efikojn utiligante la aldonan energion.)

 

 

relajso

Elektromagneta ŝaltilo.

 

signalkaptilo

relaksa oscilatoro

Tia oscilatoro, en kiu la kondensilo-ŝargoplenigon sekvas malŝargiĝo tra rezistilo, kaj ĉi tiu periode daŭras. Estas konataj unustabila, dustabila kaj flopo tipa.

 

 

reluktanco

Magneta rezistanco de la  (senbreĉa) ferkerno. Reciproka permeablo.

 

 

remanenco

Restanta magneteco, post kiam estas ĉesita la magnetigo.

 

 

rendimento

Funkcia kvalito esprimata en procento, kalkulita kvociento el la utila energio dividite kun la enira energio.

 

 

reostata bremso

La elektromotoroj povas funkcii, ankaŭ kiel generatoroj. Se oni elŝaltas la kurenton desur la motoro, tio dum iom da tempo haltos. Se oni volas haltigi plirapide, tiam konektas ŝarĝon sur la konektopunktoj de motoro, kiu nun funkcias, kiel generatoro transformante la movenergion al elektra energio. Laŭ la ŝarĝograndeco la motoro dum mal pli da tempo haltas ol simple elŝaltite. Tiu bremso estas uzata ekz.  ĉe la tramoj.

 

 

reostato

(PV:  Aparato de laŭdezire variebla elektra rezistanco, kiu lokita en cirkviton ebligas variigi la intenson de kurento.)

 

 

reparejo

Laborejo, kie oni reparas la difektitajn aparatojn.

 

 

reprodukto

La diversmaniere storita informo estas retransformata al spertebla formo por la homaj sentorganoj (aŭdi, vidi).

 

 

repulsiva motoro

Unufaza, kurentokolektanta motoro, kies rotoro konektiĝas kurtcirkviton pere de frotiloj tuŝantaj la kurentokolektilon. Tiuj frotiloj estas apartaj de la ĉefcirkvitaj frotiloj, tiel tiu motoro estas duobla frotilpara motoro. La regado de la rivolunombro de tiu motoro estas pli facila kaj simile la ŝanĝo de la rotaciodirekto.

 

repuŝa motoro, Déri-motoro

resona frekvenco de anteno

Kiam la reaktanco estas nulo ĉe la konektopunkto, la anteno resonas kun konkreta frekvenco. Ĉe duon-ondolonga dipolo la frekvenco  f  =143/sm, kie la  f  estas en MHz kaj la longeco  sm  estas en metro. Ĉe kvaron-ondolonga anteno  f=71/hm, kie la  hm  estas la alteco de la antenomasto en metro. La antenoj povas resoni kun superharmonoj, sed tiam la nadirimpedanco ŝanĝiĝas.

 

 

resonanco

Kunoscilado; io oscilas kun sama periodo rilate al la baza frekvenco.

 

 

resonilo

Ilo, kiu povas transpreni la oscilon de sia ĉirkaŭaĵo.

 

 

restanta kurento

Fluanta kurento tra la elŝaltita duonkonduktila konsistero.

Ekz.  se la bezkurento  IB = 0, tiam la kolektorkurento egalas  IK = (1+B) · IKB0.  Ĉi tiu restanta kurento estas neglektebla ĉe la siliciotransistoroj.

 

 

restatigo

En diĝitaj cirkvitoj la dustabilajn kaj nombrigajn cirkvitojn statigi al decida starta pozicio.

 

rest-o

ang.  reset

reta tensio

Tiu potencialdiferenco, kiu estas mezurebla en la multfaza sistemo inter du fazkonduktiloj.

 

 

retroinfluo

En la aktivaj konsisteroj okazas, ke la kurentoŝanĝo de la elirpunkta elektrodo reefikas al la regelektrodo.

Oni parolas pri retroinfluo ankaŭ inter cirkvitopartoj, kiun eblas barigi per ŝirmado kaj uzante optokuplilon.

 

retrigo

retrokonduktilo

Plej ofte la nulkonduktilo aŭ la (–) konduktilo de unudirekta tensio.

 

 

retrokupla koeficiento

La grandecon de la retrokuplado, la retrokuplan koeficienton (rk) donas la ono de la bazamplifado (A)  kaj la retrokupla amplifado  (Ark).

 

 

 

retrokupla faktoro,  (β), retrofaktoro

retrokuplo

Efiko, kiam energio retroiras de la eliro al la eniro de cirkvito. La retrokuplo povas okazi intence aŭ neintence kaj povas esti aŭ pozitiva aŭ negativa. La neintenca retrokuplo estas malefika.  La negativa retrokuplo okazigas malintensiĝon de amplifeco, sed estigas plistabilecon. La poztiva okazigas ekcitiĝon kaj  estas uzata en la oscilatoroj.

 

 

retrokurento

Tiu kurento, kiu estas mezurebla en la „nul” aŭ „baz” konduktilo, refluante al la nutrilo.

 

 

retropoluso

Komuna poluso de la enirejo kaj la elirejo.

 

 

retropunkto

Tiu punkto, al kiu estas konektita la retropoluso.

