Macan Karel Emanuel, ĉeĥoslovako,
blindulo, muzika komponisto kaj instruisto de blinduloj. Nask. 1858 en
Pardubice, mortis 6 febr. 1925 en P. E-isto de 1904. Prop. inter blinduloj en
Ĉ. kaj ankaŭ eksterlande. Fondinto de SOĈNE 1922.
Macauley
(mak kaŭli) H., irlandano. Fond. kaj sekr. de Irlanda Ligo de Katolikaj
E-istoj, 1928
Macfarlane
(mkfarlen) Agnes Gibson, skotino, librotenistino. Prez. de ES en Partick, del.
de UEA.
Machaĉek
(maĥaĉek) ĉeho, mortis en Wien. Iama prez. de Bohema EK en W.
Sur lia tombŝtono jena enskribo: „Tie ĉi subtere putras nur la korpo
morta, Sed ĉe ni animo Via restas, kara, forta; En dolor' senfina, ni
konsolon havu nune Ke ni nin revidos en la eterneco kune. - Bohema Klubo E-ista
en Vieno.
Macho
(maĥo) Adolf, aŭstro-germano, instr. de burĝlernejo kaj dir. de
faka lernejo. Nask. 20 aŭg 1856 en Topkowitz (nun en Ĉeĥosl.) mortis
26 dec. 1932 en Wien. E-isto de 1906. Fondis en 1908 la duan ES en Wien la „Fideleco“,
kies prez. li estis ĝis la morto. Multaj kursoj, ankaŭ por lernejanoj.
Dum kelka tempo prez. de Instruista ES. Tradukoj de multaj germanaj
poeziaĵoj (precipe en nanuskripto.)
Macuda
Cuneĵiro (-roo), japano, kuracisto. Nask. 25 apr. 1869 en Nara-ken, mortis
17 feb. 1931. E-isto de 1906, (sub n-ro 16486). Por provi kompreneblecon de E,
sendis sian unuan leteron al Z kaj ricevis respondon de li. Del. de UEA. - (Niŝida)
Macuzaki
Kacumi, japano, oficisto, febr. 1901-en Tokyo-si, mortis 2 febr 1926 tie.
E-isto de 1916. Por 1925 reprezentanta komitatano de JEI. Energie laboris por E
kaj kunlaboris por E Junula Ligo (iama socialisma grupo). Verkis J. tradukon de
Vivo de Z de Privat, 1923, kaj Facilan Legaĵon kun Komentario 1924.
Maĉernis
J., litovo. De 1911 ano de Kaunas-a ES. Multaj kursoj, artikoloj, prop.
broŝuro, vortareto E-L. Estis red. kaj adm. de Litova Stelo. Ĉefe per
liaj penadoj kaj red. aperis Litova Almanako. Trad. ĉ. 12 verkojn de L.
Tolstoj, el kiuj parto jam aperis presite.
Madagaskaro,
Afriko. Pioniroj estis P. Bourdier kaj M. Ravelojaona en Tananarive en 1901 kaj
P. Lemoine en Diego-Suarez en 1903. En 1905 en T. estis fondita EG, samjare
fondiĝis EG ankaŭ en Ankadifotsy. La gazeto „Le Courrier de T.“
presis E-kronikon kaj artikolojn. En 1907 estis fondita grupo malgaŝa kaj
grupo en la 13-a regimento de kolonia infanterio kun 30 membroj. Laŭ
Dietterle-statistiko en 1928 nur unu E-isto troviĝis sur la insulo.
Laŭ ICK-raporto 1929 „troviĝas jam notinda nombro de E-istoj indiĝenaj.“
Malgaŝa ŝlosilo en preparo. UEA-del. en 1933 nur en Fianarantsoa.
I. ŜIRJAEV.
Madeiro
Insulo. En 1908 estas fondita EG en Funchal, kie ankaŭ nun funkcias grupo.
En 1933 UEA-del en Funchal, Ponta Delgada kaj Sao Jorge. „H. J. Gomez de
Freitas en Funchal daŭrigis sian regulan gazetaran laboron.“ (ICK-raporto) I. ŜIRJAEV
Maeda
Tutomu, japano, kemiisto, ano de „The Institute of Physical and Chemical
Research“, Tokyo. Nask. 14 febr. 1895 en Kanazawa-si. E-isto de 1925.
Ekskluzive en E li publikigas multajn studojn pri kemio de 1926 kaj donas fortan
instigon al sciencistoj por E. Verkis- Koloidkemia Terminaro E, Angla,
Germana, Franca, 1929.
Maeder
(meder) Rudolf, Gottlieb, sviso, d-ro apotekisto. Nask. 22 apr. 1900 en St.
Gallen. E-isto de 1928. Li E-iĝis pro tio, ĉar dum sia pollanda
vojaĝo li ne kapablis interkompreniĝi kun persono, kvankam li konis
5 eŭropajn lingvojn. Kunfond. kaj prez. de Nova EK en St. Galten, prez.
de SES de 1932. Kunlaboranto de Int. Med. Revuo.
Mahn
(man) Georg, germano, komercisto. Nask. 14 majo 1873 en Breslau, mortis (?).
Entuziasmulo por ĉiuj idealaj celadoj li akcelis E-n precipe en
pacifistaj kaj laboristaj rondoj. Verkis gramatikon kaj trad. Al la
forbuĉataj popoloj de Romain Rotland.
Mair
Albert, aŭstro-germano, fakinstruisto kaj instr. de itala kaj franca
lingvoj, pensiulo de la urbo Wien. Nask. 28 majo 1864 en St. Michael en Eppan (nun
en Italujo). Jam antaŭ 1900 li interesiĝis pri Volapük, ĉagreniĝadis
pri ĝia netaŭgeco, poste ofte aŭdis pri E, sed opiniis ĝin
nur vantaĵo samkiel Volapük. En 1924 per R. M. Frey estis varbita por E.
En febr. 1925 per lia iniciato kaj helpe de Feubler aranĝiĝis 15 kursoj
en la metilernejo Mollardgasse, Wien. En 1925 fondis la EG „Verda Stelo“. De
1925 gvidis multajn kursojn, faris paroladojn. De 1927 loĝas en Innsbruck,
kie li estis prez. de la EK. En 1926 verkis kaj eldonis „Kompleta Traktado pri
la Prepozicioj kaj la Akuzativo“, en 1927 aperigis la verketon Vienaj
Legendoj, en 1933 tradukis al germana kaj eldonis la E-romanon Hura de Baghy.
Major
József, hungaro, prof. de lingvoj, red. de Oomoto Internacia. Nask. 2 febr.
1904 en Cece, Hung. Studis en la Univ. „Sorbonne“ en Paris. Post okjara loĝado
en Paris veturis al Japanujo, kie li fariĝis red. de O. I. kaj gvidas
kursojn E-ajn kaj nacilingvajn. Lernis E-n en Budapest, Laborista Grupo, 1919.
De tiam konstante propagandis, gvidis kursojn, verkis artikolojn. Gajnis unuan
premion ĉe Floraj Ludoj. Estis sekr. de Oomoto Int. en Paris. Vojaĝadis
tra Japanujo, faris pli ol cent paroladojn, interesigis japanan gazetaron pri
E.
Makbeto.
Tragedio de Shakespeare, el la angla trad. Lambert. 1908, 123 p. „Lerta
traduko. La versoj preskaŭ ĉiam facile fluas. Malpli por prezentado
ol por legado.“ (L. I. 1909, p: 136 )
Malamikete
de las nacjes kadó (= malamikeco de la nacioj falu). Unua verso de himno,
verkita de Z, laŭ la praformo de E, en 1878.
Malĉev
Dimitr, bulgaro, teknikisto de arĥitekturo, antaŭe instr. E-isto de
1908. Eldonis prop. gazetojn „Semo“ kaj „Kulturo“, iom da tempo ankaŭ E-folion
„Telegramo“ (proveto por krei ĉiutagan E-gazeton). Fondis EG-n en Plovdiv,
gvidis multajn kursojn.
Malfeliĉulo:
ps. de I. Ŝirjaev (v.)
Malgrandaj
pensoj pri grandaj demandoj. Artikolaro kaj leteraro de prelato
Dombrowski. 1908, 216 p. „La enhavo - skribas la aŭtoro - volviĝas
ĉirkaŭ la eternaj demandoj pri Dio, pri homo, pri religio, pri homaro.“
„Libro skribita en bonega lingvo E.“ (L. I 1909, p: 334.)
Maly
(mali) Ferdinand, germano, policadministranto. Nask. 1 jun. 1867 en Leitmeritz
(Ĉeĥosl.). E-isto de 1903. Fondis 11 grupojn, gvidis 26 kursojn. Hon.
membro de la grupoj en Görlitz kaj Eisteben (Germ.). Verkis gramatikon, 1910.
Malmgren
Ernfrid Cart, svedo, instruisto. Nask. 3 nov. 1899 en Köping. Direkciano de SEI
kaj fakestro de ĝiaj kursa, financa kaj statistika sekcioj de 1930. Sekr.
de SEF de 1931. Sekr. de S. Instruista EF,1929-1931. Prez. de S. E Turista
Asocio kaj E Turista Komisiono. Organizis plurajn E kursojn en Stockholm kun
ekster- kaj enlandaj instruistoj de 1928; oficialajn E kursojn por svedaj
instruistoj somere 1928 kaj dum 1929-31, subvenciataj de la registaro;
prelegvojaĝojn de L. Sinha, 1929-30,
tiujn de Scherer, 1931. Efektivigis grandajn turistvojaĝojn inter Svedujo
kaj Estonujo, 1929-31, kune kun H. Seppik. Ĉefdel. de UEA, 1933. Gen.
sekr. por la UK en Stockholm 1934. Verkoj: Sveda Kantareto, 1931; ,Sistema
Kurso de E' (kun Seppik), 1932, vendiĝis 5000 e-roj dum 5 monatoj; ,La E-Klubo,
1933.
Malmkvist
Erik Vilhelm, svedo, fervoja oficisto. Nask. 1 sept. 1887 en Grums. E-isto de
1904. Revizoro de Eldona Societo E de 1929, prez. de Stockholma Grupo de 1933,
estrarano de SEF de 1932.
Malriĉa
en Spirito. Dramo, originaze de Bulthuis.
1923, 66 p.
Malriĉa
Knabo, kiu gloriĝis. Verkis Herben, Mrázková kaj Pittner, 1930, 136 p.
Vivo kaj agado de Masaryk, ĉefa fondinto kaj prez. de la ĉ. respubliko,(amiko
de E).
Malto.
Gustave Busuttil kaj Caruana Valletta estis la pioniroj de la movado. La unua
el ili eklaboris en 1903, kiam en Misida estis fondata la unua EG, kies prez.
estis la estro de la edukfako de la insulo, Napoleone Tagliaferro. 5 febr.
1905 estis fondata EG en Rabata. En 1906 aperis longaj prop. artikoloj en „Gazetta
di Malto“, „Documenti Umani“ kaj „Malta Letteraria“. En Silema aperis EG, same
en Malta Virina EG. Samjare E Ligo „Malta Stelo“ unuigis ĉiujn grupojn
kaj en Silema, laŭ iniciato de Levanzin, estis aranĝata E festo kun paroladoj,
kantoj kaj deklamado en E. En la sama urbo la rektoro de la lernejo de S-ta
Ignatio kun pastro Dobson instruis la lingvon al 100 lernantoj. Poste la
inditerenteco mortigis ĉion antaŭe faritan kaj laŭ la
Dietterle-statistiko E-istoj troviĝis nur en 4 lokoj. I. ŜIRJAEV.
Manders
Wilhelmus Johannes Arnoldus (ps. Rethel), nederlandano, gimnazia docento (greka
kaj latina lingvoj). Nask. 24 apr. 1910 en Venlo, Limburg. Anstataŭanta
ekzamenanto de NK. Trad. el la antikva greka, Odysseias' de Homeros, 1932.
Manfred.
Drama poemo de Byron, el la angta trad. Venancio da Silva. 1914 56p.
Mangada
Rosenörn Julio, hispano, militisto. Nask. 30 jun. 1877 en SanktiSpiritus,
Kubo, Ameriko. E-isto de 1906 kaj tuj komencis propagandi E-n per framasona
gazeto. En 1911 kunfondinto de la gazeto ,Homaro', kiu publikigis en 1913 la
politikan kaj religian deklaracion de Z. Fondis en 1916 la Z-an Federacion kaj ĝian
organon ,Hispana E-isto' publikigitan ĝis 1923. De 1928 ĝis 1930
publikigis Hispana E'. De 1912 gvidis multaln kursojn. Reprezentis la hispanan
registaron dum 5 UK-j. Nun estas prez. de HEA. Verkoj: ,Helpanta temaro por ĉiuj
landoj', por lernigi rapide E-n, 1925;, Ferdinando la 6-a kaj Farinelli',
1925; ,Avila, 1925; ,Pri Hispanujo kaj ĝiaj popolkantoj' - Popolkantaro
de Murcio; ,Versaĵard, 1922; ,EI moderna hispana Parnaso' (diversaj
poetoj), 1927; ,Du junaj fraŭlinoj kaj Korneliino', de Cervantes, 1927;
kaj aliaj malpli gravaj. En 1934 aperis lia poemaro ,Amelia kaj Marina'
(amatora poezio).
Mannez
Sanchez (sancez) Francisco, hispano. Nask. 20 majo 1888 en Cheste. E-isto
de 1907. Por altiri la atenton de la samvilaĝanoj al la nova ideo, li
skribis leterojn kaj poŝtkartojn al fremdaj E-istoj, al kiuj li
rekomendis la adreson de la kafejo, kie li kutime iris en Cheste kaj efektive
la amikoj kaj klientoj de tiu kafejo scivoleme demandis al li pri tiu
korespondado kaj tiamaniere li altiris la atenton de siaj samvilaĝanoj,
ke baldaŭ li starigis EG-n. Li estis ano de la komitato por gastigo de
aŭstro-infanoj en Hispanujo pere de E.
Manon
Lescaut, Romano de abato Prévost, el la franca trad. Vallienne, 1908, 188
p. Tiu famega romano aperis en Nederlando (1731), kaj estis malpermesita en
Francujo pro kontraŭmoraleco. Profundegan pasion reliefigas simple
natura stilo. Traduko en bela literatura formo. L. BASTIEN.
Manoussou
Roksano, helenino, filino de d-ro Stamatiadis. Nask. 6 dec. 1902 en Samos.
Fond. kaj prez. de H. Virina E-Ligo. Ŝi organizis ofte E danckoncertojn,
frekventatajn de la „plej bonaj rondoj“ de Athen. Kursgvidantino.
Maraury
Barredo Roberto, hispano, d-ro de med. kaj komercaj studoj, dogana
inspektoro. Nask 3 jul. 1888 en Vitoria. Konstanta kunlaboranto de la ampleksa „Enciklopedia
Espasa“ kun E-a traduko de ĉiu titolvorto. Publikigis verkojn kaj
multajn artikolojn profesiajn. E-isto de 1908, UEA-ano de 1909. Fondinto de
multaj grupoj kaj kunlaboranto de kelkaj revuoj.
Marchand
(marŝan) Jean, (ps. Marc Hand), franco, ŝtatoficisto. Nask. 19 jan.
1905 en Mehun-sur-Yèvre (apud Bourges). Estis sekr. kaj poste prez. de
la grupo de Vanves; helpsekr. de la Pariza grupo kaj de la Pariza federacio;
sekr. de la „Verda Kato“; helpsekr. de la LKK por la XXIV-a UK. Senlace laboris
kaj propagandis.
Marchesi
(markezi) Mirza, (ps.momo), italino, instr. de 15 jaroj en elementa lernejo
de sia naskiĝvilaĝo Campo S. Martino, provinco Padova. Artikoloj en
instr. gazeto, „I Diritti della Scuola“, kiu publikigis ankaŭ priskribon
de ŝia vojaĝo al la UK en Edinburgh; ĝi aperis ankaŭ kiel
broŝuro. Aliaj artikoloj en porinfana gazeto. Trad. la ĉefverkon de
la itala porinfana literaturo, ,La aventuroj de Pinokjo' de Collodi, 1930.
Marczell
(marcel) Agost, hungaro, d-ro, prof. mezlerneja, red. de ped. revuo,
aŭtoro de tri hungarlingvaj dramoj. Nask. 24 aŭg 1884 en Nadszeg.
E-isto de 1929. Vicprez de HEKS. Gvidis kursojn laŭ Cseh-metodo.