 

retropoluso

rezerva tensioreto

Certigas nutradon dum la malfunkciiĝo de la ĉefa tensioreto.  Ekz.  motorgeneratoro.

 

 

rezinhava plumbostano

Fandigebla dratforma metalo por fiksi la konsisterojn sur muntopanelon per lutado.

 

rezinstano

rezistancmetro

Aparato, per kiu oni povas mezuri la valoron de la rezistanco.

 

 

rezistanco

Tiu efiko, kiu baras, limigas la intenson de la kurentofluo.

Bremsas la movon de la ŝargoportantoj.

(PV:  Karakteriza konstanto de konduktilo, dependa ĉefe de ĝia naturo, longo kaj tratranĉo, difinita per la leĝo de omo.)

 

rezisteco

rezistanto

Tiu materio, en kiu estas malmultaj liberaj elektronoj, tiel estas kapabla bari, limigi la intenson de kurento.

 

 

rezistilo

Konsistero fabrikita el rezistanta materio.

 

 

ricevilo

Aparato por aŭskulti radiodissendojn.

 

ricevatoro

rilaksa cirkvito

Tia cirkvito, en kiu fluas nek sinusoidaj, nek diĝitaj signaloj. Ekz.:  cirkvito kun segildentforma signalo en TV-aparato, ktp.

 

 

rilatdetektilo

Demodulilo por frekvenco-modulitaj signaloj.

 

 

ring-modulatoro

Tiu cirkvito, kiu estas kapabla krei eksterordinarajn sonojn el la signaloj de muzikinstrumentoj. La enirajn du signalojn tiel modulas, ke en la elira signalo ĉeestas ties kaj  adiciita kaj la subtrahita frekvencoj. Tiuj frekvencoj plej ofte malharmonaj pro tio la kunsono okazigas disonancon.

 

 

ringosparkado

Okazas ĉe komutilo de motoro dum kurtcirkvita difekto.

(Mi mencias, ke estas spertebla iom da sparko ankaŭ dum sendifekta funkciado inter la frotilo kaj komutilo, sed tiuj ne ringiĝas.)

 

 

ripoza kontaktilo

Tiu kontaktilo de relajso, kiu tiam fermas la cirkviton, kiam la relajso estas en neekscita stato.

 

 

ripoza stato

ekz.  kiam relajso ne estas ekscitata.

 

 

rotacia nombro

Nombro, kiu montras, ke kiom turnas la rotoro tutan rondon dum unu minuto.

 

 

rotoro

Rotacia parto de la elektra maŝino (motoro, generatoro, dinamo).

 

 

rubandokablo

La dratoj de kablo ne estas plektitaj, sed estas serie lokitaj unu apud la alia.

 

 

REPROM

REProgramebla ROM memorilo. Per  UV  lumo forstrekebla memorilo, kiun la uzanto povas refoje programigi.

 

 

ROM

Nur legebla memorilo, havanta fiksinformojn.

 

 

 

 

 

 

 

 

S

satura tensio

Tiu valoro de la bornotensio, ĉe kiu la amplifilo jam ne estas regebla kaj ties kurento atingas la maksimuman valoron. La amplifa konsistero estas jam plena kun ŝargoportantoj.

 

 

sekundara bobeno

Tiu bobeno de transformilo, el kiu estas prenita la elira tensio.

 

 

selektiva relajso

Relajso, kiu povas funkcii nur en difina frekvencobendo.

 

 

selektiveco

Kapableco de radioaparato elekti ĝuste la deziratan radiodissendon.

 

 

sendejo

Tiu elektrodo de FET-oj, el kiu fontas la ŝargoportantoj.

 

fontilo

surĉo

sendependa kontaktilo

Speciala kontaktilo de apogita relajso. Ĉi tiu kontaktilo ne estas apogita, do post la elŝalto de la relajsocirkvito, ĝi removas el aktiva pozicio al baza pozicio.

 

 

senmova induko

Oni parolas tiam pri senmova induko, kiam dum la indukado la bobeno ne movas. Movas nur la magneto.

 

 

senŝarĝa amplifeco

Tiu amplifeco de amplifatoro, kiam la elirejo estas malferma, do tio ne estas ŝarĝata.

 

 

sentemo

Propraĵo de cirkvito, aparato kontraŭ la influoj eksteraj, kiuj povas esti ekz. termika, mekanika, elektrostatika kaj magneta.

 

 

sentiveco

Propraĵo de cirkvito, aparato rilate al la enira signalo minimuma.

 

 

senzoro

Konstruelemento, kiu povas transformi neelktran fenomenon al elektra kvanto.

 

perceptilo

sinkrongeneratoro

1.)        Sinkronmaŝino, kiu la mekanikan energion transformas al elektra energio.

2.)        Cirkvito en la televidtekniko, kiu certigas la sinkronfunkciadon inter la ricevatoro kaj la dissenda aparato.

 

 

sinkroni

Certigi, reguli la samtempan sinkronfunkciadon inter la kunapartenaj maŝinoj, aparatoj.

 

 

sinkronizatoro

Cirkvito, kiu aŭtomate regulas la frekvencojn sama de du memstaraj oscilatoroj.

 

 

sinkronmaŝino

Elektra maŝino funkcianta per alterna kurento, kies rotoro sinkron-rotacias kun la estiĝanta rivola magneta kampo.

 

 

sinkronmotoro

Elektromotoro funkcianta per alterna kurento, kies rotoro sinkron-rotacias kun la estiĝanta rivola magneta kampo.

 

 

sinkronsignaloj

Startiga signalo en la televidtekniko por certigi la sinkronfunkciadon (ĝustan, samtempan starton de la elektronradio) en la skenotubo kaj la kineskopo. 

 

 

skenado

Tiu procezo, kiam la bildo estas malkomponita al bilderoj, dissendotaj sinsekve unu post la alia.

 

 

skenoproporcio

Tiu numero, kiu tion montras, ke kiom da ero „ŝtupo” estas disigita ajna analoga signalo.

 

 

skinefekto (surfaca efekto)

La altfrekvencaj kuretoj nur la sur surfaco fluas tra la kondukltilon (fadenon, draton).

 

 

skot-transformilo

Speciala transformilo, per kiu oni povas fari el la trifaza kurento dufazan kurenton.

 

Scott-konekta transformatoro

skribokap(et)o

Tiu konsistero en la magnetofo, per kiu oni povas skribi sur la bendon.

 

 

solenoido

Speciala induktilo, havanta ringforman bobenon.

 

 

sordido

Malpuraĵo en duonkondukt-anta teknologio.

 

 

sparkestinga kontaktilo

Tiu kontaktilparo, je kies kun aŭ diskonektado ne povas estiĝi sparko.

 

 

sparkilo

Tiu konsistero, kies sparko  ekbruligas la benzinon en la motoro. La sparkon estigas alta tensio inter la elektrodoj.

 

bruligkandelo

sparko

(PV:  Elektra fajrero.)

 

 

sparkobreĉo

Spaco inter du elektrodoj, en kiu pro supertensio okazas traromo kreante elektrosparkon. Tio estas trovebla  ekz.  sur la bruligkandelo (sparkilo) de la benzinmotoroj.

 

 

specifa konduktanco


La specifa konduktanco estas grava propreco de la materioj, rilate al la elektroniko, kiu reprezentas la  movkapablecon kaj nombron de la ŝargoportantoj, do la fluigkapablon de  la  kurento. Ĉi tiu specifa konduktanco en la ekvacioj estas signata kun la litero  (γ (gamo)). Ĝi estas reciproka valoro de la specifa rezistanco.

 

 

specifa rezistanco

Ĉiuj materioj havas t.n.  specifan rezistancon, kiu rezistanco dependas de la atoma strukturo de materio. La specifan rezistancon oni decidis unuece al ĉiu materio, en heksaedra formo, havanta tiu heksaedro 1 m-an eĝon. En la praktiko ni mezuras ne en  metro (m), sed en milimetro (mm).

 

Specifa rezistanco  =

 


 

                                                                                                

 

 (ro) ,   Ω (omo)                                               

 

La reciproka valoro de la specifa rezistanco estas la specifa konduktanta poveco (konduktanco).  

 

 

stabila kurentofonto

Tia nutrocirkvito, kiu sendepende de la ŝarĝo ĉiam certigas stabilan bornotension.

 

 

staranta ondo

Se la impedanco de la ŝarĝilo estas diferenciganta disde la impedancoj de la figro kaj de la generatoro, parto de la altfrekvenca energio (determinita far la neadaptec-rilatumo) reflektiĝas, kaj tiu reflektita ondo kun la antaŭenvenanta ondo formas iun konstantan amplitudo-distribuon. Laŭ la fidro estas observeblaj minimumaj kaj maksimumaj amplitudvaloroj.

 

 

statoro

La  statoro estas tiu parto de motoro kaj generatoro, kiu ne turnas dum la funkciado.

 

 

stelforma konekto

Alkonekta sistemo ĉe la trifaza nutrado. La tri bobenoj estas stelforme kunmuntitaj.    „Y”

 

stelkonekto

storo

Deponilo por diĝitaj informoj.

 

memorilo

strikta kuplo

Tia indukta kuplo inter bobenoj, kiam la plej multo da fortolinio partoprenas en la energiotransportado.

 

 

stroboskopo

Intensan lumon eliga aparato intermite laŭ la regado.

 

 

subtera kablo

Speciala kablo havanta plurajn manteltavolojn, tiel ĝi estas kapabla elteni la subterajn cirkonstancojn.

 

 

subtrahtoro

Tiu cirkvito per operacia amplifatoro, kies elira tensio egalas kun diferenco de la eniraj tensioj.

 

 

superdonita signalo

Aldonita signaleto al la ĉefsignalo porti apartan informon.

 

pilotsignalo

superharmono

La frekvenco de la alternaj signaloj konsistas el multaj plialtaj frekvencoj. Tiujn frekvencojn, kiuj estas entjeraj multobligoj de la bazfrekvenco oni nomas superharmonoj. 

 

 

superkonduktanco

Ekzistas tre malalta temperaturo,  -273 0C, ĉe kiu la konduktanco altiĝas  en konduktilo miliardoble ol ĝenerale, do ties rezistanco estas praktike nulo. Tiun efikon oni  nomas superkonduktanco. 