Maresquelle
(mareskel) Henri, franco, licea prof. Nask. 6 marto 1866 en Strasbourg. Post parolado
de Bourlet (1903) li fondis grupon en Nancy, tre gravan en tiu tempo (pli ol
100 anoj), kaj gvidis publikan kurson en la granda amfiteatro de la Scienca
Fakultato; poste propagandis en la tuta regiono. Broŝuroj, artikoloj.
Maria
Magdalena. Kvinakta tragedio de Hebbel,
,el la germana trad. Bischitzky.
1922, 80 p. „La interlukto inter personoj kaj sentoj proksimigas tiun
burĝan familian scenaron al klasika nobla tragedio. Bone E-igita.“ (G. S.
,E', 1923, p' 45.)
Mariavitismo.
Religia movado naskiĝinta en Polujo (Plock) en 1887, en la
naskiĝjaro de E. La Mariavitoj vidas en tio signon, ke ĉiu adepto de
M. devas posedi E-n Iniciatinto estis „panjo“ Mario Kozlowska (v.) antaŭe
katolika monaĥino. Komence la movado estis kaŝa, sed post la ekskomuniko
de la Roma papo en 1906 ĝi malkaŝe deklaras sin kiel nova
(registrita) eklezio. M. distingiĝas de la romkatolikismo: Diservoj okazas
en nacia lingvo. Celibato forigita, la pastroj edziĝas kun pastrinoj.
Pastroj povas esti ne nur viroj (nuntempe ekzistas 57 pastrinoj kaj 1 arĥiepiskopino).
Pekkonfesoj okazas ne antaŭ pastro, sed senpere antaŭ Dio mem. Estas
permesite al ĉiuj legi ĉiujn librojn. Forestas devigaj fastoj. La
pastroj ne estas pagataj. Ĉefa sidejo: la Sanktejo de Mizerikordo en Plock.
La pastro devige posedas E-n. La eklezio eldonas gazeton en E („La Juna
Mariavito“ kaj „Renkonte al la Suno.“ E. WIESENFELD.
Marignoni
(marinjoni) Daniele, italo d-ro jura. Li loĝis en Crema, Lombardio. Mortis
antaŭ multaj jaroj. Eksvolapükisto. Li estis la unua kaj dum sufiĉe
longa tempo la sola itala E-isto. Verkis kaj eldonis la unuan lernolibron de E
en itala lingvo en 1889.
Maristoj. Antaŭmilite E havis multajn
adeptojn inter maristoj de diversaj landoj, dum kelka tempo ekzistis eĉ „Marista
Ligo de E-istoj“, kiu aranĝis kursojn en havenoj kaj apudmaraj urboj. En
1906 maroficiro P. Mesny fervore propagandis E-n inter maristoj en Brest kaj en
1907 leŭtenanto de la franca kirasŝipo „Saint Louis“, K. Tarhner
aranĝis kursojn por oficiroj de la ŝipo. Same agis anglaj maristoj,
aranĝintaj ekz. en 1911 sur la militŝipo „Vernon“ ĉiutagajn
kursojn por ŝipanoj. Ekzistis ministeria cirkulero de 21 nov. 1921,
laŭ kiu nedeviga instruado de E. estis permesita en maristaj lernejoj de
Italujo. Marista Terminaro estas verkita de Rollet de l' Isle. 10 aŭg.
1934 dum ta UK Marista Ligo E-ista refondiĝis. Sekr. oficejo en Kvicksund,
Svedujo.
Marich
(mariĉ) Agoston, hungaro, estis poŝtoficisto, poste policoficisto;
nuntempe li vivas en Nedertando. Nask. 19 nov. 1883 en Budapest. E-isto de 1901
kaj komencis sian agadon kiel sekr. de la unua EO en B. Baldaŭ fariĝis
kaj ĝis la milito restis ĉefa aganto en la hungara E-movado. Post la
milito li havis gravegan rolon en la polica E-movado. Fondis kaj eldonis ĉ.
10 gazetojn, el kiuj kelkaj aperis nur unu n-re. Pli gravaj estis la gazetoj „La
Verda Standardo“ (fond. 1907) kaj „La Polico“ (fond. 1922). Verkis prop.
broŝuron 1909, kiu aperis ankaŭ germane kaj rumane, kompilis
gramatikon, 1908, ktp. - Pri lia intecesa kariero 1. en la artikoloj „Hungarujo“
(p-227) kaj „Polico“. Komp. ankaŭ la konstatojn de E. Drezen („Analiza
Historio“, p: 63-64, 73), kiu diras i. a., ke M. apartenis al tiuj, kiuj entreprenis
iun faron tute sen atento de normalaj ebloj. Li estis ankaŭ unu el la plej
grandaj E-kolektistoj.
Markau
Emil Gustav Adolf, germano, popollerneja instr., preĝeja orgenisto. Nask. 26
sept 1877 en Dierberg. E-isto de 1909.
Prez. de la ES en Potsdam de 1910. Verkis germane malgrandan E-instruilon por la gasteja profesio.
Marksismo
- kiel universala scienca filozofio, bazita sur principoj de dialektika materialismo,
celanta revolucian rekonstruon de la tuta homar-socio kaj starigon de nova
tutmonda senklasa kaj sennacia
sociordo - liveras solidan teorian bazon por la ideo de L. I. En la verkoj de
la kreintoj de marksismo - K. Marx kaj F. Engels - oni povas trovi multajn eldiraĵojn
pri la lingvo, ĝia deveno kaj evoluo, kaj ankaŭ gravajn argumentojn
pruvantajn necesecon de L.I. En siaj verkoj „La rolo de laboro en procedo de homiĝo
de simio“ kaj „Deveno de familio, privata posedaĵo kaj ŝtato“ Engels
detale analizis la kondiĉojn, en kiuj kreiĝis kaj evoluis la homa
lingvo. En sia komuna verko „Germana ideologio“ Marx kaj Engels skribis: „La
lingvo estas same antikva kiel ankaŭ la konscio; la lingvo do estas
ĝuste la praktika, ekzistanta ankaŭ por aliaj homoj kaj nur per tio
ekzistanta ankaŭ por mi mem reala konscio; kaj simile al la konscio, la
lingvo aperas nur el Dezono, el la insista bezono rilati kun la aliaj homoj... La
lingvo estas produkto de gento... En ĉiu moderna progresinta lingvo la
originale memstara idiomo superiĝis ĝis nacia lingvo, parte pro
historia evoluado de lingvo el preta materialo kiel en la romanaj kaj ĝermanaj
lingvoj, parte pro interkruciĝo kaj kunmiksiĝo de lingvoj, kiel en la
angla, parte pro kuncentriĝo de dialektoj en unu nacia lingvo kondiĉita
de l' ekonomia kaj politika kuncentriĝo. Estas memkompreneble, ke en sia
tempo la individuoj plene prenos sub sian kontrolon ankaŭ ĉi tiun
produkton de la gento.“ Koncerne al la L I., el tiuj ĉi marksismaj tezoj
logike konsekvencas ke: 1. la bezono pri int. rilatoj naskas ankaŭ la
bezonon pri L. I., 2. la interkruciĝo kaj kunmiksiĝo de lingvoj estas
tute natura kaj historie pravigita bazo por L. I. kaj 3. la estonta L I. devas
kreiĝi ne spontanee, sed sub plena konscia kontrolo de la homoj, t. e.
ĝi devas esti arte orgaizita konforme al aktuala stadio de konomia kaj
politika strukturo de la homa scio.
En unu el siaj leteroj al Marx, Engels
skribis: „Por Weitling estas malfeliĉo, ke li ne konas persan lingvon: li
trovus en ,ĝi langue universelle aute trouvée' (tute pretan universalan
ingvon)“. Ankaŭ Marx en sia antaŭarolo por „Mizereco de la filozofio“
skribis: „La disĉipla verko de Proudon pri universala lingvo montras, kun
kioma senceremonieco li kaptadis eĉ tiajn taskojn, por kies solvo mankis ĉe
li la plej elementaj konoj“. Tiuj ĉi ambaŭ citaĵoj montras, ke Marx
kaj Engels, ne kontraŭdirante problemon pri lingvo universala, konsideris ĝin
tre serioza kaj postulis almenaŭ, ke la personoj dezirantaj solvi
ĝin havu necesajn sciencajn konojn por tio.
Verŝajne kun konsento de Marx estis
akceptita la sekvanta rezolucio de 2-a kongreso de Unua Laborista Internacio en
Lausanne 1867: „La kongreso opinias, ke lingvo universala kaj reformo de
ortografio estus universala bonfaro kaj forte akcelus unuecon kaj fratecon de
la popoloj“.
Ankoraŭ pli grandan detaligon de
lingva problemo laŭ la marksisma vidpunkto oni trovas en la verkoj de Lenin,
pri la nacia problemo. Lenin skribis: „La lingvo estas la plej grava rimedo
por interrilatado de la homoj. . . Neniun privilegion nek por iu nacio, nek
por iu lingvo! Nek la plej etan ĝenon, nek la plej etan maljustaĵon
por la nacia minorito - jen estas la principoj de laborista demokratio. . . La
proletaro subtenas ĉion helpantan al foriĝo de la naciaj diferencoj,
al falo de la naciaj interbaroj, ĉion farantan la rilatojn inter la
nacioj ĉiam pli kaj pli densaj, ĉion kondukantan al kunfluiĝo de
la nacioj. Agi alimaniere signifas ekstari en la flanko de reakcia naciema
filistraro“. El tiuj ĉi tezoj de Lenin logike konsekvencas ke: 1) neniu
nacia lingvo estas akceptebla kiel L.I., 2) estonte la nacioj devas
kuniĝi „en supera unueco“ kun forigo de ĉiuj naciaj diferencoj, do
devas ekesti unu tutmonda lingvo.
Karl Kautsky skribis en sia verko „Liberiĝo
de la nacioj“. „Tre strange, sed ekzistas socialistoj, kiuj pasie batalas
kontraŭ asimiligo de la nacioj kaj iliaj kulturoj. Ili opinias, ke kun
malapero de diverseco inter la nacioj kaj lingvoj la mondo estus kondamnita
al monotoneco kaj mensmizeriĝo. . . Sed oni ne devas bedaŭri pri
malapero de multlingveco. . . Dividiĝo de la lingvoj malfortigis potencon
de la homaro. Unuiĝo de la lingvoj signifus ĝian leviĝon ĝis
la apogeo de potenco. Kontraŭstari tion estus reakcio. . .“
Precipe klaran, netan kaj precizan formuligon
de la marksisma rilato al la lingvo universala oni trovas en la verkoj de
Stalin. Kontraŭdirante la tezon de Kautsky pri eventualeco de
germaniĝo de ĉeĥoj se venkus proleta revolucio en Germanlando
kaj Aŭstrio en mezo de la pasinta jarcento, Stalin diris: „la naciaj
diferencoj ne povas malaperi en la proksima periodo. . . ili devas resti
ankoraŭ por longe eĉ post venko de proleta revolucio en tutmonda
skalo. . . kiam la socialismo plifortikiĝos kaj enradikiĝos en la
moraro, la naciaj lingvoj neeviteble devas kunfluiĝi en unu komunan
lingvon, kiu certe estos nek rusa, nek germana, sed io nova. . . Oni devas
ebligi al la naciaj kulturoj elevolui kaj disvolviĝi, elmontri ĉiujn
siajn potencojn, por krei la kondiĉojn por ilia kunfluiĝo en unu
komunan kulturon kun unu komuna lingvo. Plenflorado de la naciaj laŭforme
kaj socialismaj laŭenhave kulturoj en kondiĉoj de la diktaturo de
proletaro en unu lando por ilia kunfluiĝo en unu socialisman (kaj
laŭforme kaj laŭenhave) kulturon en unu komuna lingvo, kiam la proletaro
estos venkinta en la tuta mondo kaj la socialismo enradikiĝos en la moraro,
- ĝuste en tio ĉi konsistas la dialektikeco de la leninista ekspono
de la problemo pri nacia kulturo.“
La problemo pri helpa int. lingvo ĝis
nun ne estas prezentita en la marksisma literaturo same klare kiom tiu pri la
lingvo universala. Sed ĉiuj necesaj premisoj por ĝia pozitiva solvo
logike konsekvencas el la supre eksponitaj tezoj: la neevitebla plua disflorado
de la naciaj lingvoj kaj la plua intensiviĝo de l' internaciaj ritatoj
necesigas helpan int. lingvon (sen domaĝi al la estonta komuna lingvo
tutmonda) ; samtempe la marksisma koncepto pri la lingvo autaŭdifinas la
formon de L. I. (sur bazo de interkruciĝo, miksiĝo, kuncentrigo kaj
plua progresigo de la lingvoj konforme al la moderna kulturnivelo de la homaro)
kaj ankaŭ la manieron de ĝia kreo (konscia artefara reguligo).
Senpere pri E ĝis nun nur malmultaj
aŭtoritatuloj de marksismo ion diris en definitiva maniero. Estas konataj
favoraj mencioj pri E de la sekvantaj famaj komunistoj: L. Krasin, Sen Katajama,
A. Lunaĉarskij, M. Gorkij, H. Barbusse, F. Kon k. a. La vidvino kaj
fratino de Lenin asertas ke li negative rilatis al E., sed en la verkoj de L.
tiu ĉi aserto trovas neniun konfirmon.
Multaj verkoj pri marksismo estas
eldonitaj en E, parte de SAT („Komunista Manifesto“, „Kom. Dokumentaro“, „K.
Marx, lia vivo kaj lia verko“), sed precipe de SEU kaj Ekrelo.
N.
NEKRASOV
Maroko,
Norda Afriko. Unuaj pioniroj estis en 1906 francaj oficiroj. Kapitano Ferd.
Redondo en 1913 fondis en Melilla ES. Laboris en Tanger R. Manfred
(fotografisto, 1925), gvidis ankaŭ kursojn C. V. Richard. E-istoj
troviĝas nun en urboj Ceuta, Tetuan, Casablanca, Meknes, Kenitra, Tanger, UEA
del. en 4 urboj.
Rimarko.
La artikoleton tralegis C. V. Richard.
I. ŜIRJAEV.
Marr.
Eltrovinto de la jafetida lingvoteorio. v. Revolucio en la lingvoscienco.
Marriott
(marjot) Rhodes, anglo, kontisto. Nask. 24 aŭg. 1856 en Manchester. Ŝakĉampiono.
Iama prez. de MES. Konsilanto de BEA, dumviva membro de UEA. Trad. diversajn
literaturaĵojn por la E-gazetaro.
Marta.
Romano de Eliza Orzeszko, el la pola trad. Z. 1910, 237 p, dua eld. 1924. „Ne
tre novmoda, sed ĉiam kortuŝanta estas la priskribo pri la malgaja
vivado de malfeliĉa vidvino kaj patrino. Nedubebla estas la arta kaj homa
valoro de l' historio kaj taŭgeco de la traduko.“ (G. S. , E', 1924, p. 125.
Martinez
Aloy (aloj) José, hispano, eksurbestro; mortis. Atingis daŭran
subvencion por E ĉe la Valencia urbestraro.
Marto.
Gazeto en E kaj germana lingvo. Ekiris en 1912 en Graz, dummilite ne aperis, reeldonis
kaj red. J. Taubmann en 1920 en Bor (Haida), ĉesis en 1934. Formato 28x21.
(v. p. 93).
Maruzzi
(maruci) Duŝan, kroato, d-ro de juro, ĉefo de la statistika oficejo
en Zagreb. Nask. 1 jul. 1883. E-isto de 1919. Tuj li okupis plej elstaran
rolon. Organizinto de la unua jugoslava E-kongreso, 1923. Unu el ĉefaj
preparintoj de la tutŝtata asocio JEL, 1923. Multjara prezidinto de la
zagreba societo. Unua kaj nuna prez. de JEL. Fondinto de la Sudslava E-Servo, 1922.
Iniciatinto de unua jugoslava E-organo „Provo“, „Konkordo“, (1921). Verkinto de
E gramatiko (ĝis nun tri kroataj kaj unu slovenaj eldonoj) kaj (kunlabore
kun I. Rotkviĉ) de la K-E vortaro. En l929 akiris ĉe la komerca
fakultato en Zagreb docentecon pri E.. Sennombraj prop. paroladoj en multaj
jug. urboj, multego da artikoloj en naciaj gazetoj, pluraj kursoj.
Maschl
(maŝl) Otto (ps. Lucien Laurat, ĝis 1928 Lucien Revo), aŭstriano,
verkisto. Nask. 27 dec. 1898 en Wien. Verkis pri politiko kaj precipe pri
ekonumio en servo de la marksista idearo ekde 1918, gvidis kursojn pri tiuj
temoj. Paroladis en E-grupoj, kunlaboris al ,Sennaciulo' kaj ,La Nova Epoko'.
Partoprenis kelkajn SAT-kongresojn.
Mastný
Jaroslav, ĉeĥoslovako, ŝuofabrikisto en Olomouc. Nask. 29 apr.
1892 en O., ano de Moraviaj E-Pioniroj, kiu zorgas precipe pri la financa
flanko de la eldon-entrepreno, kun rimarkindaj sukceso kaj oferemo.
Matematiko.
Inter la E-istoj sin trovas proporcie pli da matematikistoj ol da filologoj, kaj
en la komenco de la movado preskaŭ ŝajnis, se oni juĝis laŭ
la adeptoj, ke E estas ne lingva sed nombra afero. Bourlet, Briand, Meray, Berdelle,
Dombrowski, Saussure, Bricard, Laisant, Th. Rousseau kaj multaj aliaj estis
matematikistoj, kiuj sopiras al klareco, simpleco, logikeco. La matematikistoj
preskaŭ trovas la idealon en matematika skribmaniero. La pazigrafio, precipe
en decimala sistemo, kontentigas eĉ altajn postulojn. Krom tio la
matematiko en ĉiu nacio havas nur malgrandan adeptaron, kaj mem la revuoj
de la matematikistoj preskaŭ ĉiuj suferas finance pro deficito. Ne estas
sen intereso, ke la matematika terminaro de Bricard (1905) estis la unua faka
vortaro de la E-istoj. Jam antaŭ la milito aperis kelkaj (eĉ gravaj)
mat. verkoj en E (v. IL: n-roj 4629, 4637, 4979, 4980, 4982-4.)
O. SIMON.
Mateo
Falcone kaj aliaj rakontoj de Mérimée,
el la franca trad. Jean Borel. 1926, 62
p. „Malnova Z-a stilo. La noveloj estas ekscitaj, realistaj, psikologiaj.“ (O.
S., La Socialisto, 1926, p: 67.)
Matthews
(mathjuz) Paul, anglo, M. A. Nask. 21 febr. 1855 en Stourbridge. Mortis 11.
aŭg. 1933. Interesiĝis pri E en 1890 kaj faris multajn pionirajn
paroladojn. Prez. de grupoj en Letchworth kaj Luton. E-isto n-ro 7799.
Matthews
(mathjuz) William Herbert, anglo, komercisto, desegnisto, radio-amatoro.
Nask. 20 jun. 1897 en Hither Green. Sekr. de BEA Radio komitato de 1926, membro
de Radio-Statistika Komisiono de ICK, iama sekr. de IRA kaj IRS por Britujo.
Kunlaboranto de kvinlingva Radioamatora Vortaro (Ginz).
Matton
(maton) Pierre Ernest, franco, generalo. Nask. 19 jan. 1855 en Grasse (apud
Nice). Estis militista reprezentanto de Francujo apud la franca ambasadoro en
Rusujo, poste komandanto de Besangon. Jam en 1902 fervore propagandis per multegaj
paroladoj, gvidis kursojn, sendis poŝtkarton, kiu trakuris la tutan mondon.
Verkis: ,Cours complet d' E', 1906. L. K. de 1905.
Matuba
(-cu) Kikunobu, japano, desegnisto. Nask. 9 apr. 1903 en Yokosuka. E-isto de
1921. Multaj artikoloj pri konstruo de E-a poezio en E-Lernanto kaj LRO, 1934.
Bona studanto de E-gramatiko. - (Kuw.)
Mátyás
(matjaŝ) József (ps. M-as; -isto), hungaro, instruisto en Debrecen. Nask.
13 jul. 1899 en Aak. E-isto de 1929. Kursoj, prop. artikoloj. Kompilis 25
bildo-albumojn Elingvajn por eksterlandaj lernejoj. Malgrandaj
literaturaĵoj en la Verda Stelo; HDE; Pola E-isto.
Mawson
(mason) Eric Gordon, brito, sekr. de norda kaj mezlanda Federacio de Societoj
por helpo al ekskrimuloj. Nask. 1894 en Birkenhead. E-iĝis 1918 dum
malliberiĝo kiel pacifisto. De 1921 multe instruis. Sekr. de Eduka
Komitato de BEA. Ekzamenisto pri E por la Reĝa Societo de Artoj.
Maynar
(majnar) Manuel, hispano, advokato. ropisto, prez. de EG en Zaragoza. Li helpis
Gaston (v.) alvenigi post la milito la aŭstriajn infanojn pere de E.
Mayor
(mejr) John Eyton Bickersteth, anglo, prof. de latina lingvo en la Univ.
Cambridge. Nask 1836 (?) en Beddegawa, Cejlono. Prez. de la Vegetara Societo.
Eldonis diversajn tradukojn aŭ komentariojn pri latinaj aŭtoroj, precipe
Juvenal. E-istiĝis en 1907. Lia parolado en la UK en C. fariĝis
historia. Forte subtenis E-n kontraŭ reformistoj kaj pledis por ĝia
enkonduko en la lernejojn.
Mazepa.
Tragedio en 5 aktoj de Slowacki, el la pola trad. Grabowski, 1912, 87 p. Ludita
dum la UK en Kraków, 1912. „Historia tragedio pri romantika amo. Unu fojon pli
Gr. sin montris vera majstro en nia lingvo.“ C. A., La Revuo, VII. vol, : 94
Mazzolini
(macolini) Alessandro, italo, prof. de desegno, belskribado, lerneja manlaboro.
Naskiĝis 28-an de februaro 1857 en Pievetorina (Macerata). Mortis 16.
jan. 1934 en Fano (Italujo). Pretigis verkon pri „RADO“ (Rapida Skribo), speco
de stenografio, malpli rapida, sed multe pli facile lernebla. Li unue
aliĝis al Volapük, poste transiris al E. Dum sia multjara laborado por E,
vere modela kaj nelacigebla, li kunlaboris en la redaktado de 8 E-gazetoj, verkis
3 gramatikojn kaj 4 vortarojn, kaj gvidis pli ol 20 kursojn en Terni, Citta di
Castello kaj en Perugia. Interalie li kunlaboris en ,E' de UEA, en L. M. kaj en
,Ondo de Daŭgava'. Unu el liaj vortaroj estis la ,Geometria Terminaro'
kun multaj figuroj. Petita de Cart li zorgis kun aliaj E-istoj pri la itala
parto de la ,Oficiala Klasika Libro'. Lastatempe aperis liaj verkoj ,Ekzercilo
por supera praktika kurso de E' kaj ĝia aldonaĵo, la ,Helpilo'. Liaj
verkoj ricevis laŭdojn de diversaj kompetentuloj, kaj prezentas rezulton
de tre konscienca kaj vastega laborado.
McCormick (mak kormik) F. R. A., M. A., irlandano,
subprofesoro ĉe Univ. Dublin, inĝ. Nask en 1895. E-isto de 1913.
Fondis IEA, 1925 kaj estas ĝia sekr. Redaktis ,Irlanda E-isto'. Tradukis
kun Brown ,Pri la origino de l' homo' de prof. A. Keith. Lia biblioteko
enhavas pli ol 2500 E librojn.
McFadyen
(mkfadjen) John Edgar, B. A. (Oxon), M. A., D. D., skoto, prof. de lingvo, literaturo
kaj teologio de Malnova Testamento ĉe Univ. Glasgow. Nask. 17 jul. 1870
en O. E-istiĝis 1907 en Chautauqua, Usono.
Mecenoj.
Per la vorto „meceno“ oni indikas larĝaniman bonfaranton de arto, de
scienco, de movado. Ĝi devenas de persona nomo romana, aristokrato el
tempo de imperiestro Aŭgusto, Maecenas, kiu havis tiun kvaliton de
subtenemo. Ankaŭ la E-Movado havas siajn mecenojn. Tute precizajn detalojn
oni ne povas trovi, sed pri jenaj bonfarantoj la informoj estas tute fidindaj.
D-ro Emile Javal (1839-1907) kuracisto, postlasis al la tiama Centra Oficejo
(v.) en Parizo sumon de 80 000 Fr. (ora valoro).
Generalo H. Sebert, la fondinto de la Centra Oficejo E-ista, dum jaroj
larĝe subtenis finance. Laŭ prudentaj taksoj (ciferoj ne estis
publike konigitaj) li donacis tiel sumegon de 200.000 Fr (antaŭmilita
valoro).
René de Saussure, ĝeneva patriciano, nepo de la fama naturisto kaj
scienculo Horace de Saussure, fondis en Genève Sciencan Oficejon E-istan,
eldonis la tiutempe imponan Sciencan Revuon kaj ĉiel subtenis la movadon.
Hector Hodler, kunfondinto de UEA, profesie sed sensalajre laboris kiel
dir. de la Asocio. Postlasis al UEA kapitalon de l80.000 Fr. sv. plie la
riĉan bibliotekon kaj donacis al ĝi la gazeton ,E'.
Harold Bolingbroke Mudie (London) multe subtenis finance la Britan Asocion
kaj UEA, kies unua prez. li estis. Lia patro testamente je memoro de filo
donacis al BEA kaj UEA belan sumon.
D-ro Albert Steche, Leipzig, eksprezidanto de la GEA, donacis al GEA antaŭ
la milito la sumon de l0.000 markoj.
Kuracisto Buchanan en London donacis
sumon de 4000 funtoj (1930) por fondi katedron de E ĉe la Univ. de
Liverpool, donacis al BEA 1000 funtojn.
G. AGRICOLA.
Krom la nomitaj mecenoj troviĝas
multegaj E-istoj, kiuj per grandaj aŭ malgrandaj sumoj subtenas diversajn
E-societojn, aliaj - kiel lastatempe ekz. Gino Catarzi - ebligas eldonon de valoraj libroj.
Medem
Paŭlo, litovo, vickolonelo en la rusa armeo, de 1906 bankiero. Nask. 8
dec. 1862 en Kaunas, mortis 1 jan 1925 en K. E-isto de 1910 gvidinto de la
movado en K; post la
1
mondmilito
la ES kunvenadis en lia loĝejo. Gvidis kursojn, ankaŭ en la universitato.
Verkis lernolibron por rusoj. Multe kunlaboris en diversaj E gazetoj, precipe
en ,E Triumfonta' kaj ,HDE'. En apartaj libretoj aperis tradukajoj el L.
Tolstoj: 2apitro el , La Vojo de 1' Vivo' kaj de Avseĵenko:, F-mo
Suzano'. Subtenis la eldw non de kefkaj lernolibroj, ankaŭtiun de, Litova
Almanako'. Estis L. K. kaj Akademiano.
Medgyesi
(medjeŝi) János, hungaro, estas prof. de surdmutula instituto, nun
loĝas en Hódmezövásárhely. Ĉ. 55 jara. Antaŭmilite tre agema
prop-isto, kursgvidanto, sekr. de HES. Red. de ,H. E-isto', 1910; ,Sciiganto',
1908 kaj tiu de ,H. Studento', 1910-12. Verkis detalan gramatikon kun vortaroj,
1910.
Medicino.
(Ĝis la TEKA-fondo.) Pro sia ĉiam plej vigla evoluado, ankaŭ
pro sia plej profunda koncentriĝo al la homa vivo, medicino sentas
bezonon je int. lingvo pli akre ol aliaj sciencoj. De la komenco de la E movado
oni povas vidi en la vicoj de la pioniroj grandan nombron de medicinistoj, ankaŭ
multajn med. gazetojn, kiuj iom post iom, malfermante siajn kolonojn por
artikoloj pri kaj (poste) en E, faris netakseblan servon.
La unuaj gazetoj, favore rilatintaj al E
kaj aperigintaj pri ĝi artikolojn, estis: „Vraĉ“, presinta en 1899
serion da prop. artikoloj de Ostanieviĉ, „Actualite Medicale“, Medecine
lnternationale Illustrée“ kaj „Nouvelles Medicales“, enhavintaj en 1900 similajn
artikolojn de d-ro Foveau de Courmelles, „Bolettino Medico di Salsomaggine“
(1903, artikolo de S. Meyer), „Médecin“ (Bruxelles, 1904), „Archives de Thérapeutique“
(1904), „La Chronique medicale“ (1904), „Psikiatria kaj Neŭrologia Revuo“
(Grekujo 1905, „Revista Medico Sociala“ (1905, artikolo de M. Monteagado) k.
a.
La unuaj paroladoj por ekinteresigi
medicinistojn pri E estis farataj en Rusujo: 19 okt. 1898 Kazi-Girej legis en
la med. societo de urbo Borisoglebsk raporton pri E kaj la kunveno esprimis la
deziron, ke E estu elektota kiel oficiala lingvo por int. kongresoj de
medicino, kaj ke ĉiuj plej grava med. verkoj estu eldonata en E. La saman
raporton laŭtlegis d-ro Fedjaevski 25 okt. en la med. societo de Voroneĵ.
Kun la sama celo en 1904 laŭ iniciato
de d-ro P. Rodet kelkaj kuracistoj fondis en Francujo Med. Grupon E-istan. Samjare
aperis en E la unuaj med. libretoj: „Por niaj filoj kiam ili estos dekokjaraj“
de A. Fournier kaj „Raporto hidrologia kaj med. pri la termala ŝlimbanejo
de Saint-Amand-les-Eaux“ de d-ro Thiroux.
I. ŜIRJAEV.
Post
fondo de TEKA. 1907. Dum la 3-a UK en Cambridge la unua fakkunsido de
E-istaj kuracistoj. Prez. prof. Dor, Lyon, sekr. Whitaker, Liverpool.
Mikolajski, red. de pola med. revuo ,Voĉo de Kuracistoj' (Kraków) komencis
aperigadi E aldonon en la gazeto; sekve vekiĝas kuracistoj en multaj landoj.
1908. Artikolo de W. Robin en ,V. de K',
alvokinta al fondo de E med. organizaĵo, kies fondiĝo okazis dum la
UK en Dresden, sub nomo de Tutmonda E-ista Kuracista Asocio (TEKA). Prez.
fariĝis prof. Dor, vicprez. Mybs, Altona kaj Whitaker, kas. prof.
Soullier, Lyon, sekr. W. Robin. Oficiala organo: ,V. de K.' TEKA laboris de la
komenco kontentige.
1909. Estis fondata kiel filio de TEKA:
Tutrusa E Kuracista Societo; estis fondata ankaŭ Studenta Sekcio sub gvido
de Badert, Tours. Aperis la unua jarlibro
de TEKA kun antaŭparolo de Z, kun plena nomaro de 19 landaj konsuloj, 41
urbaj reprezentantoj kaj 428 anoj.
1910. Riĉenhava dua jarlibro: 33
landaj konsuloj, 100 urbaj repr. kaj 700 anoj. Dum la grandioza int. med. kongreso en Budapest sukcesa E kunsido, aranĝita
de TEKA. Prez. Schatz kaj Kováts, ambaŭ el Budapest, med. raportojn en E
legis Caillaud, Monaco; Ŝidlovskij kaj Ŝestakov, ambaŭ el
Moskva. Ĉeestis 200 kongresanoj. Partopreno de TEKA dum la unua kongreso
de UEA en Augsburg. Memstaraj kunsidoj kun med. prelego Perez Domingo, Hispanujo;
Chyczynski; docento Rosenberg; W. Robin; Mikolajski.
1911. Ĉesigo de la eldono de ,V. de
K.' La tiama TEKA-estraro (prez. Dor, vicprez. Ŝidlovskij, kas. Chybczynski,
sekr Robin) transdonis la redaktadon al Thalwitzer, kiu tiel malavare oferis la
2 TEKA-jarlibrojn. Sed pro transloĝiĝo al Afriko li aperigis nur 2
n-rojn. Nun TEKA eldonis la ĉiudumonatan: ,Oficiala Bulteno de TEKA' sub
redaktado de Dor.
1912. La oficiala organo transdonita al
Chybczynski, Warszawa, kiu pro materiala sendependeco povis dediĉi sian
tempon al la revuo nomata nun ,Kuracisto‘.
1913. Aperis la I-a TEKA Libro: „Estetiko
en Medicino“, verkita de H. Swiecicki. La regule aperanta riĉa organo, energio
de la estraro (prez. prof. Jameson-Johnson, Dublin, vicprez. prof. Bujwid, Kraków
kaj Ŝidlovskij, kas. G. Johnston, London, sekr. Weiss, Stuttgart) multe
helpis al disvolvo de TEKA.