 

 

superkurento

Tre intensa kurentonivelo, grave superanta la nominalan   kurentointenson.

 

 

superkurtondo

Radio kaj TV dissenda bendo, havanta frekvencojn super 300MHz.

 

SKO

supermalŝargo

Kiam akumulatoro estas malŝargita sub ties minimuma bornotensio. (ekz.  tiu minimuma bornotensio ĉe 12V-a akumulatoro estas 10V)

 

supermalŝarĝo

Okazas tiam, kiam oni elprenas pli multon da elektra energio el akumulatorto, ol tiu restus reŝargebla.

 

 

superŝargo

Kiam akumulatoro estas ŝargita plu ties maksimuma bornotensio. (ekz.  tiu maksimuma bornotensio ĉe 12V-a akumulatoro estas 16,5V)

 

superŝarĝo

Pli granda ŝarĝo ol, kiun povas elteni sen difekto cirkvito, aparato  aŭ mem la nutrilo.

 

 

supertensio

Estas pli granda tensio ol tiom permesata.

 

trotensio

suprakonduktilo

Tiu konduktilo, kies rezistanco estas nulo.

 

 

surfaca efekto

La altfrekvenca kurento ne uzas la tutan sekcon de la konduktilo, nur ĝian surfacon.

 

 

surfaca ondo

La surfaca ondo, aŭ alinome bazondo estas tiu radioondo, kiun disradias rekte la sendatoro. Ĉi tiu ondo sekvas la surfacon de la tero.

 

bazondo

surpaperigilo

Aparato por skribi aŭ desegni sur papero, apartenaĵo al komputoro, similas al la elektra tajpilo.

 

presilo

surigilo

 

 

 

 

 

 

Ŝ

ŝafto

Metalpeceto por konekti draton al panelo cirkvita.

 

 

ŝalti

Ekfunkciigi

 

 

ŝaltilo

Elektromekanika konsistero, kiun la uzanto ovas funkciigi per mane.

 

 

ŝaltodiodo

Speciala diodo, kiu povas tre rapide enŝalti aŭ elŝalti kurenton.

 

 

ŝaltoregata nutrocirkvito

Ne daŭre funkcianta nutrocirkvito. Ĝi estas alterne en- kaj elŝaltita laŭ la ŝarĝobezono. Tiu ŝaltoperiodo funkcias inter  10 – 100 kHz frekvenco.

 

 

ŝaltotempo

Tiu tempo, kiu estas bezonata por ŝanĝi valoron inter du tensionivelo.

 

 

ŝargadbobeno

En sonfrekvenca signal-transportado per kablo estas uzata en decidaj distancoj bobenoj por grandigi la indukton de la cirkvito.

 

pupin-bobeno

ŝargilo

Aparato, per kiu oni povas ŝargi (plenigi kun elektronoj)  akumulatoron.

 

 

ŝargo

Havo de elektronoj. Tiu agado per, kiu oni enmetas elektran energion ekz.  en akumulilon, en kondensilon.

 

 

ŝargodemovo

Translokiĝo de elektronoj.

 

 

ŝargoportanto

Konduktaj elektronoj.

 

 

ŝargotempo

Tiu tempo, kiu estas bezonata por plenigi kun ŝargo kondensilon aŭ akmulatoron.

 

ekz.  ĉe akuo

ŝarĝlimo

Tiu maksimuma ŝarĝo, kiu ankoraŭ ne okazigas difektiĝon en la aparato.

 

 

ŝarĝo

Al la eliro konektita rezistanco, plej ofe tonsumilo.

 

 

ŝarĝrezistilo

Tiu rezistilo, plej ofte impedanco, kiu ŝarĝas la eliron de cirkvito.

 

 

ŝirmita kablo

Speciala kablo, kiu havas mantelon ankaŭ el metalo por ŝirmi la konduktan fadenon kontraŭ la eksteraj elektraj kaj magnetaj influoj.

 

 

ŝov-registrilo

Speciala registrilo. La informojn oni povas po bitoj, paŝo post paŝo enskribi kaj ellegi.

 

 

ŝrumpotubo

Speciala kovrilo por kablokunligoj, kiu havas materion el speciala plasto, kies propraĵo estas la ŝrumpado pro varmo.

 

 

ŝtopingo

Truhava konektilparto, en kiu ŝtope la ŝtopilon oni povas fari elektrajn konekton. Estas fabrikata unu, du kaj multpolusaj konektiloj.

 

 

ŝtupo

Cirkvitoparto, kiu povas ankaŭ memstare funkcii.

 

 

ŝuntkondensilo

Paralela ŝarĝkondensilo.

 

 

ŝunto

Paralela ŝarĝrezistilo.

(PV:  Paralela konekto de rezistilo, uzata por mezuri kurentojn.)

 

 

ŝuntosentiveco (trakcirkvito)

Signifa propraĵo de trakcirkvito, numerita en omo, kiu montras tiun valoron de ŝunto, sub kiu la funkciado sekura de cirkvito estas certigata.

 

 

ŝuntoŝtupo

Cirkvitero, kiu ŝuntas la elirsignalon.