1914. Redaktado de la gazeto (forlasita
pro malsano) transdonita al W. Robin. Nova estraro: prez. prof. Gariel, Paris,
vicprez. Bujwid, kas. Alexander, London, sekr. Nemser, Petrograd. Aperis nur
7 monataj n-roj de ,Kuracistd, la milito eksplodis kaj ĉesigis la
TEKA-movadon.
1921. Dank' al penadoj de kelkaj
fervoraj anoj, precipe de Bischitzky, TEKA estis oficiale restarigata dum la UK
en Praha. Prez. fariĝis prof. Vanverts, Lille, vicprez. Bischitzky, Praha
kaj Briquet, Lille, kas. s-ino Cass, Preston, sekr. Austerlitz, Bardiov.
1922. Faka kunveno dum la UK en Helsinki,
organizita de Salokannel kaj Lappi.
1923. Ekaperis bulteno TEKA, red.
Briquet. Samtempe K. Mezei, Budapest, ekeldonis revuon, Int. Medicina Revuo (IMR),
kiu enhavis referatojn el med. revuoj.
1924. TEKA-kunveno dum la UK en Wien.
Raportoj de Austerlitz Blassberg, Primmer, Sós. Vizito al Lainz kaj al
Steinhofa freneluzejo. Dum la kunsido de Japana Imperia Akademio en Tokio E
ricevis unuaniman aprobon, kiel lingvo oficiala por medicino. Dank' al la
fervoro de japanaj kuracistoj kaj profesoroj: Nishi, Ogata, Asada, Fuĵinami
ktp. E fariĝis en med. rondoj populara. Med. gazetoj aperigis diversajn
artikolojn en E. Ne unu scienca verko estas publikita en E.
1925. Kontrakto kun Mezei, laŭ kiu
li transdonas la gazeton IMR al la TEKA-estraro. Red. estis de nun Briquet, ĉefred.
Vanverts. La gazeto aperis regule, kun riĉa enhavo, kaj elvokis
ĝeneralan laŭdon. Prez. Blassberg, Kraków, (kiu dediĉis multe
da energio al sia ofico), vicprez. prof.
Nishi, Tokio (kiu forte kreskigis la movadon en Japanujo) kaj W. Robin, kas. Sós,
kaj ĉefsekr. Kempeneers, Bruxelles, (plenuminte sian rolon kun entuziasmo).
La red. Briquet donis ekzemplon de modela kaj sistema laboro.
1926. Briquet komencis aldoni al
ĉiu n-ro de IMR sian Teknikan Med. Vortaron. Kunveno en Edinburgh dum la
UK. Raportis Primmer, Cowdenbeath; Deuel, Leipzig; Meyer, Saarbrücken kaj
Kempeneers. Vizito al Reĝa Hospitalo kaj al Universitato.
1927. Sukcesa TEKA-kunveno en Danzig, ĉeestis
60 anoj. Prelegoj de prof. Asada, Nagasaki; Bujwid; Kempeneers; Fels, Lwow.
1928. TEKA-estraro konsistis: Blassberg,
Asada, Robin, Bluth, Neuenahr, Kempeneers. Bonega kunsido dum la UK en
Antwerpen. Ĉeestis 60 anoj el 13 nacioj. Raportoj de Gunzburg, Antwerpen;
Torres y Carreras, Barcelona Robin; Raupp, Kaiserslautern; f-ino Wolff, Cleve;
f-ino Hanbury. Vizito al Zandera Instituto. Fine de la jaro rezignis pri siaj
oficoj Blassberg kaj Briquet, red. fariĝis la agema Kempeneers, (ĝis
hodiaŭ). Prez. estis elektita W. Robin, vicprez. Buchanan, London, kaj
Ogata, Tokio, sekr. Wysokinski, Warszawa,
kas. Bluth.
1929. I-a memstara TEKA-konferenco en
Wien, preparita de Sós. Raportoj de Friedjung, Wien; Babadagly, Odessa;
Adelfang, Warszawa; Crlenjak, Zagreb. Vizito al Instituto pri Historio de
Medicino, kie prof. Neuburger legis raporton sciencan. Ekskurso al Kobenzl. Dum
la UK en Budapest TEKA-kunsido sub prezido de Mezei.
1930. Fondiĝis Tutsovetia E Med. Sekcio
(TEMS). Estraro: prof. Vojaĉek, Nadeĵdin, Gogitidze, Ŝubin, ktp.
Estas aranĝataj med. disaŭdigoj per Radio Leningrad en E. Fondita „Ĥemia-Farmacia
Sekcio“ de TEKA; prez. Wiltschek, Bratislava; Elwell, London; Maeder, St.
Gallen. Areto de TEKA-anoj kolektiĝis dum la UK Oxford.
1931. TEKA-kunveno dum la UK Kraków, granda
sukceso. Raportoj de Blassberg; prof. Canuto, Torino; Bulyovszky, Kiskunmajsa;
Leono Zamenhof; dir. de UEA Jakob. Ekskurso al Kobieĵin-a Frenezulejo. Estraro:
Robin, Bluth, Wysokinski, Kempeneers, Canuto, Fels, ktp. Granda prop. por E en
la franca med. literaturo. (,Le Phare Med.', ,Bruxelles Méd.', ,Courrier Méd.')
1932. TEKA-kunveno dum la UK Paris sub
prezido de Vanverts. Vizito al Pasteur-Instituto. Ekskurso al Farmacia Fabriko
Roussel. En la revuo „Le Phare Médical“ sukcesplena enketo pri E dank' al
Cligny. Multaj aŭtoritataj favoraj
voĉoj. Apero de la grava verko de Briquet: ,Teknika Medicina Vortaro, 360 p.
W.ROBIN.
Medrkiewicz
(mendrkieviĉ) Jan, polo, d-ro med., ĉefkuracisto ĉe asekurkaso
de malsanuloj. Nask. 12 nov. 1888 en Lublin. Eltrovis, fotografis kaj precize
priskribis bakteriojn de brasika fermentacio. E-istiĝis en sesa klaso
ĉe gimnazio de Chrzanovki en Warszawa en 1906. En la sepa klaso organizis
kurson por 40 lernantoj, kiun gvidis A. Grabowski. Sekvan kurson en la gimnazio
gvidis li mem. Somere en 1907 organizis unuan kongreson de P E-istoj en
Kazimierz, kiun partoprenis ĉ. 40 personoj. Prez. de PEA en Lublin, 1924-29.
Gvidanto de Lodza ES de 1929. En 1930 organizis en Lodzo E-istan
Scienc-politikan Sekcion, por agi en registaraj kaj diplomataj rondoj por
deviga instruado de E. En 1914 publikigis sciencan verketon kun E resumo. Artikoloj
en diversaj gazetoj.
Mees
(mes) . C, nederlandano, kuracisto. Nask. 6 jul. 1865 en Stadskanaal. Red. de ,Holanda
Pioniro' en 1913-22. Gvidis ekzercrubrikon en ,Holanda E-isto'. Verkis: 'La kaŭzo
de la senlaboreco' (1912), kaj libreton por nederlandanoj pri malfacilaĵoj
ĉe la traduko. Trad. fragmentojn el ,Camera Obscura' de Hildebrand kaj
reviziis la Vortaron N-E de Merkurio.
Megahy
(megaj) Basil P. irlandano. Nask 3 jan. 1854 en County Antrim. Edziĝis
kun Marah M. Megahy, anglino, nask. 22 jan. 1855 en Warwick. Ambaŭ
E-istiĝis en 1908.
Meier
(majer) Ludwig Emil, germano, ekskapitano, verkisto. Partoprenis la militon
1866; vundita. Mortis 1919 en Münchcn. Volapükisto. Unu el la unuaj E-istoj en
G-ujo, kiu jam en 1889 konatiĝis kun E. La „Nestoro“ de la g-lingva
E-movado fondis en 1891 la „Societon Esperantistan“ en München, poste translokiĝinte
Nürnbergon, daŭrigis tie sian agadon. En 1903 li intencis fondi tutlandan
asocion GES, sed je lia alvoko adresita al 100 konataj de li E-istoj alvenis
nur 10 aliĝoj. Verkis lernolibron, 1891 (dua eld. 1903); ,E-istan
Kantaron' 1907 (dua eld. 1913); trad. ,Wilhelm Tell‘ de Schiller, 1906; ,Edziĝa
festo en Capri' de Heyse, 1906; Ĉapitro el la ,Ama vivo' de Bolsche, 1906;
,La monaĥejo de Sendomir' de Grillparzer, 1907; ,Fabloj‘ de Lessing, 192l.
Kunlaboris al ,La E-isto', ,Revuo Int.' kaj ,Danubo'; red. ,Münchena E-isto', apr-aŭg
1904.
Meijer
K. H., nederlandano, stukisto. Kunfondinto de la unua laborista EG en Hago ka
sekr.-kas. de NFLE (1911-14). Red. ties organon Arbeider E-ist. Kunlaboris al ,Int.
Socia Revuo‘.
Melsieder
(majsleder) Moritz, aŭstro-germano, policinspektoro. Prez. de EG en Linz.
Kursoj ĉe la polico kaj fervojo.
Meĵdunarodnij
Jazik. (Int. lingvo). Monata gazeto en rusa lingvo kaj en E. Fondita en
1925. Formato 26x18. Red. Nikolskij.
Meksiklando,
Ameriko. Unuaj pioniroj estis A. Morin (franco) kaj d-ro A Vargas. Dank' al ilia
laboro en 1903 en Santa Rosa Necoxtla (Est. de Veracruz) estis fondata „Sociedad
Mexicana Propagadora del E“ kaj E-gazeto „La Meksika Lumturo“. 16 lan. 1904
Vargas faris paroladon en ŝtata kolegio en Orizaba, poste eldonitan
broŝure. En 1905 aperis EG en Gvanahuato; poste en 1907 alia societo en
Gvadalahara, kie A. Gomez Cruz eldonis ,E Gazeton'. En Meksikurbo estis fondata
„Centra Meksika ES“ kaj gazeto Verda Stelo. Ĝi laboris ĝis 1914. En
1918 dank' al agado de inĝ. Jacinto Beltran, estis fondata societo „E-ista
Amikaro“, kiu laboris ĝis 1925. En 1921 aperis la revuo Arguso, eld. de M.
C. Rodriguez, kiu gazeto atingis pli longan vivon kaj ĝi estis ankaŭ
dissendita prop. cele. En 1926 fondiĝis „E Meksika“, kiu ĝis nun
laboras. Dank' al tiuj societoj estis multaj E kursoj en diversaj lernejoj kaj
ankaŭ en societoj, ekz. „Monda Instituto de Nepersona Vivo“. - La
ĉefaj ĵurnaloj volonte helpas al la E-prop. Pere de la du radiostacioj
jam estis dissendataj E-kursoj. En la ŝtata teatro kvar fojojn oni
prezentis komedietojn pri E kaj koncertojn dum 1927-30. En la lastaj tri jaroj
la movado apenaŭ progresis kaŭze de la malfacilaj cirkonstancoj de
la E-istoj pro la monda krizo. - La ĉefaj E-istaj prop-istoj estis A.
Morin, inĝ. Luis G. Leon, adv. Ramon Manterola, f-ino Natalia von Schenk
kaj inĝ. J. Beltran (mortintaj); nunaj laborantoj: d-ro A. Vargas, Ernesto
Guerra, adv. Fadrique Fernandez, Angel Luna, M. C. Rodriguez k. a. En
ĉiuj ŝtatoj de la lando ekzistas kelkaj E-istoj, sed precipe
izoluloj. UEA-del. en kvar urboj. M. C. RODRIGUEZ.
Melckebeke
van, belgo, d-ro. Estis L. K. Trad. parton de „Paĝoj el la flandra
literaturo“, 1904; „Blinda rozo“ de Conscience, 1906. Kunlaboris je „Int.
Scienca Revuo“, „Belga Sonorilo“, „La Revuo“, „Espero Katolika“.
Melo
e Sousa (melu i soza), brazilano, d-ro, prof. de historio ĉe Lernejo
Pedro II, kie li instruas ankaŭ E-n. Iama ĝen. sekr. de BLE, kursgvidanto,
reprezentis la registaron ĉe la 6-a UK, kie li ricevis la unuan premion
ĉe poezia konkurso. Publikigis plurajn prozaĵojn kaj versaĵojn.
Memortabuloj.
v. Stratoj.
Menu
de Ménil (mönü dö meni) (Barono) Félicien, franco, konsulo kaj muzikisto.
Nask. 16 jul. 1860 en Boulogne-sur-Mer, mortis 28 marto 1930 en Neuilly (apud
Paris). E-iĝis en 1901. Skribis sennombrajn artikolojn en E en
preskaŭ ĉiuj gazetoj E-istaj, kaj fariĝis komitatano de SFPE.
Estis dir. de ,Franca E-isto' kaj ,France E iste', ĉefred. de ,La Revuo‘.
Li estas precipe konata kiel „la muzikisto de E“. Li verkis multajn melodiojn
kaj kantojn, kaj ĉiuj samideanoj konas lian muzikon de la himno ,Espero', kiu
iom post iom oficialiĝis. Krome li verkis: L' Heritage Klodarec, unuakta
prop. komedio, 1906, Les prejuges contre l' E', 1908. ,Muzika terminaro', 1908
L. K. de 1919.
Menu
de Ménil (Baronino) Sophie Marie-Aline, edzino de la antaŭa, francino.
Nask. 10 dec. 1870 en Strasbourg, mortis 22 jul 1925 en Paris. Sin
dediĉis varme al sociaj agadoj. Helpis al sia edzo en liaj E-aj laboroj
kaj prop. Zorgis pri Kongresoj, nome pri la UK en 1907, ĉe kiu si faris
paroladojn. Multe helpis al la Katolikaj Kongresoj, kaj al starigo de IKUE.
Verkis: ,La Morala Edukado de la popola infano' (france kaj E-e), 1907.
Méray
(mere) Charles, franco, fama matematikisto. Nask. en 1835 en Chalon-sur-Saône,
mortis 2 febr. 1911 en Dijon. Li instruis pri matematiko en la Fakultato en
Lyon (1866) kaj en Dijon (1867). Aŭtoro de tute originala traktato pri
infinitezimala analizo, elpensinto de nova metodo por instruado de geometrio.
Li hazarde eksciis pri E ĉe parolado farita en 1900 de lia kolego Lambert.
Lia akra kaj penetrema spirito estis tuj frapita de la genia kreaĵo de Z.
Arde li sin ĵetis en la bataladon multigante paroladojn, gazetajn artikolojn,
leterojn, personajn klopodojn por diskonigi E-n en ĉiuj sciencaj rondoj:
tiel li gajnis fervorajn adeptojn ne nur en la Diĵona Universitato, sed
en la Scienca Akademio, en la Pariza Universitato, en la Parizaj liceoj. Li
varbis generalon Sebert, kiu jam antaŭe aprobis la ideon Carlo Bourlet, Laisant,
Appell, d-ron Bouchard, dekanon Recoura, rektoron Boirac, prof. Lepine, ktp.
Resume li estis la granda propagandisto inter la scienculoj. En Diĵon mem
li akiris la aliĝon de la Universitato, urbestraro, ktp. En 1901 li
fondis kaj prezidis la Diĵonan grupon. Samjare, kun Sebert, li prezentis
E-n al la Scienca Akademio. Li daŭrigis sian E-agadon ĝis la fino.
Kelkaj prop. broŝuroj. L. K., 1905-10.
L. BASTIEN.
Merchant
(meręnt) John, anglo, komerca direktoro. Nask. 12 jul. 1872 en Sheffield.
Konsilantarano de YMCA. Prez. de Reformklubo de S. Kasisto de la fama S.
Wednesday Kriketa Klubo. Prez. de SEA dum 14 jaroj. Prez. de EF de Yorkshire, 1921.
Prez. de BEA, 1922-31; nun hon. prez. Prez. de ICK de 1928 ĝis 1933.
Verkis: ,Tri Angloj Alilande', 1912; ,Jozefo Rhodes kaj la fruaj tagoj de E en
Anglujo‘, 1923; ,Kompatinda Klem', 1931. Entute: grava kaj persista laborado
por E.
Merckens
Marcel, franco. Nask. 1873, mortis 1911. Estis sekr. de la ,Lingvo Int.', kunverkis
F-E vortaron, trad. ,La Vendetta' de Balzac. (UEA, 1927).
Merkado
la azenpelisto. Romano de Naum Jeruŝalmi, el la moderna hebrea trad.