 

 

 

 

 

 

 

 

T

taktofrekvenco

Nombro de la sinsekvaj taktoimpulsoj po sekundo. 

 

 

takto(signalo)

Funkciopaŝon reganta impulserio por diĝitaj cirkvitoj.

 

 

tank-ŝtupo

Povuma elira ŝtupo de sendilo, al kiu estas kuplita la anteno.

 

tank-oscikvito

tardigo

Prokrasto de iu elektra signalo je iu certa valoro.

 

prokrastigo

tavoltemperaturo

Temperaturo de duonkonduktila tavolo dum funkciado. Ĝia maksikuma valoro estas grava dateno, kiun superige la konsistero difektiĝas. Limiti ĉi tiun temperaturon oni kutoimas uzi konvektilon,  malvarmigan ripon.

 

 

telefonlineo

Vojo por konekti telefonaparaton al la telefoncentralo. Teknike dratparo tra pluraj konektoskatolo.

 

 

telefoncentralo

Teknikaĵo, kiu certigas per mane aŭ aŭtomate la kunkonektigon de la diversaj telefonlineoj.

 

telefonoficejo

telegrafa masto

Kolono, kiu tenas tiujn kablojn (telegrafajn dratojn), kiuj kondukas la telegrafkurenton.

 

 

telegrafo

Aparato, per kiu oni sendas telegramon radiofone.

 

 

telekomandilo

Aparato, per kiu oni povas regi alian aparaton pere de ondoj radia aŭ luma.

 

 

telekontrolo

El distanco oni povas kontroli funkciadon. (Ne certigas influon aŭ regadon.)

 

 

telemetrio

El distanco farata mezurado kun elektraj signaloj.

 

telemezurado

teleregado

Influo de la funkciado el distanco.

 

 

teleregata ŝaltilo

Aparato, per kiu oni povas de distanco en aŭ elŝalti alian aparaton. Inter la teleŝaltilo kaj la ŝaltata aparato la ligo povas esti per drato aŭ per ondoj.

 

teleŝaltilo

televidilo

Aparato por transporti radiofone kaj sonon kaj bildon.

 

 

tempokonstanto

Tiu tempo, kiu estas bezonata por ŝargi aŭ malŝargi kondensilon kaj induktilon ĝis decida nivelo.

 

 

tensio

Elektra streĉo  inter du punktoj. Potencialdiferenco rilate al la energionivelo. La tensio inter la du konektopunktoj de rezistilo proporcias al la intenso de la ĝin trafluanta kurento.

(PV:  Forto kun kiu elektro elfluas el elektrodoj:  tensio estas sinonimo de potenciala diferenco.)

 

Tensiotipoj laŭ alteco:

Eta tensio  estas pli malgranda ol  24V.

Basa tensio estas inter  24V-   65V.

Uzina tensio estas inter  65V- 110V.

Publika tensio estas inter  100V (220V) – 380V.

Linia tensio (granda tensio) estas pli alta ol 380V.

 

 

tensioduobligilo

Speciala rektifigilo konstanta el du diodoj kaj el du kondensiloj, en kiu cirkvito la du diodoj ŝargas la du kondensilojn, serie konektitajn, tiel sur tiuj kondensiloj la duobla tensio estiĝas. Pluajn duobligilojn kunkonektite oni povas multobligi la tensiojn.

 

duobligilo

tensiofalo

Valorperdo de tensio inter la ŝtupoeliro kaj eniro.

 

 

tensiogeneratoro

Generatoro havanta tre malgrandan internan rezistancon (Rin), tial la bornotensio estas relative stabila, nur iomete ŝanĝiĝas de la ŝarĝo.

Se  Rin  = 0, tiel la tensio estas sendependa de la ŝarĝokurento (konsumata), tiam la tensiogeneratoro estas ideala.

 

 

tensiomultobligilo

Kunkonektitaj tensio-duobligiloj, kies produto dependas de la nombroj de ŝtupoj.

 

multobligilo

tensionivelo

Grandeco de la tensio.

 

 

tensiopinto

La plej granda valoro de la koncerna tensio.

 

 

tensioripetilo

Speciala operacia amplifatoro, kies retrokupla amplifeco  Aurk = 1. La enira rezistanco estas tre granda kaj la elira rezistanco estas tre malgranda de la ĉi tipa amplifatoro, kiu vere nur ripetas la eniran signalon ĉe la elirejo.

 

 

tensioŝanĝilo

Cirkvito aŭ ŝaltilo, kiu povas elekti el inter la diversaj tensiotipoj.

 

 

tensioŝanĝo

Ŝanĝo inter la diverstipaj aŭ diversnivelaj tensioj.

 

 

tensioŝtupo

La tensionivelo inter du cirkvitoŝtupoj ne egalas. Ekz. la elira tensio (Uel)  de la antaŭa cirkvitoŝtupo estas pli alta aŭ pli malalta ol tiu de la enira tensio (Uen) de la sekvanta cirkvitoŝtupo.

 

 

tensiostabiligado

Tiu agado, kiu tenas la nutrotension en tre mallarĝa intervalo sendepende de la enira tensiŝanĝo aŭ de la variiĝo de la ŝarĝograndeco.

 

 

tensiostabiligilo

Aparato, kiu tenas la nutrotension en tre mallarĝa intervalo sendepende de la enira tensiŝanĝo aŭ de la variiĝo de la ŝarĝograndeco.

 

stabiligilo

teoria funkciado

Klariga priskribo pri la funkciado de cirkvito, aparto.

 

 

teoria skemo

Tia konektoskmeo pri cirkvito, kiu ne enhavas la tipojn kajn valorojn de la konsisteroj.

 

 

terkonekta stango

Tiu stango, kiu alterumas la restantan ŝargon post la tensioelŝalto desur la katenario. Krom tio certigas defendon kontraŭ la malintenca enŝalto de tensio eviti elektorkutiĝon.

 

 

terkonektilo

Konektilo por kunligi la komunan punkton de aparato (metalŝasio) kun la terpunkto. La kunligo devas esti tre malgrandrezista.

 

 

terkonektila maŝo

En aparato funkcianta en altfrekvenco la terkontaktilojn oni devas kunligi. Sen tio estiĝas terkontaktilaj maŝoj, kiuj influas la funkciadon de la aparato, okazigas bruon, interferon.

 

teruma maŝo

terkontakto

Kondukta kunligo al la tero.

 

terumo

termistoro

Rezistilo, kies valoro variiĝas grave pro la temperaturŝanĝo. La valorŝanĝo povas esti kaj negativa, kaj pozitiva. La negativŝanĝan oni nomas negativtemperatur-koeficienta (NTK), la pozitivŝanĝan pozitivtemperatur-koeficienta (PTK) rezistilo.

 

 

tersendependa

Tensioreto, kies nenia poluso estas konektita al la tero.

 

 

tersimetria (tensio)

Tensio, kiun tia generatoro produktas, kiu havas mezan elkondukon konektitan al la tero. Rilate al tiu teruma punkto ambaŭ poluso de tensio havas egalan grandecon.

 

 

temperatura koeficianto

Grava dateno de konsistero, kiu tion montras, ke pro la ŝanĝo de temperaturo al kiu direkto kaj kiomgrande variiĝas la valoro de ties interna rezistanco.

 

termofaktoro

termoĉelo

El temperatura energio produktas elektran energion. La temperatura impreso okazigas internan energia- diferenciĝon, kreas termoelektran tension, kiu tensio instigas kurenton.

 

 

termoelektra

(PV:  Rilatanta al la transformiĝo de varmiga energio en elektran energion.)

 

 

termoelektra tensio

Tensio, kiu kreiĝas inter du diversaj metaloj kunmetitaj ĉe unuflanke, kiam oni varmigas tiujn. Tiu tensio estas tre malgranda, sed la kurento, kiun instigas povas atingi intenson eĉ  10A.

 

 

termogardilo

Elŝaltilo pro superkurento. Tiu gardilo havas kontaktilon el ĝemelmetalo, kiu kontaktilo kliniĝas pro la varmiĝo okazata fare de la trafluanta kurento. Ĉi tiun gardilon eblas reenŝalti post la forigo de superkurento.

 

aŭtomata gardilo

termokompensado

La termoaltiĝo de la konsisteroj okazigas modifon en la funkcioparametroj. Kompensi tiun modifon oni uzas en la cirkvito tian rekuplon, kies intenso dependas de tiu termoaltiĝo.

 

 

termorelajso

Ŝaltilo, kiu eluzante la termoefikon de la kurento funkciigas kontaktilojn. La ankro estas fabrikita el du diversaj metaloj (bimetalo), kiuj havas jam la kontaktopeceton. La   formoŝanĝo de kontaktiloj, okazigita fare de la termoefiko, certigas la kontakton.

 

 

teruma rezistanco

Tiu rezistanco, tra kiu elfluas la kurento al la tero dum trarompo aŭ kurtcirkvito. Ju pli malgranda tiu rezistanco, des pli estas efika la defendado kontraŭ elektrokutiĝo.

 

 

tetrodo

Kvarelektroda elektronika tubo, en kiu oni uzas ankoraŭ unu gridon inter la rega grido kaj la anodo. Tiu plua grido estas nomata ombrela grido ( helpgrido).

 

 

tiristoro

Regebla duonkondukta ŝaltilo por rekta kurento.

 

 

T-konekto, tokonekto

Speciala trifaza konektosistemo, en kiu du bobeno de konsumilo (motoro) estas serie konektita inter du faztensioj. La tria bobeno estas konektita inter la tri fazo kaj la nulpunkto.

 

 

toroido

Transformatoro, havanta ringforman bobenostrukturon kun akso en la centro, sur kiun estas muntita turnebla glitilo. Ĝia elira tensio estas variebla movige la glitilon.

 

 

traiga kondensilo

Tuboforma kondensilo, kies unu elektrodo estas konduktilo trakondukata la tubon. La alia elektrodo estas mem la tubo.

 

tubokondensilo

trakcia kurento

Kurento fluanta en la katenario.

 

 

trakcia tensio

Potencialo de la katenario.

 

 

transformatoro

Speciala indukto por altigi aŭ malaltigi alternan tension, estas kapabla transformi (alĝustigi) impedancon, fari galavanan disigon inter cirkvitaj ŝtupoj.