Levi Wiener (Leono Vienano). 1933, 140 p. Scenejo en Palestino, tempo: la
mondmilito, rakonto: interesa, lingvo: facila. „Historio, kie la kredoj, la
familiaj praa tradicioj, eĉ la superstiĉo ludas gravan rolon dum
ankaŭ intervenas epizodoj de la granda milito en Palestino. Tre agrabla
legaĵo.“ (G. S. E, 1933 p : 168).
Merrick
(merik) William Percy, anglo. Nask. 2 nov. 1868 en Shepperton. Kolektis
tradiciaĵojn. E-istiĝis en 1903. Propagandas inter blinduloj. Kas. de
la gazeto E-a Ligilo.
Mesny
(meni) René, franco, eksoficiro marista, prof. ĉe la Supera Elektra
Lernejo en Paris. Nask. 19 jul. 1874 en Brest. Laboras super teorio kaj
aplikadoj de radio; altvalora scienculo, faris i. a. gravajn laborojn pri uzo
de radio por determini la pozicion de ŝipo sur maro per mallongaj ondoj.
E-iĝis 1902. Provis fondi E-istan Maristan Ligon, 1907- Komitatano de la
Pariza Grupo. Prez. la „Radio-Club E-iste de Fr“. Kunlaboris en ,Int. Scienca
Revuo'. Redaktas la E-ajn resumojn en la „Bulletin de la Société Française
des Electriciens.“
Mestan
(meŝtan) Franz de Paula, aŭstriano, pastro, dum 18 jaroj provincialo
de l' ordeno de piaristoj por Aŭstrujo, konsistoria konsilisto en Krems.
Nask. 1 apr. 1865 en Hlinsko (nun ĈSR). Multe laboris en la E-movado.
Estis prez. de IKUE kaj Kat. Unuiĝo E, Wien, vicprez. de AED, komisaro de
ŝtata Ekzamen-komisiono de E, Wien. Li verkis ,Tabeloj por intua instruado
de E', aprobitaj de l' ministerio por instruaferoj, krome ,E. preĝareto‘, multe
uzata.
Metropoliteno.
Romano, originale de V. Varankin.
1933, 200 p. „Temas pri juna soveta inĝeniero, kiu vojaĝas al
Berlino por studi la metodojn de konstruo de metropoliteno (subtera elektra
fervojo). . . La moderna vivo en Sovetio speguliĝas flanke de la
antaŭ-Hitlera Germanujo.“ (F. E. W., „The British E-ist,“ nov. 1934.)
Meyer
(mejer) Samuel, franco, interpretisto kaj ŝipa makleristo. Nask. 8 febr.
1864 en La Rochelle, mortis 16 majo 1921 en L. R. E-iĝis en 1899, kaj tuj
gvidis kurson en L. R. kaj faris paroladojn. Dum multaj jaroj kunlaboris en ,L'
Esperantiste', batalis flanke de Beaufront, kaj poste penadis por deteni lin
de la ida skismo. Komitatano de SFPE, prez. de la Sudokcidenta Federacio. Li
scipovis dekduon da lingvoj; lia stilo estis tre pura. Krom multaj artikoloj
kaj prop. broŝuro li postlasis multajn valorajn tradukojn: X. de Maistre; ,Vojaĝo
interne de mia ĉambro‘, 1904; Molière: ,L' Avarulo‘, 1904.
Beaumarchais: ,La Barbiro de Sevilla', 1909. De Hervilly: ,La Supujo', komedieto,
1909. Mérimée: ,Karmen', 1911. C. Wagner: ,Estu Homo‘, 1912. De Vigny: ,La Intervidiĝo
kaj Nekonita Dialogo‘, 1914. L. K. de 1905.
L. BASTIEN.
Mezei
Károly, hungaro, d-ro, kuracisto. Nask. 16 febr. 1890 en Budapest. Verkis 4
librojn kaj proks. 200 artikolojn pri kozmetiko. Eltrovinto de la „Chromolux-terapio“.
E-isto de 1905, fervora propagandisto antaŭ la milito. En 1919 verkis lernolibron,
poste fondis kaj en 1923-25 redaktis ,Int. Med. Revuon'.
Mezopotamio, v. Irak.
Mia
penso. Poemo de Z, verkita antaŭ 1887. „Dum ses jaroj li restadis sub
silento. Ĝi estis tempo malfacila. Al neniu li parolis pri sia laborado.
. . Tiel pasis for la plej belaj jaroj de la vivo, la studentaj, malgaje kaj
dolore.“ (Privat, Vivo de Z, p: 32)
Mia
poezio. Originale de San Millan Alonso. 1932, 62 p. „Laboro zorga, honesta,
obeanta regulojn de versfarado, . . . iom didaktika kaj ne tre altfluga.“ (G.
S., ,E', 1932, p: 105.)
Michaux
(miŝo) Alfred, franco, advokato. Nask. 5 jul. l859 en Clenleu (apud
Boulogne-sur-Mer). Advokatestro en B. Tre agema, prezidis societon por
infanoj laŭleĝe punindaj; okupiĝas pri sportoj, ktp. Li studis
kaj povis paroli la „Neo-Latin“ de Courtonne. Li estis varbita al E de
Beaufront. La unua kongreso en Boulogne dum 1905 restos lia gloro. Li
iniciatis preparis kaj sukcesigis ĝin. La 7 aŭg. okazis en Calais
kunveno de 120 E-istoj. Kelkaj proponis, ke tian feston oni rekomendu en la venontaj
jaroj. Tiam M. ekkriis: „Nu, mi invitas vin la venontan jaron en Boulogne por
vera, grava E-ista Kongreso“. Tiu historia frazo estas la fonto de niaj UK-j.
Dum la unua UK li gastigis Z. lia praktika senco kuraĝigis la Majstron kaj
efike helpis al la granda sukceso kaj al la decidoj alprenitaj. M.
viciĝas inter la plej varmaj kaj agemaj propagandistoj de tiu epoko. Li
faris sennombrajn paroladojn en Francujo kaj ankaŭ en Belgujo, Nederlando,
Britujo: Li prezidas la Societon Int. de Juristoj E-istaj. Li opiniis, ke en
kelkaj medioj (ekz. kuracistoj) oni ne povas sukcesigi alian lingvon ol la
latinan, kaj li proponis utiligi latinon simpligitan „Romanal“. Tiu provo ne
havis sukceson. Krom multaj artikoloj en francaj ĵurnaloj li verkis: Kun
Boulet:, Nouvelle methode pour apprendre seul l' E', 1905. ,Libera Evolucio
aŭ Akademio', 1908. ,Catechisme de l' E'.
L. BASTIEN.
Micuiŝi
Icumu, japano. Oficisto de fervoja ministerio: Nask 3 jun.1896 en Sizuoka-ken.
Direktoro-kasisto de JEI sindoneme kaj sukcese administras ekonomian flankon de
JEI preskaŭ de la fondo.
Midthus
Haldor, norvego, instruisto, en Lysekloster ĉe Bergen. Mortis 31 marto 1909.
Studis Volapükon antaŭ 1900; en tiu jaro konatiĝis kun E, rapide ellernis ĝin kaj poste fervore
propagandis precipe inter geinstruistoj. L. K. de 1905. Preparis
lernolibron
- ne eldonitan - kaj kunverkis la lernolibron de la dana pioniro F. Skeel
Giorling.
Mi
en li. Romano de L. Vladyka, el la ĉeĥa trad. Moraviaj
E-Pioniroj. 1933, 193 p. „Mistere malkvietiga romano... la eventoj arte kaj komplike
interplektiĝas... la stilo streĉe konciza... ofta senpera dialoga
formo... lerte tradukita.“ (G. S. ,E', 1934, p: 5.) „Verko apenaŭ komprenebla kaj certe ne
tradukinda.“ (The B.E. 1933. 163.p.)
Migliorini
(mijorini) Bruno, italo; d-ro, lektoro, poste priv. docento kaj komisiita prof.
pri itala lingvo en Roma Univ. Ĉefredaktoro de granda Itala Enciklopedio.
Nask. 19 nov. 1896 en Rovigo. E-isto de 1912. Fondis grupon en Rovigo (1912, kunfondis
en Venezia (1914) kaj en Roma (1921). Verkis gramatikon por italoj (2 eld.), int.
E-an Legolibron (kunlabore kun sia frato Elio M.); verkis artikolojn pri
lingvaj temoj en diversaj gazetoj (pri ĝenerala lingvistiko, pri E-vortoj,
kontraŭ aliaj projektoj de int. lingvo). Prelegis en Someraj Universitatoj
de Oxford (1930) kaj Paris (1932).
Migliorini
Elio, italo, d-ro, helpanto ĉe Geografia Instituto de Roma Univ. Nask. 9 marto
1902 en Rovigo. Kunlaboris en italaj E-gazetoj. Del. de UEA en Roma de 1922.
Migranta
Plumo. Verkis Baghy, 1929, 158 g. ,“Poemoj kun prozoj, originalaĵoj
kun tradukaĵoj alternas multkolore. La majstra formosento de Baghy ĉiam
nove surprizas. Ĉiu poemo estas kvazaŭ muzikaĵo. La kutima
interesa rakontmaniero, la bela, eleganta stilo kaj esprimriĉeco ne mankas
ankaŭ ĉe ĉi tiuj rakontoj.“ (Rozsi Gondor, Hungara Heroldo, 1930,
n-ro l.)
Migrukunmi.
Katolika preĝlibro por viroj kaj junuloj. De J. Sauren, 1913, 336 p.
Miĥalik
Jozsef, hungaro, prof. de instruistina seminario. Nask. 27 aŭg. 1883
en Kassa. (nun Koŝice, en ĈSR). Longajn jarojn militkaptito en
Siberio, kie li konatiĝis kun la lingvo. Propagandas E-n ĉe
oficialaj personoj kaj en pedagogiaj rondoj. De 1928 li gvidis la aferojn de
HES kaj en 1931-32 estis ĝia prez. En 1932 fondis la H. E - Pedagogian
Asocion La ĉefa organizinto kaj prez. de UK en Budapest. En la UK en Oxford
kaj Kraków reprezentis la ministron de la instruado. En 1930 aperis lia hungarlingva
broŝuro. Red. de ,H. Heroldo' en 1931-32.
Miĥalski
Eŭgeno, (ps:-j Torentano, Revulo, Profetivski), ruso, instruisto-bibliotekisto.
Nask. 21 jan. 1897 en Letiĉev, Ukrainio. E-isto de 1911. Nun organiza sekr.
de la IAREV. En 1917 li fondis lit. E-revuon ,Libera Torento' en Saratov, kie
aperis liaj unuaj poemoj originalaj kaj tradukaĵoj. Kunlaboris al ,SAT-organoj',
,Bulteno de SEU', ,Internaciisto' kaj al ,La Nova Etapo'. Aperis de li poemaroj
,La Unua Ondo‘, 1918, ,Du Poemoj', 1922, ,Prologo', 1929, ,Fajro kuracas', 1932.
Flirtvoĉa poeto. Majstro de la liberaj formoj. Liajn poemojn
karakterizas la rapsodieca ritmokonstruo. La ĉeftemo en liaj unuaj tri
libretoj estas la nudigita amo. En ,Prologo' jam troviĝas socialistaj pensoj,
sed en ,Fajro kuracas' li tute forĵetis sian ĝistiaman ĉeftemon
kaj grandspire kantas pri mondpolitikaj aktualaĵoj laŭ ekstreme
maldekstra revolucia koncepto piedpremante la demokration. Cetere liaj poemoj
estas belaj, variaj kaj surportas la aromon de ia stranga poezia ĉarmo.
EMBA.
Mijake
Hisano, japanino. Nask. 1905 en Okayama. Laboristino, iam ĉe la presejo de
la eldonaĵoj de JEI. Kuraĝa agitparoladantino en E.(Kaw.)
Mijake
Ŝihej, japano. De marto 1932 ekskluzive oficas kiel sekr. de JEI. Nask. 16
okt. 1901 en Simaneken. Iniciatis J. E-Literaturan Societon en 1932, kiu celas
plibonigon destilo de J. verkistoj kaj elekton de J. tradukmdaj verkoj. Trad.:
,Epizodo en Ŝuzenji', historia dramo de nuntempa verkisto. Red. „E-Lernanto“.
1933.
Mikkelsen
Asta, danino, instr. en Kopenhago. Nask. 23 marto 1869 en Logtved. Prez. de
E-Unuiĝo de Danaj Instruistoj, fondita 20 nov. 1911.
Miĥolalski
Stefan, poto, d-ro, kuracisto kaj ĵurnalisto. Nask. 1861 en Kraków, mortis
27 nov. 1929 en Lwow. Red. dum multaj jaroj la potan revuon „Voĉo de
Kuracistoj“, verkis multajn profesiajn scienc-verkojn. Kiel E-isto li
famiĝis, ke li, la unua, eldonis profesian E-an revuon, „Voĉo de
Kuracistoj“, 1908-11. Estis kunprez. de la UK en Kraków, 1912.
Milano
kaj lagoj de Lombardio, eld. Touring
Club Italiano, 1931, 112 p. kun 9 kartoj kaj 6 planoj. Grava eldonaĵo, kiu
informas la turiston laŭ la modelo de ,Baedecker'.
Mildwurf
Adolf, pollandano, d-ro de politikaj sciencoj, ĵurnalisto. Nask. 1900 en
Przemysl. E-isto de 1916. Aranĝis studentan fakkunvenon dum la UK 1924 en
Wien. Multaj paroladoj en W. Kiel Ĉe-metoda instruisto gvidis en 1933
multajn kursojn en Danujo; fondis tie tri grupojn. Kunlaboranto de HDE.
Miletz
(milec) József, hungaro poŝtŝparkasa oficisto. Nask. 18 dec. 1865 en
Örkeny, mortis 20 aŭg.1915 en Kispest. Finstudis kvin jarojn de la med.
fakultato. Pioniro, la unua aktiva E-isto en Budapest Fond. kaj prez. de la
unua EG en la ĉefurbo, 1901. En 1903 verkis kun Lengyel kaj Schwörer
gramatikon, en 1904 red. la gazeteton „E“ kaj en 1905 ,Hungara E'. Prop laboro
ankaŭ en Kispest.
Milita
periodo. „3700 E-istoj enskribiĝis por la Deka UK en Parizo en 1914, inter
ili 2500 eksterlandanoj. Giganta palaco Gaumont estis luita kaj ornamita per
verdaj flagoj. La salutparolo de s-ro Painleve estis preta. La organizo estis
modele preparita.
Karavanoj de Rusoj, Germanoj, Angloj
jam forvojaĝis, kiam eksplodis la eŭropa milito. Alveninte Parizon la
1-an de aŭg., la fremdaj E-istoj vidis ekscititajn popolamasojn, ĝeneralan
mobilizon, ŝirajn adiaŭojn de patrinoj kaj edzinoj al forirantaj viroj.
La karavanoj reprenis mem la vagonarojn en granda urĝo. Sed ne ĉiuj
povis. Kelkaj malfeliĉaj fremduloj estis internitaj en civilkaptitejoj.
La ceteraj haltiĝis survoje aŭ revenis hejmen, multaj por forveturi
siavice al la batalkampoj.
D-ro Z, haltigita en Köln, rapidis al
rusa landlimo, trovis ĝin fermita, reveturis Berlinon kaj devis entrepreni
la longan vojaĝon tra Svedujo-Finnlando-Peterburgo por reatingi la hejmon
en Varsovio. Sovaĝa kanonado kaj malamaj kantoj eksonis anstataŭ la
espera himno. Diplomatataj intrigoj, kaj imperialistaj ambicioj ĵetis tutan
Eŭropon en ĥaosan buĉadon. Malhela ondego dronigis la noblan
revon de la E-istoj sub frakasa ŝaŭmo.
Dum monatoj oni sciis nenion unu pri
aliaj. Tamen la flameto ne estingiĝis. En savita teranguleto, meze de l‘
ventego, la UEA-oficejo restis malfermita en neŭtrala Svislando. Post ses
monatoj da silento la gazeto ,E' reaperis en jan. 1915. Hodler donis novaĵojn.