(PV:  Aparato por transformi la proprecojn de elektra kurento.)

 

transformilo

trafilo

transira rezistanco

Rezistanco inter du kontaktiloj, kiu dependas de la pureco kaj grandeco de la surfaco de kontaktiloj, kaj de la premintenso inter tiuj.

 

 

transistoro

Duonkondukta konsistero, kiu estas kapabla por amplifado.

 

 

transmeto

Traiga proporcio de transformatoro, kiu esprimas la rilaton inter la primara kaj la sekundara tensioj.

 

 

transporta rapideco

Tempo, dum kiu la enira signalo ekaperas ĉe la eliro.

 

transiga rapideco

transsparka tensio

Tiu tensiograndeco, je ku kreiĝas sparkoarko inter du elektrodoj.

 

 

trapezsignalo

Elektra signalo havanta trapezan aspekton. La formo estas aperigebla per osciloskopo.

 

 

trarompa malŝargo

Senpotenciiĝo pro trarompo.

 

 

trarompa tensio

Propreco de la izoliloj, kiu estas indikata  per  kV/cm. Estas tiu alta tensio, kontraŭ kio la izolilo jam ne povas reteni la kurentofluon. Post tiu tensio la kurento havas grandan intensiĝon, atinge tion  lavange.

 

 

trarompo

Tiu fenomeno, kiam tra izolanta medio kurento fluas pro supertensio.

 

 

triako

Regebla duonkondukta ŝaltilo, kiu estas kapabla ŝalti alternan kurenton. Simetria tiristoro.

 

 

triangula signalo

Simila al la segildento, havante tri signifajn punktojn.

 

 

trigero (trigersignalo)

Startiga signalo, kies pozicio determinas  periodon por senso, mezuro aŭ finkciado.

 

pilotsignalo

triodo

Elektronika tubo kun tri elektrodoj. Plej ofte estis uzata por tensioamplifado.

(PV:  Trielektroda lampo.)

 

 

truofiltrilo

Mallarĝbenda filtrilo, kiu traigas nur tiujn frekvencojn, kiuj estas en la bendo.

 

 

tubingo

Kontaktilo por elektronikaj tuboj.

 

 

tuborelajso

En vitrotubo lokita kontaktilparo, el kiuj unu estas farita el magneta materio. Per magneta kampo eblas regi la relajson.

 

herkon-relajso, reed-relajso

 

 

tuhelo

Konektilo speciala por fari samtempe plurajn konektojn. Estas paro el ŝtopilo kaj el ŝtopilingo.

 

 

tuŝprotektado

Kompleksa scienco praktika pri la manieroj kaj teknikaĵoj defendi la homojn kontraŭ tio, ke ili senvole povu tuŝi tian parton de eletro-reto, aparatoj aŭ instalaĵoj, kie estas alttensio.

 

 

TV-agordbildo

Tiu bildo, kiu havas geometrie regulitajn formojn kaj kolorvicojn por agordi la ekranon.

 

 

 

 

 

 

 

 

U

ultrakurtondo

Radio kaj TV disenda bendo, havanta frekvencointervalon  30 – 300 MHz.

 

UKO

unudirekta kurento

Kurento, kiun fluigas ŝargoportantoj movanataj nur al sama direkto.

 

 

unujunta transistoro

La unujunta transistoro havas nur unu  P/N  junton. Laŭ la strukturo tiu tipa transistoro konsistas el N aŭ P tipa duonkonduktanta „bastoneto”, havanta sur ambaŭ fino oman kontakton  B1  kaj  B2.

 

UJT

dubeza diodo

unustabila vibratoro

Cirkvito, kiu havas nur unu stabilan staton, el kiu stato eblas deŝalti tion provizore.

 

monostabila multivibratoro

unuvibratoro

unutakta rektifilo

Per unu diodo konstruita rektifigilo, kiu utiligas nur la samtipajn duonperiodojn el la alterna kurento.

 

 

U-ŝtopilo

Konektilo (konektoŝtopilo) havanta du ŝaftojn.

 

 

utila produkto

El la tuta produkto tiu parto, kiu ne perdas, sed estas eluzata. Tiu, kiun la ŝarĝilo konsumas.

 

 

utila signalo

Senĵama signalo.

 

 

 

 

 

 

 

 

V

valencio-elektronoj

Tiuj elektronoj, kiuj situas sur la plej ekstera ŝelo.

 

 

valvo

Elektronika tubo, kiu funkcias kiel rektifilo, vakumdiodo.

(PV:  Elektrona lampo.)

 

 

varaktoro

Duonkonduktila kondensilo, aplikata por frekvenco-duobligo.

 

 

variebla kondensilo

Valormodifebla kondensilo kun relative larĝa intervalo, manipulebla ekstere de aparato per butono.

 

 

variebla rezistilo

Tia valormodifebla rezistilo, kies valoron oni ĝustigas tiel, ke la alkonektado okazas per movigebla zono, kion oni fiksigas per ŝraŭbo.

 

 

varikapo

Valormodifa kondensilo, kies kapacito varieblas per la alkonektita tensio. Duonkondukta tensiodependa kondensilo. Praktike estas diodo, kies dielektro estas mem la malplenigita tavolo.  La larĝeco de tavolo dependas de la alkonektita tensionivelo. La tension devas alkonekti laŭ fermodirekta biaso. Variige la tension ankaŭ la larĝeco de la malplenigita tavolo variiĝas, do la larĝeco de la dielektro.

 

 

varikondo

Valormodifa kondensilo, kies kapacito dependas de la tensio. La dielektro izola ne estas duonkonduktilo, sed plej ofte segnetkeramiko.

 

 

varistoro

Valormodifa rezistilo, kies valoro dependas de la tensio.

 

Volt-Dependa Rezistilo.

VDR

vathoro

Mezurunuo de la laborkvanto.

(PV:  Laboro de unu vato dum unu horo.)

 

Wh

vato

Mezurunuo de la povumo.

(PV:  Potenco produktata de unu ampero sub tensio de unu volto.)

 

W

Wehnelt-ciliondro

Una elektrodo en la elektronĵetilo, kiu estas uzata en la elektronfaskaj tuboj. Ĝi havas plej ofte negativan tension rilate al la katodo. Tiu cilindro ĉirkaŭprenas la katodon kaj per tio oni povas regi la intenson de la elektronradio.

 

venelta cilindro

vekto

Tiu parto de relajso, kiun movigas la magneta kampo altirante.

 

 

velda transformilo

Speciala transformilo, kiu transformas el la reta publika tensio etan tension disigitan de la publika reto, certigante kune tre intensan kurenton. La malalta tensio  kaj la intensa kurento estas kapabla krei elektran arkon, kies granda temperaturo povas fandi metalon.

 

 

ventolilo

Aerumilo, kiu artefarite kreas venton por freŝigi  aeron, aŭ tiel malvarmigi elektrajn konsisterojn  ekz.  procezilon.

 

 

video-

Bildosurbendiga kaj aperigila tekniko.

 

 

vidikono

Bildoskenilo en la televidila tekniko.  Unu el la tipoj de la ikonoskopoj, uzataj en kamarao.

 

 

voblilo

Oscila  aparato por krei alternan signalon, kies frekvenco periode ŝanĝas.

 

 

vobloskopo

Kombina mezuraparato enhavanta voblilon kaj osciloskopon.

 

 

voltmetro

Mezurilo por indiki la tensiograndecon.

 

 

volto

Mezurunuo por decidi tension.

(PV:  Elektromova forto de kurento, kiu produktas unu amperon je rezisto de unu omo.)

 

V

volvigas

Faras bobenon draton metante kun volvado sur cilindron.

 

 

volvonombro

La plej multaj induktiloj estas bobeno. Tiun bobenon oni fabrikas tiel, ke draton volvigas. La volvonombro determinas la indukton de la bobeno. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Z

zenerdiodo

Speciala diodo, kiu estas uzata por stabiligi tension. Ĝia malfermodirekta ecaro similas al tiu de la ĝenerala diodo, sed la fermodirekta diferencas. Ĉi tie la fermodirekta ecaro havas tian proprecon, ke ĝis decida tensioaltiĝo la kurento nur malgrave ŝanĝas, sed post tiu tensio la kurento lavange (abrupte) intensiĝas. Ĉi tiu tensio estas la  zenertensio.

 

zenero

zenertensio

Tiu tensio de speciala zenerdiodo, ĉe kiu la fermodirekta kurento komencas lavange intensiĝi.

 

 

ZeroVolt-Ŝaltilo

 

Speciala ŝaltilo elektronika, kiu tiam konektas cirkviton, kiam la alterna tensio trairas la nul valoron. En ĉi tiu okazo ne kreiĝas abrupta superŝarĝo, nek memindukta tensio superflua.

 

ZVŜ

 

zumilo

Sonindikilo por aperigi informon, eligi atenton pri funkciigo de elektronoka aparato.

 

 

 

 

 

 

 

 

Y

 

 

Yagi-anteno

Direktita anteno kun horizontala polareco por la kurtondoj kaj la ultra-kurtondoj, konstruita el dipoloj.

 

 

Y-konekto

Konektotipo de la trifaza sistemo. 

 

stelkonekto

 

 

 

 

 

 

 

 

Plej ofte uzataj signoj:

 

U       tensio (unudirekta)

u       tensio (alterna)

I        kurento (unudirekta)

i        kurento (alterna)

R       rezistanco, rezistilo (ĝenerala aŭ en unudirekt-kurenta cirkvito)

r        rezistanco (kontraŭ alterna korento)

C       kapacito, kondensilo

L       indukto, induktilo

XC     kapacitanco

XL      induktanco

f        frekvenco

Z       impedanco

A       amplifeco  (β)

D       diodo

T       transistoro

 

 

 

 

La plej oftaj indeksoj:

 

0       baznivela, senŝarĝa,

en      enira

el       elira

N       nutrada

P       pozitiva (plus)

M      negativa (minus)

BE     bez-emitera

KE     kolektor-emitera

KB    kolektor-beza

GS    giĉet-sendeja

DS     devor-sendeja

DG    devor-giĉeta

kc      kurtcirkvita