Li estis organizinta servon por transsendo de familiaj korespondaĵoj inter
malamikaj landoj. Kompreneble politika aŭ militista aludo estis severe
malpermesita. Leteroj devis alveni malfermite al UEA en Genève, kiu
transsendis ilin al la dezirata lando kun eventuala traduko en ties lingvon
laŭ neceso. Franca patrino skribis al filo en Germanujo. Aŭstria
knabino al fianĉo en Anglujo. Kortuŝaj korespondaĵoj, homaj
amoj, doloroj, mizeroj, esperoj trapasis la UEA-oficejon, kie multaj lokaj
gesamideanoj helpis. Du aŭ tricent leteroj alvenis kaj resendiĝis
ĉiutage. Tiamaniere ioman helpon en homaj suferoj povis alporti E kaj
ĝia organizo. La faritaj servoj atingis 200.000.
Sed Hodler faris pli. Per sia gazeto li
memorigis la E-istojn, ke ili estas homoj. „Ni havas la devon ne forgesi“, li
skribis en nobla artikolo „Super“ (,E', 5 jan. 1915). „Flanke de niaj simpatioj,
ni havas devojn, kiujn al ni trudas nia E-isteco, devo kredi, ke neniu popolo
havas la monopolon de la civilizeco, de la kulturo aŭ de ia humaneco. . .
Devo kredi, ke neniu popolo entute havas la monopolon de la barbareco, perfideco
aŭ stulteco. . . Devo konservi prudenton eĉ meze de la premigaj influoj
de la popolamasoj. . . La parolo estas nun al la kanono, sed ne eterne
daŭros ĝia blekado. Kiam centmiloj da homoj kuŝos en la bataltomboj
kaj la ruinoj ĉe la venkintoj kaj venkitoj atestos pri la teknikaj pli ol
pri la moralaj progresoj de nia civilizeco, tiam oni alvenos al iu solvo, kaj
tiam, malgraŭ ĉio, la int. rilatoj denove ligiĝos, ĉar
super la nacio estas tamen io . . Se sur la nunaj ruinoj ni volas konstrui
novan domon, oni bezonos tiujn laboristojn, kiujn ne timigos la malfacilaĵoj
de la rekonstruado. . . Ni E-istoj estu la embrio de tiuj elitoj. Por inde plenumi
nian taskon, ni konservu nian idealon kaj ne lasu nin subpremi de la malespero
aŭ de bedaŭro.“
El ambaŭflankaj tranĉeoj venis
al Hodler emociaj aproboj de homoj kunsentantaj apud la morto kaj danĝero.
Ho ve, la listoj de „Niaj mortintoj“ pli kaj pli longiĝis. Ankaŭ la
milito mem. Tamen la kroniko montris, ke ia movado ne mortis. En aliaj
kontinentoj ĝi daŭris ageme, en Brazilo, en Usono, en Aŭstralio,
en Ekstrem-Oriento. En aŭg. 1915 eĉ okazis en San Francisko la
Dekunua kongreso, kompreneble pli amerika ol universala. El Eŭropo
partoprenis neniu delegito krom rusa vojaĝanto, sed kelkcentoj da E-istoj
el Kanado kaj Usono tie kunvenis dum la Pacifika Ekspozicio. Ĉefe temis
pri: Kiel organizi la fortojn de la E-istaro post la fino de la eŭropa
milito? La kongreso voĉdonis deziresprimon, ke UEA tion entreprenu sin
turnante al ĉiuj naciaj societoj el sia sidejo en ekstermilita Svislando.
En Eŭropo estis kursoj en preskaŭ ĉiuj landoj, neiŭtralaj
kaj militantaj, sed kompreneble malpli multaj ol antaŭe. Kiam la gazeto ,E'
ne povis plu eniri aŭ trapasi kelkajn landojn, Hodler presigis raportojn
de UEA, kiujn li dissendis en formo de broŝuretoj kun novaĵoj pri
ĉiuj naciaj movadoj.
En kelkaj landoj, i. a. en Germanujo
kaj Francujo, aperis militaj propagandiloj en E pravigantaj la nacian
vidpunkton. Kelkfoje registara subteno, alifoje privataj iniciatoj tion ebligis.
Pli interesa estis la disvastigo de vera
E-ismo en la militkaptitejoj. Kiam s-ro Justin Godard, honora membro de UEA en
Lyon, estis ŝtata subsekretario de la saneca fako en 1916, li cirkulere
rekomendis al la militistaj flegistoj la lernon de E kaj mendis por disdono 10.000
e-rojn de la lernlibreto Bayol E-Ruĝa Kruco. Afiflanke la Tutmonda
Komitato de YMCA disdonigis milojn da E-lernolibretoj al militkaptitoj en
diversaj landoj.
Tiuj malfeliĉaj junuloj, enfermitaj
kiel brutaro inter bariloj, sopiris je ia interesa allogaĵo, kiu
forgesigas malsaton kaj hejmosopiron. Hodler rekomendis al delegitoj de UEA
viziti tiujn lokojn se permeso ebligas kaj vidi ĉu ne troviĝas iu perdita
samideano. En diversaj lokoj ili faris tion kaj ĝoja interfratiĝo
okazis. En aliaj tiaj malliberejoj, unu sola kaptito instruis la lingvon al
centoj da ceteraj, kiuj kopiis vortojn kaj regulojn unuj de aliaj. Tio i. a.
okazis en Siberio, kie japanaj generaloj eĉ subtenis tiun lernadon.
E-istaj rondoj fondiĝis. Oni kantis la himnon kaj gaje interparolis la
lingvon inter plejdiversgentanoj.
En
tia perdita malproksima loko, la hungara poeto Julio Baghy verkis iujn el sia
plej belaj poemoj. Tie atingis lin la malĝojiga novaĵo pri la morto
de d-ro Z pro kormalsano (14 apr. 1917) :
„La famon ne brue,
Nur poste malfrue,
Simite al eĥo de mortkrio
Mallonga sciigo alportis:
La Majstro mortisc“.
Tiu mallonga sciigo trafis iam kaj
plorigis homojn en ĉiuj plej malproksimaj anguloj de la mondo. Jam delonge
ili aŭdis nenion pri la movado. Ĉu ĝi vivas ankoraŭ? Ĉu
ne? Ĉu dronis ankaŭ tiu nobla espero de l' homaro sub la malhelaj
ondegoj de l' buŝa teruro? Jen mortis la fondinto, la inspiranto de
miloj. Kio estos post li? Ĉu homa verko disbloviĝos al ĉiuj
ventoj de forgeso, aŭ ĉu la spirito lasos ian subteran semon potencan
je eterna vivo kaj iam refloronta konsole tra la mondo mizera?“ Ĉapitro, prenita
el la ,Historio de la lingvo E', de E. PRIVAT.
Militrezista
movado. Dum la milito izoluloj diverslande rifuzis ĝin partopreni iel
ajn, bazante sian rifuzon sur motivoj aŭ religiaj aŭ moralaj. En
Anglujo stariĝis la „No-Conseription Fellowship“, kies membroj
kuniĝis por rezisti la milit-servon. En Britujo 16.000 malliberiĝis
pro tiu rifuzo. En 1921 diversnaciaj militrezistantoj starigis la Internacionalon
de Kontraŭmilitistoj („War Resisters' International“) religie kaj
politike neŭtralan. Ĝiaj membroj unuiĝas en la konvinko, ke
ĉia milito estas krimo, kaj ili firme rifuzas subteni ian ajn militon, kaj
penadas forigi ĉiajn kaŭzojn de la milito. Ili kredas, ke la plej
bona metodo forigi la militon, estas rifuzi ĝin partopreni. De la komenco
la I. K. uzadis E-n, kaj eldonis broŝurojn kaj modele redaktatan regule
aperantan informbultenon en E. Pere de E la I. K. enradikiĝis en multaj
landoj, kie sen ĝia helpo kontakto ne estus ebla. La Homaranismo de Z
havas parencecon al la idealoj de I. K. Pro tio I. K. atendas kaj efektive
trovas multe da helpo ĉe la E-istaro. La sekr. de I. K. estas H. Runham
Brown, 11 Abbey Rd., Enfield, Middlessex, Anglujo. I. K. havas 48 sekciojn en
27 landoj, kaj individuajn membrojn en 64 landoj. En fino de 1932 pli ol 100
junuloj diverslande estis en malliberejo pro rifuzo de milita servo. I. K.
multe helpas al tiuj, kiuj tiamaniere suferas por la paco de la homaro. M. C.
BUTLER.
Millidge
(miliĝ) Edward Alfred, anglo, komercisto. Nask. 13 jul. 1865 en Kingston
on Thames. E-isto de nov. 1903. Ĉeestis de 1905 ĝis 1911 la UK-jn en
Boulogne, Genève, Cambridge, Dresden; Barcelona, Antwerpen. Redaktis
kun kaj sen W. W. Mann kaj A. E. Wackcill, The British E-ist'. Verkis multajn
artikolojn. Kompilis, E-A Vortaron' (1932, V-a eldono), kaj kun G. E. Gordon indekson
al la sama vortaro. LK kaj multajn jarojn estis ankaŭ akademiano.
Milsom
Maria, (ps. Ramo), francino. Mortis 82-jara en Bossey 14 aŭg. 1933.
Pioniro de E en katolikaj rondoj. En Genève ŝi aktive kunhelpis kaj
mone subtenis la movadon. Trad. la faman romanon de Wiseman: ,Fabiola', 1914. ,En
Svislando' 1908, , Eĉ en doloro ni estu ĝojaj' de Kamm, 1910 ktp.
Mincev
(minĉev) Dimitr Nikolov, bulgaro, publicisto. Nask. 18 jun. l905 en
Constanta (Rumanujo). Red. de rumana lit. revuo, kunlaboranto de multaj revuoj,
batalanto por la bulgara-rumana kultura amikeco. E-isto de 1928 Grandnombraj
artikoloj por E. Fondinto kaj red. de la trimonata gazeto, E-istul', 1932. Prop
broŝuro, 1929. Prez. de EG.
Miniaturoj. 50 originalaj poemetoj de G. D. Nash. 1931, 58 p. „Nash
sternas mozaikaĵojn ĉie kolektitajn; ili iĝis versoj sub lia
mano, kiun estras saĝo, mildo, ĉionkompreno, amo al ĉiu subsuna
kreaĵo kaj senlima bonkoreco. Lia lingvaĵo estas pure poezia belforma
kaj formriĉa.“ (Butm, HE, 1931, n-ro 45.) Ĉarmaj poemoj, sed kun
ĉieaj adasismoj, tro oftaj gramatikaj eraroj kaj aliaj makuloj, kiuj
povas neniigi eĉ la plej allogan ĉarmon.“ (Newell, The B. E. 1931 p.
109.)
Mimbeck
(minibek) Arnold, aŭstrogermano, d-ro, jura kaj fil., komercministeria
konsilanto. Nask. 15 jul. 1878 en Lienz, Tirot, mortis 17 jul. 1930 en Wien.
Prez. de la l6-a UK en Wien, 1924.
Minke
Jan Willem, nederlandano. Nask. 5 jun. 1896 en Amsterdam. E-isto de nov. 1926.
Estrarano de „Ni volas Lumon“ de 1927-1932. Regiona SAT-peranto, 1931-33.
Kunaŭtoro de E-lernolibro.
Minkov
Stefan, bulgaro, prof. de mekanika-elektroteknika lernejo en Sofia. Nask 23
majo 1883 en Razgrad. Fakulo en la metala tekniko; gravaj verkoj, multaj
artikoloj. Jam en 1906 li ricevis ateston pri kapableco de SFPE, Francujo, kie
li perfektiĝis kiel mekanikisto 5-6 jarojn, samtempe vigle partoprenis la
E-movadon kaj spertis ofte la praktikan utilon de E. Ano de BEA, Bulgarujo, de
1912, io sekr. dum la mondmilito kaj
kunred. de, B. E-isto, nun estas vicprez. Ano de UEA de 1915, nun ĝia
komitatano. Gvidis kursojn.
Minnaia
Luigi, italo ŝtatoficisto. Nask. 21 jan. 1899 en Pisticci. E-isto de 1926.
Fervora prop-isto. Sekr. de la loka grupo en Roma.
Minoda
Takuma, japano, komercisto de konstrua maŝinaro. Nask. 1 sept. 1875 apud
Sendai. Unu el la dir. de JEI. Kompilis: „Japanaj Komercaĵoj,“ 1911
Minor
Karl, anglo, loĝanta en Germanujo, reklamisto kaj eldonisto en Hamburg.
Nask. 21 septembro 1891 en London. Konatiĝis kun E en 1908, aktiviĝis
en la movado en 1921, fariĝis literatura red. de ,G. E-isto', kie
ankoraŭ nun estas recenzisto de novaj verkoj. L. K. Prez. de ES. Verkis: ,E-G
Vortaron', 1924 trad. ,Natan la Saĝulo', dramo de Lessing, por la
festprezentado ĉe la UK en Nürnberg, 1923.
Mirejo.
De Mistral, tri kantoj unuaj, el la franca trad. Champion kaj Noel. 1909, 72
p. Ĉefverko skribita en unu el plej malnovaj kaj samtempe plej ĉarmaj
lingvoj de Eŭropo.“ (El la
Antaŭparolo.) Bona traduko.
Mirinda
Amo. Romano, originale de Luyken. 1913. 295 p. Interesa enhavo kun morala
subtendenco. Bona stilo. Verko kronita de la Akademio.
Mirski
Boris, (ps Bela Manto). Mortis dum la milito. Estis talenta E-poeto kaj trad.
el Lermontov.
Misiisto.
v. Katolika movado
Miss
Esperanto. Dum la UK en Budapest, 1929, okazis beleckonkurso en la kadro de
la kostumbalo. Partoprenis ĉ. 100 fraŭlinoj el multaj landoj. Tiun
ĉi titolon de la plej bela fraŭlino ricevis Veronika Eksta, estona oficistino.
Mistero
de doloro. Dramo el la kampara vivo en 3 aktoj de Gual, el la kataluna trad. Pujulay
Vallés, Kolekto de ,La Revuo'. 1909, 92 p. „Bela kaj interesa dramo, ludota
de profesiaj aktoroj dum la Barcelona Kongreso. Ĝenerale bona estas la
traduko“. (P. C. - Th. C., L. I. 1909, p' 380.)
Mistler
Alphonse, franco, instr. Nask. 5 febr. 1873 en Tannenkirch, Alsate-Lorraine, Francujo.
En sia patrujo li komprenis E-an gramatikon en 2 horoj. 1893 venis al Nagasaki,
Japanujo, kaj restis tie ĝis 1933. 1902 skribis pri E en iu fremdlingva
gazeto en Nagasaki unua voĉo pri E en J-ujo. De 1903 instruisto de fiziko,
kemio en Kaisei Tyŭgaku, kie iam
lekciis E-n. Nun instruas francan lingvon en St. Joseph's College, Bluff, Yokohama.
Milda, nesintrudema, serioza. - (Kaw.)
Miŝima
Miĉiaki, japano, vicgrafo, membro de Supera Domo de Parlamento, dir. de
J-a Ligo de skoltaj grupoj. Nask. 1 jan. 1897 en Tôkyô. Konsilanto de JEI -
(Kuw.)
Mittey
(mite) Alfred, franco, literpentristo. Nask. 26 nov. 1873 en Parizo.
Interesiĝas pri sindikataj aferoj kaj interhelpaj societoj. Propagandisto
de E, dum 8 jaroj gvidis kursojn en la Pariza Laborborso. En jan. 1931 kreis la
ĉiulundan tagmanĝon „Agapo“ en Parizo, kunvenejon de multaj E-istoj
Mladenov
Stefan, d-ro, bulgaro, univ. prof. de kompara lingvistiko. Amiko de la int.
lingva movado, speciale de E kaj skribis artikolojn pri ĝi.
Möbusz
Albin Friedrich Richard, d-ro, (ps. Amo), germano dir. de reallernejo. Nask. 8
jan. 1871. Iam volapükisto. E-isto de 1901. Faris multajn prop. paroladojn, gvidis
multajn kursojn, fondis grupojn en Lübeck, Flensburg, Schleswig, Kiel, Eutin.
Estis dua prez. de GEA, 1909-12, prez. de Nordalbinga EL, 1912-21, prez. de la
Lübeck-a ES de 1908 ĝis nun: Verkoj: ,E lernolibro por G-oj', (5-a eld.
1424), ,Universala E-Lernolibro', 1926; ,E-aj Instruleteroj', 1918-20. ,Demonstraciaj
tabeloj', 1912, ,Dokumentoj de E' 1921, ,Katalogo de E sigelmarkoj', 1912.
Multaj artikoloj en kaj pri E en gazetoj.
Moch
(mok) Gaston, franco, oficiro de artilerio, ĝis 1894, poste verkisto.
Nask. 6 marto 1859 en Saint-Cyr (apud Paris). En 1893 li verkis francan libron,
kie li antaŭvidis ne mallongan, sed kvarjaran militon, kiu unuigos la
batalantajn popolojn. En 1894 li eksiĝis kaj sin dediĉis al la propagando
de paco per franca-germana akordo, kaj al la defendo de la „Rajtoj de la homo“.
En 1879, lernanto en „l' Ecole Polytechnique“, li legis libron pri Leibnitz kaj
de tiu momento ne ĉesis pripensi la problemon de int. kompreniĝo, tiom
pli ke li estas poligloto. Li aliĝis al E en 1889 (la tria aliĝinto
en Francujo kaj dum multaj jaroj propagandis per parolo kaj verkoj. La 31 marto
1900 li faris paroladon, post kiu fondiĝis la Pariza grupo, kiun li
prezidis. Sed tuj ĉe la komenco li deziris perfektigojn kaj korektojn, kaj
post la rifuzo de Z, li daŭrigis sian porreforman agadon, „al kiu, li
diras, li fine altiris de Beaufront, unue timigitan“. Li partoprenis en la
laboro de la Delegacio (1907) kiel anstataŭanto de Boirac. Iom post iom li
deturnis sin de E, kaj kiam la komisiono elektita de la Delegacio finis sian
laboron (1913), li definitive adoptis la reformitan sistemon. Nun li reĵetas
eĉ la ideon de artefarita lingvo. Li redaktis ,Espero Pacifista'
(1905-1908). Krom multaj artikoloj kaj kelkaj broŝuroj en E precipe pri
paco kaj malarmo, li verkis ,La question de la langue int. et sa solution par l'
E', 1897. ,Pri la elparolado de E', 1907. Traduko de Tristan Bernard: ,Angla
Lingvo sen profesoro', komedieto, 1907. Traduko de About:, La Rego de la
Montoj', 1909., Pri la transskribo de la propraj nomoj en E', 1910. LK, 1905-12.
L. BASTIEN.
Moder
Hans, germano ĉeĥoslovaka. Longjara sekr. de la EU „Verda Stelo“ en
Praha. Instr. por E en blindistejo. Verkis en E aron da humoraj skizoj.
Modernaj
Robinzonoj. En la Siberia Praarbaro. Rakonto, originale de T. Schwartz, (Budapest) 1924, 88 p. Vivo,
suferado, forkuro de militkaptitoj tra multa aventuroj. Simpla, vigla stilo.
Modrijan
Fr., jugoslavo, prof. Gvidanto de Isosek-kursoj. Verkis la libron ,Fabeloj', originalaĵoj;
tradukis slovenajn beletristikaĵojn.
Moissenet
(mŭasne) Léon, (ps.L. M.), franco, ĉefinĝ. de la ŝtata Pontoj
kaj Vojoj. Nask. 3 majo 1860 en Paris. Fondis aŭ prezidis diversajn
grupojn. Membro de la patrolanda Komitato de SFPE. Krom artikoloj en lokaj
gazetoj kaj en ,Int. Scienca Revuo', propagandis precipe ĉe samprofesiuloj
kaj politeknikanoj. Sendis komunikojn pri E-a movado en la grava revuo ,France
et Monde', ktp. Sendis al la Komitato Morris (Usono) verkon pri ,E helpa lingvo
je praktika uzado'.
Mojado
Mariano, hispano, pastro en Madrid. Prez. de HEI. Faris multajn
radioparoladojn pri E. Kunlaboris al ,H. E-isto', LK.
MOKA,
Mondjunularo Katolika. Unua alvoko por la fondo de MOKA aperis en 1919 en la
E-gazeto ,Blanka Kruco', definitiva fondo okazis en 1920 en Hago. En la unuaj
jaroj ĝi laboris kiel sekcio de IKA (v.), sed kun organiza sendependeco.
Kongresoj de MOKA okazis en 1921 en Graz, 1922 en Luxembourg, 1923 en Konstanz,
1924 en Lugano, 1925 en Oxford, 1929 en Barcelona int. specialaj konferencoj
en diversaj lokoj. En multaj int. kongresoj organizitaj de aliaj asocioj MOKA
kunlaboris. Ĝiaj organoj estis la gazetoj ,Blanka Kruco', ,Espero
Katolika', ,Katolika Mondo', Justula Angulo en ,K.M.', fine de 1926 ĝia
propra gazeto ,La Juna Batalanto'. Aperis kaj aperas kelkaj naciaj informiloj, ĉiuj
kun insista E-propagando. MOKA organizis int. korespond-, inform-, vojaĝservojn,
ktp., helpis efike la E-propagandon. Ekz. en 1927 MOKA publikigis alvokon „Katolika
junularo kaj E“, subskribitan de pli ol 30 kat. junularaj asocioj. La alvoko
estis represata en 20 gazetoj, speciala flugfolio (12000 e-roj) ankaŭ
disvastigis ĝin. MOKA eldonis flugfoliojn por E en franca, angla, ĥina
kaj aliaj lingvoj. La ĉefsekr. de MOKA faris paroladojn kun efika
E-propagando en 20 eŭropa kaj amerikaj landoj, kelkaj naciaj sekretarioj
estas tre fervora prop-istoj. La organizo estas jena: Ekzistas delegitoj kaj
lokaj grupoj, naciaj sekr-oj kaj naciaj komitatoj, fine int. komitato, ekzekutiva
komitato kaj int. sekr-ejo. Protektoro estas episkopo d-ro Majlath de
Transilvanio, Rumanujo. La MOKA-movado estas benita de la papo kaj de multaj
episkopoj. La int. sekr-ejo estas en daŭra kontakto kun membroj kaj
simpatiantoj en tre multaj landoj, naciaj sekr-ejoj nun laboras en 23 landoj. Adreso
de la int. sekr-ejo: d-ro W. Solzbacher 77, Montee de Pilate, Luxembourg-Eich,
Luks.
W. SOLZBACHER.
Mölke
Marta (Sophie), germanino, sekr. de kunlaborado de IALA. Nask. 20 apr. 1886 en
Sommerfeld. De 1927 laboras por E: prop. artikloj kaj paroladoj, starigo de
statistikoj kaj adresaroj rilate la instruistaron kaj instruadon de E.
Artikoloj en IPR.
Monako,
Eŭropo. La pioniro en ĉi tiu landeto estis en 1900-03 E. Barbier, Ed.
Pirot la Beaume kaj la fama E-isto Gaston Moch. La lasta en 1903 skribis
serion da artikoloj en „Le Petit Monegasque“ kaj aranĝis kurson, post kio
estis fondata EG. En 1900 Leger kaj d-ro Richard, dir. de Oceanografia Muzeo de
Monako kaj prez. de la EG, enkondukis E-n en bultenon de la Muzeo. Laŭ la
Dietterle-statistiko en 1928 troviĝis nur unu E-isto en la lando.
I. ŜIRJAEV
Monda
Poŝto. Aperis de 1900 kiel „Schweizerpost“ en Fischenthal. En 1909
ĝi fariĝis oficiala organo de la „Int. Ligo“ kaj ricevis la titolon: „Welt-Post.
Monda-Poŝto“. De majo 1925 estas ĝis hodiaŭ la titolo „Monda
Poŝto“ 8-16 p. (post la milito ofte nur 4) 33x23. Red. I. Thalmann. De
majo 1912-julio 1914 ĝi estis kunigita kun „Svisa Espero“, tiamaniere, ke
ambaŭ gazetoj ricevis la saman formaton 33x23 kaj estis ambaŭ
liverataj al la anoj de Svisa E-Societo. MP reviviĝis en okt. 1919, red.
restis ĝis okt. 1922 I. Thalmann en Fischenthal. Poste red. estis: K. Döring
en Frankfurt/M., Ferd. Blocher en Hamhurg, R. S. Carter en Balbao Heights, Canal
Zone (Panama), I. H. Blackney en Saginaw, Mich. USA. Kelkaj n-roj aperis
intertempe en Markneukicch (Saksujo) kaj 2 litogr. en Hamburg (Blecher). MP
okupas sin nur pri kolektadaj aferoj (precipe poŝtmarkoj), nur inter majo
1912 kaj julio 1914 ĝi ankaŭ enhavis E-propagandon, kursojn, literaturon
ktp.
P. TARNOW.
Mondjunularo
Katolika. v. MOKA.
Mondo
kaj Koro. Originalaj poemo de Kalocsay,
1921, 32 p. „La verketo montras kunecon de lingva lerteco kaj poezia kapablo
altgradaj“ (G. 5. , E', 1921, p: 28.)
Mongolujo.
Grandampleksa sendependa popola respubliko inter Sovetunio kaj Ĉinlando
kun ĉefurbo UlanBator-Roto (Urga). Sur teritorio de M. ankoraŭ en la
unuaj jaroj de E-movado loĝis E-istoj, precipe rusaj, ekz. N. P. Evstifejeff
en Urga 1900 kaj I. Puĉkovskij en rus-mongola komerca limurbeto Kjaĥta
1889. Inter la mongoloj mem la E-movado komenciĝis nur post
sendependiĝo de M. for de Ĉinlando, kiam tien revenis el eksterlando
en 1924 instruisto Ĥajan Ĥirob.
En 1925 bonan propagancion por E faris en M. vizito de sovetia sesaeroplana
flugekspedicio Moskvo-Ŝanĥajo, tiam okazis renkontiĝo inter
sovetia ĵurnalisto. G. Rozenblat kaj Ĥajan Ĥirob kaj E, servis
inter ili kiel interkomprenilo. Pli malfrue, en 1933, multan laboron por E, en
M. faris Junŝebu Rinĉino, estro de lingvistika sekcio de la scienca
komitato ĉe ministerio de popolklerigo. Sub lia gvido estis organizitaj
unuaj kursoj de E en Ulan-Bator-Roto en 1933.
N. NEKRASOV.
Montezemolo,
de Carlo Cordero, markizo, italo, generalo en pens. Nask. 7 aŭg. 1858 en
Mondovi. Atinginte la rangon de majoro antaŭmilite, forlasis la soldatan
servon, sin dediĉis al kulturo de siaj granda bienoj. Dum la milito
komandis montaran artilerian regimenton; estis vundata; du liaj filoj mortis
en la bataloj. Li loĝas nun en Castiglioncello apud Livorno. Tuj post la
milito li E-iĝis, vigle laboris por E. Post kelkaj jaroj fariĝis
prez. de IEF. Prezidis plurajn italajn E-kongresojn. Sindone helpas en la
laboro por E.
Monumentoj.
v. Stratoj.
Monumento
de Zamenhof. Tomboŝtono de la Majstro en la hebrea tombejo de
Warszawa ĉe str. Okopowa. La tombo troviĝas vid-al-vide ĉe la
enirejo, sur plej honora loko, kiun la hebrea komunumo donacis senpage kaj
helpis aranĝi tre solenan funebroceremonion. La komunumo daŭrigas
ĝis nun tiun helpon, je propraj kostoj dekoracias la tombejon, kiam okazas
ia ceremonio sur la tombo, ktp. Super la tombo - kiu troviĝas sur monteto,
kies antaŭa deklivo estas ornamita per granda kvinpinta stelo el plantaĵoj
- staras ekde 1926 tomboŝtono. La monumento konsistas el kvin grizaj
granitaj blokoj unu sur la alia kaj sur ili la terglobo. La dua bloko (el
malsupre) estas tre granda (pezas ĉ. 2500 kg.) kaj havas el ĉiu
flanko ŝildojn, sur kiuj troviĝas surskriboj. Ĉar la tombo
troviĝas en angulo de aleo, ĝi havas du antaŭajn flankojn. Sur
la pli larĝa - super la steligita deklivo - troviĝas surskribo:
Doktoro
Ludoviko Lazaro
ZAMENHOF
kreinto de Esperanto
naskita 15. XII. 1859. mortis 14. IV. I917.
Sur
la piedestalo, t. e. sub la unua bloko, samflanke, oni vidas maldekstre: M.
Lubelski, artisto. Ĉe la mallarĝa fronto - sur la dua bloko -
ankaŭ sur ŝildeto elgravurita troviĝas surskribo:
STARIGITA
DE TUTMONDA
ESPERANTISTARO
Ĝian
starigon organizis la Int. Monumenta Komitato, fondita dum la UK en Praha, 1921.
IMK eldonis kuponojn kaj fondis en Warszawa Lokan Monumentan Komitaton (LMK), kies
prez. fariĝis d-ro W. Robin, sekr. E. Wiesenfeld, kas. 8. Weinthal, anoj
estis reprezentantoj de ĉiuj Varsoviaj E-aj Organizaĵoj. Por
anoncita konkurso alvenis 18 modeloj, el kiuj la jugantaro donis 1-an premion
de 20 pundoj al la modelo de M. Lubelski. La skotaj E-istoj donacis la veran
skotan graniton kaj post la kolektiĝo de la necesa sumo IMK farigis la
tutan monumenton en Aberdeen (Skotl.) sub la kontrolo de skulptistoj. Coults
kaj honora sekr. Applebaum. Komence de 1926 ĝi estis forveturigita
Polujon. La polaj E-istoj kovris ĉiujn elspezojn bezonajn por venigi la
monumenton de Danzig al Warszawa kaj starigi ĝin sur la tombejo. Helpis
multe per favoroj la pola registaro, la hebrea komunumo, eĉ la laboristoj,
prenintaj minimuman salajron. En la tago de la naŭa datreveno, 18 apr.
1926 (oni prokrastis de 14 apr., ĝis la plej proksima dimanĉo) okazis
la solena malkovro de la monumento kun la ĉeesto de reprezentantoj de la
pola registaro; belegan parolon aŭdigis ministro Grabowski. Samtage okazis
la malkovro de la tomboŝtono de Klara Z, kies tombo troviĝas apude.
E. WIESENFELD.
La animo kaj ĉefa efektiviganto de
la monumenta afero estis la sekr. de IMK, J. D. Applebaum.
Morariu
Eugenia, rumanino, ŝtata oficistino. Nask. 28 marto 1903 en Kassa, (nun
Koŝice en Ĉeĥosl.) Dum 1923-28 sekr. de EK en Cluj (Kolozsvár).
De jan. 1927 sekr. de UEA por Rumanujo kaj sekr. de EIR.
Morariu
Lizzie; nask. Andersson, svedino, E-instr. Nask. 6 okt. 1409 en Lindesberg.
E-iĝis en 1929 pere de T. Morariu, al kiu poste edziniĝis. De 1930
ekzamena komitatano de SEI. Propagandas E-n per kursgvidado kaj prelegoj ekde
1929 en Svedujo kaj 1931-33 en Germanujo, Svisujo, Aŭstrujo kaj Francujo.
Morariu
Tiberio, rumano, E-instruisto, redaktoro, kunlaboranto de diversaj gazetoj
ktp. Nask. el geedziĝo de rumano kaj hungarino 28 sept. 1901 en Kassa
(Koŝice). E-isto de 1921 pere de A. Cseh. De 1921 sekr. de EK en Cluj, de
1923 sekr. de REC en Bucuresti. En 1924 instruis E-n en la policoficira
altlernejo en B. Fondis en 1924 la RE Instituton kaj estis ĝia dir. Estis
ĉefdel. de UEA por Rumanujo. Gvidis Cseh-kursojn en Rumanujo, 1922-28;
en Svedujo 1928-31, 1933. Dum la sama periodo li gvidis plurajn kursojn por
instruistoj en Stockholm, Helsingborg kaj en Danujo (Odense). Post lia edziĝo
al L. Andersson, ili ambaŭ gvidis kursojn en diversaj landoj. Lian
instruistan kaj prop-istan sukceson montras la datoj: 100 kursoj, ĉ. 5000
kursanoj, 200 paroladoj, (15 per radio). Kunlaboris al ,E. Triumfonta‘, poste
al HDE, ,E' kaj LM (originalaj noveloj, skizoj, kaj tradukaĵoj). Dume
aperis liaj fidelaj, artaj kaj esprimriĉaj tradukaĵoj el la rumana literaturo:
,Niĉjo-Mensogulo' (de Bratescu-Voinesti, 1927), ,Nobela Peko' (de Sadoveanu,
1929), ambaŭ premiitaj de la Akademio, ,Sonorilo kaj Kanono' (de Isac,
1930). Premiita oratoro dum la UK 1931.
F. SZILÁGYI
Moraviaj
Esperanto-Pioniroj. v. Ĉeĥioslovakujo.
Moravujo,
v. Ĉeĥoslovakujo.
Moreau
(moro) Arie Leopold (ps. Leo; Adepto), nederlandano, instr en Arnhem. Nask. 6
majo 1888 en Doorn (Utrecht). 5 jarojn prez de loka EG, nun sekr. Aranĝis
la 4-an Ned. E-Kongreson sept. 1929 en Arnhem. Organizis kaj gvidis
Cseh-metodajn kursojn en Arnhem kaj en ĉirkaŭajo, instigis la sekcian
estraron inviti eksterlandajn instruistojn. Fondis kaj gvidas la Nelderlandan
E-Rondon. Gvidis la int. balon dum la 24-a UK 1932. Organizis la
rondvojaĝon de V. Bleier sept.-okt. 1933 tra Ned. Artikoloj, gramatiko en
la loka gazetaro. Nun mastro de la Esperanto-Domo en Arnhem.
Morgaŭ
Matene, tragikomedio de Karinthy,
el la hungara trad. Kalocsay, l923, 142
p. „Interesa eksperimento por rompi novan vojon por la teatro. Sub la facila
sprito de l' humoristo saĝa profundo de l' filozofio.“ (Totsche De
Paĝo, p: 88.).
Morris
Alice V., nask. Vanderbilt, usonanino, edzino de diplomato (nun ambasadoro en
Bruxelles). Kreis la asocion IALA (v.), akcelis la kunlaboron inter la
diversaj int. lingvoj. La „Bibliografio de Int. Lingvo“ aperis per ŝia
subteno.
Morrison
(morisn) William, skoto, vinkomercisto. Nask. 16 okt. 1861 en Edinburgh.
Ricevis ateston pri kapableco de SFPE, en Paris, 10 dec. 1903. Instruis E-n
dum kelkaj jaroj. Verkis teatraĵon (el Dickens) por la 4-a UK; du
originalajn prop. komedietojn (,A Norman Conquest' kaj ,The Object Lesson');
kaj kunverkis tradukon de ,Doktoro Jekyll kaj S-ro Hyde' (R. L. Stevenson).
Mortished
(mortiŝed) R. J P, irlandano, iama sekr. de Irlanda Laborista Partio.
Kunfondinto kaj prez. de IEA. Prelegoj en multaj rondoj.
Morton
(mortn) James F., usonano, kuratoro de muzeo, mineralogo. Nask. 18 okt. 1870 en
Littleton. Kunfondinto kaj prezidinto de ES en New York; estis dufoje ĉefo
de la aga komitato de EANA. Artikoloj.
Moscheles
(moŝeliz) Fetix Stone, anglo, portretpentristo. Nask 8 febr. 1833 en
London, mortis 22 dec. 1917 en Tunbridge Wells. Baptofilo de F. Mendelssohn;
tre konata en ĉiaj rondoj artistaj kaj pacifistaj. Prez de Londona EK kaj
vicprez. de BEA. Entuziasma propagandisto kaj pioniro.
Mosse
Rudolf granda eldon- kaj reklamentrepreno en Berlin. Laŭ la instigo de
Friedrich Ellersiek ĝi starigis E-fakon en 1926. Kun la celoj eldoni
serion de libroj sub titolo Internacia Mondliteraturo. La E-fako laboris per
granda reklamo kaj bonaj eldonaĵoj, kies ĉiu n-ro kostis en serio 0.40
Rm. tamen post la eldono de 25 n-roj la firmo ĉesigis la fakon kaj ĝian
librostokon transprenis F. Ellersiek.
Mota
Mendes (mendiŝ) Hernani, brazilano, d-ro, ing. Kunfondinto de „Grupo
Verda Stelo“ en Rio de J. Estis ĝen. sekr. de BLE. Faris plurajn kursojn
kaj paroladojn.
Motono
Seigo, japano, prof. de Teknologia Kolegio en Kyoto. Nask. 15 sept. 1882 en
Tokio-si. Verkis „Funkciecaj elementoj de Malnova J Arkitekturo kaj nova sento“
(E-)); „Arkitekturo Internaciac“.
Motteau
(moto) Achille, franco angliĝinta, presisto. Nask. en Francujo, mortis
70-jara 3 marto 1906 en London. Verkis diversajn lit. verkojn en franca lingvo.
Antaŭe Volapükisto. E-istiĝis en 1901. Verkis: ,Seria Kurso' (1903?);
,E-A Vortaro‘, 1904. Trad.: ,La Ventego' (Shakespeare), ,Ŝi kliniĝas
por Venki', k.m.a. Fondis E G-n en Forest Gate.
Mouton
(muton) Henri, franco, dir. de la Krimaj Aferoj, ano de la ŝtata konsilantaro.
Nask. 30 sept. 1873 en Carcassonne. Reprezentis Francujon en la Kongreso de Int.
Polico en Monaco, tie voĉdonigis la principon de Int. Polica Ofico, kaj
akceptigis principe uzon de E. Honora Prez. de la Amika Asocio de la francaj
E-aj policistoj. Prez. de la Int. Polica Ligo.
Mraz
Josef, aŭstro-germano, fak-lerneja instr. Prop-isto, faris kursojn, enkondukis
E-n en la „Metilernejon en Linz“, kie li gvidas kursojn jam de 37 jaroj.
Mr.
Tot aĉetas mil okulojn. Romano, originale de Jean Forge. 1931, 242 p.
„Detektiv-romano, sed nebulvarda, ne harstariga sanga fantaziaĵo. Ĝi
estas tiel moderna, tiel riĉe saturita de psikaj subpentroj kaj de la
pulsanta vivo, ke ĝia valoro alte superas tiujn pretendojn, kiujn oni ĝenerale
havas ĉe la tiaspecaj romanoj“. (Jobo L M 1931, p: 160.)
Muĉnik
Iŝĥak, (ps. Kincum), hebreo, unue librotenisto, poste, en Palestino,
koloniisto. Nask. 5 apr.1894 en Sepetovka, Rusujo. Pioniro por la rekonstruo de
Palestino. E-isto de 1910. Starigis E rondojn kaj kursojn en Ŝepetovka
regiono, kie li loĝis ĝis 1920. Verkoj: ,Hebreaj Rakontoj', traduko
de Salom-Aleĥem, 1923; prop. broŝuro, 1925 L. K.
Mudie
(mjudi) Harold Bolingbroke, anglo, borsisto. Nask. 30 jan. 1880 en London, mortis
6 jan. 1916, dum milita deĵoro en Francujo, pro aŭtomobila
akcidento. E-istiĝis okt. 1902, leginte pri E en „The Review of Reviews“.
Fondis gazeton ,The E-ist' en nov. 1903, laŭ financa garantio de W. T.
Stead. La gazeto tamen liveris ne perdon, sed profiton. Kiam ,T. E.'
kunfandiĝis kun ,The British E-ist‘ en jan. 1906, li aliĝis al ties
redakta komitato. Faris multe da alilandaj prop. vojaĝoj kaj vizitis ok
UK. Unu el la Trio por la Tria. Prez. de BEA 1912-16, prez. de UEA de la komenco
ĝis sia morto. Multe laboris por la eldono de la ,Nova Testamento‘ en E.
LK.
Mudrak
Walter Karl, aŭstro-germano, bankoficisto en Wien. Nask. 24 marto 1904 en
W. E-isto de 1924. Speciale laboras en katolikaj, junulaj kaj pacifistaj
rondoj. Vicprez. de Kat. Unio E- Wien, sekr. de MOKA, sekr. kaj afergvid. de
Int. E. Laborkomunumo por „senalkohola kulturo“ kaj por „sentabaka kulturo“, estrarano
de AEA. Poezia verketo ,Kunlaboro‘, 1932. Kunlaboranto de ,La una Batalanto'; ,Espero
Katolika' kaj ,Aŭ. E-isto'. Kunlaboranto de la Enciklopedio.
Muffang
(müfan) Henri, franco, licea prof. Nask. 26 sept. 1864 en Paris.
Interesiĝas pri sociologio. Kunfondis la grupon en Angecs, 1904, propagandis
en lokaj ĵurnaloj, kunlaboris en multaj E-aj gazetoj. Trad. de Jules
Renard: Karotharulo, 1907.
Mülller
Max, germano, lingvisto, univ. prof. en Oxford. Nask. 1823 en Dessau, mortis
1900 en O. En la fruaj jaroj de E, kiam apenaŭ troviĝis aprobantoj
de la lingvo int. inter famaj lingvistoj, li plurfoje montris siajn
simpatiojn ne sole por la ideo de L. I., sed ankaŭ speciale por E kaj
skribis en 1894, ke E havas la plej altan lokon inter siaj konkurantoj.
Multlingva
Intersteno. Stenogazeto en multaj lingvoj por ekzerco de la Intersteno
(v.). Aperas de 1930, 21x15 cm. Red. H. Friesz, Duisburg, Germ.
Münz
(münc), Adolf (ps. Amo; Amu) germano, komercisto. Nask. 18 marto 1875 en
Krakovo. Porgeorfa zorgado. 1925-33 del. kaj ĉefdel. de UEA. en Berlin.
Muramoto
Tatsuzo, (, -cuzoo), japano, antaŭe presejestro, nun senokupa. Nask. 13
jun. 1880 en Okayama-si. E-iĝis 1904. Unuafoje en J-ujo fabrikis
presliterojn E-ajn. Multe helpis al d-ro Kroita pri fondo de JEA. „A short Vocabulary
English-E and E-Eng.“, 1906, presita de lia presejo, estas unua libro en J-ujo.(Kuw.)
Murata
Masataka, japano, eksdir. de tria oficiala internigejo de lepruloj Sotozima-Hoyoin,
Osaka. Lektoro de med. fakultato de Univ. Nippon. Nask. 20 apr. 1884 en
Kotiken. Energie klopodis per varma polemiko por la enkonduko de E en japanajn
medicinajn rondojn kaj tion akcelis per sia E publikigo de la fama tezo: „La
plej simpla metodo por serodiagnozo de sifiliso“, (Medicina monografio, n-ro 1.,
1926.) Aliaj verkoj „Serologio de Lepro“, La Lepro, vol. I.n-ro 2, jun 1930.
ktp.
Murath
Max, germano, prot. de knabina gimn. en Teplice-Sanov (Teplitz-Schonau) en ĈSR.
Nask. 9 aŭg. 1884 en Teplice. E-isto de 1911, daŭre aktiva en prop., organizo,
kursoj. Honora membro de ES en Olomouc, hon. prez. de EG en T.
Murgatroyd (murgatrojd) William A., anglo, analiza kemiisto.
Nask. 5 sept 1893 en Grimsby. E-istiĝis en 1913. Helpis fondi E-grupojn en
Newcastle kaj Grimsby. Instruis E-n al centoj da lernantoj.
Muribo
Martin, norvego, lignaĵisto en Oslo. Nask. 27 dec. 1884 en Valdal: Lernis
E-n 1917. Estrarano de NEL 1918 kunfondiinto de SAT 1921, fondinto de NALE, 1924.
Dumviva ano de UEA. Verkis korespondan kurson por laboristoj 1924, kaj lernolibron
1932. Kunlaboranto de ,Sennaciulo', ,La Nova Epoko', ,Arbeider E-isten'.
Murray
(murey) Robert, skoto, ŝtatoficisto. Nask. 3 nov. 1897 en London. Sekr.
kaj instr. de Nord-Londona EK.
Musella
Vincenzo, d-ro, italo, blinda prof. pri beletristiko kaj filozofio en la por
vidantoj ŝtataj liceoj. Nask. 27 apr. 1894. Antaŭmilita E-isto, havas
la diplomon por la supera instruado de E. Kursoj en Napoli, prop. artikoloj.
Dufoje gajnis la premion de itala lit. konkurso, E-igante novelojn de
Boccacio. Kunlaboranto de HDE. Preparas originalan aldonon al „Plena Vortaro“.
Mustapha
Haĝi Raden, javano, ĵurnalisto. Nask. 11 sept. 1911 en Semarang (Ned.
Hindujo). En 1929 forlasis sian landon kaj vizitis 16 landojn en- kaj 6 landojn
ekster Eŭropo. E-iĝis en Praha 193l. Laŭ la aranĝo de Ĉeĥosl.
AE li faris en 15 febr. 27 marto 1934 prelegvojaĝon en ĈSR, parolante
en 29 lokoj, antaŭ 10.000 homoj. De sept. 1934 ĝis majo 1935 li faras
paroladojn en Svedlando laŭ la invito de SEF, ĉiumonate parolante en
25 lokoj.
Muto
Marks (ps. Armilov), japano, tradukisto kaj verkisto ĉefe pri int. kaj
ĉinaj problemoj. Nask. 7 febr. 1906 en Nagaoka, Niigata-ken. E-isto de
1919. Partoprenis la fondon de Instituto por Scienco Proleta, Tokyo, kaj de J.
Proleta E-ista Unio. Ĉefred. de ,Kamarado'. Kompilis kun aliaj 6-voluman ,Proletan
E-Kurson', 1931.
Muzika
Labirinto. Ludo por muzikistoj kaj muzikamantoj, amuza kaj instrua, (kies
celo estas eduko de la muzika memoro), elpensita de komponistino prof.
Everaerts-Zlica (Bruxelles). Ĝi konsistas el 400 slipoj, sur kiuj estas
presitaj fragmentoj el muzikverkoj ĉiuspecaj. Ĉiu slipo havas sur la
dorsoflanko ordan numero kaj, en aldonita broŝureto, flanke de ĉiu el
tiuj samaj numeroj, staras la titolo de la respondanta muzikverko, ktp. E estas
vaste uzata por disvastigo de la M.L., precipe de L. Cogen, 52 Dreve, Ninove, Belgujo.
Muziknotado,
aŭtonoma, elpensita de belgo J.
Hautstont, celas ĝeneralan revizion de la muzika signaro. Laŭ aserto
de ĝiaj adeptoj „A. M. N. estas la ununura solvo plena de l‘ problemo de
la reformo de l' muzikskribo, per la reguligo kaj la plisimpligo de la
signoj.“ Por disvastigo de A.M.N. servas int. societo, kiu uzas ankaŭ
E-n; ĝia gvidanto: L. Cogen.
Muziko.
Iugrade, muziko estas mem int. lingvo. Ĉe kantado, tamen, aperas
malfacilaĵoj, kiujn nur E kontentige solvas. La koncertoj en E-istaj kunvenoj,
la kantado de infanoj en lernejaj E-kursoj, kaj la vasta E-a muzika literaturo,
pruvas ĝian taŭgecon por kantado. Efektive, pro sia riĉeco de
puraj vokaloj, E sone egalas la italan. E-a traduko povas esti pli fidela, ol
nacilingva; kaj ebligas internacian kantadon kaj komprenon de naciaj
kantotrezoroj. - Inter multo da kantaroj naciaj, religiaj, laboristaj
elstaras ,Internacia Kantaro' (Bennemann), ,Koncerta Kantaro' (Ziermans), ,Kantaro
Esperanta' (Butler), ,Himnaro Esperanta' (Butler), ,Proletaria Kantaro', aliaj
kolektoj de laboristaj kaj popolkantoj, fine rimarkinda serio de kantoj
eldonitaj de la firmo ,Simfonia' en Moskva. ,La Espero' de F. de Ménil estas
sur la lipoj de ĉiu E-isto. - Prova ,Muzika Terminaro' estas eldonita de
F. de Ménil en 1908 kaj kompletigita de li mem, kaj multe plibonigita de Adela
Schaefer, en ,Int. Scienca Revuo' (1910). Tamen la E-a muzika terminaro restas
en preskaŭ ties ĥaosa stato, kiel la naciaj: la E-aj tempo,
takto, tono, ekz., estas tiel dubsencaj, kiel la germana takt, la anglaj tone kaj note.
M. C. BUTLER.
Mybs
(mibs) Eduard, germano, d-ro med., kuracisto. Nask. 30 dec. 1858, mortis 4 jun.
1923 en Altona. Estis LK, vicprez. de la Akademio kaj de la 1-a UK en Boulogne
1905, prez. de UK en Dresden 1908, fondinto de GEA kaj ĝia prez. dum multaj
jaroj, same de Unua EG de Hamburg-Altona kaj de Nordalbinga Ligo. Faris multajn
paroladojn kaj multajn kursojn en ĉiu partoj de G., verkis artikolojn por
gazetoj, jarlibroj k s.
Myslik
(mislik) Karl, aŭstro-germano, paroĥestro. Nask. 19 sept. 1872, mortis
24 jun. 1930. Trad. ,Undine' de Motte-Fouquet, verkis originalajn poeziaĵojn.
Multe laboris por E.